Sermo III .

Evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni p opul o, qui a natus est vobis hodie Salvat or, Lucae secundo .

Verbum propositum est inenarrabilis gaudii; perfectio autem istius gaudii attenditur quantum ad tria; quantum ad gaudii magnit udinem , cum dicitur: Evangelizo vobis gaudium magnum; quantum ad gaudii latitudinem, cum dicitur: quod erit omni populo; quantum ad gaudii perfectam rationem, in hoc quod dicitur: quia natas est etc.

I. Quantum ad primum notandum est, quod illud gaudium debet esse magnum in cordibus fidelium, quia hodierna die fuit inchoata laetitia, quia hodie terminata tristitia, quia hodie consummata iustitia, quia hodie renovata inter Deum et hominem pristina amicitia. Haec quatuor sumuntur secundum quatuor, quae deerant humano generi ante adventum Filii Dei. Deerat enim ei laetitia quantum ad affectum, hilaritas quantum ad aspectum, perfe cti o iustitiae quantum ad effectum, reconciliatio divinae amicitiae quantum ad amplexum.

Primum igitur fuit Verbum incarnatum inchoativum laetitiae; Ieremiae decimo quinto : Factum est mihi verbum tuum in gaudium et laetitiam etc.; hoc est Verbum, de quo Ioannis primo: Verbum caro factum est etc; Isaiae trigesimo quinto: Gaudi um et laetitiam obtinebunt, et fugiet dolor et gemitus; Ieremiae trigesimo primo: Convertam luctum eorum in gaudium. Laetificavit nos Salvator noster hodie, quando vagiebat in praesepio, ut sua tristitia in nobis laetitiam inchoaret. Bernardus : " O nativitas illibata sanctitate, honorabilis mundo, amabilis hominibus ! Nova ac mira profecto ibi inspicit qui diligenter inquirit. Porro, ibi cognoscitur longitudo brevis latitudo angusta, altitudo subdita, profunditas plana; ibi agnoscitur lux non lucens, aqua sitiens, panis esuriens Vides, si attendas, potentiam regi, sapientiam instrui, virtutem sustentari, Deum denique latentem, sed Angelos reficientem, vagientem, sed miseros consolantem. Videas tristari laetitiam, pavere fiduciam, salutem pati, vitam mori, fortitudinem infirmari; sed, quod non minus admirandum, ibi agnoscitur tristitia laetificans, pavor confortans, passio salvans, mors vivificans, infirmitas roborans ".

Ad istius gaudii laetitiam invitans Isaias Ecclesiam militantem secundum conformitatem Ecclesiae triumphantis ait : Laetamini eum Ierusalem et exsultate cum ea, omnes, qui diligitis eam, gaudete cum ea gaudio, universi, qui lugetis super eam; et sequitur: Ut deliciis affluatis ab omnimoda gloria eius; Glossa: " Fide, virtutibus, operibus, cognitione Divinitatis et humanitatis Christi ". Nam, sicut idem Propheta ait , gaudium et laetitia invenietur in ea, gratiarum actio et vox laudis. Sicut enim mater consolatur filios suos, ita Creator noster consolabitur omnem creaturam humanam; Isaiae sexagesimo sexto: Sicut mater consolatur filios suos, ita et ego consolabor vos, dicit Dominus; Ioannis decimo sexto: Videbovos, et gaudebit cor vestrum.

Secundo fuit terminativum tristitiae, quod optime praefigurative dictum est Esther decimo sexto : Hanc enim diem Deus omnipotens moeroris et luctus vertit in gaudium. Luctus et tristitia erant in vultu hominis propter primae praevaricationis offensam, sed in gaudium conversa sunt in Christi nativitate; et in eo invenitur gaudium, quod in nulla creatura inveniri potuit. Unde Bernardus : " Solum est verum gaudium, quod non de creatura, sed de Creatore concipitur, cui comparata omnis alia iucunditas moeror est, omnis suavitas dolor est, omne, quod delectare potest, molestum ". Isaiae trigesimo quinto : Gaudium et laetitiam obtinebunt, et fugiet dolor et gemitus.

