Sermo I.

Ductus est Iesus a Spiritu in desertum, ut tentaretur a diabolo, Matthaei quarto .

Prothema. Si quis vestrum indiget sapientia, postulet a Deo, qui dat omnibus affluenter et non improperat. Quilibet praedicator debet haec tria, quae in secundo verbo sumto de Canonica beati Iacobi intelliguntur, considerare. Et primum est indigentia humanae defectibilitatis; secundum est in stantia devotae precis; tertium est affluentia divinae liberalitatis . Humanae ergo defectibilitatis indigentia notatur, cum dicit: Si quis indiget sapientia; devotae vero precis instantia notatur, cum subdit: postulet a Deo; sed divinae liberalitatis affluentia notatur cum subinfert: qui dat omnibus affluenter. Idcirco, carissimi, cognoscentes nostrae defectibilitatis indigentiam et divinae liberalitatis affluentiam, recurramus cum devota precum instantia ad Deum, Patrem luminum et datorem sapientiae, ut sua solita pietate det suam nobis sapientiam, ut possimus proferre in medium ea quae sunt ad laudem eius et nostrarum animarum consolationem. Amen.

Ductus est Iesus etc.

Quoniam efficacius persuadet vita quam lingua, et exemplum quam verbum; hinc est, quod Dominus noster Iesus Christus, cuius " quaelibet actio est nostra instructio ", ut dicit Gregorius , ut exemplo vitae suae ad resistendum diabolo ceteros efficaciter informaret, voluit a Spiritu dirigi, deinde in deserto morari et postea a diabolo tentari. Unde ad nostram perfectam instructionem, qualiter debeamus diabolo resistere, tria de Christo proponuntur in verbo proposito: primo, Spiritus sancti interior inspirati o ad dirigendum; secundo, loci securior inhabitatio ad resistendum; tertio, diaboli exterior impugnatio ad subvertendum. Primo notatur Spiritus sancti interi or inspiratio ad dirigendum, cum dicit: Ductus est Iesus a Spiritu; secundo, loci securior inhabitatio ad resistendum, cum subdit: in deser tum; tertio, exterior diaboli impugnatio ad subvertendum, cum subinfert: ut tentaretur a diabolo. Et habent se ista tria valde ordinate. Nam qui vult de diabolo perfecte triumphare, exemplo Christi oportet, ut primo a Spiritu sancto dirigatur, deinde in loco munito moretur, et postea, ut impugnationem diaboli constanter sustineat.

I. Primo ergo in verbo proposito notatur Spiritus sancti inductio sive inspiratio ad dirigendum, cu m dicitur: Ductus est Iesus a Spiritu. Invenimus autem in sacra Scriptura Iesum ductum sive inspiratum multiplici spiritu; quia, quamvis Spiritus sanctus sit unus in substantia, est tamen multiplex in effectu. Primo ergo ductus est Iesus a spiritu veritatis ad docendum ignarum; secundo, a spiritu aequitatis ad arguendum iniquum; sed tertio, a spiritu fortitudinis ad super andum diabolum; ut primum sit contra spiritum erroris subvertent; secundum, contra spiritum dissimulationis adulantis; sed tertiam, contra spiritum pusillanimitatis succumbentis.

Primo ergo ductus est Iesus a spiritu veritatis ad docendum ignarum; unde dicitur Isaiae sexagesimo primo : Spiritus Domini super me, eo quod un xerit me; ad annuntiandum m ansuetis misit me , ut mederer contritis corde et praedicarem captivis i ndulgenti am et clausis apertionem. Exemplo enim Christi quilibet ad officium predicationis, secundam quod continetur in hoc verbo, debet primo eligi propter sanctitatem animi; propter quod dicitur: Spiritus Domini super me. Deinde debet institui propter aequitatem iudicii; ob hoc sequitur: eo quod unxer it me , prae participibus meis, quiadilexi iustitiam et odivi iniquit atem. Postea tanquam verus legatus missus a Deo debet exsequi auctoritatem officii; quod notatur, cum dicitur: ad a nnunti andum mansuetis misit me; cuius officii exsecutio debet esse ad medendum sive ad consolandum tristem a moerore et tribulatione poenali, ad sanandum aegrotum a vulnere peccati et ad liberandum captivum a carcere diaboli.

