89

Φῶς οὖν με εἶναι πίστευε ἀσχημάτιστον πάντῃ, ἁπλοῦν ὅλον, ἀσύνθετον, ἀμέριστον τῇ φύσει, ἀνεξερεύνητον ὁμοῦ, προσιτόν ἀπροσίτως˙ βλέπομαι γάρφ ὡς ἀληθῶς, δείκνυμαι φιλανθρώπως κατά τό ἐνεχόμενον ἑκάστου τῶν ἀνθρώπων μετασχηματιζόμενος˙ οὐκ ἐγώ τοῦτο πάσχω, ἀλλ᾿ οἱ ὁρῶντες οὕτως με βλέπειν καταξιοῦνται. Ἄλλως γάρ οὐκ ἰσχύουσιν οὐδέ πλέον χωροῦσιν καί διά τοῦτο οἱ αὐτοί ποτέ μέν καθορῶσιν ἥλιον, ὅταν ἔχωσι τόν νοῦν κεκαθαρμένον, ποτέ δέ ἄστρον, ὅταν ὑπό τόν γνόφον ἄρα καί τήν νύκτα τοῦ σώματος εὑρεθήσονται τούτου. Πῦρ δέ καί αἴγλην ποιεῖ με τό ζέον τῆς ἀγάπης. Ὅταν γάρ ἀναφθῇ ἐν σοί ἄνθραξ ὁ τῆς φιλίας, τότε κἀγώ τό πρόθυμον ὁρῶν σου τῆς καρδίας εὑρίσκομαι ἑνούμενος αὐτῷ καί φῶς παρέχων καί ὥσπερ δεικνύμενος, ὁ τό πῦρ λόγῳ κτίσας. Αἱ ψυχικαί γάρ ἀρεταί ὑπόκεινται ὡς ὕλη, ἐν αἷς περιδρασσόμενον φῶς τοῦ Πνεύματος θεῖον κατά τό ὑποκείμενον τῆς ὕλης καί καλεῖται˙ ἴδιον γάρ οὐ κέκτηται ὄνομα ἐν ἀνθρώποις. Ὅταν οὖν κατανύσσηται ἄνθρωπος καί δακρύῃ, τότε καί τοῦτο λέγεται ὕδωρ, καί γάρ καθαίρει, τοῖς δάκρυσιν ἑνούμενον πάντα ῥύπον ἐκπλύνει. (170) Ὅτε δέ σβέσῃ τόν θυμόν τῆς καρδίας τό πένθος τῇ συνεργείᾳ τῇ αὐτοῦ, ὠνόμασται πρᾳότης˙ πάλιν δέ ἀναπτόμενος κατά τῆς ἀσεβείας τοῦτο γίνεται δι᾿ αὐτοῦ, ὅπερ ζῆλος καλεῖται, εἰρήνη δ᾿ αὖθις καί χαρά λέγεται καί χρηστότης, ὅτι καί τά ἀμφότερα δωρεῖται τῷ πενθοῦντι καί ὡς πηγήν βλύζειν ποιεῖ τήν χαράν ἐν καρδίᾳ. Ἐξ ἧς πᾶσα συμπάθεια καί ἐλεημοσύνη ἐκχεῖται ἔξω ῥέουσα ἀπό ψυχῆς τοῖς πᾶσι, μάλιστα τοῖς μετανοεῖν θέλουσι καί σωθῆναι˙ καί γάρ τούς πάντας ἐλεεῖ, τούτοις δέ καί συντρέχει καί συνεργεῖ καί συγκροτεῖ καί συμπάσχει ἐν πᾶσιν, ἑνούμενος κατά ψυχήν αὐτῶν τῇ προαιρέσει καί τεκμαιρόμενος νοΐ κάλλος τῆς μετανοίας γνησιεστέραν κέκτηται πρός αὐτούς τήν ἀγάπην. Ταπείνωσις δέ λέγεται, ὡς τά τοῦ κόσμου πάντα, ἀλλά καί τήν ψυχήν αὐτήν καί τό ἴδιον σῶμα καί πρᾶξιν πᾶσαν ὡς οὐδέν ἡγεῖσθαι γινομένην ἄνθρωπον τόν γευσάμενον τῆς γλυκύτητος τούτου καί κατιδόντα τοῦ φωτός τό ἀμήχανον κάλλος. Ταῦτα εἰδώς μηκέτι μου περί τοιούτων λέγειν ἤ ἑρμηνεύειν σοι λεπτομερῶς δεηθῇς ὅλως! Φύσει γάρ ἄφθεγκτά εἰσιν, ἀνεκλάλητα πάντῃ, ἀνθρώποις τε ἀπόρρητα, ἄγνωστα καί ἀγγέλοις καί κτιστῇ πάσῃ ἄλλῃ τινί οὐσίᾳ ὅλως ἀκατανόητα.