Lectio 6

Supra monuit apostolus ephesios ut manerent in ecclesiastica unitate, describendo modum eius et formam, in hac parte docet eos viam per quam possint manere in ecclesiastica unitate.

Et circa hoc duo facit.

Primo proponit praecepta, per quae possunt manere in ecclesiastica unitate; secundo ostendit potestatem hanc ad implenda praecepta in fine epistolae, ibi de caetero, fratres, confortamini, etc..

Prima in duas.

Primo proponit praecepta ad omnes; secundo pertinentia ad singulos gradus ecclesiae, ibi mulieres viris suis subditae sint, etc..

Prima in duas.

Primo ponit quaedam praecepta generalia ad quae reducuntur omnia alia; secundo ponit specialia, ibi propter quod deponentes mendacium, etc..

Prima iterum in duas, quia cum intentio apostoli sit eos revocare a vetere consuetudine ad novam christi doctrinam, primo ostendit doctrinam christi esse contrariam antiquae perversitati gentilitatis; secundo inducit eos, ut eam deponant et eam, quae christi est assumant, ibi deponite vos secundum pristinam, etc..

Prima in duas, quia primo describit conversationem gentilium; secundo ostendit, quod ei contrariatur doctrina christi, ibi vos autem non ita, etc..

Prima in tres.

Primo hortatur eos, ut declinent conversationem gentilium; secundo describit eam quantum ad interiorem animum, ibi tenebris obscuratum, etc.; tertio quantum ad exteriorem modum, ibi qui desperantes, etc..

Dicit ergo: ad hoc quod possitis implere ea, quae dicta sunt, dico, id est non obsecro, ut prius, sed dico, et testificor, hoc quod dixi. Gal. V, 3: testificor autem omni homini rursum circumcidenti se, quoniam debitor est universae legis faciendae.

II Tim. IV, 1: testificor coram deo et christo iesu, etc..

Et quid? ut iam, scilicet tempore fidei et conversionis ad christum, quia iam vos mundi estis, Io. XIII, 10, non ambuletis, id est vivatis. Gal. V, 25: si spiritu vivimus, spiritu et ambulemus, etc.. Et hoc sicut et gentes ambulant. I Cor. XII, 2: scitis, quoniam cum gentes essetis, ad simulacra muta prout ducebamini euntes, etc.. Non sic igitur ambuletis.

Prov. I, 15: fili mi, ne ambules cum eis, prohibe pedem tuum a semitis eorum, etc..

Consequenter cum dicit in vanitate sensus sui, reddit causam huius prohibitionis.

Ubi notandum est, quod cum ambulare spiritualiter sit proficere, secundum illud is.

C. XXVI, 7: rectus callis iusti ad ambulandum, etc. Gen. XVII, 1: ambula coram me, et esto perfectus, dicitur Abrahae, ad hoc ergo ut homo iuste ambulet, id est spiritualiter proficiat, oportet tria, quae in ipso sunt, regulari et ordinari.

In homine enim est ratio iudicans de particularibus agendis; item, intellectus universalium principiorum, qui est synderesis; tertio, lex divina seu deus. Quandocumque ergo aliquis secundum ista tria sibi invicem ordinata dirigitur, ita quod actio ordinetur secundum iudicium rationis, et haec, scilicet ratio, iudicet secundum intellectum rectum, vel synderesim, et haec, scilicet synderesis, ordinetur secundum legem divinam, tunc actio est bona et meritoria.

Sed vita gentilium non est talis, imo deficit in praedictis tribus; quia, primo, deficit a ratione iudicante, quia ambulant in vanitate sensus sui. Sensus autem est vis apprehensiva, per quam iudicamus singularia. Unde aliquis homo rectus dicitur quando bene iudicat de agendis.

Sed sensus iste quandoque est rectus, quandoque est vanus. Rectus dicitur, quando debita regula regitur, qua venit ad debitum finem; vanus autem quando, indebita regula ductus, non venit ad debitum finem. Sap.

C. XIII, 1: vani sunt omnes homines in quibus non subest scientia dei, etc.. Rom. I, 21: evanuerunt in cogitationibus suis, etc.. Ier. II, V. 5: ambulaverunt post vanitates suas, et vani facti sunt.

Quare? quia certe ratio istorum in agendis non dirigebatur ab intellectu illuminato, sed erroneo. Et hoc est quod ait tenebris obscuratum habentes intellectum.

