Lectio 1

Postquam apostolus ostendit Iudaeorum casum esse miserandum, non tamen totaliter excusabilem, hic ostendit casum Iudaeorum non esse universalem. Et primo movet quaestionem; secundo solvit, ibi absit, etc.; tertio infert conclusionem, ibi quid ergo, etc..

Dicit ergo primo: dico, ad haec inquirendo, numquid deus repulit, totaliter, populum suum? scilicet Iudaeorum, quia vocat eum non credentem sed contradicentem.

Et hoc Psalmista etiam inquirit dicens: ut quid deus, repulisti in finem? thr. II, 7: repulit dominus altare suum.

Deinde, cum dicit absit, etc., solvit quaestionem ostendens quod deus non totaliter repulit populum Iudaeorum. Et hoc est quod dicit absit, ut scilicet populus Iudaeorum sit totaliter repulsus. Et hoc quidem, primo, probat quantum ad personam suam, dicens: nam et ego, scilicet in fide christi existens, Israelita sum, scilicet gente; II Cor. XI, 22: Israelitae sunt et ego.

Et quia in populo Israel erant aliqui proselyti, qui non descenderunt secundum carnem ex patriarchis, secundo, hoc de se excludit, subdens ex semine Abrahae. II cor.

C. XI, 22: semen Abrahae sunt, et ego.

Erant autem in populo Iudaeorum tribus distinctae secundum filios Iacob, quorum quidam fuerunt filii ancillarum, quidam uxorum.

Ioseph autem et beniamin filii Rachel, praedilectae uxoris. Unde, tertio, suam excellentiam in populo Iudaeorum ostendens dicit ex tribu beniamin. Phil. III, 5: ex genere Israel, de tribu beniamin. Unde et de eo exponitur a quibusdam quod legitur gen.

Penult.: beniamin, lupus rapax mane comedet praedam, et vespere dividet spolia.

Secundo, ibi: non repulit, etc., ostendit populum illum non esse repulsum a deo etiam quantum ad multos electos suos.

Et primo proponit quod intendit; secundo inducit similitudinem, dicens an nescitis; tertio adaptat eam, ibi sic ergo et in hoc tempore, etc..

Dicit ergo primo: non solum ego non sum repulsus sed deus non repulit plebem suam, totam, quam praescivit, id est praedestinavit. Supra VIII, 8: quos praescivit, hos et praedestinavit. Ps. Xciii, 14: non repellet dominus plebem suam. Quod apostolus hic exponit quantum ad praedestinatos.

Deinde, cum dicit an nescitis, etc., inducit similitudinem de his quae contigerunt tempore eliae, quando etiam totus populus videbatur a cultu unius dei aberrasse.

Ubi primo ponit interpellationem eliae; secundo responsionem domini, ibi sed quid dicit Scriptura divina, etc..

Dicit ergo primo an nescitis quid Scriptura sacra dicat in elia, id est de elia III Reg. XIX, 10. Vel, in elia id est in libro de elia scripto.

Totus enim liber regum est principaliter scriptus ad notificandum dicta et facta prophetarum.

Unde et inter libros propheticos computatur, ut hieron. Dicit in prologo libri regum. Quemadmodum, scilicet ipse elias, interpellat deum adversus Israel.

Contra quod videtur esse verbum Samuelis dicentis I Reg. XII, 23: absit hoc peccatum a me in domino, ut cessem orare pro vobis. Multo ergo minus est contra populum interpellandum.

Sed intelligendum est quod prophetae contra populum aliquem interpellant tripliciter.

Uno modo conformando voluntatem suam voluntati divinae eis revelatae, sicut et in ps.

LVII, 11 dicitur: laetabitur iustus, cum viderit vindictam. Alio modo interpellando contra regnum peccati, ut scilicet non homines, sed peccata hominum destruantur.

Tertio modo ut interpellatio, vel oratio est interpretanda per modum denuntiationis, secundum illud Ier. XVII, 18: confundantur qui me persequuntur, id est confundentur.

Duo autem in hac sua interpellatione contra eos allegat.

