Lectio 3

Postquam apostolus se excusavit de praesumptione quae ei potuisset adscribi, ex hoc quod Romanos instruxerat et correxerat, hic se excusat de eo quod eos visitare distulerat.

Et circa hoc tria facit.

Primo ponit impedimentum visitationis praeteritum; secundo ponit visitandi propositum, ibi nunc vero ulterius, etc.; tertio promittit visitationis fructum, ibi scio autem, etc..

Dicit ergo primo. Dictum est: praedicavi evangelium per multa loca, in quibus christus non fuerat nominatus, propter quod, hactenus, impediebar plurimum, ex huiusmodi occupatione, venire ad vos.

Et istud impedimentum usque nunc duravit, unde subdit et prohibitus sum usque adhuc. Quod quidem potest referri ad multitudinem occupationum quas in aliis locis habuerat, vel etiam ad divinam providentiam per quam apostoli impediebantur ne pervenirent ad quosdam et dirigebantur in salutem aliorum, secundum illud Act. XVI, 6: transeuntes Phrygiam et Galatiae regionem, vetati sumus a spiritu sancto loqui verbum in Asia. Unde et supra I, 13 dictum est: saepe proposui venire ad vos, et prohibitus sum usque adhuc. Et hoc est quod dicitur iob XXXVII, 12 de nubibus, per quas praedicatores intelliguntur: lustrant cuncta per circuitum quocumque eos voluntas gubernantis duxerit.

Deinde cum dicit nunc vero ulterius, etc., manifestat propositum suum de eorum visitatione. Et primo promittit eis suam visitationem; secundo assignat causam quare oporteat eam differre, ibi nunc igitur proficiscar, etc.; tertio assignat eis visitationis terminum, ibi hoc igitur cum consummavero, etc..

Dicit ergo primo ita: usque modo sum prohibitus, nunc vero, iam peragratis omnibus his locis, ulterius non habens locum, id est necessitatem permanendi in his regionibus, in quibus iam per me fundata est fides, cupiditatem habens veniendi ad vos ex multis iam praecedentibus annis secundum illud supra I, 11: desidero enim videre vos, ut aliquid impartiar vobis gratiae spiritualis, cum in Hispaniam proficisci coepero, quo scilicet ire intendebat ut etiam in extremis terrae fundamenta fidei collocaret, secundum illud Is. XLIX, 6: dedi te in lucem gentium, ut sis salus mea usque ad extremum terrae, spero quod praeteriens videbo vos. Per quod dat intelligere quod non intendebat ad eos principaliter ire, quia reputabat eis sufficere doctrinam Petri, qui primus inter apostolos Romanis fidem praedicavit.

Et quia tunc Romani dominabantur in toto occidente, eorum auxilio et ducatu se sperabat in Hispaniam proficisci, unde subdit et a vobis deducar illuc. Intendebat tamen aliquam moram apud eos contrahere; unde subdit si vobis fruitus fuero, id est consolatus secundum illud quod supra I, 12 dictum est: simul consolari in vobis. Et hoc ex parte, scilicet temporis, quia per aliquod tempus intendebat cum eis consolari.

Sed contra est quod Augustinus dicit in libro de doctrina christiana, quod illis solis rebus fruendum est, quae nos beatos faciunt, scilicet patre, filio et spiritu sancto. Inconvenienter ergo dicit, se fruiturum esse Romanis.

Sed dicendum est quod sicut Augustinus dicit ibidem, hominem in se non esse fruendum, sed in deo, secundum illud ad Philemonem, 20: ita, frater, ego te fruar in domino, quod est delectari in homine propter deum. Et sic intelligendum est quod dicit si fuero fruitus vobis, scilicet in deo.

Vel quod dicit ex parte, potest referri ad bonos, quibus poterat frui in deo. Nam alia parte, scilicet malis, non poterat frui, sed magis de eis dolere, sicut dicitur II Cor. XII, V. 21: ne cum venero, humiliet me deus apud vos, et lugeam multos ex his qui ante peccaverunt.

Deinde cum dicit nunc igitur proficiscar, assignat rationem quare differebat visitationem.

Et circa hoc tria facit. Primo ponit causam, dicens nunc igitur proficiscar, id est ideo non statim venio ad vos, quia proficiscor ierusalem ministrare sanctis.

Circa quod sciendum est quod legitur act.

C. IV, 34 s., illi qui ex Iudaeis a principio convertebantur ad fidem, venditis possessionibus suis, de pretio communiter vivebant, quod cum defecisset, maxime quadam magna fame imminente, ut legitur Act. XI, 27 ss., discipuli, scilicet christiani, ex diversis partibus mundi, prout quisque habebat, proposuerunt singuli in ministerium mittere habitantibus in Iudaea fratribus, quod et fecerunt, mittentes ad seniores per manus barnabae et Sauli.

