Lectio 2

Postquam ostendit apostolus esse sibi gratiam dispensatam quantum ad mysteriorum divinorum cognitionem, hic ostendit hoc idem quantum ad ipsorum mysteriorum executionem. Et circa hoc duo facit.

Primo commemorat auxilium gratiae praestitum sibi ad exequendum; secundo, ostendit sibi commissum officium ministerii, ibi mihi omnium sanctorum minimo, etc..

Prima in duas.

Primo tangit ministeriorum divinorum executionem; secundo ostendit auxilium sibi datum ad exequendum, ibi secundum donum gratiae, etc..

Executio autem divinorum sibi commissa est per modum ministerii, et quantum ad hoc dicit: dico quod hoc ministerium est mihi commissum, scilicet gentes esse cohaeredes per evangelium, per quod gentes participes fiunt promissionis dei in christo iesu, cuius ego Paulus factus sum minister, etc.; quasi dicat: non ego impleo vel exequor ut a me vel ut meum, sed sicut ministerium quod dei est. Act. IX, 15: vas electionis est mihi iste, etc.. Unde apostolus I Cor. IV, 1: sic nos existimet homo ut ministros christi et dispensatores mysteriorum dei.

Deinde cum dicit secundum donum gratiae, etc., tangit auxilium sibi praestitum ad ministeriorum executionem.

Huiusmodi autem auxilium duplex fuit.

Unum quidem ipsa facultas exequendi, aliud ipsa operatio, sive actualitas. Facultatem autem dat deus infundendo virtutem et gratiam, per quas efficitur homo potens et aptus ad operandum; sed ipsam operationem confert inquantum operatur in nobis interius movendo et instigando ad bonum.

Et ideo hoc accipiens apostolus a deo, dicit quantum ad primum: dico quod factus sum minister, sed certe non meis meritis, nec virtute propria, sed secundum donum gratiae dei quae data est mihi, quia scilicet idoneus efficior ad executionem divinorum mysteriorum, qui fui prius persecutor. I Cor. XV. 10: plus omnibus laboravi, non ego, sed gratia dei mecum.

Quantum ad secundum dicit secundum operationem, quam deus efficit, inquantum virtus eius operatur in nobis et velle et perficere pro bona voluntate.

Potest autem hoc aliter exponi secundum Glossam, ut quod dictum est modo referatur ad praecedentia, scilicet dicatur quod esse gentes cohaeredes et concorporales, et comparticipes promissionis eius, scilicet dei patris, hoc quidem donum dedit deus gentibus in christo, id est per christum, et hoc secundum operationem virtutis eius, id est per hoc quod potenter operatus est, suscitando christum a morte.

Consequenter cum dicit mihi enim sanctorum minimo, etc., ostendit officium commissum, cuius quidem commissionis gratia commendatur ex tribus.

Primo quidem ex personae suae conditione; secundo ex commissorum magnitudine, ibi evangelizare investigabiles, etc.; tertio ex fructus utilitate, ibi ut innotescat, etc..

Commendat igitur officium sibi commissum ex personae conditione. Si enim rex aliquis, aliquod quidem magnum officium alicui magno principi et excellenti committeret, non multum ei magnam gratiam faceret, quantum ad hunc magnum, si poneret in magno officio; sed si magnum et arduissimum officium alicui parvo committat, multum eum magnificat, et magnam gratiam facit ei, et tanto magis quanto officii excellentia excedit ipsum. Secundum ergo hunc modum Paulus gratiam sibi commissi officii commendat, dicens mihi enim omnium sanctorum minimo data est gratia haec.

Et vocat se minimum, non ex potestate sibi commissa, sed ex consideratione status praeteriti.

I Cor. XV, 9: ego sum minimus apostolorum, qui non sum dignus vocari apostolus, quoniam persecutus sum ecclesiam dei. Is. LX, 22: minimus erit in mille, et parvulus in gentem fortissimam.

Et hoc in gentibus, id est inter gentes, Gal. II, 8-9: qui enim operatus est Petro in apostolatum circumcisionis, operatus est et mihi inter gentes. Et cum cognovissent gratiam dei, quae data est mihi inter gentes, etc..

