Sermo I .

Gaudium erit coram Angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente, Lucae decimo quinto .

Quoniam caritas est de bono alieno gaudere, hinc est, quod Dominus noster in verbo proposito ostendit, in supernis spiritibus, scilicet angelicis, qui omni caritate sunt repleti, magnum esse gaudium de conversione peccatoris, cum dicit: Gaudium erit

coram Angelis Dei etc. In quo quidem verbo, ut ordinate procedamus, primo praemittitur miseria humanae infirmitatis: secundo adiungitur efficacia medicinae sacramentalis: tertio subiungitur laetitia supernae civitatis. Et haec tria debent sic ordinari. Nam spiritualis infirmitas hominis est prior et praecedit efficaciam medicinae poenitentialis, et poenitentia, sive conversio peccatoris, tanquam causa motiva praecedit gaudium Angelorum. Primo ergo in verbo proposito praemittitur miseria humanae infirmitatis, cum dicit: super uno peccatore: peccator enim idem est, quod infirmus spiritualiter. Secundo additur efficacia medicinae poenitentialis, cum subdit: poenitentiam agente: poenitentia enim, quae dicitur Sacramentum, est quaedam medicina spiritualis, quae multo melius curat spiritum a qualibet infirmitate, quam medicina materialis corpus. Tertio adiungitur tanquam consequens ex his laetitia supernae civitatis, cum subinfert: Gaudium erit coram Angelis Dei.

I. Dicit ergo: super uno peccatore: ubi notatur miseria humanae infirmitatis. Incurrit autem homo istam spiritualem infirmitatem, per quam miser efficitur spiritualiter, tripliciter, secundum quod in tria bona habet peccatum committi. Nam omne peccatum, generaliter loquendo, aut est in Deum, aut in proximum, aut in subiectum proprium. Incurritur autem ista spiritualis infirmitas primo, propter fastum mentalis superbiae provocantis Deum ; secundo, propter defluxum carnalis lasciviae depravantis subiectum proprium: tertio, propter odium cordialis malevolentiae offendentis proximum.

Primo homo efficitur spiritualiter infirmus per peccatum propter fastum mentalis superbiae provocantis Deum ; unde primae Ioannis tertio : Qui facit peccatum ex diabolo est, quoniam ab initio diabolus peccat. In hoc apparuit Filius Dei, ut dissolvat opera diaboli, ab homine, quia qui facit peccatum ex diabolo est, non per creationem, sed per imitationem ; ipse enim regnat super omnes filios superbiae, quoniam ab initio diabolus peccavit peccato superbiae. Nam initium omnis peccati superbia. Unde Filius Dei in hoc apparuit, visibiliter assumendo limum nostrae mortalitatis in unitate divinae personae, ut superba opera diaboli dissolvat, per suam humilitatem. Certe verecundum est, ex quo Rex regum Christus humilis factus est, ut homo, cinis et vermis, superbiat. Unde Augustinus : " Habemus tale humilitatis exemplum, superbiae medicamentum. Quid ergo intumescis, o homo ? O pellis morticina, quid tenderis? O sanies foetida, quid inflaris "? Princeps tuus humilis est, et tu superbis: caput humile, et membrum superbum: quasi dicat: valde reprehensibile est.

Secundo homo efficitur peccator sive infirmus spiritualiter propter defluxum carnalis lasciviae depravantis subiectum proprium ; unde primae ad Corinthios sexto : Fugite fornicationem: quia omne peccatum, quodcumque fecerit homo, extra corpus est ; qui autem fornicatur in corpus suum peccat. B ene autem dicit: Fugite fornicationem, non resistite ; quia vitium luxuriae melius vincitur fugiendo quam resistendo. Omne peccatum, quodcumque fecerit homo, extra corpus est: Glossa : "Id est sine corporis contaminatione "; qui autem fornicatur in corpus suum peccat: Glossa : " Cetera peccata solum animam contaminant". fornicatio vero non solum animam, sed etiam corpus contaminat. Peccatum enim luxuriae adeo foedat hominem quantum ad corpus et deordinat quantum ad animam, ut iam non animal rationale, sed potius animal brutum debeat appellari, eo quod ad modum bestiae quod est inferius, scilicet sensualitas, facit, ut dominetur superiori, scilicet rationi. Unde Bernardus : Bestialius nihil homine rationem habente et ratione non utente ": et ideo quasi bestia reputatur et ad pascendum immunda animalia mancipatur, secundum quod dicitur Lucae decimo quinto de filio prodigo, qui, postquam dissipavit omnem substantiam suam vivendo luxuriose, positus fuit cum porcis ad pascendum eos. Unde inquit ipse: Surgam et ibo ad patrem meum et dicam ei: Pater, peccavi in caelum et coram te. Ecce, quod iste positus erat a diabolo cum porcis, id est cum immundis spiritibus: qui foedis voluptatibus delectantur, quos continue pascebat, cum carnis voluptatibus deserviebat .