Primo quidem impietatem quam commiserant contra cultum dei, uno quidem modo persequendo ministros eius, quod tangit dicens domine, prophetas tuos occiderunt.

III Reg. XVIII, 13: numquid non indicatum est tibi domino meo quid fecerim, cum interficeret iezabel prophetas domini? Act. VII, V. 52: quem prophetarum non sunt persecuti patres vestri? alio modo quantum ad loca deo sanctificata, secundum illud ps.

Lxxiii, 7: incenderunt igni sanctuarium tuum. Et quantum ad hoc dicit: altaria tua suffoderunt.

Unde notandum est quod, deut.

C. XII, 5, dominus mandavit dicens: ad locum quem elegerit dominus deus vester de cunctis tribubus vestris, ut ponat nomen suum ibi et habitet in eo, venietis et offeretis in illo loco holocausta et victimas vestras.

Tamen ante aedificationem templi permittebatur populo, ut in diversis locis altaria construeret ad cultum divinum; quod quia erat contra legem, aedificato iam templo, ezechias rex piissimus omnia huiusmodi altaria destrui fecit. Et hoc est quod dicitur IV reg.

C. XVIII, 22: nonne iste est ezechias, qui abstulit excelsa et altaria, et praecepit Iudae et ierusalem: ante altare hoc adorabitis in ierusalem? quod ergo ezechias fecit ex pietate, hoc fecit Achab et iezabel ex impietate, volentes cultum dei totaliter extirpare.

Tertio, allegat contra eos impietatem quam facere intendebant, dicens et relictus sum ego solus, scilicet in cultu unius dei; quod quidem dixit elias, eo quod alii non ita aperte manifestabant se esse dei cultores. Dicitur enim de eo eccli.

C. XLVIII, 1: surrexit elias propheta quasi ignis, et verbum illius quasi facula ardebat.

Et quaerunt animam meam, scilicet ut auferant eam. Miserat enim iezabel ad eliam, IV Reg. XIX, 2, dicens: haec mihi faciant dii, et haec addant, nisi hac hora cras posuero animam tuam sicut animam unius ex illis, scilicet prophetis baal, quos occiderat elias.

Deinde, cum dicit sed quid dicit, etc., ponit divinum responsum, dicens: sed quid dicit Scriptura ibidem, scilicet dixisse, illi, scilicet eliae, responsum divinum? hoc inquam, quod sequitur: reliqui mihi, id est in cultu meo non permittendo eos cadere in peccatum, septem millia virorum, ponitur certum pro incerto propter perfectionem septenarii et miliarii, qui non curvaverunt genua ante baal id est qui cultum dei non deseruerunt. Is. XLVII, V. 7: omnem qui invocat nomen meum, in gloriam meam creavi, etc..

Deinde, cum dicit sic ergo, etc., adaptat quod dixerat ad propositum.

Et primo ponit adaptationem, dicens sic ergo et in hoc tempore, in quo videtur multitudo populi deviasse, reliquiae, id est multi qui sunt relicti ab illo excidio, salvae fient, vel salvae factae sunt secundum electionem gratiae dei, id est secundum gratuitam electionem dei. Io. XV, 16: non me elegistis, sed ego elegi vos.

Secundo ex hoc infert conclusionem, dicens si autem gratia, salvi facti sunt, iam non ex operibus eorum. Tit. III, 5: non ex operibus iustitiae quae fecimus nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit.

Tertio ostendit sequi conclusionem ex praemissis, dicens alioquin, scilicet si gratia est ex operibus, iam non est gratia, quae dicitur ex eo quod gratis datur. Supra III, 24: iustificati gratis per gratiam ipsius.

Deinde, cum dicit quid ergo, etc., infert conclusionem intentam.

Et, primo ponit eam, dicens quid ergo secundum praemissa dicemus? hoc scilicet, quod Israel, quantum ad maiorem multitudinem populi, non est consecutus quod quaerebat, scilicet iustitiam. Et hoc modo intelligendum est quod supra IX, 31 dictum est Israel sectando legem iustitiae, in legem iustitiae non pervenit. Io. VII, 34: quaeretis me, et non invenietis.