Secundo ductus est Iesus a spiritu aequitatis ad arguendum iniquum; unde dicitur Isaiae undecimo : Arguet in aequitate pro mansuetis terrae et percutiet terram virga oris sui et spiritu labiorum suarum interficiet impium. Non enim Dominus Iesus propter metum potestatis terrenae timore amittendae, nec propter quaestum mundanae cupiditatis amore acquirendae, sive propter ambiguam similitudinem falsitatis voluntati complacendi veritatem silebat, immo " veritatis iaculis " tam magnos quam parvos " aeque feriebat ". Hoc spiritu ductus est in templum, quando non parat aures, ut audiat, sed flagellum, quo feriat ementes et vendentes , spiritualia pro temporalibus, nec tacet, quod domum orationis fecissent domum negotiationis, immo negotiatores de templo eiecit .

Tertio ductus est a spiritu fortitudinis ad superandum diabolum; unde dicitur in Psalmo : Spiritus t uus b onus deducet me in terram rectam.

Desertum, ad quod deduxit Spiritus sanctus Christum, dicitur terra recta, eo quod est locus idoneus ad faciendam abstinentiam, propter quam sensualitas recte ordine per omnia subiacet rationi, ne perturbetur ratio ad peccandum; licet inter carnem et spiritum Christi nulla esset rebellio, eo quod semper illa beatissima caro sequebatur illum beatissimum spiritum; propter nomen tuum vivificabis me i n aequitate tua ; quasi dicat: Domine Pater, indigeo auxilio tuae sustentationis, quia tanto ieiunio in hoc deserto afflixi meum corpus, quod prae nimia attenuatione totaliter sentit se mortificatum. Et educetde tribul atione animam me am , scilicet de tribulatione famis et attenuationis; et i n misericordi a tua disperdes inimicos meos, scilicet specialiter diabolum, qui inique et supervacue innititur me impugnare ad subvertendum Bene, inquam, fuit ductus Iesus a spiritu fortitudinis in hoc desertum, eo quod non abhorruit squalorem solitudinis, asperitatem famis et malignitatem hostis, immo aggressus est locum incultum, ubi hostem terribilem et malignum contrivit constanter et eum deiecit feliciter.

II. Secundo notatur in verbo proposito securior habitatio ad resi stendum , cum dicitur: in desertum. Desertum e nim propter triplicem proprietatem erat valde aptus locus et secura habitatio ad resistendum diabolicae tentationi, quam de propinquo exspectabat

Nam desertum locus est asperitatis, sterilitatis et despectabilitatis. Cum ergo exspectaret ipse de propinquo tentari a diabolo de gula et avaritia et vana gloria ad informandum nos exemplo suae vitae, voluit duci in desertum a Spiritu: primo, quia est locus asperitatis ad exercendam abstinentiam corporalis sanctificationis; secundo quia est locus despectabilitatis ad contundendam iactantiam saecularis ambitionis; tertio, quia est locus sterilitatis ad suppeditandam avaritiam exitialis aggregationis.

Prima voluit duci in desertum, quia est locus : asperitatis ad exercendam abstinentiam corporalis sanctificationis; unde potest exponi de eo illud Deuteronomii octavo : Adduxit te Dominus Deus tuus quadraginta annis per desertum, ut affligeret te atque tentaret, et nola fierent quae in tuo animo versabantur. Afflixit te penuria et dedit tibi cibum manna, quod ignorabas tu et patres tui.

Adduxit te Dominus Deus tuus quadraginta annis, id est quadraginta diebus, ut annus pro die numeretur, secundum quod frequenter consuetum est fieri in sacra Scriptura; per desertum, asperitatis, ut affligeret te, fame atque penuria, atque tentaret, id est, permitteret, te tentari; ut nota fierent quae in animo tuo versabantur, id est, continebantur, omni populo ut instruantur exemplo tuae patientiae. Afflixit te penuria et dedit tibi cibum manna. Mira dispensatio divina, quia non datur consolatio cibi caelestis, nisi praecedat afflictio cibi terrestris Unde filiis Israel pluit manna de caelo in deserto asperitatis et penuriae, non in Aegypto fertilitatis et abundantiae.

Secundo voluit duci in desertum, quia est locus despectabilitatis ad contundendam iactantiam saecularis ambitionis; unde secundi Machabaeorum quinto : Iudas Machabaeus, qui decimus fuerat, secesserat in desertum locum ibique inter feras vitam in montibus cum suis gerebat.

Iudas, qui interpretatur glorificans, ratione suae virtuositatis significat Iesum Christum, qui ratione suae profundae humilitatis et virtuosae conversationis fuit gloria Dei Patris in assumta humanitate Dicitur autem decimus ratione suae eminentis perfectionis. Hic vero ad contundendam iactantiam saecularis ambitionis in tantum se humiliavit, ut, formam servi accipiens, inter homines conversaretur, et etiam in tantum se vilificavit, ut vellet fieri opprobrium hominum et abiectio plebis, vitam suam in deserto cum bestiis gerendo.