Tertio efficitur homo infirmus sive peccator propter odium cordialis malevolentiae damnificantis proximum: unde Genesis quadragesimo secundo : Merito haec patimur, quia peccavimus in fratrem nostrum, videntes angustiam animae illius, dum deprecaretur nos, et non audivimus: idcirco advenit super nos ista tribulatio. Haec est illa fera pessima, scilicet invidia, quae omni genere ferarum crudelior, quae iustum Abel occidit , sanctum loseph multis doloribus adimpletum vendidit, Filium Dei in crucis patibulo crudeliter quantum ad humanitatem absorbuit et etiam totum genus humanum spiritualiter interfecit. Nam invidia diaboli mors introivit in orbem terrarum . " O secretum virus et pestis occulta ! O livoris parens et criminis fomes et virtutum aerugo et tinea sanctitatis " ! quae non cessas continue damna spiritualia filiis Adam inferre, lites et bella concitare, inimicitias et homicidia procurare, ut de cruore occisorum reficiaris. - Tollite, carissimi, tollite istam feram pessimam de medio vestri, quia statim erit securitas mentis, tranquillitas animi et simplicitas cordis, statim quiescent bella et contentiones, et foederabuntur discordes, quia, nisi per illam, nesciremus odium, immo quilibet fratrem suum sicut se ipsum diligeret.

II. Secundo notatur efficacia medicinae poenitentialis, cum subdit: poenitentiam agente: tunc enim poenitentia, quae est medicina sacramentalis, efficaciter sanat omnes infirmitates animae, quando habet in se tres conditiones contra tria praedicta peccata, per quas conditiones Deus provocatus placatur, subiectum proprium deordinatum reformatur, proximus damnificatus, vel offensus reconciliatur. Et propter hoc poenitentia debet esse primo, ut Deus placetur, profunda ex subiectionis reverentia contra mentalem superbiam Deum provocantem: secundo, ut subiectum proprium reformetur, lacrymosa ex doloris vehementia contra carnalem demulcentiam proprium subiectum deordinantem ; tertio, ut proximus reconcilietur, satisfactoria ex recompensationis festinantia contra cordialem malevolentiam proximum damnificantem.

