Lectio 1

Chrysostomus in ioannem.

Quia iam transierat sabbatum in quo impediebatur a lege, non potuit maria Magdalene quiescere, sed venit profundo diluculo, consolationem quamdam a loco sepulturae invenire volens; unde dicitur una autem sabbati maria Magdalene venit mane, cum adhuc tenebrae essent, ad monumentum.

Augustinus de cons. Evang.. Venit quidem maria Magdalene, sine dubio ceteris mulieribus quae domino ministraverant plurimum dilectione ferventior, ut non immerito ioannes solam commemoraret, tacitis eis qui cum illa fuerant, sicut alii testantur.

Augustinus in ioannem.

Una autem sabbati est, quem iam diem dominicum propter domini resurrectionem mos christianus appellat, quem matthaeus primam sabbati nominavit. Beda.

Dicitur ergo una sabbati, hoc est altera sive prima die post sabbatum. Theophylactus.

Vel aliter. Hebdomadae dies Iudaei sabbatum nominabant, unam autem ex sabbati diebus primam. Futuri autem saeculi exemplar est haec dies, quoniam futuri saeculi una dies est nequaquam nocte interpolata: deus enim ibi sol est, qui numquam occidit. In hac igitur die dominus resurrexit, incorruptibilitatem corporis assumens, sicut nos in futuro saeculo incorruptione induemur. Augustinus de cons.

Evang.. Quod autem marcus dicit: valde mane oriente iam sole, non repugnat ei quod hic dicitur: cum adhuc tenebrae essent: die quippe surgente aliquae reliquiae tenebrarum tanto magis extenuantur, quanto magis oritur lux. Nec sic accipiendum est quod ait marcus: valde mane orto iam sole, tamquam sol ipse iam videretur super terram; sed potius, sicut dicere solemus eis quibus volumus significare temporius aliquid faciendum, orto iam sole dicitur, idest de proximo adveniente in has partes. Gregorius in evang.. Congrue autem dicitur cum adhuc tenebrae essent. Maria enim auctorem omnium quem carne viderat, mortuum quaerebat in monumento: et quia hunc minime invenit, furatum credidit.

Adhuc ergo erant tenebrae cum venit ad monumentum.

Sequitur et vidit lapidem revolutum a monumento. Augustinus. Iam ergo factum erat quod solus matthaeus commemorat de terraemotu et lapide revoluto, conterritisque custodibus. Chrysostomus.

Surrexit quidem dominus, lapide et signaculis sepulchro iniacentibus.

Quia vero oportebat et alios certificari, aperitur monumentum post resurrectionem, et ita creditur quod factum est.

Hoc denique et mariam movit: videns enim lapidem sublatum, non intravit neque prospexit, sed ad discipulos ex multo amore cum velocitate cucurrit. Nondum autem de resurrectione noverat aliquid manifestum, sed putabat translationem corporis esse factam. Glossa. Et ideo cucurrit nuntiare discipulis, ut aut secum quaererent, aut secum dolerent; et hoc est quod sequitur cucurrit ergo, et venit ad simonem Petrum, et ad alium discipulum quem diligebat iesus. Augustinus in ioannem.

Ita se commemorare solet quod eum diligebat iesus, qui utique omnes, sed ipsum prae ceteris et familiarius diligebat.

Sequitur et dixit eis: tulerunt dominum de monumento, et nescimus ubi posuerunt eum. Gregorius Moralium.

Hoc autem dicens, totum pro parte insinuat; solum quippe corpus domini quaesitura venerat: et quasi totum dominum sublatum deplorat. Augustinus.

Nonnulli autem codices Graeci habent tulerunt dominum meum; quod videri dictum potest propensiore caritatis vel famulatus affectu. Sed hoc in pluribus codicibus quos in promptu habemus, non invenimus.

Chrysostomus. Evangelista vero non privavit mulierem hac laude, nec verecundum existimavit quod ab ea prius addiscerent. Audientes ergo illi, cum multo studio monumento insistunt. Gregorius in evang.. Illi autem prae ceteris cucurrerunt, qui prae ceteris amaverunt, videlicet Petrus et ioannes; unde sequitur exiit ergo Petrus et ille alius discipulus, et venerunt ad monumentum.

Theophylactus. Sed si quaeras quomodo astantibus custodibus venerunt ad monumentum, rudis questio: quoniam postquam dominus resurrexit, et una cum terraemotu affuit Angelus in sepulchro, recesserunt custodes, annuntiantes Pharisaeis.

