Lectio 20

Origenes. Facta responsione versus sacerdotes et Levitas, denuo missum est a Pharisaeis; unde dicitur et qui missi fuerant erant ex Pharisaeis. Quantum enim ex ipso sermone coniecturari contingit, dico tertium hoc esse testimonium. Vide tamen quomodo iuxta sacerdotalem et leviticam personam est cum mansuetudine prolatum illud tu quis es? nihil enim arrogans vel protervorum in eorum quaestione continetur, sed cuncta decentia veros dei ministros. Sed Pharisaei secundum suum nomen divisi et importuni ex discordia contumeliosas voces praetendunt baptistae; unde sequitur et dixerunt ei: quid ergo baptizas, si tu non es christus, neque elias, neque propheta? non quasi scire volentes, sed prohibere eum a baptismo.

Deinde vero nescio quo pacto proni ad baptismum iverunt ad ioannem. Huius autem solutio est, quia Pharisaei non credentes accedunt ad baptisma, sed ex hypocrisi, cum timerent populum. Chrysostomus in ioannem. Vel ipsi idem sacerdotes et Levitae ex Pharisaeis erant. Et quia blanditiis eum non valuerunt supplantare, accusationem ei immittere tentant, cogentes eum dicere quod non erat; unde sequitur et interrogaverunt eum, et dixerunt: quid ergo baptizas, si tu non es christus, neque elias, neque propheta? quasi audaciae videbatur esse baptizare, si christus non erat, nec praecursor illius, nec praeco, idest propheta. Gregorius in evang.. Sed sanctus quisque etiam cum perversa mente requiritur, a bonitatis suae studio non mutatur.

Unde ioannes quoque ad verba invidiae praedicamenta respondit vitae; unde sequitur respondit eis dicens: ego baptizo in aqua. Origenes. Ad illud enim quid ergo baptizas? quid aliud afferri decebat, nisi proprium baptismum carnale praetendere? Gregorius.

Ioannes enim non spiritu, sed aqua baptizat: quia peccata solvere non valebat: baptizatorum corpora per aquam lavat, sed tamen animas per veniam non lavat.

Cur ergo baptizat qui peccata per baptismum non relaxat? nisi ut praecursionis suae ordinem servans, scilicet qui nasciturum nascendo praevenerat, baptizaturum quoque dominum baptizando praeveniret; et qui praedicando factus est praecursor christi, baptizando etiam praecursor eius fieret imitatione sacramenti; qui inter haec mysterium redemptionis nostrae annuntians, hanc in medio hominum et stetisse asserit et nesciri; sequitur enim medius autem vestrum stetit quem vos nescitis: quia per carnem dominus apparens, et visibilis extitit corpore, et invisibilis maiestate. Chrysostomus.

Hoc autem dixit, quoniam decens erat christum commixtum esse populo, ut unum multorum, se ubique humilem esse docentem.

Cum autem dixit quem vos nescitis, scientiam hic cognitionem certissimam dicit; puta quis est, et unde. Augustinus in ioannem. Humilis enim non videbatur, et propterea lucerna accensa est.

Theophylactus. Vel medius erat Pharisaeorum dominus; sed ignorabant eum, quia ipsi Scripturas se scire putabant: et inquantum in illis praenuntiabatur dominus, medius eorum erat, scilicet in cordibus eorum; sed nesciebant eum, eo quod Scripturas non intelligebant. Vel aliter.

Medius quidem erat, inquantum mediator dei existens et hominum christus iesus medius Pharisaeorum extitit, volens illos deo iungere; sed ipsi nesciebant eum.

Origenes.

Vel aliter. Hoc edito ego baptizo in aqua, ad illud quid ergo baptizas? ad secundum si tu non es christus? praeconium de praecedenti christi substantia proponit, quod tanta sit ei virtus quod invisibilis sit sua deitate, cum sit praesens cuilibet et totum per orbem diffusus: quod notatur ex illo medius vestrum stetit.

Hic enim per totam orbis machinam effluxit, sic ut quae creantur, per ipsum creentur; omnia enim per ipsum facta sunt: unde palam est quod inquirentibus a ioanne quid ergo baptizas? ipse medius erat. Vel quod dicitur in medio vestrum stetit, intelligendum est de nobis hominibus.

Cum enim simus rationales, in medio nostrum existit; ex eo quod principale, scilicet cor, in medio totius corporis insitum est. Qui ergo verbum in medio gerunt, non autem cognoscunt de illius natura, nec de quo fonte manavit, nec quomodo consistit in eis; hi verbum in medio sui obtinentes ignorant, quod tamen ioannes agnovit: unde exprobrando dicit ad Pharisaeos quem vos nescitis.