Primo poenitentia debet esse profunda ex sublectionis reverentia contra mentalem superbiam Deum provocantem: et propter hoc peccatori nomine angeli a iustitia cadentis dicitur Apocalypsis secundo : Memor esto, unde excideris, et age poenitentiam et prima opera fac. In hoc verbo Dominus contra peccatum quasi aegroto primo offert medicinam saluti spirituali necessariam per modum disponentis et praeparantis, scilicet rememorationem culpae et ruinae, cum dicit: Memor esto, unde excideris, ut per hoc inducat eum faciliter ad humiliationem et poenitentiae afflictionem ; unde sequitur: et age poenitentiam et prima opera fac. Prima namque opera poenitentiae dicuntur immobilia fundamenta humilitatis profundae, eo quod sine fundamento humilitatis divinae reverentiae totum aedificium confessionis et poenitentiae cedit in ruinam. Unde Augustinus ad Dioscorum : "Nisi humilitas omnia, quaecumque bene facimus, et praecesserit et comitetur et consecuta fuerit, et praeposita, quam intueamur, et apposita, cui adhaereamus, et imposita, qua reprimamur, iam nobis de aliquo bono facto gaudentibus totum extorquet de manu superbia ". Hoc attendens quidam sanctus Papa , cum confitebatur, nolebat sedere ad latus sui capellani, qui eum audiebat, sed pedibus eius provolutus, quousque confessione completa, morabatur. Dicebat enim: Modo non teneo.locum Papae, sed peccatoris: et idea, cum recogita omnes defectus meos, necesse habeo humiliari. Unde Bernardus super Cantica : " Quomodo mens, mea non humiliatur in hac vera cognitione sui, cum se perceperit oneratam peccatis, mole huius mortalis corporis aggravatam, terrenis curis intricatam, carnalium desideriorum faece infectam, caecam, curvam et infirmam "? Sed certe, quicumque propter quamcumque excellentiam sive nobilitatem, dum confitetur, non vult humiliari et subiici sacerdoti, caveat sibi, ne forte imitetur diabolum, qui, cum semel veniret ad sacerdotem et diceret ei, quod vellet confiteri , non tantum fuit contentus sedere ad latus sacerdotis, immo posuit se supra caput eius. Cognoscens vero sacerdos, Spiritu sancto revelante, quia diabolus esset, ait ei: Totum aedificium tuae confessionis ruinae crescit, quia sine fundamento humilitatis incipitur. Videns enim diabolus, esse se comprehensum a sacerdote in astutia suae fallacis deceptionis, inquit ad sacerdotem: Etsi nunquam consecuturus sum indulgentiam, tamen a me nunquam nec verbo nec facto doctrinam humilitatis addisces: quia elatus et superbus sum corde. Nec recolo, me legisse propria ista verba, sed horum verborum sententiam.

Secundo debet poenitentia esse lacrymosa ex doloris vehementia contra carnalem lasciviam proprium subiectum deordinantem ; unde secundae ad Corinthios septimo : Quae enim secundum Deum tristitia est poenitentiam in salutem stabilem operatur. Quilibet, cum cogitat, propter peccatum suum Deum offendisse, adeo debet intime dolere et dure interius colaphizari in corde, ut prorumpat in lacrymas exterius, quia talis tristitia operatur poenitentiam, in salutem stabilem, eo quod inde meremur veniam omnium peccatorum, quibus obligabantur ad aeter nam poenam. Unde Augustinus : " Ascendat homo adversum se tribunal mentis suae, reum constituat se ante faciem suam ", accuset, constituendo iudicium in corde suo, adsit accusatrix cogitatio, testis conscientia, carnifex timor: inde quidem sanguis cum confessione profluat, quia si nosmetipsos diiudicaremus, non utique iudicaremur .

Tertio poenitenlia debet esse satisfactoria ex recompensationis festinantia contra cordialem malevolentiam proximum damnificantem ; unde Lucae tertio : Facile ergo fructus dignos poenitentiae. Ill e dignos fructus poenitentiae facit, qui quanto graviora damna, sive corporalia, sive spiritualia, intulit proximo, tanto maiorem recompensationem, quam citius potest, restituere festinat, ut ubi abundavit delictum, invidiae et malevolentiae inferendo damnum, ibi superabundet gratia, benevolentiae et concordiae restituendo ablatum, quia " nunquam remittuntur peccata, nisi restituantur ablata quaeque " et maxime famae, eo quod melius est nomen bonum quam unguenta pretiosa terrae. Si hoc ponderaret quilibet detractor, qui omnia iudicat et a nemine vult iudicari, quia nunquam dimittitur peccatum culpae, nisi restituatur ablatum famae ; forsitan fratrem suum non crucifigeret falso iudicio malignae cogitationis in corde et perverso iudicio venenosae detractionis in ore. Aliquando enim frater suus, quem damnat detractor, est valde carus Deo interius per gratiam, multum conformis Christo per bonam voluntatem et satis propinquus caelestibus per meritorum abundantiam.

III. Tertio notatur laetitia supernae civitatis, cum subinfert: Gaudium -erit coram Angelis Dei. Gaudent et lactantur superni cives de salute peccatoris hominis propter rationem triplicem: primo, propter benevolentiae et caritatis latitudinem ; secundo, propter angelici casus restaurationem: tertio, propter praemii accidentalis augmentationem.