Ita tamen quod electio, id est electi ex Iudaeis, consecuta est iustitiam, Eph. I, 4: elegit nos in ipso, ut essemus sancti, caeteri vero, id est alia pars populi, excaecati sunt propter suam malitiam. Sap. II, 21: excaecavit eos malitia eorum.

Secundo, ibi sicut scriptum est, etc., manifestat conclusionem quantum ad ultimam partem. Et primo per auctoritatem Isaiae; secundo, per auctoritatem David, ibi et David dicit.

Circa primum notandum quod apostolus componit auctoritatem ex duabus.

Legitur enim Is. XIX, 10: miscui vobis spiritum soporis. Et quantum ad hoc dicit dedit deus illis spiritum compunctionis, quod pertinet ad perversitatem affectus.

Compunctio enim importat quamdam cordis punctionem sive dolorem. Est ergo quaedam bona compunctio qua quis dolet de propriis peccatis, secundum illud Ps. LIX, 5: potasti nos vino compunctionis. Est autem et mala compunctio, scilicet invidiae, qua quis dolet de bonis aliorum.

Hunc ergo compunctionis, id est invidiae, spiritum eis dedit deus, non quidem immittendo malitiam sed subtrahendo gratiam, sicut supra dictum est X, 10: ego ad aemulationem adducam vos in non gentem.

Item legitur Is. VI, 10: excaeca cor populi huius, et aures eius aggrava, et oculos eius claude: ne forte videat oculis suis, et auribus suis audiat. Et quantum ad hoc designans defectum cognitivae virtutis, subdit oculos, ut non videant, scilicet per seipsos quantum ad miracula, quae christus, eis videntibus, fecit, et aures, ut non audiant, scilicet fructuose doctrinam christi et apostolorum. Is. XLII, 20: qui vides multa, nonne custodies? qui apertas aures habes, nonne audies? addit autem apostolus de suo usque in hodiernum diem, quia in fine mundi videbunt et audient, quando convertentur corda filiorum ad patres eorum, ut dicitur Malach. Ult..

Deinde cum dicit et David dicit, etc., ponit ad idem auctoritatem David.

In qua, primo, tangit occasionem defectus Iudaeorum, dicens fiat mensa eorum, id est malitia qua peccatores reficiuntur. Iob XX, V. 12: cum dulce fuerit in ore eius malum, abscondet illud sub lingua sua. Quae quidem mensa est coram ipsis quando ex certa malitia peccant. Hoc quidem fit in laqueum quando ex ea paratur tentatio ad peccandum, Is. XXIV, 18: qui explicaverit se de fovea, tenebitur laqueo, et in captionem, quando delectationi succumbit per consensum, is.

C. VIII, 15: capientur et irretientur, et in scandalum, id est in pactionem casus quando ruunt de peccato in peccatum, Ps. Cxviii, V. 165: pax multa diligentibus legem tuam, et non est illis scandalum, et in retributionem illis quando scilicet punientur pro suis peccatis. Vel quia hoc ipsum est retributio delictorum, quia deus eos permittit sic cadere.

Ps. Xciii, 2: redde retributionem superbis.

Vel mensa est sacra Scriptura Iudaeis apposita.

Prov. IX, 2: proposuit mensam suam.

Quae quidem fit in laqueum, quando occurrit aliquod ambiguum, in captionem, quando male intelligitur, in scandalum, quando ruit in pertinaciam erroris, et retributionem, ut supra.

Secundo ponit ipsum defectum quantum ad cognitivam virtutem, cum dicit obscurentur oculi eorum ne videant, quod magis praenuntiando quam optando dicitur.

Eph. IV, 18: tenebris obscuratum habentes intellectum. Et quantum ad effectum cum dicit et dorsum eorum, id est liberum arbitrium quod portat ad bona et ad mala, semper incurva, id est incurvari permitte ab aeternis ad temporalia, a rectitudine iustitiae ad iniquitatem. Is. LI, 23: incurvare ut transeamus.