Erubescat ergo membrum elevari in altum per ambitionem, cum eius caput voluit deprimi in imum per humiliationem . Alioquin monstruosa res esset, si pes, qui debet subesse, vel aliquod aliud membrum superponatur capiti quod debet praeesse.

Tertio voluit duci in desertum, quia locus sterilitatis ad suppeditandam avaritiam exitialis aggregationis; unde dicitur primi Machabaeorum secundo : Exclamavit voce magna Mathathias in civitate, dicens: Omnis, qui zelum habet legis, statuens testamentum, exeat post me. Et fugit ipse et filii eius in montes, et reliquerunt quaecumque habebant in civitate; tunc descenderunt multi cum eo , quaerentes iudicium et iustitiam in desertum, et sederunt ibi.

Mathathias, qui interpretatur donatus, ratione suae eminentis sanctitatis significat Christum, qui est humano generi donatus a Deo Patre. Hic clamat, praedicando, ut omnis, qui habet zelum legis, evangelicae, per quam statuitur testamentum, pacis et amicitiae cum Deo, exeat p ost eum, de mundana conversatione, omnia, saltem affectu, relinquendo. Nam ipse et filii eius, id est Apostoli, omnia, quae in mundo erant , contempserunt, ut citius post eum currerent cum cordis dilatatione ad montana, id est eminentiam perfectionis evangelicae. Et tunc descenderunt multi, scilicet perfecti Religiosi, relictis omnibus tam in communi quam in proprio, post eum in desertum, verae mendicitatis et inopiae, quaere ntes iudicium, per punitionem delictorum, et iustitiam, per adimpletionem praeceptorum ut sedeant ibi, per mentis quietudinem et corporis requiem, nullam curam mundanae sollicitudinis admittendo, sed tantummodo devotae orationis et sacrae lectionis studio insistendo

Sed hodie sunt nonnulli, qui descendunt in desertum Religionis, non ut sedeant, sed ut discurrant per mentis distractionem et corporis inquietudinem, semper temporalia aggregando et vix aut nunquam studio devotae orationis vacantes, non attendentes, licet experimentaliter cognoscant, quod dicit Gregorius decimo octavo Moralium : " Perturbatae mentes saecularium eo ipso clamant, quoniam a vera sapientia longe divisae sunt, quo quietae non sunt ". Unde non est reputandus otiosus qui insistit labori cognoscendae veritatis, eo quod pluris meriti est quam exercitatio corporalis . Unde Ambrosius: " Otiosus non est qui Verbo Dei studet, nec pluris meriti est qui laborat extra, quam qui laborem Divinitatis cognoscendae exercet intra ".

III. Ultimo notatur diaboli exterior impugnatio ad subvertendum, cum dicit: ut tentaretur a diabolo. Tentavit autem diabolus Christum de tribus, de quibus tentavit primum parentem atque decepit Primo enim tentavit Christum de gula in deserto; secundo, de vana gloria in templo; sed tertio, de avaritia in monte. Sed certe, diabolus non habebat facere cum Adam stulto et insipiente, sed cum Christo astuto et sapiente. Nam tentationem gulae vicit abstinentia et tentationem vanae gloriae vicit humilitate et tentationem avaritiae vicit paupertate Unde licet diaboli aggressus fuerit praesumtuosus, processus malitiosus, tamen eius recessus fuit opprobriosus, cum nihil certitudinis de sua dubitatione potuerit investigare nihilque gloriationis de sua dolosa tentatione potuerit reportare et nihil excusationi de sua confusione potuerit allegare quoniam superatur a famelico et debili, a despecto et contemptibili, a mendico et inopi O stupenda duelli dimicatio ! o imitanda patientiae perfectio ! o admiranda sapientiae dignatio ! cum dux vitae a principe mortis tentatur et ab eius membris crucifigitur, et nihilominus ipse princeps mortis ab ipso duce vitae per mortis inductionem superatur.

Primo ergo tentavit Christum de gula, ut inficiat puritatem animae et corporis; secundo, de vana gloria, ut inducat vanitatem mundanae ostentationis; tertio, de avaritia, ut decipiat per mundanae pulcritudinis delectabilitatem.

Primam tentationem gulae vicit per spiritualis cibi iugem degustationem; secundam tentationem vanae gloriae per voluntariae abiectionis humiliationem; tertiam tentationem auariti ae vicit per omnis terrenitatis despectionem.