Quia expectantes Pharisaei christi adventum, nihil tam arduum de eo contemplabantur, solum hominem sanctum existimantes eum esse. Dicit autem stetit: nam stat pater invariabilis existens et impermutabilis: stat quoque verbum eius ad salvandum continuo, quamvis carnem suscipiat, quamvis medium hominum stet invisibile. Ne vero putet aliquis alium esse invisibilem ad omnes homines venientem, vel ad universum orbem, ab eo qui humanatus est et in terra comparuit, subdit qui post me venit, hoc est qui post me appariturus est. Non autem idem denotatur hic per hoc quod dicit post, et cum iesus nos post se invitat; illic enim sequi post ipsum praecipitur nobis, ut eius indagando vestigia, perveniamus ad patrem: hic autem ut pateat quid sequatur ex ioannis dogmatibus: venit enim ut cuncti credant per eum, praeparati ad perfectum verbum per minora. Dicit ergo ipse est qui post me venit. Chrysostomus in ioannem.

Ac si diceret: ne aestimetis totum in meo consistere baptismate; si enim meum baptisma perfectum esset, alius non veniret post me, aliud baptisma daturus. Sed haec praeparatio est illius, et transibit in proximo, ut umbra et imago; sed oportet eum qui veritatem imponet, venire post me: si enim hoc esset perfectum, nequaquam secundi locus quaereretur; et ideo subdit qui ante me factus est, hic est honorabilior et clarior. Gregorius.

Sic namque dicitur ante me factus est, ac si dicatur: antepositus est mihi. Post me ergo venit, quia postmodum natus; ante me autem factus est, quia mihi praelatus. Chrysostomus.

Ne autem existimes comparabilem esse excellentiam hanc, incomparabilitatem ostendere volens, subiungit cuius ego non sum dignus ut solvam corrigiam calceamenti; quasi dicat: intantum est ante me ut ego neque in ultimis ministrorum vocari dignus sim: calceamentum enim solvere ultimi ministerii res est. Augustinus.

Unde et si dignum se diceret tantummodo corrigiam calceamenti solvere, multum se habuisset. Gregorius in evang..

Vel aliter. Mos apud veteres fuit ut si quis eam quae sibi competeret, accipere uxorem nollet, ille ei calceamentum solveret qui ad hanc sponsus iure propinquitatis veniret. Quid igitur inter homines christus, nisi sanctae ecclesiae sponsus apparuit? recte ergo ioannes se indignum esse ad solvendam corrigiam eius calceamenti denuntiat; ac si aperte dicat: redemptoris vestigia non denudare valeo; quia sponsi nomen mihi immeritus non usurpo. Quod tamen intelligi et aliter potest. Quis enim nesciat quod calceamenta ex mortuis animalibus fiant? incarnatus vero dominus veniens, quasi calceatus apparuit, qui in divinitate sua morticina nostrae corruptionis assumpsit. Corrigia ergo calceamenti est ligatura mysterii.

Ioannes ergo solvere corrigiam calceamenti eius non valet: quia incarnationis mysterium nec ipse investigare sufficit; ac si patenter dicat: quid mirum si mihi ille praelatus est quem post me quidem natum considero, sed nativitatis eius mysterium non comprehendo? Origenes in ioannem. Quidam vero non inepte dixit, hoc sic intelligendum. Non sum ego tanti ut causa mei descendat a magnalibus, ac carnem quasi calceamentum suscipiat. Chrysostomus in ioannem.

Et quia ioannes cum decenti libertate ea quae de christo sunt, omnibus praedicabat, propterea evangelista et locum designat, dicens haec in bethania facta sunt trans iordanem, ubi erat ioannes baptizans.

Non enim in domo, neque in angulo christum praedicabat, sed iordanem transiens in media multitudine, praesentibus omnibus qui ab eo baptizabantur. Quaedam vero exemplariorum certius habent in bethabora: bethania enim non ultra iordanem, neque in deserto erat, sed prope hierosolymam. Glossa. Vel duae sunt bethaniae: una trans iordanem, altera citra non longe a ierusalem, ubi Lazarus fuit suscitatus. Chrysostomus. Hoc autem et propter aliam causam designat: quia enim res non antiquas narrabat, sed ante parvum tempus contingentes, praesentes et videntes testes facit eorum quae dicuntur, demonstrationem a locis tribuens.

Alcuinus. Bethania vero domus obedientiae interpretatur; per quam innuitur quia per obedientiam fidei omnes ad baptisma debent pervenire. Origenes.

Bethabora vero interpretatur domus praeparationis, et convenit cum baptismo praeparantis domino plebem perfectam. Iordanis autem interpretatur descensus eorum. Quis autem erit hic fluvius nisi salvator noster, per quem ingredientem in hunc mundum mundari convenit, non suum descendentem descensum, sed humani generis? hic segregat donatas a Moyse, ab his quae per iesum donantur, sortes; huius rivuli laetificant civitatem dei. Sicut autem draco latitat in aegyptiaco fluvio, ita deus in isto.

Pater enim est in filio; et qui proficiscuntur illuc ubi se lavent, opprobrium Aegypti deponunt, ac apti ad perceptionem hereditatis parantur, necnon a lepra mundantur, et duplicis capaces sunt gratiae, ac prompti fiunt ad susceptionem spiritus almi, in aliud flumen nequaquam descendente spiritali columba. Trans iordanem vero ioannes baptizat, ut praecursor venientis non innocentes sed peccatores vocaret.