Lectio 2

Postquam apostolus generalibus admonitionibus Romanos instruxerat, hic incipit eis quaedam familiaria scribere. Et primo quaedam pertinentia ad seipsum; secundo, quaedam pertinentia ad alios ibi cap. XVI commendo autem vobis Phoeben, etc..

Circa primum tria facit.

Primo excusat praesumptionem de hoc quod eos instruxerat et reprehenderat; secundo excusat suam tarditatem circa visitationem eorum, ibi propter quod plurimum impediar; tertio petit suffragia orationum ipsorum, ibi obsecro autem vos, fratres, etc..

Et circa primum duo facit.

Primo excludit oppositam causam instruendi et arguendi eos; secundo assignat veram causam, ibi audacius enim scripsi vobis, fratres, ex parte, etc..

Circa primum considerandum est, quod aliquis posset credere apostolum ideo scripsisse Romanis, quia aestimaret illum esse apud Romanos qui posset instruere et corrigere. Sed hoc ipse excludit, dicens certus sum enim, fratres mei, per ea quae de vobis audivi, quoniam idonei estis ad admonendum eos qui inter vos admonitione indigent.

Ad hoc autem ut aliquis recte admoneat duo requiruntur, quorum primum est ut non ex odio vel ira, sed ex dilectione moneat secundum illud Ps. Cxl, 6: corripiet me iustus in misericordia. Et Gal. VI, 1: vos qui spirituales estis, instruite huiusmodi in spiritu lenitatis.

Et quantum ad hoc dicit quoniam et ipsi pleni estis dilectione. Ez. X, 2: imple manum tuam prunis ignis quae sunt inter cherubim, qui est ignis charitatis.

Secundo requiritur scientia veritatis, eo quod quidam habent zelum dei in corrigendo, sed non secundum scientiam, ut supra c. X, 2 dictum est. Et ideo subdit repleti omni scientia, scilicet humana et divina: et veteris et novae legis. I Cor. I, 5: in omnibus divites facti estis in illo, in omni verbo et in omni scientia.

Et ex hoc concludit sic ita ut possitis convenienter propter dilectionem et scientiam alterutrum monere. Quia enim in multis offendimus omnes, ut dicitur Iac. III, 2, oportet ut invicem moneamus; quia, ut dicitur eccli.

XVII, 12, unicuique mandavit deus de proximo suo.

Deinde, cum dicit audacius, etc., assignat veram causam quare eos admonuerat et correxerat.

Et circa hoc duo facit.

Primo ostendit quod hoc pertinebat ad auctoritatem apostolatus sibi commissam; secundo ostendit qualiter hac potestate usus fuerit, ibi habeo igitur gloriam, etc..

Dicit ergo audacius autem, id est securius, scripsi vobis, errores et defectus vestros arguendo, quod quidem ad audaciae praesumptionem posset ascribi propter hoc quod offensionem vestram non timui.

Iob XXXIX, 21: audacter in occursum pergit armatis.

Sed haec praesumptio excusatur ex tribus.

Primo quidem ex conditione eorum quibus scribebat, quia etsi inter Romanos essent aliqui respectu quorum talis reprehensio audax et praesumptuosa videretur, erant tamen aliqui, qui indigebant dura reprehensione propter contentionum insolentiam. Tit. I, 13: increpa illos dure. Et hoc est quod dicit ex parte, quasi dicat: non videtur mea Scriptura esse audax quantum ad omnes vos, sed quantum ad partem aliquam vestrum. Vel potest intelligi ex parte epistolae, in qua eos reprehendit. Potest intelligi etiam ex parte ecclesiae, quae, scilicet, mecum est.

Secundo excusatur praedicta audacia ex intentione apostoli. Non enim scripsit eis tamquam reputans eos ignorantes, sed in memoriam eos reducens cognitorum. Et hoc est quod subdit tamquam in memoriam vos reducens, quasi oblitos eorum quae sciebatis, sicut et Phil. IV, 10 dicitur: occupati autem eratis. Hebr. X, 32: rememoramini pristinos dies, in quibus illuminati magnum certamen sustinuistis passionum.

Tertio excusatur ex auctoritate apostoli, quae hoc requirebat. Unde subdit per gratiam, scilicet apostolatus mihi commissi.

I Cor. XV, 10: gratia dei sum id quod sum.

Huius autem gratiae, primo, describit auctoritatem, cum dicit quae data est mihi a deo, quasi diceret: non ab hominibus.

Ad Gal. I, 1: Paulus apostolus non ab hominibus, neque per hominem.