Tertium fuit consummatio vel perfectio iustitiae ; Isaiae sexagesimo primo : Gaudens gaudebo in Domino; et post: indumento iustitiae circumdedit me; ecce, perfecta iustitia, qua circumdata est humana creatura, quando iustitia de caelo prospexit; Psalmus: Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis. Et haec est maxima materia gaudii, quia, Proverbiorum vigesimo primo , gaudium iusto est facere iudicium; placent enim Deo opera iusti viri: Vade et comede in laetitia panem tuum et bibe eum gaudio vin um t uum , quiaDeo placent opera tua.

Quarto fuit reparativum inter Deum et hominem confoederationis antiquae; ipse enim est pax nostra ; et ideo Lucae secundo : Et interra pax hominibus bonae voluntatis; Tobiae decimo tertio: Beati omnes, qui diligunt te et qui gaudent super pace tua; Isaiae sexagesimo quinto: Non erunt in memoria priora, scilicet peccata ad puniendum, sed gaudebitis et exsultabitis usque in sempiternum in his quae ego creo; et Zachariae nono : Loquetur pacem gentibus. Et de hoc debet esse gaudium, quia, Proverbiorum duodecimo, qui pacis i neu nt consilia, sequitur eos gaudium.

II. Secundo notatur hic gaudii latitudo , cum dicitur: quod erit omni populo. Hoc gaudium extendit se ad omnes, scilicet ad peccatorem confitentem, ut in eo inchoetur laetitia; Esther octavo : Iudaeis nova lux oriri visa est, gaudium, honor et tripudium. Iudaeus interpretatur confitens et significat poenitentem, cui debet esse gaudi um in contritione, honor in confessione, tripudi um in satisfactione; Isaiae quinquagesimo secundo: Gaudete et laudate simul, deserta Ierusalem, quasi dicat: vos quondam derelicti a Deo, gaudete, quia consolatus est Dominus populum suum, redemit Ierusalem; Zachariae octavo: Erit domui Iuda in gaudium et laetitiam.

Ad Virginem parientem , ut in ea supplantetur tristitia. Nam ipsa sine tristitia parturivit; unde ipsa potuit dicere illud Habacuc tertio : Ego autem in Domino gaudebo et exsultabo in Deo Iesu meo; et Proverbiorum vigesimo tertio: Gaudeat pater tuus et mater tua, et exsultet quae genuit te. Re vera gaudebat Puella pariens et congratulabatur quam plurimum, ceteros ad secum gratulandum invitans, secundum quod in persona eius cantat Ecclesia : " Congratulamini mihi, omnes, qui diligitis Dominam, quia, cum essem parvula, placui Altissimo et de meis visceribus genui Deum et hominem ".

Ad iustum gratiam obtinentem, ut in eo consummetur iustitia; Ioannis tertio : Amicus aute m sponsi, qui stat et audit eum, gaudio gaudet propter vocem sponsi. Hoc ergo gaudium meum impletum est; Ioannis octavo: Abraham, pater vester, exsultavit , ut videret diem meum, vidit et gavisus est; et Lucae primo : Exsultavit in gaudi o infans i n uteromeo; Psalmus: Luxorta est iusto, et rectis corde laetitia.

Ad Angelum gl oriam possidentem; nam inter ipsum et hominem renovatur amicitia; Apocalypsis decimo nono : Vox est Angelorum: Gaudeamus et e xsult emus et demus gloriam ei, quia venerunt nuptiae Agni, et uxor eius praeparavit se; et illud: " Gaudet chorus caelestium, et Angeli canunt Deo " etc.

III. Tertio notatur perfecta ipsius gaudii ratio, qui a natus est hodie Salvator. De hoc Salvatore Isaiae quadragesimo quinto : Rorate, caeli, desuper, et nubes pluant iustum etc; primae Ioannis quarto: Misit Filium suum Saluatorem mundi.

