Lectio 1

Supra apostolus docuit quod maiores debent scandala infirmorum vitare, hic docet quod maiores debent etiam infirmitates minorum sustinere.

Et circa hoc duo facit.

Primo proponit admonitionem; secundo manifestat eam, ibi unusquisque vestrum, etc..

Ista admonitio duo continet, quorum primum pertinet ad exteriorem exhibitionem.

Unde dicit: non solum debemus scandala infirmorum vitare, sed etiam nos qui sumus firmiores in fide, debemus sustinere imbecillitates infirmorum. Sicut enim in materiali aedificio eliguntur aliqua firmiora ad sustinendum totum aedificii pondus quod ex fragiliori materia superponitur, sicut sunt fundamenta et columnae; ita etiam in spirituali ecclesiae aedificio, non solum eliguntur, sed efficiuntur aliqui firmiores, ut sustineant pondus aliorum. Unde in Ps. Lxxvi, 4 dicitur: ego confirmavi columnas eius. Et Gal. VI, 2: alter alterius onera portate. Sustinent autem firmiores imbecillitates infirmorum, dum eorum defectus patienter ferunt, et pro posse sublevare nituntur.

Secundum autem pertinet ad interiorem intentionem. Unde dicitur: et non debemus nobis placere, ita scilicet ut semper illud velimus impleri quod nobis placet, sed debemus condescendere voluntatibus aliorum, ut faciamus ea quae aliis placent et quae eis sunt utilia. I Cor. X, 33: sicut et ego per omnia omnibus placeo.

Deinde cum dicit unusquisque vestrum, etc., manifestat propositam admonitionem, et primo quantum ad secundam partem; secundo quantum ad primam, ibi propter quod suscipite invicem, etc..

Circa primum duo facit.

Primo exponit quod dixerat; secundo rationem inducit, ibi etenim christus non sibi, etc..

Dicit ergo primo: ita dictum est quod nos non debemus nobis placere, et hoc quidem est, quia unusquisque nostrum, qui sumus firmiores, debet placere proximo suo infirmo, id est, condescendere ei in his quae ei placent, non tamen in his quae mala sunt, sicut Is. XXX, 10 quidam requirunt: loquimini nobis placentia, etc.. Et ideo subdit in bonum.

Similiter etiam non debemus intendere ut hominibus placeamus propter humanum favorem vel gloriam, cum in Ps. LII, 6 dicatur: deus dissipavit ossa eorum qui hominibus placent, sed ad honorem dei, et utilitatem proximorum. Unde subdit ad aedificationem, id est propter hoc quod aliorum voluntati condescendentes, ipsi aedificentur in fide et dilectione christi. Supra XIV, 19: quae aedificationis sunt, invicem custodiamus.

Deinde, cum dicit etenim christus, assignat rationem eius quod dixerat exemplo christi. Et primo proponit exemplum christi; secundo ostendit eius exemplum esse a nobis imitandum, ibi quaecumque scripta sunt; tertio subiungit rationem, ut id implere possimus, ibi deus autem pacis etc..

Circa primum duo facit. Primo proponit exemplum, dicens: dictum est quod non debemus nobis placere, scilicet secundum nostram privatam voluntatem, etenim christus, qui est caput nostrum, non sibi placuit, dum elegit pati pro nostra salute, et ea quae suae propriae voluntati erant contraria, scilicet naturali voluntati humanae, ut impleret divinam, quae sibi et patri erat communis, secundum illud Matth. XXVI, 42: non mea voluntas, sed tua fiat.

Secundo ad hoc auctoritatem inducit, dicens sed sicut scriptum est in Psalmo ex persona christi dicentis ad patrem: o pater, improperia Iudaeorum improperantium tibi, id est, te blasphemantium per sua mala opera et per hoc quod veritati tuae doctrinae contradicunt, ceciderunt super me, quia videlicet opprimere me voluerunt, quia voluntatem tuam eis proponebam, et eorum mala opera redarguebam. Io. XV, 24: sed oderunt me et patrem meum.

Potest et hoc referri ad peccata totius humani generis, quia omnia peccata quodammodo sunt improperia dei, inquantum per ea lex dei contemnitur. Is. I, 4: dereliquerunt dominum, blasphemaverunt sanctum Israel. Sic ergo improperia improperantium deo ceciderunt super christum, inquantum ipse pro peccatis omnium mortuus est. Is.