Secundo specificat istam gratiam, cum dicit ut sim minister christi iesu in gentibus, id est ut serviam christo in gentium conversione. I Cor. IV, 1: sic nos existimet homo ut ministros christi. Supra XI, 3: quamdiu sum gentium apostolus, ministerium meum honorificabo.

Tertio ostendit huius gratiae actum, cum dicit sanctificans evangelium dei, id est sanctum esse ostendens et verbo veritatis et opere bonae conversationis et miraculorum.

Col. I, 5 s.: in verbo veritatis evangelii quod pervenit ad vos, sicut et in universo mundo est, et fructificat, et crescit. Prov. VIII, 8: recti sunt sermones mei.

Quarto ponit finem huius gratiae, cum dicit ut fiat oblatio gentium, id est, gentes per meum ministerium conversae. In quo quasi quoddam sacrificium et oblationem deo obtuli, secundum illud Phil. II, 17: et si immolor super sacrificium et obsequium fidei vestrae, gaudeo et congratulor omnibus vobis.

Fiat accepta, scilicet deo per rectitudinem intentionis. Ps. L, 20: tunc acceptabis sacrificium iustitiae, oblationes et holocausta; et sanctificata in spiritu sancto, id est per charitatem et alia spiritus sancti dona.

I Cor. VI, 11: sanctificati estis in nomine domini nostri iesu christi, et in spiritu dei nostri.

Deinde, cum dicit habeo igitur gloriam, etc., ostendit quomodo auctoritate apostolica fuerat usus. Et primo ponit fructum quem fecit; secundo ostendit huius fructus magnitudinem, ibi ita ut, etc..

Tertio ostendit difficultatem, ibi sic autem praedicavi, etc..

Circa primum tria facit. Primo dat gloriam deo de fructu quem fecit, dicens igitur, quia talem gratiam accepi et diligenter executus sum id ad quod mihi haec gratia data est, habeo gloriam, id est meritum dignum gloriae, sicut fidelis minister.

I Cor. IX, 15: melius est mihi mori, quam ut gloriam meam quis evacuet. Sed hanc gloriam non mihi principaliter attribuo sed eam habeo in christo iesu, id est per iesum christum, cuius virtute fructificare potui. Io. XV, V. 5: sine me nihil potestis facere. Et quia ipsi omnia tradita sunt a patre, ut dicitur Matth. XI, 27, et pater in eo manens, ipse facit opera, Io. XIV, 10, ideo ulterius hanc gloriam refert ad patrem, dicens ad deum, scilicet patrem. Ps. Cxiii, 9: non nobis, domine, non nobis, sed nomini tuo da gloriam.

Assignat autem rationem eius quod dixerat, subdens non enim audeo loqui aliquid eorum quae per me non effecit christus, quasi dicat: nihil referam de fructu per me facto, quod per me factum non sit. Alioquin gloriam non haberem apud deum, et si apud homines. Quae quidem refero non tamquam per me principaliter facta, sed sicut quae per me christus fecit. Et ideo hanc gloriam dixi me habere in christo iesu. Is.

C. XXVI, 12: omnia opera nostra operatus es in nobis.

Secundo ponit ipsum fructum, dicens in obedientiam gentium, quasi dicat: gloria mea haec est pro eo quod feci gentes fidei obedire. Supra I, 5: ad obediendum fidei in omnibus gentibus. Ps. XVII, 44: in auditu auris obedivit mihi.

Tertio ostendit quomodo gentes ad hanc obedientiam adduxerit. Quia autem supra X, 17 dictum est fides ex auditu, auditus autem per verbum christi, ideo dicit in verbo, id est per verbum praedicationis fidei.

Argumenta autem fidei praedicatae sunt bona conversatio praedicantis, et quantum ad hoc subdit et factis, quasi scilicet per recta opera vos ad fidem allexi, Matth. V, 16: videant opera vestra, etc., et opera miraculorum, quibus deus dat testimonium doctrinae praedicatae, secundum illud Mc. Ult.: domino cooperante et sermonem confirmante sequentibus signis. Unde subdit in virtute signorum, id est miraculorum minorum, puta sanationes aegritudinum; et prodigiorum, id est maiorum miraculorum, quae ex sua magnitudine aliquid magni portendunt, id est ostendunt.

Sed hoc totum non sufficeret nisi spiritus sanctus intus corda audientium ad fidem commoveret. Unde dicitur Act. X, 44 quod, loquente Petro verba fidei, cecidit spiritus sanctus super omnes qui audiebant verbum.

Et ideo subdit in virtute spiritus sancti.

