Lectio 4

Alcuinus. Intellexerant escam istam quae permanet in vitam aeternam, esse opus dei; et ideo interrogant quid facerent, ut istum cibum, idest opus dei, operari possint; et hoc est quod dicitur dixerunt ergo ad eum: quid faciemus ut operemur opera dei? beda. Idest, quae praecepta servando, poterimus implere opera dei? chrysostomus in ioannem.

Hoc autem dicebant, non ut discant et faciant; sed ad cibi exhibitionem eum inducere volentes. Theophylactus. Christus vero, quamvis cognosceret quod eis nihil proderat, tamen propter communem utilitatem respondit, et ostendit eis, immo omnibus hominibus, quod sit opus dei; unde sequitur respondit iesus, et dixit eis: hoc est opus dei, ut credatis in eum quem misit ille. Augustinus in ioannem.

Non autem dicit: ut credatis ei, sed ut credatis in eum: non enim continuo qui credit ei, credit in eum, nam et Daemones credebant ei, et non credebant in eum; et nos credimus Paulo, sed non in Paulum. Credere ergo in eum, est credendo amare, credendo diligere, credendo in eum ire, et eius membris incorporari.

Ipsa est fides quam de nobis exigit deus, quae per dilectionem operatur. Discernitur tamen ab operibus fides, sicut dicit apostolus: iustificari hominem per fidem sine operibus legis. Et sunt opera quae videntur bona sine fide christi, et non sunt bona, quia non referuntur ad eum finem ex quo sunt bona; finis enim legis christus ad iustitiam omni credenti; et ideo noluit discernere ab opere fidem; sed ipsam fidem dixit esse opus dei; ipsa est enim fides quae per dilectionem operatur. Nec dixit: hoc est opus vestrum; sed hoc est opus dei, ut credatis in eum, ut qui gloriatur, in domino glorietur. Credere ergo in eum, est manducare cibum qui permanet in vitam aeternam. Ut quid paras dentem et ventrem? crede, et manducasti.

Quia ergo invitabat eos ad fidem, illi adhuc quaerebant signa quibus crederent; Iudaei enim signa quaerunt; et hoc est quod sequitur dixerunt ergo ei: quod ergo tu facis signum, ut videamus et credamus tibi? quid operaris? chrysostomus.

Nihil irrationabilius quam ut, signo prae manibus existente, quasi nullo iam signo facto, hoc dicant.

Neque electionem signi fiendi domino permittunt; sed in necessitatem eum aestimant ducere, ut nullum aliud faciat signum quam tale quale factum est in eorum parentibus; unde subditur patres nostri manducaverunt manna in deserto. Alcuinus.

Et ne videatur manna aliquo modo contemnendum, auctoritate Psalmi illud extollunt, dicentes sicut scriptum est: panem de caelo dedit eis manducare. Chrysostomus.

Multis quidem factis signis et in Aegypto, et in mari rubro, et in deserto, huius maxime meminerunt, quod valde concupiscebant propter ventris tyrannidem. Neque autem dicunt quod deus hoc fecit, ne videantur eum exaequare deo; neque Moysen inducunt, ut non videantur christum deprimere; sed medium ponunt dicentes patres nostri manducaverunt manna. Vel aliter. Augustinus in ioannem. Dominus iesus talem se dicebat ut se Moysi praeponeret: non enim est ausus Moyses de se dicere, quod daret cibum qui non perit.

Attendebant itaque quanta fecisset Moyses; adhuc aliqua maiora volebant fieri; quasi dicant: tu promittis cibum qui non perit, et non talia operaris qualia Moyses. Panes hordeaceos ille non dedit, sed manna de caelo. Chrysostomus in ioannem.

Licebat autem domino dicere, quoniam Moyse maiora miracula fecit; sed non erat tempus horum verborum nunc; sed unum erat ad quod studebat, scilicet ducere eos ad escam spiritualem; unde sequitur dicit ergo eis iesus: amen, amen, dico vobis: non Moyses dedit vobis panem de caelo, sed pater meus dat vobis panem de caelo verum. An non ex caelo erat manna? qualiter igitur ex caelo dicitur? sicut et volucres caeli dicuntur, et sicut dicitur: intonuit de caelo dominus.

Panem autem non verum vocavit illum, non quia falsum erat miraculum de manna; sed quia figura erat, non veritas.

Non dixit: non Moyses dedit, sed ego; sed pro Moyse quidem deum, pro manna vero seipsum posuit. Augustinus.

Quasi diceret: illud manna hoc significabat, scilicet cibum de quo Paulo ante locutus sum; et omnia signa mea erant. Signa mea dilexistis; quod significatur, contemnitis. Deus enim dat panem quem significavit manna ipsum, scilicet dominum iesum christum; unde sequitur panis enim verus est qui de caelo descendit, et dat vitam mundo. Beda. Non quidem elementis, sed hominibus habitatoribus mundi. Theophylactus. Seipsum dicit panem verum, quia principale significatum per manna est unigenitus dei filius, homo factus. Manna namque interpretatur quid est hoc? nam Iudaei videntes, stupefacti, unus ad alium dicebant: quid est hoc? filius autem dei factus homo ipse est potissimum admirativum manna, ita ut cuilibet contingat quaerere: quid est hoc? quomodo filius dei, filius hominis est? quomodo ex duabus naturis una fit persona? Alcuinus. Qui per assumptam humanitatem descendit de caelo, et per assumentem divinitatem dat vitam mundo. Theophylactus. Hic autem panis vita secundum naturam existens, tamquam vivi patris filius, proprium opus facit, quia vivificat cuncta. Sicut enim panis ex terra infirmam naturam carnis conservat, sic et christus per spiritus operationes vivificat animam, et etiam corpus incorruptibile facit, nam per eius resurrectionem corporalis confertur incorruptio; et ideo dicit quod dat vitam mundo. Chrysostomus.

Non Iudaeis solum, sed orbi terrarum. Illi vero inferius adhuc inspiciebant; unde sequitur dixerunt ergo ad eum: domine, semper da nobis hunc panem. Dicente autem eo, quoniam pater meus dat vobis panem, non dixerunt: roga ut det, sed da nobis. Augustinus.

Sicut enim Samaritana, cui dictum est: qui biberit de hac aqua, non sitiet unquam, secundum corpus accipiens, et carere indigentia volens, da mihi, inquit, domine, de hac aqua, sic et isti dicunt da nobis panem qui reficiat et non deficiat.