Tentavit primo de gula, ut inficeret animae et corporis puritatem, cum dixit : Si Filius Dei es, dic, ut lapides isti panes fiant, quasi eum volens capere per gulam, tanquam facilius vitium ad omnia facinora paratum. Unde " nisi prius gula refrenetur, frustra contra alia vilia laboratur ", secundum quod dicit Glossa . Hanc tentationem gulae docuit Dominus vincere per spiritualis cibi iugem degustationem, cum respondit diabolo: Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore Dei; quasi dicat: cum homo sit compositus ex duplici substantia, scilicet corporali et spirituali; sicut corpus indiget recreari et sustentari cibo materiali, sic spiritus cibo spirituali, qui quidem cibus est verbum, quod reficit spiritum, si audiatur reverenter, si intelligatur diligenter et si ad memoriam reducatur delectabiliter. Et propter hoc dicebat Dominus Apostolis Lucae vigesimo secundo: Vigilate et orate, ne intretis in tentationem.

Vigilate, per fomitis repressionem; nam vigilia honestatis tabefaciet carnes, sicut dicitur Ecclesiastici trigesimo primo; et tunc, amota carnis petulantia, ad degustandam dulcedinem divini verbi orate, per mentis elevationem. Nam hoc genus daemoniorum id est hoc vitium gulae, non ejicitur nisi in ieiunio et oratione .

Secundo tentavit de vana gloria, ut. induceret ad mundanae ostentationis vanitatem, cum dixit :

Si Filius Dei es, mitte te deorsum, quasi volens eum allicere ad ostentationem saecularis iactantiae. Unde Chrysostomus: " Volare per aerem non est proprium opus Dei, quia nec hoc est utile alicui nec ad animam nec ad corpus ". Hanc tentationem vanae gloriae docuit Christus vincere per profundae abiectionis cordialem humiliationem, cum dixit : Scriptum est: Non tentabis Dominum Deum tuum; quasi dicat: experientiam non sumas de me per ostentationis signum, quia qui hoc facit Deum tentat praesumtione elationis.

Ecce, carissimi, exemplo Christi habemus, quod qui ex contemptu vanae gloriae se humiliat vitia superat, sed qui se exaltat vincitur et superatur. Et propter hoc bene dicitur Ecclesiastici decimo octavo: Ante orati onem pr aepara animam tuam, et noli esse quasi homo, qui tentat Deum.

Si volumus, quod oratio nostra sit coram Deo accepta et gratuita, debemus praeparare animam nostram per profundam humiliationem cordis , ut nihil reputemus nos et n olim us esse q uasi homo, qui tentat Deum, per praesumtionem superbiae reputando se aliquid magnum cum nihilsit , sicut ille Pharisaeus, qui aspernabatur ceteros, et suae temeritate praesumtionis arbitrabatur, se esse iustum, et propter hoc publicanus ratione suae humilitatis descendit iustificatus in domum suam ab illo superbo.

Tertio tentavit de avaritia, ut deciperet per mundanae pulcritudinis delectabilitatem, cum dixit : Haecomnia tibi dabo, si cadens adoraveris me. Ostendebat ei omnium rerum pulcritudinem , quasi volens eum capere per illicitam delectationem, ut per avaritiam ducat eum ad peccatum idololatriae. Hanc tentationem avaritiae docuit Christus vincere per mundanae prosperitatis totalem despectionem, cum respondit : Scriptum est enim: Dominum Deum tuum adorabis et illi soli servies; quasi dicat: qui propter aurum vel aliquod aliud alium quam Deum adorat idololatra est, sed qui omnia contemnit propter Deum servit soli Deo, eo quod nulla admittit contraria, nulla aequiparat ei disparia et ad nihil aliud per affectum alligatur praeter eum cui in dilectione totum cor debetur. Et propter hoc Apostolus dicit primae ad Timotheum ultimo ; Habentes a liment a et quibus tegamur, his contenti simus. Nam qui volunt divites fieri incidunt in tentati onem et i n laq ueum di aboli et desideria multa inutilia et nociva, quae mergunt homines in interitum et perditionem. Radix enim omnium malorum est cupiditas.

Apostoli namque contenti erant alimentis, sed diabolus apponit cupidis et avaris mundanae pulcritudinis delectamenta, qui tento amore caeco cupiditatis ad ea feruntur, ut permittant, se illaqueari a diabolo in interitum perditionis aeternae. Unde Bernardus : " Avaritia est radix omnium malorum, pestis occulta, secretum virus, mater hypocrisis, livoris parens, criminum fomes, virtutum aerugo, tinea sanctitatis ".