Lectio 7

Postquam apostolus ostendit quod sancti, quos deus promovet, nullum detrimentum pati possunt, quasi a malo poenae, hic ostendit quod nullum detrimentum pati possunt quasi a malo culpae.

Et primo ostendit propositum; secundo excludit quamdam obviationem, ibi christus iesus, etc..

Circa primum considerandum est quod aliquis propter culpam laeditur a duobus.

Primo quidem ab accusatione; secundo a iudice condemnante.

Primo ergo ostendit quod nulla accusatio possit esse sanctis dei nociva: et hoc ratione divinae electionis. Qui enim aliquem elegit, ex hoc ipso eum approbare videtur.

Sancti autem sunt electi a deo. Eph.

C. I, 4: elegit nos in ipso ante mundi constitutionem, ut essemus sancti. Qui autem accusat, improbat eum quem accusat. Non autem valet alicuius accusatio contra dei approbationem.

Et ideo dicit quis accusabit, scilicet efficaciter, adversus electos, id est adversus quos deus elegit ut sint sancti? unde dicitur Apoc. XII, 10: proiectus est accusator fratrum nostrorum.

Secundo ostendit quod nullius accusatio potest esse sanctis nociva.

Et hoc etiam ostendit ex alio dei beneficio, quo scilicet deus nos iustificat; quod quidem beneficium praemittit dicens deus, scilicet est, qui iustificat, secundum illud quod supra dictum est: quos vocavit, hos et iustificavit. I Cor. VI, 11: sed iustificati estis.

Condemnatio autem contra iniustos locum habet. Quis est ergo qui condemnet iustificatos a deo? iob XXXIV, 29: ipso concedente pacem, quis est qui condemnet? deinde, cum dicit christus iesus, excludit obviationem. Posset aliquis timere ne a christo iesu aliquis accusaretur et condemnaretur tamquam transgressor mandati ipsius christi, sicut et de Moyse dominus dicit Io. V, 45: est qui accusat vos Moyses, in quo speratis. Et quod etiam ab ipso condemnaretur, eo quod ipse est constitutus a deo iudex vivorum et mortuorum, ut dicitur Act. X, 42. Ipse etiam est immunis a peccato, I Petr. II, 22: qui peccatum non fecit, et ideo idoneus videtur ad accusandum et condemnandum, secundum illud Io. VIII, 7: qui sine peccato est vestrum, primus in illam lapidem mittat.

Et ideo dicit christus iesus, quasi diceret: numquid christus iesus accusabit adversus electos dei vel etiam eos condemnabit? et ostendit quod non, quia etiam ipse secundum humanitatem suam magna beneficia sanctis confert sicut et secundum suam divinitatem.

Et ponit quatuor humanitatis ipsius beneficia.

Primo quidem mortem, cum dicit qui mortuus est, scilicet pro nostra salute, I petr.

C. III, 18: christus semel pro peccatis nostris mortuus est.

Secundo, resurrectionem, per quam scilicet nos vivificat, et nunc vita spirituali, et tandem vita corporali. Unde subdit qui et resurrexit, ut supra IV, 25: resurrexit propter iustificationem nostram. Addit autem imo, quia potius est nunc commemorandus ex virtute resurrectionis, quam ex infirmitate passionis.

II Cor. Ult.: nam si crucifixus est ex infirmitate nostra, vivit ex virtute dei.

Tertio, ipsam patris confessionem, cum dicit qui est a dextris dei, id est in aequalitate dei patris secundum naturam divinam, et in potioribus bonis eius secundum naturam humanam. Et hoc etiam est ad gloriam nostram, quia, ut dicitur Eph. II, 6, consedere nos fecit in caelestibus in christo iesu.

Inquantum enim nos membra eius sumus, nos in ipso deo patri consedemus. Apoc.

C. III, 21: qui vicerit, dabo ei sedere mecum in throno meo, sicut ego vici et sedi cum patre meo in throno eius.

Quarto, interpellationem eius, cum dicit qui etiam interpellat pro nobis, quasi advocatus noster existens. I Io. II, 1: advocatum habemus apud patrem iesum christum.

Ad officium advocati pertinet, non quod accuset vel condemnet, sed magis accusatorem repellat et condemnationem impediat.

Dicitur autem pro nobis interpellare dupliciter.

Uno modo pro nobis orando, secundum illud Io. XVII, 20: non pro his rogo tantum, scilicet apostolis, sed et pro his qui credituri sunt per verbum eorum in me.