Augustinus. Cum autem iam dixisset venerunt ad monumentum, regressus est, ut narraret quomodo venerunt, atque ait currebant autem duo simul: et ille alius discipulus praecucurrit citius Petro, et venit prior ad monumentum, ubi ostendit quod ipse prior venerit, sed tamquam de alio cuncta narrat. Chrysostomus in ioannem. Veniens autem considerat linteamina posita; unde sequitur et cum se inclinasset, vidit posita linteamina.

Nihil tamen ipse plus perscrutatur, sed desistit; et hoc est quod subditur non tamen introivit. Petrus vero ut fervidus introiens universa inspexit diligenter, et amplius vidit; unde sequitur venit ergo simon Petrus sequens eum, et introivit in monumentum, et vidit linteamina posita, et sudarium quod fuerat super caput eius, non cum linteaminibus positum, sed separatim involutum in unum locum: quod erat resurrectionis signum. Neque enim, si quidem eum transtulissent, corpus eius denudassent; neque si furati essent, huius rei fuissent solliciti, ut levarent sudarium et involverent et ponerent in unum locum seorsum a linteaminibus, sed simpliciter ut se habebat suscepissent corpus. Ideo enim ioannes praemiserat quoniam sepultus est cum myrrha, quae conglutinat corpori linteamina, ut non decipiaris ab his qui dicunt eum furto sublatum esse. Non enim ita insensatus esset qui furaretur, ut circa rem superfluam tantum studium consumeret.

Post Petrum autem et ioannes introivit; unde sequitur tunc ergo introivit et ille discipulus qui venerat primus ad monumentum, et vidit et credidit. Augustinus in ioannem. Nonnulli putant hoc ioannem credidisse quod iesus resurrexerit; sed quod sequitur, hoc non indicat. Vidit ergo inane monumentum, et credidit quod dixerat mulier; nam sequitur nondum enim sciebant Scripturam quia oportebat eum a mortuis resurgere. Non ergo eum credidit resurrexisse quem nesciebat oportere resurgere. Quando autem ab ipso domino audiebant, quamvis apertissime diceretur, consuetudine tamen audiendi ab illo parabolas, non intelligebant, et aliquid aliud eum significare credebant.

Gregorius in evang.. Haec autem tam subtilis evangelistae descriptio a mysteriis vacare credenda non est. Per ioannem iuniorem synagoga, per seniorem vero Petrum ecclesia gentium designatur: quia etsi ad dei cultum est prior synagoga quam ecclesia gentium, ad usum tamen saeculi prior est multitudo gentium quam synagoga. Cucurrerunt autem simul, quia ab ortus sui tempore usque ad occasum pari et communi via, etsi non pari et communi sensu, gentilitas cum synagoga decucurrit.

Venit synagoga prior ad monumentum, sed minime intravit: quia legis quidem mandata percepit, prophetias de incarnatione ac passione dominica audivit; sed credere in mortuum noluit; venit autem simon Petrus, et introivit in monumentum: quia secuta posterior ecclesia gentium, christum iesum et cognovit carne mortuum, et viventem credidit deum. Sudarium autem capitis domini cum linteaminibus non invenitur: quia caput christi deus, et divinitatis incomprehensibilia sacramenta ab infirmitatis nostrae cognitione disiuncta sunt, eiusque potentia creaturae transcendit naturam. Non solum autem separatim, sed involutum inveniri dicitur: quia lintei quo involvitur, nec initium nec finis aspicitur. Celsitudo autem divinitatis nec coepit esse nec desinit. Bene autem additur in unum locum: quia in scissura mentium deus non est: et illi eius gratiam habere merentur qui se ab invicem per sectarum scandala non dividunt.

Sed quia solet per sudarium laborantium sudor detergi, potest et sudarii nomine intelligi labor dei. Sudarium ergo quod super caput eius fuerat, seorsum invenitur, quia ipsa redemptoris nostri passio longe a nostra passione disiuncta est: quoniam ipse sine culpa pertulit quod nos cum culpa toleramus; ipse sponte morti succumbere voluit, ad quam nos venimus inviti. Postquam autem intravit Petrus, ingressus est et ioannes: quia in fine mundi ad redemptoris fidem etiam Iudaea colligetur.

Theophylactus. Vel aliter. Intellige Petrum activum et promptum; ioannem vero contemplativum et docilem rerum divinarum habuisse peritiam. Plerumque autem praevenit contemplativus notitia et docilitate; sed activus instantia fervoris et sedulitate praecedit illius acumen, et prius inspicit divinum mysterium.