Lectio 5

Augustinus in ioannem.

Cum praenuntiasset dominus Petro qua morte clarificaturus esset deum, invitat eum ad sui sequelam; unde dicitur et cum hoc dixisset, dicit ei: sequere me.

Cur dicitur Petro sequere me, nec dicitur ceteris qui simul aderant, qui eum sicut magistrum discipuli sequebantur? sed si ad passionem intelligendum est, numquid solus pro christiana veritate passus est Petrus? nonne ibi erat Iacobus, qui ab Herode manifestatur occisus? verum aliquis dixerit, quoniam non est Iacobus crucifixus, merito dictum esse Petro sequere me, qui non solum mortem, sed et mortem crucis sicut christus expertus est.

Theophylactus. Audiens autem Petrus quia mortem pro christo passurus est, quaerit de ioanne an moriatur; unde sequitur conversus Petrus, vidit illum discipulum quem diligebat iesus sequentem, qui et recubuit in coena super pectus eius, et dixit: domine, quis est qui tradet te? Augustinus. Seipsum dicit discipulum quem diligebat iesus, quia ipsum prae ceteris et familiarius diligebat, ita ut in convivio super pectus suum discumbere faceret. Credo ut istius evangelii quod per eum fuerat praedicaturus, divinam excellentiam hoc modo altius commendaret.

Sunt qui senserint, et hi non contemptibiles sacri eloquii tractatores, a christo ioannem propterea plus amatum, quia ab ineunte pueritia castissimus vixerit.

Sequitur hunc ergo cum vidisset Petrus, dixit iesu: domine, hic autem quid? theophylactus.

Idest, numquid non morietur et ipse? ut quidam exponunt.

Sequitur dicit ei iesus: sic eum volo manere donec veniam, quid ad te? Augustinus.

Et repetitum est tu me sequere, tamquam ille ideo non sequeretur, quoniam eum manere voluit donec veniat.

Quis facile aliud esse credat quam quod fratres crediderunt qui tunc erant? sequitur enim exiit ergo sermo iste inter fratres, quia discipulus ille non moritur. Sed hanc opinionem ioannes ipse abstulit subdens et non dixit iesus: non moritur; sed: sic eum volo manere donec veniam; quid ad te? sed cui placet adhuc resistat et dicat, verum esse quod ait ioannes, non dixisse dominum quod discipulus ille non moritur; sed hoc tamen significatum esse talibus verbis qualia eum dixisse narravit.

Theophylactus. Vel dicat: christus non negavit ioannem moriturum, nam quidquid oritur moritur; sed dixit volo eum manere, idest vivere usque ad mundi finem, et tunc pro me patietur martyrium; et ideo fatentur adhuc illum vivere, ab Antichristo vero debere occidi, et una cum elia praedicaturum nomen christi. Sed et si assignetur eius sepulchrum, vivens quidem illud intravit, postea discessit. Augustinus.

Vel forte aliquis in illo sepulchro eius, quod est apud ephesum, dormire potius eum quam mortuum iacere contendet: assumens argumentum, quod illic terra sensim scaturire, et quasi ebullire perhibetur; atque hoc eius anhelitu fieri pertinaciter asseverans. Sed cur eius discipulo quem prae ceteris diligebat, pro magno munere longum in corpore donaverit somnum, cum beatum Petrum per ingentem martyrii gloriam ab onere corporis absolverit, eique concesserit quod Paulus se concupiscere dixit: cupio dissolvi, et esse cum christo? si autem vere ibi fit quod semper sparsit fama, aut ideo fit ut eo modo commendetur pretiosa eius mors, quoniam non eam commendat martyrium, aut propter aliquid aliud quod nos latet. Manet tamen quaestio cur dixerit dominus de homine morituro sic eum volo manere donec veniam. Illud etiam movet ad quaerendum, cur ioannem plus dilexerit dominus, cum ipsum dominum plus dilexerit Petrus. Quantum ipse sapio, meliorem qui plus diligit christum, feliciorem vero quem plus diligit christus, facile responderem, si iustitiam liberatoris nostri, quemadmodum defenderem providerem.

Aggrediar igitur de solvenda quaestione tam ingenti. Duas vitas sibi divinitus praedicatas novit ecclesia: quarum una est in fide, altera in specie. Ista significata est per apostolum Petrum propter apostolatus sui primatum, illa per ioannem; ideo huic dicitur sequere me, per imitationem scilicet perferendi temporalia mala; de illo vero dicitur sic eum volo manere donec veniam; quasi dicat: tu me sequere per imitationem perferendi temporalia mala; ille maneat donec sempiterna venio redditurus bona; quod apertius dici potest: perfecta me sequatur actio informata meae passionis exemplo; inchoata vero contemplatio maneat donec venio, perficienda cum venero: quod non sic intelligendum est, quasi dixerit remanere vel permanere, sed expectare: quoniam quod per eum significatur, cum venerit christus implebitur.

In hac autem activa vita quanto magis christum diligimus, tanto facilius liberamur a malo; at ipse nos minus diligit quales nos sumus, et hinc ideo liberat, ne semper tales simus; ibi vero amplius nos diligit, quoniam quod ei displiceat et quod a nobis auferat non habebimus. Amet ergo eum Petrus, ut ab ista mortalitate liberemur; ametur ab eo ioannes, ut in illa immortalitate servemur. Cur ergo ioannes minus eum diligebat quam Petrus, si eam vitam significabat in qua est multo amplius diligendus, nisi quia propterea dictum est volo eum manere, idest expectare, donec veniam; quando et ipsum amorem qui tunc multo amplior erit, nondum habemus, sed expectamus futurum, ut dum ipse venerit, habeamus. Hoc ergo per Petrum significatum est plus amantem, sed minus amatum, quia minus nos amat christus miseros quam beatos: veritatis autem contemplationem qualis tunc futura est, minus amamus, quia nunc nondum novimus nec habemus. Nemo tamen istos insignes apostolos separet: et in eo quod significabat Petrus ambo erant, et in eo quod significabat ioannes ambo futuri erant.

Glossa. Vel aliter sic eum volo manere; idest, nolo eum per martyrium consummare, sed expectare eum in placidam absolutionem carnis suae, quando ego veniens recipiam eum in aeterna beatitudine. Theophylactus.

Vel aliter totum hoc. Quando dicit dominus Petro sequere me, cunctorum fidelium praelaturam ei instituit. Simul autem et sequi intelligas hic imitationem in cunctis et verbis et operibus.

Ostendit etiam affectionem ad ipsum: quia qui nobis astrictiores sunt, hos sequi nos volumus. Chrysostomus in ioannem.

Si vero dixerit quis: qualiter igitur Iacobus thronum assumpsit hierosolymorum? illud utique dicam, quoniam Petrus orbis terrarum inthronizavit magistrum.

Sequitur conversus Petrus vidit illum discipulum quem diligebat iesus, sequentem, qui et recubuit in coena super pectus eius.

Non sine causa recolit illam accubationem, sed ut ostendat quantam Petrus habebat fiduciam post negationem. Qui enim in coena non audebat interrogare, sed ioanni interrogationem commisit, huic et praepositura fratrum credita est, et non solum non committit alteri interrogare quae ad ipsum pertinent, sed de reliquo ipse pro aliis magistrum interrogat. Quia igitur magna ei praedixerat dominus, et orbem terrarum commiserat, et martyrium praenuntiaverat, et amorem protestatus est ampliorem; volens et ioannem communicatorem accipere dixit hic autem quid? quasi diceret: nonne eadem nobiscum veniet via? valde enim ioannem amabat Petrus; et per evangelium ostenditur eorum colligatio, et in actibus apostolorum. Sic igitur nunc vicem reddit Petrus ioanni. Aestimans autem eum velle interrogare de seipso, nec audere, ipse pro eo suscipit interrogationem.

Quia vero debebant orbis terrarum procurationem accipere, nec oportebat eos de reliquo sibi invicem esse coniunctos, quod esset damnum orbi terrarum, propterea dominus dicit secundum litteram Graecam: si eum volo manere donec veniam, quid ad te? tu me sequere; quasi dicat: opus tibi commissum attende et perfice, hunc vero si voluero manere hic, quid ad te? theophylactus. Quod vero dicitur dum venero, quidam sic intellexerunt ac si diceret: quousque contra Iudaeos, qui me crucifixerunt, veniam percutiens illos baculo Romanorum. Aiunt enim, hunc apostolum usque ad vespasiani tempus, cum ierusalem capienda erat, in locis illis conversatum. Vel dicit dum venero, idest, dum hunc volens dirigam ad praedicandum, te namque nunc dirigo ad orbis pontificatum; et in hoc sequere me: ipse vero maneat hic donec et eum educam sicut te. Chrysostomus.

Deinde evangelista discipulorum opinionem ponit et corrigit, ut supra dictum est.