Nunc autem eius interpellatio pro nobis est voluntas ipsius de nostra salute. Io. XVII, 24: volo ut ubi sum ego, et illi sint mecum.

Alio modo interpellat pro nobis humanitatem pro nobis assumptam et mysteria in ea celebrata conspectui paterno repraesentando.

Hebr. IX, 24: introivit in ipsum caelum, ut appareat nunc vultui dei pro nobis.

Deinde cum dicit quis ergo nos separabit, etc., infert conclusionem ex dictis.

Et quia haec conclusio quasi incredibilis videtur inexpertis, proponit eam per modum quaestionis; unde tria facit.

Primo proponit quaestionem; secundo ostendit necessitatem quaestionis propositae, ibi sicut scriptum est, etc.; tertio ponit solutionem, ibi in his omnibus, etc..

Potest autem haec quaestio ex praemissis duplici ratione concludi.

Primo quidem sic: tot beneficia sunt nobis divinitus collata, et tam efficacia, ut nullus contra ea possit. Omnia autem praedicta beneficia ad hoc tendunt, ut nos simus in charitate radicati et fundati, ut dicitur eph.

C. III, 17. Quis ergo nos separabit a charitate christi? qua scilicet christum diligimus et proximum, secundum quod ipse praecepit, Io. XIII, 34: mandatum novum do vobis, etc..

Alio modo sic: dictum est, quod magna beneficia deus sanctis suis confert, ex quorum consideratione adeo charitas christi in cordibus nostris fervet, quod nihil eam extinguere potest. Cant. Ult.: aquae multae non potuerunt extinguere charitatem.

Proponit autem mala, per quorum passionem aliquis cogi posset, ut charitatem christi desereret.

Et primo ponit ea quae pertinent ad vitam; secundo, id quod pertinet ad mortem.

Circa vero ea quae in vita imminent sustinenda, primo ponit mala praesentia; secundo, futura.

Circa praesentia vero primo ponit ea quae pertinent ad tolerantiam malorum; secundo, ea quae pertinent ad defectum bonorum.

Mala autem perpessa considerari possunt dupliciter.

Uno modo secundum quod sunt in patiente, qui dupliciter ab eis affligitur, scilicet exterius secundum corpus. Et ad hoc pertinet tribulatio. Dicitur enim a tribulis, quae sunt herbae pungitivae. Gen. III, 18: spinas et tribulos germinabit tibi. Unde aliquis tribulari dicitur, cum exterius pungitur. Nec tamen propter hoc iusti vincuntur. Ps. XXXIII, V. 19: multae tribulationes iustorum, et de his omnibus liberabit eos dominus. Affligitur etiam homo ab eis per interiorem anxietatem cordis, dum scilicet aliquis non videt quo divertat, vel quomodo evadat. Et quantum ad hoc subdit an angustia? Dan. XIII, V. 22: angustiae mihi sunt undique, et quid eligam ignoro.

Alio modo huiusmodi mala considerari possunt secundum quod sunt in agente. Et quantum ad hoc subdit an persecutio? quamvis enim persecutio ad hoc proprie pertinere videatur, quod aliquis alium persequitur effugando, secundum illud Matth. X, 23: si vos persecuti fuerint in una civitate, fugite in aliam, tamen communiter persecutio accipi potest pro inflictione cuiuslibet nocumenti.

Ps. Cxviii, 157: multi qui persequuntur me et tribulant me.

Deinde ponit mala quae pertinent ad subtractionem bonorum, quae sunt necessaria vitae, scilicet cibus et vestimenta, secundum illud I Tim. VI, 8: habentes alimenta et quibus tegamur, his contenti simus. Ad subtractionem autem cibi pertinet fames, unde subdit an fames? ad subtractionem autem vestitus pertinet nuditas. Unde subdit an nuditas? I Cor. IV, 11: usque in hanc horam esurimus, et sitimus, et nudi sumus.

Quantum ad mala futura subdit an periculum, scilicet imminens in futurum? II cor.

C. XI, 26: periculis fluminum, periculis latronum.

Quantum autem ad mortem subdit an gladius? Hebr. XI, 37: in occisione gladii mortui sunt.

Deinde cum dicit sicut scriptum est, etc., ostendit huius quaestionis necessitatem per hoc quod dicit, quod sanctis omnia ista imminebant patienda propter christi charitatem.

Et inducit verba Psalmistae, quasi in persona martyrum proposita, in quibus, primo, ponit causam passionis. Martyrem enim non facit poena, sed causa, ut dicit Augustinus.

