Lectio 5

Origenes in ioannem. Post evenientia ex prodigiis, nec non ex transfiguratione praeconia, initium glorificandi filii hominis fuit exitus Iudae a loco ubi morabatur iesus, cum Satana, qui eum ingressus est; unde dicitur cum ergo exisset, dixit iesus: nunc clarificatus est filius hominis. Non enim immortalis unigeniti verbi, sed hominis qui factus est ex semine David, gloria hic narratur. Si enim in morte christi glorificantis deum illud verum est: exuens principatus et potestates, traduxit confidenter triumphans in ligno, et illud: concilians per sanguinem crucis suae sive quae in terris sive quae in caelis sunt, in his omnibus glorificatus est filius hominis, deo etiam glorificato in eo; unde sequitur et deus clarificatus est in eo; quia non est christum glorificari, nisi cum eo quoque glorificetur et pater. At quoniam quicumque glorificatur, ab aliquo glorificatur; si quaeras de eo quod clarificatus est filius hominis, a quo, respondens subdit si deus clarificatus est in eo, et deus clarificabit eum in semetipso. Chrysostomus in ioannem.

Hoc est per seipsum, non per alium.

Sequitur et continuo clarificabit eum: quasi dicat: non post longum tempus, sed confestim in ipsa cruce ea quae clara sunt apparebunt. Sol namque aversus est, petrae scissae sunt, multa corpora eorum qui dormierant surrexerunt. Hac autem via eas quae ceciderant, cogitationes discipulorum restituit, et suadet non solum non tristari, sed etiam laetari. Augustinus in ioannem.

Vel aliter. Exeunte immundo, omnes mundi cum suo mundatore manserunt.

Tale aliquid erit cum zizaniis a tritico separatis, iusti fulgebunt sicut sol in regno patris sui. Hoc futurum praevidens dominus discedente Iuda, tamquam zizaniis separatis, remanentibus tamquam tritico apostolis sanctis, dixit nunc clarificatus est filius hominis: tamquam diceret: ecce in illa mea clarificatione quid erit, ubi malorum nullus erit, ubi bonorum nullus perit. Sic autem non est dictum: nunc significata est clarificatio filii hominis; sed nunc clarificatus est filius hominis: sicut non est dictum: petra significat christum; sed petra erat christus. Solet enim loqui Scriptura, res significantes, tamquam illa quae significantur appellans. Est autem clarificatio filii hominis, ut deus clarificetur in eo; unde adiungit et deus clarificatus est in eo.

Denique tamquam ista exponens, adiungit et dicit si filius clarificatus est in eo, quia non venit facere voluntatem suam, sed voluntatem eius qui eum misit et deus clarificabit eum in semetipso, ut natura humana, quae ab aeterno verbo suscepta est, etiam immortali aeternitati donetur.

Sequitur et continuo clarificabit eum; resurrectionem scilicet suam, non sicut nostram in fine saeculi, sed continuo futuram, hac attestatione praedicens. Potest et de ista clarificatione dictum videri nunc clarificatus est filius hominis; ut quod ait nunc, non ad imminentem passionem, sed ad vicinam resurrectionem pertinere credatur; tamquam fuerit factum quod erat tam proxime iam futurum. Hilarius de Trin.. Quod autem deus in eo glorificatus est, ad corporis gloriam spectat, per quam dei intellecta est gloria, quasi corpus ex naturae divinae consociatione gloriam mutuaret. Quod vero quia glorificatus in eo deus est, ideo glorificavit eum in se, ut qui regnat in gloria quae ex dei gloria est, ipse exinde in dei gloriam transeat, toto iam in deo ex ea qua homo est dispensatione mansuro. Nec sane de tempore tacuit, dicens et continuo clarificabit eum: ut quia prodeunte ad proditionem Iuda, gloriam quae sibi post passionem, consecuta resurrectione, futura esset, significasset in praesens, eam qua in se deus eum clarificaturus esset, in posterum reservaret, dei in eo gloria per virtutem resurrectionis ostensa; ipso vero in dei gloria ex subiectionis dispensatione mansuro.