Rom. I, 21: obscuratum est insipiens cor eorum.

Ps. Lxxxi, 5: nescierunt, neque intellexerunt, in tenebris ambulant.

Et ratio est, quia tales non sunt participes divini luminis, seu legis divinae illuminantis et regulantis; propter quod subdit alienati a vita dei, id est a deo, qui est vita animae.

Io. XIV, 6: ego sum via, veritas, et vita.

Vel, a vita dei, id est a charitate et gratia spirituali, qua anima vivit formaliter.

Rom. VI, 23: gratia autem dei vita aeterna.

Isti autem erant sine spe vitae aeternae, quia ponebant mortalitatem animae contra fidem et spem. Sap. II, 22: nescierunt sacramenta dei, neque speraverunt mercedem iustitiae, neque iudicaverunt honorem animarum sanctarum, etc..

Vel a vita dei, id est a vita sancte vivendi, quae est per fidem. Gal. II, 20: vivo ego, iam non ego, etc.. Iustus autem ex fide vivit, ut dicitur Rom. I, 17. Vel quae est per charitatem.

I Io. III, 14: nos scimus, quia translati sumus de morte ad vitam, quoniam diligimus fratres, etc.. Non sic autem isti, sed magis alienati.

Modum autem huius alienationis tangit, scilicet per ignorantiam non stellarum vel cursus siderum, sed naturae divinae, I cor.

C. XV, 33: ignorantiam quidem dei quidam habent, quia certe tunc solum in Iudaea notus erat deus, sed modo, ut dicitur Act. XVII, V. 30: tempora huius ignorantiae despiciens deus, nunc annuntiat hominibus, ut omnes ubique poenitentiam agant, etc..

Huius autem ignorantiae deus non erat causa quantum de se erat, ut dicitur Rom. I, V. 19: deus enim illis revelavit, sed certe causa erat illis propter caecitatem cordis ipsorum.

Et vere dicit caecitatem eo quod ex creaturis non poterant venire in notitiam creatoris, quia, ut dicitur Sap. II, 21, excaecavit eos malitia eorum; et sequitur: et nescierunt sacramenta dei, neque mercedem speraverunt iustitiae.

Et hoc est quod sequitur qui desperantes, etc., ubi ostendit apostolus quales erant in exteriori conversatione, quoniam sine spe, et hoc quia alienati a vita. Iob VII, V. 16: desperavi, nequaquam ultra iam vivam, etc.. Ier. XVIII, 12: desperavimus, post cogitationes enim nostras ibimus, et unusquisque post pravitatem cordis sui malefaciemus.

Et hoc est quod sequitur tradiderunt semetipsos impudicitiae, etc.. Et hoc legi potest dupliciter, vel separatim, ut dicatur in avaritia, quia avari erant. Rom. I, 29: repletos omni iniquitate et malitia, fornicatione, avaritia. Hebr. XIII, 5: sint mores sine avaritia, etc., quia, ut dicitur Eccli. X, 9: avaro nihil est scelestius. Propter quod hab.

C. II, 9: vae qui congregat avaritiam malam domui suae, etc..

Potest etiam legi coniunctim cum praecedentibus, ut dicatur in avaritia, id est avare, ita ut sit modificans praecedentia. Et secundum hoc aggravat eorum vitam tripliciter; quia, primo, peccaverunt non ex passione, sed potius ex electione, unde dicit tradiderunt semetipsos impudicitiae; quasi dicat: non passionibus, vel infirmitate peccaverunt, sed semetipsos tradiderunt, etc.. Iudith VII, 15: sponte tradamus nos omnes populo holofernis, etc.. II Cor. XII, 21: non egerunt poenitentiam super immunditia quam gesserunt, etc..

Secundo, ex actuali effrenatione. II Petr. II, V. 10: post carnem in concupiscentiam immunditiae ambulant, etc.. Et ideo dicit in operationem omnis immunditiae. Ez. XIV, 3: isti posuerunt immunditias suas in cordibus suis, etc..

Tertio, aggravatur eorum peccatum ex continuatione, quia incessanter peccabant. Os. IV, V. 10: fornicati sunt, et non cessaverunt, quoniam dominum reliquerunt. Unde dicit in avaritiam, id est ardenter, et appetitu continuo, et insatiabili. II Petr. II, 14: oculos habentes plenos adulterii et incessabilis delicti, pellicientes animas instabiles, cor exercitatum in avaritia habentes, maledictionis filii, etc..