Unde dicit propter te. Matth. X, 39: qui perdiderit animam suam, id est vitam, propter me, inveniet eam. I Petr. IV, 15 s.: nemo vestrum patiatur ut fur, aut homicida; si autem ut christianus, non erubescat. Patitur etiam propter christum, non solum qui patitur propter fidem christi, sed etiam qui patitur pro quocumque iustitiae opere, pro amore christi. Matth. V, 10: beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam.

Secundo ponit gravitatem passionis, cum dicit mortificamur, id est morti tradimur.

Esth. VII, 4: traditi sumus ego et populus meus, ut conteramur et pereamus.

Tertio continuitatem persecutionis, cum dicit tota die, id est, per totum tempus vitae.

II Cor. IV, 11: semper nos qui vivimus, in mortem tradimur propter iesum.

Quarto promptitudinem persequentium ad occidendum, cum dicit aestimati sumus ut oves occisionis, id est deputatae ut occidantur in macello, quae cum studio occiduntur.

Ita et sancti ex proposito et cum studio occidebantur.

Io. XVI, 2: venit hora, ut omnis qui interficit vos, arbitretur obsequium se praestare deo. Zac. XI, 4: pasce pecora occisionis, quae qui possidebant, occidebantur.

Deinde cum dicit sed in his omnibus, solvit quaestionem.

Et, primo, proponit solutionem dicens sed in his omnibus, scilicet malis quae supra posui, superamus, dum scilicet circa omnia illibatam charitatem servamus. Sap.

C. X, 12: certamen forte dedit illi ut vinceret.

Et hoc non nostra virtute, sed per auxilium christi, unde subdit propter eum qui dilexit nos, id est propter eius auxilium, vel propter affectum quem ad eum habemus, non quasi nos primo dilexerimus eum sed quoniam ipse prior dilexit nos, ut dicitur Io. IV, V. 19; et I Cor. XV, 57: gratias deo qui dedit nobis victoriam per iesum christum.

Secundo, ibi certus sum, manifestat solutionem, ostendens inseparabilem esse sanctorum charitatem. Et primo ostendit quod non potest separari a creaturis quae sunt; secundo, quod nec etiam a creaturis quae non sunt, sed esse possent, ibi neque creatura alia.

Circa primum duo facit.

Primo ponit ea quae sunt in homine, dicens certus sum enim, quia neque mors, quae est praecipuum inter terribilia, neque vita, quae est praecipuum inter appetibilia, scilicet poterit nos separare a charitate dei. Infra c. XIV, 8: sive vivimus, domino vivimus: sive morimur, domino morimur.

In his autem duobus includuntur omnia quae supra posuit. Nam sex praecedentia pertinent ad vitam; unum autem, scilicet gladius, pertinet ad mortem, ut supra dictum est.

Deinde ponit ea quae sunt exterius, inter quae, primo, ponit spirituales creaturas, dicens neque Angeli, qui scilicet sunt minores deputati ad custodiam hominum singulorum.

Ps. Xc, 11: Angelis suis mandavit de te. Neque principatus, scilicet qui sunt deputati ad custodiam gentium. Dan. X, V. 20 s.: nunc revertar ut praelier adversus principem Persarum. Cum enim egrederer, apparuit princeps Graecorum veniens, et nemo est adiutor meus, nisi michael noster princeps. Addit autem neque virtutes, qui est supremus ordo ministrantium. Lc. XXI, 26: virtutes caelorum movebuntur.

Potest autem hoc intelligi dupliciter. Uno modo de malis Angelis, qui contra sanctos decertant. Eph. VI, 12: non est nobis colluctatio adversus carnem et sanguinem, sed adversus principes et potestates. Alio modo potest intelligi de bonis. Et secundum hoc, ut chrysostomus dicit in libro de compunctione cordis, hoc dicebat, non quod Angeli affectare possent aliquando eum a christo separare, sed etiam ea quae sunt impossibilia, verbi gratia, fieri posse dixit magis quam se ab amore christi seiungi: ut per hoc quanta in eo vis esset divinae charitatis ostenderet, atque omnibus ante oculos poneret.

Hic enim amantium mos est, ut amorem suum silentio tegere nequeant: sed necessariis suis et charis asserunt et produnt, et flammas suas infra pectus cohibere non possunt. Enarrant ea frequentius, ut ipsa assiduitate narrandi amoris sui solatium capiant, et refrigeria immensi ardoris assumant. Sic ergo facit beatus hic eximius amator christi, omnia quae sunt et quae erunt, quaeque accidere possunt, et quae omnino non possunt, simul uno sermone complectitur. Et simile est quod dicitur gal.

