Lectio 4

Augustinus in ioannem.

Maiorem timorem se ingerere putaverunt Iudaei Pilato terrendo de caesare ut occideret christum, quam superius ubi dixerunt nos legem habemus, et secundum legem debet mori, quia filium dei se fecit; unde dicitur Iudaei autem clamabant dicentes: si hunc dimittis, non es amicus caesaris: omnis enim qui se regem facit, contradicit caesari. Chrysostomus in ioannem.

Sed unde habetis hoc demonstrare? a purpura, a diademate, a curru, a militibus? nonne solus semper cum duodecim discipulis incedebat, per omnia vilia transiens, et cibum et stolam et habitationem? Augustinus.

Pilatus autem eorum legem non timuit ut occideret; sed magis filium dei timuit, ne occideret. Nunc vero non sic potuit contemnere caesarem auctorem potestatis suae, quemadmodum legem gentis alienae; unde subditur Pilatus autem cum audisset hos sermones, adduxit foras iesum, et sedit pro tribunali in loco qui dicitur lithostratos, Hebraice autem gabbatha. Chrysostomus.

Exiit quidem, ut scrutaturus rem: sedere enim pro tribunali, hoc ostendebat. Glossa. Sicut enim tribunal est iudicum, sic thronus vel solium regum, et cathedra doctorum. Beda. Lithostratos autem dicitur pavimentum quasi lapide stratum; et erat locus sublimis.

Sequitur erat autem parasceve Paschae, hora quasi sexta. Alcuinus. Parasceve, idest praeparatio; hoc nomine dicebatur sexta sabbati, in qua praeparabant necessaria sabbato, ut de manna dictum est: sexta die colligetis duplum.

Quia enim sexta die homo est factus, et in septima requievit deus, ideo sexta die pro homine patitur, sabbato quiescit in sepulchro.

Hora autem erat quasi sexta. Augustinus in ioannem. Quid est ergo quod marcus dicit: erat hora tertia quando crucifixerunt eum, nisi quia hora tertia crucifixus est dominus linguis Iudaeorum, hora sexta manibus militum? ut intelligamus horam quintam iam fuisse transactam, et aliquid de sexta coeptum, quando sedit pro tribunali Pilatus, quae dicta est a ioanne hora quasi sexta; et cum duceretur et crucifigeretur, et iuxta eius crucem gererentur quae gesta narrantur, hora sexta integra compleretur: ex qua hora usque ad nonam sole obscurato, tenebras factas, trium evangelistarum, matthaei, marci et Lucae contestatur auctoritas.

Sed quoniam Iudaei facinus interfecti christi a se in Romanos, idest Pilatum et eius milites, transferre conati sunt, propterea marcus ea hora qua christus a militibus crucifixus est praetermissa, tertiam potius horam recordatus expressit, ut non tantum milites reperiantur crucifixisse iesum, verum etiam Iudaei, qui ut crucifigeretur, hora tertia clamaverunt. Est et alia huius solutio quaestionis, ut non hic accipiatur hora sexta diei; quia neque ioannes ait: erat hora diei quasi sexta; sed ait erat parasceve hora quasi sexta. Parasceve autem Latine praeparatio est Pascha enim nostrum, ut dicit apostolus, immolatus est christus: cuius Paschae praeparationem si ab hora noctis nona computemus, quando videntur principes sacerdotum pronuntiasse domini immolationem, dicentes: reus est mortis, usque ad horam diei tertiam, qua crucifixum esse christum marcus evangelista testatur, sex horae sunt: tres nocturnae et tres diurnae. Theophylactus. Solvunt autem quidam, quod ex peccato scriptoris contigerit apud Graecos: nam quaedam littera Graeca nomine gamma, cuius talis est figura g, tertiam horam importat: quaedam autem figura, quae ab eis vocatur episemon, quae talis est s, sextam horam importat. Ex negligentia ergo scriptorum, praecedens figura cedere potuit in sequentem.

Chrysostomus in ioannem.

Pilatus ergo, ut scrutaturus exiens, nullam tamen scrutationem faciens, tradit eum, aestimans movendos esse eos; unde sequitur et dixit Iudaeis: ecce rex vester.

Theophylactus. Quasi dicat: ecce qualem hominem fatemini quod imperium vestrum capesseret, humilis, ut nihil tale possit tentare. Chrysostomus.

Et nimirum quae dicta sunt erant sufficientia ut facerent eos de cetero ab ira cessare; sed trepidabant, ne dimissus, rursus turbam ducat. Amor etenim principatus versutum quid est, et animum sufficiens perdere: propterea magis insistunt; unde sequitur illi autem clamabant: tolle, tolle. Interficere enim eum conantur exprobratissima morte; unde subdunt crucifige eum, formidantes, ne aliqua eius post ipsum fiat memoria. Augustinus.

Adhuc autem Pilatus terrorem, quem de caesare ingesserant, superare conatur; unde subditur dixit eis Pilatus: regem vestrum crucifigam? de ignominia eorum volens eos frangere, quos de ignominia christi mitigare non potuit.

Sequitur responderunt pontifices: non habemus regem, nisi caesarem. Chrysostomus.

Volentes seipsos submiserunt supplicio; propterea et deus tradidit eos; quia enim concorditer negaverunt regnum dei, dimisit eos in suum iudicium incidere: regnum enim christi refutantes, id quod caesaris est super seipsos vocabant. Augustinus. Sed Pilatus timore mox vincitur; unde sequitur tunc ergo tradidit eis illum, ut crucifigeretur.

Apertissime enim contra caesarem venire videretur, si regem se non habere nisi caesarem profitentibus, alium regem vellet ingerere, dimittendo impunitum quem propter hos ausus ei tradiderunt occidendum.

Non autem dictum est tradidit eis illum ut crucifigerent illum, sed ut crucifigeretur, scilicet iudicio ac potestate praesidis. Sed ideo illis traditum dixit evangelista, ut eos crimine implicatos, a quo alieni esse conabantur, ostenderet; non enim faceret hoc Pilatus, nisi ut id quod eos cupere cernebat, impleret.