Ministerium igitur sanctorum hic dicit eleemosynam, quam fidelibus christi attulit in ierusalem, secundum illud I Cor. Ult.: quos probaveritis, hos mittam perferre gratiam vestram in ierusalem, quod si dignum fuerit, ut et ego eam, mecum ibunt.

Secundo exponit quod dixerat de ministerio sanctorum, dicens probaverunt enim, id est approbaverunt, Macedonia et achaia, id est fideles utriusque regionis, per eum conversi, collectionem aliquam facere, id est aliquam collectam, in pauperes christi, id est ad usum pauperum, qui sunt de numero sanctorum, secundum illud eccli.

C. XII, 4: da iusto, et non recipias peccatorem.

Qui sunt in ierusalem, in paupertate viventes. II Cor. IX, 1: de ministerio quod fit in sanctos ex abundanti est mihi scribere vobis. Scio enim promptum animum vestrum, pro quo de vobis glorior apud Macedones.

Tertio assignat rationes dictorum, quarum prima est beneplacitum. Unde dicit placuit enim illis, II Cor. IX, 7: unusquisque prout destinavit in corde suo, non ex tristitia aut necessitate.

Secunda causa est debitum. Unde subdit et debitores sunt eorum. Supra XIII, 7: reddite omnibus debita. Rationem autem debiti assignat, dicens nam si gentiles facti sunt participes bonorum spiritualium, quae erant specialiter eorum, id est Iudaeorum, scilicet notitiae divinae, et promissionum et gratiae, secundum illud supra IX, 4: quorum adoptio est filiorum et gloria, etc.; et supra XI, 17: socius radicis et pinguedinis olivae factus es. Sunt etiam facti participes spiritualium eorum, per hoc quod illi praedicatores eis miserunt. Debent et in carnalibus ministrare illis, secundum illud eccli.

C. XIV, 15: in divisione sortis da et accipe.

Et Ps. Sumite Psalmum, id est spiritualia, et date tympanum, id est temporalia.

Et ex hoc sumitur argumentum quod debentur sumptus non solum illis qui praedicant, sed etiam qui praedicatores mittunt.

Deinde cum dicit hoc igitur cum, etc., praefigit terminum quo ad eos sit venturus, dicens hoc igitur cum consummavero, scilicet ministerium sanctorum, et assignavero eis fructum hunc, id est eleemosynam gentilium, quae est quidam fructus conversionis eorum, Os. X, 1: vitis frondosa Israel fructus est ei adaequatus; proficiscar per vos in Hispaniam.

Sed videtur hic apostolus falsum dicere: nunquam enim in Hispania fuisse legitur. In ierusalem enim captus fuit, et exinde Romam perlatus est in vinculis, ut habetur act.

Ult., ubi est occisus simul cum Petro.

Dicunt ergo quidam quod, sicut dicitur Act. Ult., cum venisset Romam Paulus, permissum est ei manere sibimet cum custodiente se milite; et postea dicitur, quod mansit biennio toto in suo conductu, et in illo spatio dicunt eum in Hispaniam ivisse.

Sed quia hoc certum non est, potest melius dici, quod apostolus falsum non dixit, quia proponebat se facturum quod dicebat.

Et sic verba eius erant intelligenda quasi insinuantia eius propositum, non autem futurum eventum qui ei erat incertus; unde non poterat hoc praedicere, nisi forte sub conditione quam Iacobus dicit apponendam iac.

C. IV, 15: pro eo ut dicatis: si dominus voluerit, et: si vixerimus, faciemus hoc aut illud.

Et sic etiam apostolus se excusat II cor.

C. I, 17, de hoc quod ad eos non iverat, sicut promiserat; dicens: cum ergo volui, numquid levitate usus sum? aut quae cogito, secundum carnem cogito, ut sit apud me est et non? et sic ex hoc quod ex iusta causa praetermisit facere quod promiserat, se immunem dicit a levitate, carnalitate et falsitate.