Primo gaudent Angeli de salute peccatoris propter benevolentiae et caritatis latitudinem. Latitudo enim caritatis facit, quod tantum gaudet Angelus de bono proximi quantum de proprio , quia superna civitas non coangustatur multitudine desiderantium, quia nulli diminuitur de suo proprio praemio propter multitudinem possidentium et existentium, immo inde cuilibet sua gloria creseit. Et propter hoc dicitur in hodierno Evangelio, Lucae decimo quinto : Quae mulier habens drachmas decem, si perdiderit drachmam unam, nonne accendit lucernam et everrit domum et quaerit diligenter, donec inveniat? Et cum invenerit, convocat amicas et vicinas, dicens: Congratulamini mihi, quia inveni drachmam, quam perdideram. Ita dico vobis: Gaudium erit coram Angelis Dei super uno peccatore poenitentiam agente.

Mulier est divina Sapientia, drachmae vero novem sunt novem chori angelici ; sed drachma decima est humanum genus, quae fuit perdita merito primae praevaricationis. Igitur divina Sapientia ad quaerendam istam drachmam accendit lucernam, luce humanitatis, uniendo eam vel induendo lumine Divinitatis ; et everrit domum, assumtae mortalitatis, per corporis et animae resolutionem in pastione, ut per proprium sanguinem inveniat amissum hominem. Ex hoc enim magnum gaudium generatur Angelis Dei propter latitudinem perfectae caritatis, quae extenditur ad omnes electos.

Secundo gaudent Angeli de salute peccatoris propter angelici casus restaurationem. Quamvis Angeli sint superiores hominibus per naturam, tamen ex divina largitate et benignitate, quae sibi hominem administravit, contingit, aliquos homines in gratia Angelis aequiparari et propter eorum meritorum excellentiam ad ordines Angelorum assumi, ut eorum exaltatio et sanctificatio sit angelicae ruinae per quandam aequiparantiam reparatio. De isto autem gaudio potest exponi illud Isaiae quinquagesimo primo : Consolabitur Dominus Sion et consolabitur omnes ruinas eius, et gaudium et laetitia invenietur in ea . - Sion specula interpretatur et significat caelum empyreum, in quo positi sunt Angeli ad speculandam pulcritudinem Divinitatis, cuius ruinas Deus consolatur, quando terrenos homines loco illorum qui ceciderant, exaltat ad ordines Angelorum. Unde super illud Psalmi: Constitues eos principes, Glossa : " Pauperes elegit, ut exaltaret ad ordines caeli, qui fiunt ex hominibus et Angelis".

Tertio gaudent Angeli de salute peccatoris propter praemii accidentalis augmentationem. Licet non accrescat Angelis gaudium, in quo consistit praemium essentiale, quia quantum ad istud perfecte beati sunt ; tamen accrescit eis gaudinm. in quo consistit praemium accidentale, quia ministrando aliis bona opera, merentur praemium accidentale, super quo gaudent ratione proprii doni et, cum concives suos ad beatitudinem perducunt, super eis absque dubio gaudent et congratulantur ratione sui coniuncti. Unde licet gaudeant de hominis salute, tamen non tristantur de eius damnatione, eo quod Beati susceptibiles sunt gaudii et laetitiae, sed non tristitiae. De isto gaudio dicitur Tobiae ultimo : Revertentur omnes timentes Deum, et relinquent gentes idola sua et venient in Ierusalem et inhabitabunt in ea: et gaudebunt in ea omnes reges terrae.

Revertentur, per contritionem, omnes timentes Deum, filiali reverentia, qui aversi fuerant a Deo per peccatum ; et relinquent gentes idola sua, vanitatum, et venient in Ierusalem, concorditer per pacis tranquillitatem ; et inhabitabunt in ea, per boni operis continuationem. Et quia haec fiunt adiutorio Angelorum, qui deputati sunt ad nostram custodiam: ideo reges terrae, id est Angeli, qui regunt nos terrenos per dispensationem a Deo eis datam. gaudebunt propter accidentalis praemii augmentationem. Rogemus.