Lectio 22

Chrysostomus in ioannem.

Quia ioannes testatus est ita magnum quid quod sufficiens erat auditores omnes stupefacere, puta quod totius orbis terrarum solus ipse peccata tolleret, volens credibilius id facere, reduxit hoc ad deum et spiritum sanctum. Posset enim aliquis dicere ioanni: qualiter igitur tu cognovisti eum? respondet quod per descensum spiritus sancti; unde sequitur et testimonium perhibuit ioannes, dicens: quia vidi spiritum descendentem quasi columbam de caelo, et mansit super eum. Augustinus de Trin.. Non autem tunc unctus est christus spiritu sancto quando super eum baptizatum velut columba descendit: tunc enim corpus suum, scilicet ecclesiam suam, praefigurare dignatus est, in qua praecipue baptizati accipiunt spiritum sanctum. Absurdissimum enim est ut credamus eum cum iam triginta esset annorum (eius enim aetatis a ioanne baptizatus est) accepisse spiritum sanctum; sed venisse ad illud baptisma, sicut sine ullo omnino peccato, ita non sine spiritu sancto.

Si enim de famulo eius et praecursore ipso ioanne scriptum est: spiritu sancto replebitur ab utero matris suae; qui quamvis seminatus a patre, tamen spiritum sanctum in utero formatus accepit: quid de homine christo intelligendum est vel credendum, cuius carnis ipsa conceptio non carnalis, sed spiritualis fuit? Augustinus de agone christiano.

Non autem dicimus solum christum verum corpus habuisse, spiritum autem sanctum fallaciter apparuisse oculis hominum: sicut enim non oportebat ut homines falleret filius dei, sic nec spiritus sanctus. Sed omnipotenti deo, qui universam creaturam ex nihilo fabricavit, non erat difficile verum corpus columbae sine aliarum columbarum ministerio figurare; sicut ei non fuit difficile verum corpus in utero virginis sine virili semine fabricare. Augustinus in ioannem.

Duobus autem modis ostendit visibiliter dominus spiritum sanctum; per columbam super dominum baptizatum; per ignem vero super discipulos congregatos: ibi simplicitas, hic fervor ostenditur.

Ergo ne spiritu sanctificati dolum habeant, in columba demonstratum est; et ne simplicitas frigida remaneat, in igne demonstratum est. Nec movet, quia linguae divisae sunt: noli dissipationem timere, unitatem in columba cognosce. Sic ergo oportebat demonstrari spiritum sanctum venientem super dominum, ut cognoscat unusquisque, si habeat spiritum sanctum, simplicem se esse debere sicut columbam, et habere cum fratribus veram pacem, quam significant oscula columbarum. Osculantur et corvi, sed laniant; a laniatu innocens est natura columbarum: nam corvi de morte pascuntur, columba nonnisi de frugibus terrae vivit. Si etiam gemunt columbae in amore, nolite mirari, quia in columbae specie voluit demonstrari spiritus sanctus; ipse enim interpellat pro nobis gemitibus inenarrabilibus. Non autem spiritus sanctus in semetipso, sed in nobis gemit, quia gemere nos facit.

Qui enim novit in pressura se esse mortalitatis huius, peregrinari se a domino, quamdiu propter hoc gemit, bene gemit: spiritus illum docuit gemere. Multi autem gemunt, infelicitate terrena, vel quassati damnis, vel aegritudine corporis praegravati; sed non columbae gemitu gemunt.

Unde ergo debuit demonstrari spiritus sanctus unitatem quamdam designans, nisi per columbam, ut pacatae ecclesiae diceretur: una est columba mea? unde debuit humilitas figurari nisi per avem simplicem et gementem? apparuit ibi sancta et vera trinitas: pater in voce dicente: tu es filius meus dilectus; spiritus sanctus in columba. In ista trinitate missi sunt apostoli baptizare in nomine patris et filii et spiritus sancti. Gregorius Moralium.

Dicit autem manentem super eum: in cunctis namque fidelibus spiritus sanctus venit, sed in solo mediatore semper singulariter permanet: quia eius humanitatem nunquam deseruit, ex cuius divinitate procedit. Sed cum de eodem spiritu discipulis dicatur: apud vos manebit, quomodo singulare signum erit quod in christo permanet? quod citius cognoscemus, si dona spiritus discernamus. In his enim donis, sine quibus ad vitam perveniri non potest, spiritus sanctus in electis omnibus semper permanet; ut sunt mansuetudo, humilitas, fides, spes, caritas; in illis autem quibus per ostensionem spiritus non nostra servatur vita, sed aliorum quaeritur, non semper manet, sed aliquando se a signorum ostensionibus subtrahit, ut humilius eius virtutes habeantur. Christus autem in cunctis eum semper et continue habuit praesentem.