Iste autem Salvator, qui natus est hodie, est clemens in liberando a culpa peccatorem; Danielis sexto: Ipseliberator atque salvator; Matthaei primo: Ipsesalvum faci et p opulum su um a peccatis eorum; Isaiae quadragesimo tertio : Non est absque me salvator; ad Titum tertio: Non ex operibus i ustiti ae, quae fecimus nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit; et sic est gratuita.

Est fertis in protegendo Virginem in partu a poena; Isaiae duodecimo : Ecce, Deus Salvator meus ; fiducialiter agam et non timebo, quia fortitudo mea et laus mea Dominus et factus est mihi in salutem; et Ecclesiastici quinquagesimo primo: Confitebor tibi, Domine rex, et laudabo te Deum Salvatorem meum; Isaiae quadragesimo tertio : Cum transieris per aquas, tecum ero, et flumina non operient te, cum ambulaveris in igne, non combureris, et flamma non ardebit in te, quia ego Dominus Deus tuus, sanctus Israel, Salvator tuus; et Isaiae vigesimo sexto: Urbs fortitudinis nostrae Sion Salvator, ponetur in ea murus etc.; et sexagesimo tertio: Factus est eis saluator. In omni tribulatione eorum non est tribulatus.

Est promptus in subveniendo indesinenter iusto per gratiam; Isaiae quinquagesimo primo : Prope est iustus meus, egressus est Salvator meus; Isaiae duodecimo: Haurietis aquas in gaudio de fontibus Salvatoris, quia magnus in medio tui Sanctus Israel.

Quarto est liberalis in remunerando in gloria; Isaiae sexagesimo secundo : Dicite filiae Sion: ecce, Salvator tuus venit, ecce, merces eius cum eo; merces, inquam, aeternae salvationis; Isaiae quadragesimo quinto: Israel salvatus est i n Domino salute aeterna, et hoc quantum ad corporis glorificationem; ad Philippenses tertio : Salvat orem exspectamus Dominum nostrum Iesum Christum , qui reformabit corpus humilitatis nostrae configuratum cor pori claritatis suae; et quantum ad gloriam animae singularem; ad Titum secundo: Sobrie et iuste et pie vivamus in hoc saeculo, exspectantes beatam spem et adventum gloriae magni Dei et Salvatoris nostri, Iesu Christi.

Schema praecedentis sermonis .

Item, sermo fratris Bonaventurae editus Assisii in die Nativitatis ad sanctam Claram, post Nonam ad populum.

Evangelizo vobis gaudium magnum, quod erit omni populo, quia natus est vobis hodie Salvator, Lucae secundo .

In hac auctoritate exprimitur perfectio gaudii celebritatis hodiernae quantum ad magnitudinem laetitiae intensivae, quia de re magna; quantum ad latitudinem laetitiae extensivae, quia de re universaliter formosa; et quantum ad rationem laetitiae completivam , quia natus est Salvator.

Evangelizo, inquit Angelus, quantum ad ista tria, vobis gaudium magnum, quod erit omni populo, quia natus est hodie vobis Salvator. Debemus autem gaudere, quia hodie inchoata fuit nostra vera laetitia; Ieremiae decimo quinto : Factum est mil ii verbum tuum in gaudium et laetitiam cordis mei, quoniam invocatum est nomen tuum super me.

Quia hodie terminata fuit nostra magna tristitia; Esther nono: Lucius atque tristitia in gaudium conversa sunt, quia Iudaeis nova lux oriri visa est.

Quia hodie cons ummata fuit nostra parva iustitia ; Isaiae sexagesimo primo : Gaudens gaudebo in Domino etc., quia induit me etc. Quia hodie renovata fuit inter nos et Deum amicitia; Isaiae sexagesimo quinto: Non erunt in memoria priora, sed gaudebitis et exsultabitis usque in sempiternum.

Invitant autem nos hodie ad gaudendum incarnati Verbi mysterium et per hoc divinum circa nos beneplacitum; Pueri nati solatium; reparationis nostrae initium; angelicae restaurationis subsidi um; Virginis parientis prodigium; Parvuli vagientis spectac ulum; ovis lactantis suffragium; pastorum simplicium beatum tripudium; supernorum spirituum hymnus et iubilus .