Hilarius de Trin.. Primam autem significationem huius dicti non ambiguam existimo, cum ait nunc clarificatus est filius hominis: gloria enim non verbo, sed carni acquirebatur. Hoc vero quod sequitur, et deus clarificatus est in eo, quid significet interrogo; et cum non alius sit filius hominis, neque alius filius dei: verbum enim caro factum est, requiro quis in hoc filio hominis, qui et filius dei est, glorificatus sit deus. Et videamus quid sit hoc quod tertio dicitur si deus clarificatus est in eo, et deus clarificabit eum in semetipso. Homo utique non per se glorificatur, neque rursum qui in homine glorificatur deus, licet gloriam accipiat, non tamen aliud ipse quam deus est. Utique aut christum necesse est esse qui glorificatur in carne, aut patrem qui glorificatur in christo. Si christus est deus, certe christus est qui glorificatur in carne: si pater, sacramentum est unitatis, cum pater glorificatur in filio. De eo vero quod glorificatum in filio hominis deum deus glorificat in seipso, in quo relicta facultas exerendae impietatis existimatur, ne secundum naturae veritatem verus deus christus sit? numquid enim extra se est quod glorificat in seipso? quem enim in seipso pater glorificat, in eius gloria confitendus est; et qui in patris gloria glorificandus est, in his intelligendus est esse in quibus est pater. Origenes in ioannem.

Vel aliter. Nomen gloriae non hic accipitur iuxta quosdam Paganorum, qui definiunt gloriam esse a pluribus collata praeconia. Palam est enim quod hoc aliud est ab eo quod in exodo dicitur, quod gloria dei repletum est tabernaculum, et quod aspectus Moysi glorificatus erat: quantum enim ad corporalia divinior quaedam apparitio contigit in tabernaculo, necnon in facie Moysi cum deo locuti; quantum ad anagogiam vero gloria dei dicitur esse quae apparuit: quoniam deificatus ac transcendens cuncta materialia intellectus, ut scrutetur divinam visionem in his quae cernit, deificatur: ut hoc sit tropice quod glorificata est facies Moysi, eo facto divino secundum intellectum.

Nulla autem comparatio fuit excellentiae christi ad cognitionem Moysi glorificantem faciem animae eius: totius enim divinae gloriae fulgorem esse filium aestimo, dicente Paulo: qui cum sit splendor gloriae et figura substantiae eius; quinimmo proveniunt ab hac totius gloriae luce singulares splendores ad totam rationalem creaturam: non enim arbitror quempiam totum posse capere totius divinae gloriae fulgorem, nisi filium eius. Inquantum igitur non erat notus filius mundo, nondum in mundo glorificatus erat; cum autem pater aliquibus de mundo existentibus tradidit iesu notitiam, tunc glorificatus est filius hominis in his qui cognoverunt eum; et hoc dedit gloriam cognoscentibus: nam qui libera facie divinam gloriam intuentur, secundum eamdem transfigurantur imaginem a gloria glorificati in glorificantium gloriam. Cum igitur appropinquavit ad eam dispensationem, qua mundo notus debebat gloriam promereri in gloria glorificantium ipsum, ait nunc clarificatus est filius hominis. Et quia nullus novit patrem nisi filius, et cui revelaverit filius, debebat autem ex dispensatione depromere patrem filius, ob hoc etiam deus glorificatus in illo dignoscitur.

Vel hoc quod est et deus clarificatus est in eo, cum illo perscrutaberis: qui me videt, et patrem meum videt: nam videbitur in verbo, cum deus existat, et imago invisibilis dei, qui genuit eum pater.

Amplius autem sic quoque clarius quae sunt in hoc loco capientur. Velut enim per quosdam nomen dei blasphematur in gentibus, sic per sanctos, quorum bona gesta coram hominibus plenissime discernuntur, celsi patris nomen extollitur. In quo vero adeo glorificatus est, ut in iesu, dum peccatum non fecit, nec dolus inventus est in ore eius? cum ergo talis est filius, glorificatus est, et deus glorificatus est in eo.

At si deus in eo glorificatus est, recompensat ei pater maius illo quod filius hominis exercuit. Longe enim superstans est gloria in filio hominis cum glorificat eum pater, quam in patre cum in illo glorificatus est: et decebat praepotentem maiorem rependere gloriam. Deinceps quoniam statim haec erant futura (dico autem filium hominis in deo glorificari), ob hoc subiecit et continuo glorificabit eum.