Chrysostomus in ioannem.

Ne autem aliquis aestimet spiritus christum indiguisse sicut et nos, hanc etiam destruit suspicionem, ostendens quod spiritus sancti descensio solum pro manifestando christo facta est; unde sequitur et ego nesciebam eum; sed qui misit me baptizare in aqua, mihi dixit: super quem videris spiritum descendentem et manentem super eum, hic est qui baptizat in spiritu sancto. Augustinus in ioannem.

Quis autem misit ioannem? si dicamus: pater, verum dicimus; si dicamus: filius, verum dicimus. Manifestius autem est ut dicamus: pater et filius. Quomodo ergo nesciebat eum a quo missus est? si enim non noverat eum a quo voluit baptizari, temere dicebat ego a te debeo baptizari.

Noverat ergo eum: quid ergo est quod dicit et ego nesciebam eum? chrysostomus.

Sed cum dicit nesciebam eum, anterius tempus dicit, non tempus quod est prope baptismum, cum prohibebat eum, dicens ego a te debeo baptizari. Augustinus in ioannem.

Sed legantur alii evangelistae, qui planius illud dixerunt; et inveniemus apertissime tunc descendisse columbam cum dominus ab aqua ascendit.

Si ergo post baptisma descendit columba, et antequam baptizaretur dixit illi ioannes ego a te debeo baptizari; ante baptismum illum noverat: quomodo ergo dixit ego nesciebam eum; sed qui misit me baptizare? etc.. Hoc audivit ioannes, ut nosceret eum quem non noverat, an forte ut plenius nosset quem iam noverat? noverat quidem dominum, noverat filium dei, noverat quia ipse baptizaret in spiritu sancto. Ante enim quam veniret ad fluvium christus, cum multi ad ioannem concurrerent, ait illis qui post me venit, maior me est: ipse vos baptizabit in spiritu sancto et igne. Sed quid? non noverat, potestatem baptismi ipsum dominum habiturum et sibi retenturum (ne Paulus aut Petrus diceret: baptismus meus, sicut invenis dixisse: evangelium meum), sed ministerium plane transiturum in bonos et malos? quid tibi faciat malus minister, ubi bonus est dominus? ecce post ioannem baptizatum est, post homicidam non est baptizatum: quia ioannes dedit baptismum suum, homicida dedit baptismum christi; quod sacramentum tam sanctum est ut nec homicida ministrante polluatur.

Potuit autem dominus, si vellet, potestatem dare alicui servo suo ut daret baptismum suum tamquam vice sua, et constituere tantam vim in baptismate translato in servum, quantam vim haberet baptisma datum a domino. Hoc noluit ut in illo esset spes baptizatorum a quo baptizatos se agnoscerent; et noluit servum ponere spem in servo. Si autem daret hanc potestatem servis, tot essent baptismata quot essent servi; et quomodo dictum est baptisma ioannis, sic diceretur baptisma Petri vel Pauli. Per hanc ergo potestatem, quam solum sibi christus retinuit, stat unitas ecclesiae, de qua dictum est: una est columba mea. Potest autem fieri ut aliquis habeat baptismum praeter columbam; ut prosit ei baptismus praeter columbam, non potest. Chrysostomus.

Et quia pater vocem emisit praedicans filium, superveniet spiritus sanctus vocem trahens super caput christi, ne quis praesentium existimaret dici de ioanne quod dictum est de christo. Sed dicet aliquis: qualiter non crediderunt Iudaei, si viderunt spiritum? sed talia non solum indigent oculis corporis, sed magis visione mentis. Si namque miracula facientem videntes, intantum ebrii erant a livore ut contraria his quae videbantur, enuntiarent; qualiter solo adventu spiritus sancti in specie columbae expulissent incredulitatem? quidam vero dicunt, non omnes vidisse spiritum, sed solum ioannem, et eos qui devotius dispositi erant. Etsi enim sensibilibus oculis possibile erat videre in specie columbae spiritum descendentem; non tamen propter hoc necesse est omnibus hoc fuisse manifestum. Etenim zacharias in specie sensibili multa consideravit, et Daniel, et ezechiel; sed et Moyses multa vidit, qualia aliorum nullus: unde subdit ioannes et ego vidi, et testimonium perhibui, quia hic est filius dei.

Agnum quidem eum vocaverat; et quoniam in spiritu baptizare debebat, dixit, filium autem ante hoc nusquam. Augustinus in ioannem. Oportebat enim ut ille baptizaret qui est filius dei unicus, non adoptatus. Adoptati filii ministri sunt unici; unicus autem habet potestatem, adoptati ministerium.