Secundo commendatur huiusmodi commissionis gratia ex officii magnitudine, quod est revelare et manifestare secreta dei, quae sunt magna et occulta, puta, de magnitudine christi et de salute fidelium facta per eum. De his autem duobus est totum evangelium.

Quantum ad primum dicit evangelizare, etc., quasi dicat: haec gratia data est mihi ut annuntiem bonum. I Cor. I, 17: non misit me christus baptizare, sed evangelizare.

Et ibidem IX, 16: vae enim mihi si non evangelizavero.

Et bonum hoc, scilicet investigabiles christi divitias, quae sunt verae divitiae. Supra c. II, 4: deus autem qui dives est in misericordia, etc.. Rom. II, 4: an divitias bonitatis eius, et patientiae, et longanimitatis contemnis? etc.. Rom. X, 12: dives in omnes qui invocant illum. Quasi dicat: divitiae istae vere investigabiles sunt, quia tanta est misericordia eius, quod intelligi vel investigari non possit. Is. XXXIII, 6: divitiae salutis sapientia, et scientia, timor domini ipse thesaurus eius, scilicet christi, quia in christo abundantissime fuit timor domini. Is. XI, 3: replebit eum spiritus timoris domini.

In christo enim sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae absconditi Col. II, 3, et haec sunt investigabiles, quia perfecte sapientia et scientia christi investigari non possunt.

Iob XI, 7: reperies forsan vestigia dei, et usque ad perfecte omnipotentem? quasi dicat: non. Nam per creaturas, in quibus relucet vestigium creatoris, perveniri non potest ad perfectam eius cognitionem. Huiusmodi autem divitias stupens admiratur apostolus, dicens, Rom. XI, 33, o altitudo divitiarum sapientiae et scientiae dei, quam, etc..

Eccli. I, 3: sapientiam dei praecedentem omnia quis investigabit? quantum ad secundum, id est ad manifestandam salutem fidelibus ex christo provenientem, dicit et illuminare omnes, non solum Iudaeos, sed etiam gentiles per praedicationem et miracula. Eccli. XXIV, 45: illuminabo omnes sperantes in domino. Act.

C. IX, 15: vas electionis est, etc.. Matth. V, V. 14: vos estis lux mundi.

Illuminare, inquam, quantum in me est omnes, scilicet credere volentes. I Tim. II, 4: qui omnes homines vult salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire. Ad hoc scilicet ut intelligant quae sit dispensatio sacramenti, quia nihil valent ista nisi dispensentur; quasi dicat: de hoc illuminabo, scilicet quam mirabilis et ex quanta dilectione sit facta adimpletio arcanae redemptionis. Huiusmodi autem divitiae investigabiles, per christum vobis dispensatae sunt.

Sed quia dici posset: istud quod dicis, etsi sit magnum, omnes tamen hoc sciunt; ideo ad hoc respondet apostolus dicens, quod non, quia absconditi a saeculis.

Ubi sciendum est quod omnia quae sunt in effectu, latent virtute in suis causis, sicut in virtute solis continentur omnia quae sunt in generabilibus et corruptibilibus. Sed tamen ibi quaedam sunt abscondita, quaedam manifesta.

Nam calor est manifeste in igne; aliquorum vero ratio, quae occulto modo producit, latet in eo. Deus autem est omnium rerum causa efficiens, sed producit quaedam, quorum ratio potest esse manifesta, illa scilicet quae mediantibus causis secundis producit.

Aliqua vero sunt in eo abscondita, illa scilicet quae immediate per seipsum producit.

Et quia sacramentum humanae redemptionis per seipsum operatus est deus, ideo in eo solo hoc sacramentum est absconditum.

Et hoc est quod dicit absconditi a saeculis in deo, id est in sola notitia dei. Investigare autem secreta primae causae maximum est. I Cor. II, 6: sapientiam loquimur inter perfectos: sapientiam vero non huius saeculi, neque principum huius saeculi, qui destruuntur, sed loquimur dei sapientiam in mysterio, quae abscondita est, quam praedestinavit deus ante saecula. Qui, inquam, omnia creavit.