Lectio 5

Theophylactus. Quia Iudaei videbant iesum talia facere cum potestate multa, et dicentem nolite facere domum patris mei, domum negotiationis: signum ab eo petunt; unde dicitur responderunt ergo Iudaei, et dixerunt ei: quod signum ostendis nobis, quia haec facis? chrysostomus in ioannem. Sed numquid signa opus erant ut ea quae male fiebant cessare faceret? nonne zelum talem accipere pro domo dei maximum signum virtutis erat? non autem illius prophetiae meminerant; sed signum petebant, simul quidem de suo turpi lucro impedito dolentes, simul autem et per hoc prohibere eum volentes: opinantur enim eum aut provocare ad miracula, aut cessare ab his quae fiebant. Propterea non dat eis signum, sicut et petentibus signum respondit dicens: generatio mala et adultera signum quaerit, et signum non dabitur ei, nisi signum ionae prophetae. Sed tunc quidem manifestius, nunc autem obscurius respondet idem. Non autem is utique qui non petentes praeoccupat, et signa dat, hic petentes avertisset, nisi mentem eorum cognovisset dolosam; sequitur enim et dixit eis: solvite templum hoc, et in tribus diebus excitabo illud. Beda. Quia enim signum quaerebant a domino, quare solita commercia proicere debuerit ex templo; respondit: quia ipsum templum significabat templum corporis sui, in quo nulla prorsus esset alicuius macula peccati; quasi dicat: sicut inanimatum templum a vestris commerciis sceleribusque mea expio potestate, ita et hoc corporis mei templum, cuius istud gestat figuram, vestris manibus dissolutum, tertia die resuscitabo. Theophylactus. Nequaquam tamen illos ad homicidium provocat dicens solvite; sed hoc eis affectantibus, non sibi esse absconditum demonstrat.

Audiant autem Ariani, quomodo dominus mortis destructor dixit excitabo, virtute videlicet propria. Augustinus in ioannem. Resuscitavit eum quidem et pater, cui dicit: excita me, et reddam illis. Sed quid fecit pater sine verbo? quomodo ergo eum pater resuscitat, sic et filius resuscitavit: quia filius dixit: ego et pater unum sumus. Chrysostomus.

Propter quid autem signum resurrectionis dat eis? quoniam scilicet hoc maxime erat quod ostendebat eum non esse hominem purum, posse adversus mortem statuere triumphum, et tyrannidem eius longam velociter dissolvere. Origenes.

Utraque autem, scilicet et corpus iesu et templum, exemplar mihi fore videntur ecclesiae, eo quod ex vivis lapidibus construitur in domum spiritualem, in sacerdotium sanctum, et propter illud: vos estis corpus christi et membra de membro. Quamvis autem dissolvi lapidum videatur structura ac dissipari omnia ossa christi adversitatibus tribulationum; instaurabitur tamen templum, ac resuscitabitur die tertia, quae in novo caelo et nova terra praesens erit. Sicut enim illud christi corpus sensibile crucifixum est ac sepultum, et postea resurrexit; sic et totale sanctorum christi corpus concrucifixum est christo: quilibet enim eorum in nullo alio gloriatur nisi in cruce christi, per quam ipse crucifixus est mundo. Sed et consepultus est christo et resurrexit cum eo, quia in quadam novitate vitae ambulat. Sed secundum beatam resurrectionem nondum surrexit; unde non scriptum est: tertia die restaurabo illud, sed in tribus diebus: perficitur enim eius erectio in omnibus tribus diebus. Theophylactus.

Iudaei enim de inanimato templo putantes eum hoc dicere, deridebant eum; unde sequitur dixerunt ergo Iudaei: quadraginta et sex annis aedificatum est templum hoc, et tu in tribus diebus excitabis illud? Alcuinus. Et notandum, quod non de prima aedificatione, quae a Salomone septem annis perfecta est, sed de reaedificatione, quae facta est sub zorobabel per quadraginta et sex annos impedientibus inimicis respondebant. Origenes.

Vel dicit aliquis, quadraginta et sex annorum exsurgere computum, ex quo David allocutus est Nathan prophetam consulens de constructione templi, ex tunc satagens ad congregandam materiam templi.

Animadverte vero si possibile est quadragenarium numerum statui erga templum propter quatuor elementa mundi, ac senarium propter hoc quod homo sexto die creatus est. Augustinus de Trin..

Vel hic numerus perfectioni dominici corporis apte congruit; quadragies enim sexies seni fiunt ducenta septuaginta sex; qui numerus dierum complet novem menses et sex dies. Ipsa autem perfectio corporis domini tot diebus ad partum producta comperitur, sicut a maioribus traditum suscipiens ecclesiae custodit auctoritas.

Octavo enim kalendas Aprilis conceptus creditur, quo et passus; natus autem traditur octavo kalendas Ianuarii. Ab illo ergo die usque ad istum computati ducenti septuaginta sex reperiuntur dies, qui senarium numerum quadragies sexies habent. Augustinus Lib. 83 quaest..

Dicitur etiam conceptio humana sic procedere, et perfici primis sex diebus, quasi lactis habeat similitudinem, sequentibus novem diebus convertatur in sanguinem, deinde duodecim diebus solidetur, reliquis decem et octo diebus formetur usque ad perfecta lineamenta omnium membrorum; et in reliquo tempore usque ad tempus partus magnitudine augeatur.

Sex autem et novem et duodecim et decem et octo in unum coacti, fiunt quadraginta quinque: addito ergo uno fiunt quadraginta sex; qui si fuerint multiplicati per ipsum senarium numerum, qui huius ordinationis caput tenet, fiunt ducenti septuaginta sex, idest novem menses, et sex dies.

Non ergo absurde quadraginta sex annis dicitur fabricatum esse templum, quod corpus eius significabat; ut quot anni fuerint in fabricatione templi, tot dies fuerint in corporis dominici perfectione. Augustinus in ioannem. Vel aliter.

Quia dominus noster de Adam corpus accepit, non de Adam peccatum traxit; templum corporeum inde sumpsit, non iniquitatem, quae de templo pellenda est.

Si autem facias quatuor nomina Graeca, anatoli, quod est oriens, dysis, quod est occidens, Arctos, quod est septemtrio, mesembria, quod est meridies, capita verborum Adam habent. A quatuor enim ventis dominus collecturum se dicit electos suos cum venerit ad iudicium. Habent autem litterae nominis Adam numerum secundum Graecos; et ibi invenitur quadragintasex annis aedificatum templum. Habet enim Adam alpha, quod est unum; et delta, quod quatuor; et alpha, quod est unum; et mi, quod est quadraginta: et sic habet quadragintasex. Sed Iudaei, quia caro erant, carnalia sapiebant; ille spiritualiter loquebatur, et de quo templo diceret, per evangelistam nobis aperuit; sequitur enim ille autem dicebat de templo corporis sui. Theophylactus. Ex hoc autem Apollinarius contradictionem sumit, volens ostendere, quod caro christi esset inanimata, eo quod templum sit inanimatum: ergo carnem christi et lapidem et lignum facies, quia ex his templum consistit.

Si autem quod dicitur: anima mea turbata est; et: potestatem habeo ponendi animam meam; nequaquam de anima rationali dici dixeris; ubi pones illud: in manus tuas, domine, commendo spiritum meum? non enim hoc de anima irrationali intelligere poteris: neque quod dicitur: non derelinques animam meam in inferno. Origenes.

Ideo autem corpus domini templum intelligitur, quia sicut templum gloriam dei continebat habitantem in ipso, sic corpus christi repraesentans ecclesiam, unigenitum continet, qui est imago dei et gloria. Chrysostomus in ioannem.

Duo autem erant quae obstabant discipulis ne interim intelligerent: unum ipsa resurrectio; alterum vero, quod maius erat, scilicet quod deus erat qui in illo corpore habitabat; quod dominus occulte ostenderat, dicens solvite templum hoc, et in tribus diebus excitabo illud. Et ideo subditur cum ergo resurrexisset a mortuis, recordati sunt discipuli eius quia hoc dicebat de corpore suo, et crediderunt Scripturae, et sermoni quem dixit iesus.

Alcuinus. Ante resurrectionem enim non intelligebant Scripturas, quia nondum acceperant spiritum sanctum; sed in die resurrectionis apparens dominus aperuit discipulis sensum ut intelligerent quae de ipso scripta erant in lege et prophetis; et tunc crediderunt Scripturae prophetarum, qui praedixerunt christum tertia die resurrecturum, et sermoni quem dixit iesus solvite templum hoc. Origenes in ioannem. Secundum anagogem vero, complementum fidei attingemus in magna resurrectione totius corporis iesu, idest ecclesiae eius; cum fides quae est ex specie, multum differat ab ea quae est per speculum in aenigmate.