CAPUT XIX.

Quare ex utraque de contingenti non fit syllogismus in secunda figura.

Quaeret autem fortasse aliquis, propter quid non potest fieri syllogismus ex utraque de contingenti in secunda figura, cum tamen secunda figura descendat a prima: et scimus jam per praedicta, quod in prima figura fit syllogismus ex utraque de contingenti. Sed hujus causa satis patet: cum enim in his quae sunt de contingenti ad utrumlibet negativae convertantur affirmativis, et ex affirmativis non possit syllogizari in secunda figura, patet quod ex contingentibus syllogizari non potest. Et si secunda figura descendit a prima, hoc fit per conversionem propositionis negativae : jam autem probatum est, quod negativa de contingenti converti non potest : et ideo quoad syllogismum de contingenti secunda figura a prima non descendit.

Attendendum autem quod in contingentibus negativae convertuntur affirmativis, et e converso : et ideo in contingentibus nulla est simpliciter negativa: quia semper remanet in ea potentia ad affirmativam. In secunda autem figura oportet alteram propositionem esse simpliciter negativam ad hoc quod fiat syllogismus : et ideo quia negativa convertitur affirmativae in secunda figura syllogismus ex contingentibus fieri non potest.

Si autem contra hoc objiciens dicat, quod secundum hoc in secunda figura non posset fieri syllogismus ex negativa de necessario, et ex negativa de contingenti pro possibili: quia illae non sunt vere negativae: quod tamen falsum est: ex talibus enim fit in secunda figura syllogismus. Sed ad hoc potest dici, quod negativa de necessario, et negativa de contingenti pro possibili, negativae sunt cujusdam compositionis, et quoad illam sunt simpliciter negativae, quamvis non negent principalem compositionem propositionis modificatae: et sic sunt quodammodo vere negativae. Potentia autem et virtute non sunt vere negativae : quod per hoc patet, quia negativa de necessario convertitur cum negativa de contingenti, ut si necesse est non esse, non contingit esse: quamvis sic non eodem modo sint negativae: quia una est negativa dicti, et altera est negativa modi, ut si contingit non esse, non necesse est esse, et est contingens pro possibili. Sic autem non est in contingenti ad utrumlibet, cujus negativa semper virtute est affirmativa : et ideo ex illis syllogizari potest in secunda figura: ex istis autem quae sunt de contingenti ad utrumlibet, non potest in secunda figura fieri syllogismus.

Est autem hic notandum quod quamvis universalis negativa et universalis affirmativa in contingenti convertantur ad invicem, tamen universalis negativa non eodem modo convertitur in affirmativam, sicut e converso affirmativa convertitur ad negativam : quia universalis negativa convertitur in terminis, et hoc modo non convertitur universalis affirmativa ad quam convertitur negativa: sed e converso quando affirmativa quae convertitur particulariter, convertitur ad negativam : illam etiam converti particulariter nihil est inconveniens: si enim nullus homo est albus, quoddam album non est homo : et ideo quamvis negativa conver-. tatur ad affirmativam, non tamen in terminis convertitur ad eam. Sed e converso quando affirmativa convertitur ad negativam, nihil inconveniens est etiam in terminis converti ad ipsam, eo modo quo universalis affirmativa convertitur particulariter, ut dictum est.

Notandum etiam quod cum fit talis consequentia, necesse est aliquod a esse B, ergo non contingit omne a esse b. Similiter necesse est aliquod a non esse b, ergo non contingit nullum a esse B : istae consequentiae sunt immediatae, quia cum contingens ad utrumlibet et necessarium sint opposita, sequitur immediate, si necesse est aliquod a esse b, non contingit aliquod a esse b, et si non contingit aliquod a esse b, non contingit omne a esse B: ergo a primo ad ultimum si necesse est aliquod a esse b, non contingit omne a esse b. Similiter est ex parte universalis negativae: quia si necesse est aliquod a non esse b, non contingit aliquod a non esse b, et si non contingit aliquod a non esse b, non contingit nullum a esse B a destructione consequentis : ergo a primo ad ultimum si necesse est aliquod a esse b, non contingit nullum a esse B propter oppositionem necessarii et contingentis.

Est etiam hic notandum quod in praehabitis dictum est, quod syllogismus uniformis ex contingenti in secunda figura non potest probari per deductionem ad impossibile. Deducendo enim ad impossibile sumpta est contraria conclusionis hujus, nullum c contingit esse B, haec, contingit omne c esse b, haec autem non videtur esse opposita cum istae duae propositiones, nullum c contingit esse b, et omne c con-

tingit esse b, in contingentibus convertantur ad invicem. Adhuc autem in deductione ad impossibile sumpta est contraria, cum contradictoria potius videatur esse sumenda. Sed ad hoc dicendum quod sumendo contrariam conclusionis debet supponi, quod conclusio sit de contingenti pro possibili: quia aliud contingens non concluditur in secunda figura: et hoc modo non convertuntur ad invicem haec, nullum c contingit esse b, et omne c contingit esse B. