Lectio 4

Postquam commendavit christum ab origine et virtute, hic commendat ipsum ex liberalitate, quae ostenditur ex muneribus quae fidelibus contulit.

Ponitur autem duplex munus.

Unum quidem commune omnibus fidelibus, scilicet gratia per quam reparamur, quam quidem a deo per christum accepimus, unde dicit per quem accepimus, omnes fideles, gratiam. Io. I, 17: gratia et veritas per iesum christum facta est, et infra: per quem accessum habemus in gratiam istam in qua stamus.

Conveniens est enim ut sicut per verbum dei omnia ista facta sunt, ut habetur Io. I, V. 3, ita et per ipsum, sicut per artem omnipotentis dei, omnia instaurentur: sicut et artifex eadem arte reparat domum qua condidit.

Col. I, 20: per eum placuit deo reconciliare omnia sive quae in caelo sive quae in terra sunt.

Aliud autem est munus spirituale collatum apostolis quod tangit subdens et apostolatum, quod est praecipuum inter ecclesiasticos gradus. I Cor. XII, 28: et quosdam quidem posuit deus in ecclesia primum quidem apostolos.

Apostolus autem idem est quod missus.

Sunt enim a christo missi quasi eius auctoritatem et vicem gerentes, Io. XX, 21: sicut misit me pater et ego mitto vos, id est cum plenitudine auctoritatis. Unde ipse christus apostolus nominatur Hebr. III, 1: considerate apostolum et pontificem iesum christum.

Unde et per ipsum, tamquam principalem apostolum sive missum, alii sunt secundario apostolatum consecuti. Lc. VI, 13: elegit duodecim quos et apostolos nominavit.

Praemittit autem gratiam apostolatui tum quia non ex meritis sed ex gratia apostolatum sunt consecuti, I Cor. XV, 9: ego sum minimus apostolorum qui non sum dignus vocari apostolus; gratia autem dei sum id quod sum; tum etiam quia apostolatus digne haberi non potest nisi praehabita gratia sanctificante, Eph. IV, 7: unicuique nostrum data est gratia, etc..

Describit autem hunc apostolatum, primo quidem, ex utilitate cum subdit ad obediendum fidei, quasi diceret: ad hoc sumus missi ut faciamus homines fidei obedire.

In his obedientia locum habet quae voluntarie facere possumus. His autem quae sunt fidei voluntate consentimus, non ex rationis necessitate, cum sint supra rationem, nullus enim credit nisi volens, ut dicit Augustinus, et ideo circa fidem locum habet, infra VI, 17: obedistis ex corde in eam formam doctrinae in quam traditi estis. De hoc fructu dicitur Io. XV, 16: posui vos ut eatis, etc..

Secundo, describitur ex amplitudine cum subditur in omnibus gentibus, quia non tantum in una gente Iudaeorum, sed ad instructionem omnium gentium sunt directi.

Matth. Ultimo: euntes docete omnes gentes.

Specialiter Paulus in omnes gentes apostolatum acceperat, ut ei competere possit quod dicitur Is. XLIX, 6: parum est ut sis mihi servus ad suscitandum tribus Iacob et faeces Israel convertendas; dedi te in lucem gentium.

Tamen ab eius apostolatu exclusi non erant Iudaei, praesertim qui inter gentes habitabant; infra XI, 13 s.: quamdiu quidem ego sum gentium apostolus, ministerium meum honorificabo, si quomodo ad aemulandum provocem carnem meam et salvos faciam aliquos ex ipsis.

Tertio, ex plenitudine potestatis, cum subdit pro nomine eius, scilicet vice et auctoritate ipsius.

Sicut enim christus in nomine patris venisse dicitur, Io. XX, 21, quasi plenam patris potestatem habens, ita et apostoli in nomine christi venisse dicuntur, quasi in persona christi. II Cor. II, 10: nam et ego quod donavi, si quid donavi, propter vos in persona christi.

Vel per hoc describitur ex fine, ut sit sensus: pro nomine eius dilatando, non pro aliquo terreno fructu sibi quaerendo. Act.

C. IX, 15: vas electionis est mihi iste ut portet nomen meum, etc., unde ad hoc fideles hortabatur dicens: omnia in nomine iesu christi agite.

Quarto ex potestate super illos quibus scribebat qui praedicto apostolatui erant subiecti unde subdit in quibus, id est inter quas gentes, nostro apostolatui subiectas, estis et vos, scilicet Romani, quamvis sublimes.

Is. XXVI, 5 s.: civitatem sublimem humiliabit, conculcabit eam pes pauperis, scilicet christi, gressus egenorum, id est apostolorum, specialiter Petri et Pauli, II cor.

C. X, 14: usque ad vos pervenimus in evangelio christi.

Subdit vocati iesu christi, secundum illud Os. I, 9: vocabo non populum meum; vel: vocati ut sitis iesu christi, infra VIII, V. 30: quos praedestinavit hos et vocavit; vel: vocati iesu christi, id est dicti a iesu christo, christiani, Act. XI, 26: ita ut cognominarentur primum Antiochiae discipuli christiani.

Consequenter describuntur personae salutatae, et primo, ex loco cum dicit omnibus qui sunt Romae.

Signanter autem omnibus scribit quia omnium salutem cupiebat; I Cor. VII, 7: volo omnes homines esse sicut meipsum; Act. XXIII, V. 11, dictum est ei: oportet te et Romae testificari.

Secundo, describuntur personae salutatae ex gratiae dono, ibi dilectis dei.

Circa quod primo ponitur gratiae origo, quod est dei dilectio. Deut. XXXIII, V. 3: dilexit populos, omnes sancti in manu illius sunt. I Io. IV, 10: non quasi nos dilexerimus deum, scilicet prius, sed quoniam ipse prior dilexit nos. Dei enim dilectio non provocatur ex bono creaturae, sicut dilectio humana, sed magis ipsum bonum creaturae causat, quia diligere est bonum velle dilecto: voluntas autem dei est causa rerum, secundum illud Ps.: omnia quaecumque voluit fecit.

Secundo, ponitur vocatio cum subdit vocatis.

Quae quidem est duplex. Una exterior, secundum quam vocavit Petrum et Andream, Matth. IV, 18. Alia autem est vocatio interior, quae est secundum interiorem inspirationem, Prov. I, 24: vocavi et renuistis.

Tertio, ponit gratiam iustificationis cum dicit sanctis, id est per gratiam et sacramenta gratiae, sanctificatis. I Cor. VI, 11: sed abluti estis, sed sanctificati estis, ut sitis dilecti a deo, vocati ad hoc quod sitis sancti.

Deinde ponuntur bona quae eis optat, quae sunt gratia et pax. Quorum unum, scilicet gratia, est primum inter dei bona, quia per eam iustificatur impius, infra III, 24: iustificati gratis per gratiam ipsius. Aliud autem, scilicet pax, est ultimum quod in beatitudine perficitur. Ps.: qui posuit fines tuos pacem.

Tunc enim erit perfecta pax, quando voluntas requiescet in plenitudine omnis boni, consequens immunitatem ab omni malo. Is. XXXII, V. 18: sedebit populus meus in pulchritudine pacis.

Et sic per haec duo bona, alia media intelliguntur.

Ostendit etiam consequenter unde sint huiusmodi bona expectanda, cum subdit a deo patre nostro. Iac. I, 17: omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est, descendens a patre luminum.

Ps. Lxxxiii, 12: gratiam et gloriam dabit dominus.

Addit autem et domino iesu christo quia, ut dicitur Io. I, 17, gratia et veritas per iesum christum facta est. Ipse etiam dicit, Io. XIV, 7, pacem meam do vobis.

Quod autem dicit deo patre nostro, potest teneri essentialiter pro tota trinitate, quae dicitur pater, quia nomina importantia relationem ad creaturam, communia sunt toti trinitati, sicut creator et dominus.

Addit autem et domino iesu christo, non quod sit alia persona a tribus, sed propter humanam naturam, per cuius mysterium ad nos dona gratiarum perveniunt. II petr.

C. I, 4: per quem maxima et pretiosa nobis promissa donavit.

Vel potest dici quod hoc quod dicit deo patre nostro, tenetur pro persona patris, quae secundum proprietatem dicitur pater christi, sed secundum appropriationem pater noster. Io. XX, 17: ascendo ad patrem meum et patrem vestrum.

Tangitur autem persona filii cum dicitur et domino iesu christo. Persona autem spiritus sancti expresse non ponitur, quia intelligitur in donis eius, quae sunt gratia et pax; vel etiam quia intelligitur in duabus personis patris et filii, quarum est unio et nexus.