C. LIII, 6: deus posuit in eo iniquitates omnium nostrum. I Petr. II, 24: peccata nostra pertulit in corpore suo super lignum.

Deinde, cum dicit quaecumque enim scripta sunt, etc., ostendit quod hoc exemplum christi sit nobis imitandum, dicens quaecumque enim scripta sunt in sacra Scriptura, vel de christo vel de membris eius, scripta sunt ad nostram doctrinam. Nulla enim necessitas fuit haec scribere, nisi propter nos, ut ex his instruamur. II Tim. III, V. 16: omnis Scriptura divinitus inspirata, utilis est ad docendum et erudiendum, etc..

Quid autem in Scripturis ad nostram doctrinam contineatur, ostendit subdens ut per patientiam et consolationem Scripturarum, id est quas Scripturae continent. Continetur enim in sacra Scriptura patientia sanctorum in malis sustinendis. Iac. Ult.: patientiam iob audistis. Continetur etiam in eis consolatio, quam deus eis exhibuit, secundum illud Ps. Xciii, 19: secundum multitudinem dolorum meorum in corde meo, consolationes tuae laetificaverunt animam meam.

Unde et I Petr. I, 11 dicitur: praenuntians eas, quae in christo sunt, passiones, quod pertinet ad patientiam, et posteriores glorias, quod pertinet ad consolationem.

Quem autem fructum ex hac doctrina suscipiamus, ostendit subdens spem habeamus.

Per hoc enim quod ex sacra Scriptura instruimur eos, qui patienter propter deum tribulationes sustinuerunt, divinitus consolatos fuisse, spem accipimus, ut et ipsi consolemur, si in ipsis fuerimus patientes. Iob XIII, 15: et si occiderit me, in ipso sperabo.

Deinde cum dicit deus autem patientiae, etc., quia videbatur nimis arduum ut purus homo possit exemplum christi imitari, secundum illud Eccle. II, 12: quid est homo ut sequi possit regem, factorem suum? ideo adhibet orationis suffragium, dicens deus autem patientiae, scilicet dator, Ps. Lxx, V. 5: tu es patientia mea, et solatii, idest qui spiritualem consolationem largitur, II cor.

C. I, 3: pater misericordiarum et deus totius consolationis, det vobis, a quo est omne datum optimum, ut dicitur Iac. I, 17, idipsum sapere in alterutrum, idest ut invicem idem sapiatis, II Cor. Ult.: idem sapite, pacem habete, non quidem secundum consensum in peccatum, sed secundum iesum christum, de quo dicitur Eph. II, 14: ipse est pax nostra, qui fecit utraque unum.

Ut, per hoc quod idem sapiatis, unanimes, existentes per fidem et charitatis consensum, secundum illud Ps. Secundum aliam litteram: qui habitare facit unanimes in domo, uno ore, idest una oris confessione, quae ex unitate fidei procedit, I Cor. I, 10: idipsum dicatis omnes; ut, pro conformitate cordis, honorificetis deum, omnium creatorem, idipsum etiam existentem patrem domini nostri iesu christi, per quem nos sibi in filios adoptavit. I Reg. II, 30: qui honorificaverit me, honorificabo eum. Mal. I, 6: si ego pater, ubi est honor meus? deinde, cum dicit propter quod suscipite invicem, manifestat primam partem admonitionis, in qua dixerat quod firmiores debent imbecillitatem infirmorum sustinere.

Et circa hoc duo facit.

Primo resumit admonitionem; secundo inducit rationem exemplo christi, ibi sicut et christus, etc.; tertio subiungit rationem, ibi deus autem spei, etc..

Dicit ergo primo propter quod, id est, quia ea quae scripta sunt ad nostram doctrinam ordinantur, scilicet exempla christi et aliorum sanctorum, consequenter, suscipite invicem, secundum charitatis affectum, ut scilicet unus sustineat ea quae sunt alterius, sicut vult se sustineri quantum charitas permittit: et unus alium etiam suscipiat ad adiuvandum et promovendum. Supra c. XIV, 1: infirmum in fide suscipite.

Deinde, cum dicit sicut et christus suscepit vos, etc., assignat rationem exemplo christi.

Et, primo, ponit eius exemplum, dicens sicut et christus suscepit vos, scilicet in sua protectione et cura. Is. XLII, 1: ecce servus meus, suscipiam eum. Lc. I, 54: suscepit Israel puerum suum, recordatus misericordiae suae. Et hoc in honorem dei, in quem omnia referebat. Io. VIII, 49: honorifico patrem meum, et vos inhonorastis me.