C. I, 8: sed licet nos, aut Angelus de caelo evangelizet vobis, praeter quam quod evangelizavi vobis, anathema sit.

Deinde posuit etiam creaturas sensibiles, quarum duplicem diversitatem ponit.

Primo quidem secundum tempus, quo diversificantur secundum praesens et futurum.

Unde dicit neque instantia, id est praesentia sive dolorem sive delectationem inferant.

II Cor. IV, 18: non contemplantibus nobis ea quae videntur. Addit autem neque futura, quorum nec timor, nec desiderium potest nos separare a christo. Unde dicebat act.

C. XXI, 13: ego non solum alligari, sed et mori in ierusalem paratus sum propter nomen domini iesu.

Deinde ponit diversitatem sensibilium creaturarum ex parte magnitudinis: et, primo, tangit magnitudinem virtutis, cum dicit neque fortitudo, id est neque quaecumque creatura fortis, potest me separare a christo, puta fortis ignis, aut fortis aqua: quia, ut Cant. VIII, 6 dicitur, fortis est ut mors dilectio.

Deinde ponit magnitudinem dilectionis, describens eam secundum ea quae proprie conveniunt corporibus, scilicet altum et profundum.

Unde dicit neque altitudo, ex qua, scilicet aliquis mihi minaretur praecipitium, sicut dicitur Lc. IV, 29 quod duxerunt iesum usque ad supercilium montis ut praecipitarent eum.

Neque profundum, in quo aliquis submersionem minaretur. Ps. Lxviii, 2: infixus sum in limo profundi.

Possunt etiam haec tria ad res humanas referri.

Tripliciter enim aliquis homo posset a deo aliquem avertere. Uno quidem modo cogendo per fortitudinem; sed sicut dicitur I Reg. II, 2: non est fortis sicut deus noster.

Secundo, stupefaciendo per altitudinem auctoritatis; sed de eo dicitur in ps.

Lxxxii, 19: tu solus altissimus super omnem terram. Tertio, seducendo per profundum sapientiae; sed de eo dicitur iob XI, 8: profundior inferno et unde cognosces? possunt etiam haec duo, altitudo et profundum, ad prospera et adversa referri, secundum illud II Cor. VI, 7: per arma iustitiae a dextris et a sinistris. Vel secundum chrysostomum, in libro de compunctione cordis, qui ait: altitudo et profundum non mihi aliud indicare videntur, quam regnum caelorum et Gehennam. Quasi dicat: nec si a regno decidere me necesse sit, aut etiam in Gehennam trahi pro christo, nec hoc mihi quidem metuendum est.

Quantum autem ad ea quae non sunt sed possunt esse, subdit neque creatura alia, quod utique secundum chrysostomum de his dicitur quae non sunt, quasi illi non sufficiant omnia quae sunt, sed illa quae non sunt provocat quodammodo ad certamen.

Nihil, inquit, istorum poterit nos separare a charitate dei. I Cor. XIII, 8: charitas nunquam excidit. Quae quidem charitas dei est in christo iesu domino nostro, quia scilicet per eum data est nobis, inquantum per spiritum sanctum nobis dedit. Lc. XII, 49: ignem veni mittere in terram et quid volo nisi ut accendatur? sed cum scriptum sit Eccle. IX, 1: nescit homo utrum amore vel odio dignus sit, sed omnia in futurum servantur incerta: quid est hoc quod dicit se esse certum quod nihil possit eum a charitate separare? ad quod dici potest quod apostolus non loquitur singulariter de seipso, sed loquitur in persona omnium praedestinatorum, de quibus propter certitudinem praedestinationis annuntiat quod nihil eos a charitate possit separare. Potest etiam ista certitudo causari ex virtute charitatis quae, quantum in se est, ab aliquibus non potest separari, cum deum super omnia diligant. Quod autem aliquis interdum a charitate recedat, non est propter defectum charitatis, sed propter defectum liberi arbitrii.

Si autem Paulus hoc dicit de seipso, de hoc certus esse non poterat, nisi forte per revelationem, quia dictum est ei, II Cor. XII, 9: sufficit tibi gratia mea. Nam quantum ad possibilitatem liberi arbitrii, ipse alibi dicit I Cor. IX, 27: ne forte cum aliis praedicaverim, ipse reprobus efficiar.