Et sic etiam solvit hoc Gelasius Papa, et habetur in decretis: beatus, inquit, Paulus apostolus non ideo, quod absit, fefellisse credendus est, aut sibi extitisse contrarius, quoniam cum ad Hispaniam se promisisset iturum, dispositione divina, maioribus occupatus causis, implere non potuit quod promisit. Quantum enim ipsius voluntatis interfuit, hoc pronuntiavit quod re vera voluisset efficere. Quantum vero ad divini secreta consilii (quae ut homo non potuit, licet spiritu dei plenus, agnoscere) superna praetermisit dispositione praeventus. Licet enim propheticum spiritum habuerit, tamen prophetis non omnia revelantur, ut patet IV Reg. IV, 27, ubi eliseus dixit: anima eius in amaritudine est, et dominus celavit a me, et non indicavit mihi.

Deinde cum dicit scio autem, etc., praenuntiat eis fructum suae visitationis, dicens scio autem, scilicet ex fiducia divinae gratiae, quoniam veniens ad vos, in abundantia benedictionis christi veniam, id est, christus abundantius suam benedictionem dabit vobis in meo adventu, de qua dicitur in Ps. Lxxxiii, 7: etenim benedictionem dabit legislator, ibunt de virtute in virtutem.

Et sic Laban dixit ad Iacob, Gen. III, V. 27: experimento didici quod benedixerit mihi deus propter te.

Deinde cum dicit obsecro, ergo, etc., petit ab eis orationis suffragia, et primo petit eorum orationes, secundo ipse pro eis rogat, ibi deus pacis, etc..

Circa primum tria facit. Primo inducit eos ad orandum pro se ex tribus.

Primo quidem ex superna charitate, cum dicit obsecro ergo vos, fratres. Ad Philemonem propter charitatem autem magis obsecro.

Secundo ex reverentia christi, cuius ipse erat minister, dicens per dominum nostrum iesum christum; in quo omnes unum sumus, ut supra XII, 5 dictum est.

Tertio ex dono spiritus sancti, quod eius ministerio tradebatur, unde subdit per charitatem spiritus sancti, quam spiritus sanctus in cordibus nostris diffundit, ut supra c. V, 5 dictum est.

Secundo petit auxilium orationis eorum, dicens ut adiuvetis me in orationibus vestris pro me ad deum, scilicet pro me fusis. Prov. XVIII, 19: frater qui iuvatur a fratre, quasi civitas firma.

Hoc autem, ut Glossa dicit, non ideo dicit apostolus quia ipse minus mereatur quam alii minores, sed ordinem sequitur. Primo quidem ut ab ecclesia pro rectore suo fiat oratio, secundum illud I Tim. II, 1 s.: obsecro igitur primum omnium fieri obsecrationes, orationes, postulationes, gratiarum actiones pro omnibus hominibus, pro regibus et omnibus qui sunt in sublimitate constituti, etc.. Secundo, quia multi minimi dum congregantur unanimes, magis merentur. Et ideo impossibile est, ut multorum preces non impetrent. Matth. XVIII, V. 19: si duo ex vobis consenserint super terram, de omni re quamcumque petierint, fiet illis a patre meo qui est in caelis. Tertio, ut dum multi orant, multi etiam gratias agant exauditi, secundum illud II Cor. I, 11: adiuvantibus vobis in oratione pro nobis, ut per multos gratiae agantur deo.

Tertio ponit ea quae vult sibi impetrari, quorum primum pertinet ad hostes quos habebat in Iudaea. Unde dicit ut liberer ab infidelibus qui sunt in Iudaea, qui praecipue Paulum impugnabant et odiebant, quia fiducialiter praedicabat cessationem legalium. Act. XXI, 21: audierunt de te quod discessionem doces a Moyse, etc..

Secundum pertinebat ad eos in quorum ministerium ibat. Et hoc est quod subdit et oblatio obsequii mei, id est ecclesia in qua eis ministro, fiat accepta sanctis qui sunt in ierusalem, scilicet ut ex hac provocentur ad gratias agendum deo et ad orandum pro ipsis gentibus a quibus recipiunt. Eccli. XXXI, V. 28: splendidum in panibus benedicent labia multorum. Tertium pertinet ad ipsos quibus scribebat. Unde subdit ut veniam ad vos in gaudio, et hoc per voluntatem dei, contra quam nihil agere volebat. Supra I, 10: obsecrans si quomodo prosperum iter habeam in voluntate dei veniendi ad vos.

Et refrigerer vobiscum, id est ut ex vestra praesentia refrigerium tribulationum mearum accipiam.

Deinde cum dicit deus autem pacis, etc., ostendit quod pro eis orat, dicens: deus autem, dator pacis, sit cum omnibus vobis, per hoc scilicet quod vos ad invicem pacem habeatis. II Cor. Ult.

V. 11: idipsum sapite, et deus pacis et dilectionis erit vobiscum. Subdit amen, id est fiat. Psalmista: et dicet omnis populus, fiat, fiat.