Hebr. II, 4: contestante deo signis et prodigiis et variis spiritus sancti distributionibus.

Deinde, cum dicit ita ut ab ierusalem, ostendit magnitudinem fructus ex multitudine locorum, in quibus praedicavit, dicens ita ut incipiens ab ierusalem, ubi in principio suae conversionis praedicavit in synagogis Iudaeorum, ut dicitur Act. IX, 28.

Ut sic impleret quod dicitur Is. II, 4: de sion exibit lex, et verbum domini de ierusalem.

Usque ad illyricum, quod est mare adriaticum ex parte opposita Italiae, repleverim evangelium christi, id est omnia illa loca replevi praedicatione evangelii.

Et ne aliquis intelligat quod solum vadens per rectam viam ab ierusalem in illyricum praedicaverit evangelium, addit per circuitum, quia scilicet gentibus circumquaque praedicavit et eas ad fidem convertit. Unde sibi potest competere quod dicitur iob c. XXXVIII, 25: quis dedit vehementissimo imbri cursum? deinde, cum dicit sic autem praedicavi, etc., ostendit difficultatem hunc fructum faciendi: difficile enim est omnino ignaros ad fidem convertere.

Primo igitur difficultatem se passum ostendit, dicens sic autem praedicavi evangelium, non quidem ubi nominatus est christus, idest non apud illos qui nomen christi audiverant.

Ps. XVII, 44: populus, quem non cognovi, servivit mihi. Is. LV, 5: ecce gentes, quas nesciebas, vocabis, et gentes, quae te non cognoverunt, ad te current.

Subdit autem rationem, dicens: ne super alienum fundamentum aedificarem.

Potest autem alienum fundamentum dupliciter intelligi. Uno modo doctrina haeretica, quae est aliena a verae fidei fundamento: et sic, hoc quod dicit ne, ponitur causaliter. Ea enim intentione apostolus voluit praedicare illis, qui nomen christi non audierant, ne si praeventi essent a doctrina pseudoapostolorum, difficilius esset eos ad veritatem reducere. Unde Matth. VII, 27 dicitur stultus est qui aedificat domum suam super arenam, cui comparatur falsa doctrina.

Alio modo per alienum fundamentum potest intelligi doctrina verae fidei ab aliis praedicata: et sic potest sumi ne, consecutive.

Non enim vitavit apostolus praedicare illis quibus ante fuerat ab aliis praedicatum, sicut ipsis Romanis specialiter praedicavit, quos prius Petrus instruxerat, sed, eo praedicante illis qui nihil de christo audierant, consecutum est, ut non aedificaret super alienum fundamentum, sed ipse iaceret prima fidei fundamenta, secundum illud I Cor. III, 10: ut sapiens architectus fundamentum posui.

Secundo, ad hoc quod dixerat, auctoritatem inducit dicens sicut scriptum est, Is. LII, 15, quoniam quibus non est annuntiatum de eo, videbunt, et qui non audierunt, contemplati sunt. In quibus verbis propheta videtur praedicere, quoniam gentiles excellentiori modo ad cognitionem dei essent perventuri quam Iudaei, qui ante cognoverant.

Ostendit ergo, primo, excellentiam quantum ad causam cognitionis, quae scilicet duplex est: scilicet verba audita et res visae. Hi enim duo sensus sunt disciplinabiles.

Iudaei ergo in notitiam mysteriorum christi pervenerunt per verba annuntiata eis a prophetis. I Petr. I, 10 s.: prophetae, quae de futura in vobis gratia prophetaverunt, scrutantes in quod vel quale tempus significaret in eis spiritus christi, praenuntians eas, quae in christo sunt, passiones et posteriores glorias.

Sed gentiles huiusmodi christi mysteria iam realiter impleta vident, ideo dicitur quoniam gentes, quibus non est annuntiatum per prophetas de eo, id est de christo, sicut fuit annuntiatum Iudaeis, videbunt res iam impletas. Lc. X, 24: multi reges et prophetae voluerunt videre quae vos videtis, et non viderunt.

Secundo ostendit excellentiam quantum ad modum cognoscendi, quia Iudaei ex Annuntiatione prophetarum solum auditum habebant. Abd. V. 1: auditum audivimus a domino, et legatos ad gentes misit. Sed gentiles ex visione intellectum perceperunt.

Unde dicitur et, gentes scilicet, qui, ante, non audierunt, praenuntiari christum per prophetas, intelligent, scilicet fidei veritatem. Ps. II, 10: et nunc, reges, intelligite, etc..