Ex quo datur intelligi, quod nos invicem debemus suscipere in his quae pertinent ad honorem dei.

Secundo, ibi dico enim christum, etc., manifestat quod dixerat. Et primo quidem quantum ad Iudaeos; secundo, quantum ad gentiles, ibi gentes autem, etc..

Dicit ergo primo: dictum est quod christus vos suscepit, qui estis congregati in unitate fidei ex Iudaeis et gentibus.

Et hoc patet quantum ad utrosque.

Dico, ergo, christum ministrum fuisse circumcisionis.

Est enim ipse auctor fidei quantum ad omnes, secundum illud Hebr. XII, 2: aspicientes in auctorem fidei, etc.. Sed in propria persona non exhibuit seipsum nisi Iudaeis, secundum illud Matth. XV, 24: non sum missus nisi ad oves quae perierunt domus Israel. Is. XLII, 2: non audietur vox eius foris. Et hoc quidem propter veritatem dei, ut scilicet veritas dei promittentis comprobaretur.

Supra III, 4: est autem deus verax. Unde subdit ad confirmandas promissiones patrum, id est, ut per hoc implerentur promissiones patribus factae. Lc. I, V. 69: erexit cornu salutis nobis in domo David pueri sui; sicut locutus est per os sanctorum.

II Cor. I, 20: quotquot sunt promissiones dei, in illo est.

Deinde, cum dicit gentes autem, etc., ostendit etiam gentes susceptas a christo.

Et primo proponit quod intendit; secundo confirmat per auctoritatem, ibi sicut scriptum est, etc..

Dicit ergo: ita dictum est quod christus suscepit Iudaeos propter veritatem dei, ut promissiones patrum implerentur, gentibus autem non erant promissiones factae.

Unde hoc non habet locum quantum ad gentiles, sed sunt propter misericordiam suscepti. Et hoc est quod dicit gentes autem debent honorare deum super misericordia eis exhibita per christum, quia licet eis personaliter non praedicaverit, ad eos tamen discipulos suos misit, qui in gentibus ministerium exercuerunt, sicut ipse exercuerat in Iudaeis, secundum illud Matth. Ult.: euntes docete omnes gentes. Et de hac misericordia dicitur in Ps. XXXII, 5: misericordia domini plena est terra. Lc. I, 50: misericordia eius a progenie in progenies timentibus eum, etc..

Sic ergo apostolus conversionem Iudaeorum attribuit veritati divinae, conversionem gentilium divinae misericordiae. Contra quod videtur esse quod dicitur in ps.

XXIV, 10: universae viae domini misericordia et veritas.

Sed dicendum est quod per hoc quod ascribit vocationem Iudaeorum divinae veritati, non excludit misericordiam, quia et apostolus ex Iudaeis natus dicit I Tim. I, 13: misericordiam consecutus sum. Et hoc ipsum misericordiae fuit quod deus patribus promissiones facit de posterorum salute. Similiter etiam per hoc quod vocationem gentium ascribit divinae misericordiae, non excludit totaliter divinam veritatem, quia hoc ipsum ad divinam veritatem pertinebat, quod propositum suum de salvatione gentium implevit, quod dicit apostolus ad Eph. III, 9 esse sacramentum absconditum a saeculis in deo.

Sed aliquis modus veritatis, scilicet pro impletione promissorum, consideratur in vocatione Iudaeorum, qui non consideratur in vocatione gentium, quibus promissiones non sunt factae.

Deinde, cum dicit sicut scriptum est, etc., confirmat quod dixerat de conversione gentium, per auctoritatem.

Licet enim gentibus non fuerit repromissa vocatio ad fidem christi, non tamen ex improviso accidit, sed fuit praenuntiata vaticiniis prophetarum.

Inducit autem quatuor auctoritates, quarum prima continet gratiarum actiones christi ad patrem, pro conversione gentium per ipsum facta. Unde dicit sicut scriptum est, in ps.

XVII, 50 ex persona christi: constitues me in caput gentium, et ab insurgentibus in me Iudaeis exaltabis me. O deus pater, ego christus confitebor tibi, confessione gratiarum actionis, in gentibus, id est pro gentium conversione per me facta, et cantabo nova quadam mentis exultatione nomini tuo, quod eis manifestum est, secundum illud Io. XVII, V. 6: manifestavi nomen tuum hominibus quos dedisti mihi.

Vel aliter: confitebor tibi in gentibus, id est, faciam quod tibi gentes confiteantur confessione fidei, Ps. Lxvi, 4: confiteantur tibi populi, deus, confiteantur tibi populi omnes, et nomini tuo cantabo, id est faciam quod gentes cantent tibi canticum quod consistit in exultatione spiritus renovati.

Ps. Xcv, 1: cantate domino canticum novum, cantate domino, omnis terra.

Secunda auctoritas continet adunationem gentium et Iudaeorum. Unde subdit et iterum dicit, Scriptura, o gentes quae eratis alienae, a conversatione Israel, ut dicitur Eph. II, 12, laetamini, gentes, cum plebe eius, idest simul communem exultationem assumatis cum Iudaeis, qui olim erant plebs eius. Is. IX, 3: laetabuntur coram te, sicut qui laetantur in messe. Io. X, 16: fiet unum ovile et unus pastor. Nostra autem littera habet: laetamini cum ierusalem et exultate in ea, omnis qui diligitis eam.

Tertia autem auctoritas continet devotionem gentium ad deum. Unde subdit et iterum scriptum est in Psalmis laudate, omnes gentes, dominum, scilicet eius bonitatem confitentes, Ps.: a solis ortu usque ad occasum laudabile nomen domini; et omnes populi, non solum populus Iudaeorum, magnificate eum, id est credite esse magnum, id est quod sua magnitudine omnem laudem excedat. Eccli. XLIII, V. 33: benedicentes dominum, exaltate illum quantum potestis: maior enim est omni laude.

Matth. I, 11: ab ortu solis usque ad occasum magnum est nomen meum in gentibus.

Quarta auctoritas continet reverentiam gentium ad christum. Unde subditur et rursus Isaias ait erit radix iesse.

In quo praenuntiat christi originem, ex David semine nasciturum. Iesse namque fuit pater David. Dicit ergo erit radix iesse, ex cuius semine christus nascetur. Is. XI, 10: egredietur virga de radice iesse, et flos, etc..

Vel christus erit radix iesse, quia licet ex iesse processerit secundum carnis originem, tamen sua virtute iesse sustentavit et gratiam ei influxit. Supra XI, 18: non tu radicem portas, sed radix te.

Deinde tangit christi officium, subdens et qui exurget in tantam gratiae excellentiam, ut possit regere gentes, eos divino cultui subiugando, quod nullus ante eum facere potuit.

Ps. II, 8: dabo tibi gentes haereditatem tuam. Reges eos in virga ferrea.

Ultimo ponit devotionem gentium ad christum, dicens in eum gentes sperabunt, ut scilicet per eum haereditatem caelestis gloriae consequantur. I Petr. I, 3: regeneravit nos in spem vivam per resurrectionem iesu christi ex mortuis.

Deinde, cum dicit deus autem spei, etc., subiungit orationem, dicens: dictum est quod in christum gentes sperabunt.

Deus autem spei, id est, qui nobis hanc spem infundit, secundum illud Ps. Lxx, 5: spes mea, domine. Vel deus spei, I. E., in quo sperandum est, repleat vos omni gaudio, scilicet spirituali, quod est de deo, nehem.

C. VIII, 10: gaudium enim domini est fortitudo vestra, et pace per quam homo in seipso et ad deum et proximum est pacatus, Ps. Cxviii, 165: pax multa diligentibus legem tuam, domine; in credendo, quasi dicat: ut cum hoc quod creditis, etiam pacem et gaudium habeatis, quae quidem sunt charitatis effectus, secundum illud Gal. V, 22: fructus autem spiritus sunt charitas, gaudium, pax.

Unde patet quod a deo, qui est dator spei, optat eis ut cum fide habeant charitatem, per quam fides operatur, ut habetur Gal. V, 6, ne fides eorum sit informis et mortua: quia fides sine operibus mortua est, ut dicitur Iac. II, 26. Et ut sic per plenitudinem harum virtutum abundetis, proficiendo de bono in melius, non solum in spe, sed etiam in virtute spiritus sancti, id est in charitate, quae in cordibus nostris diffunditur per spiritum sanctum, ut supra V, 5 dictum est. II Cor. IX, 8: potens est autem deus omnem gratiam abundare facere in nobis.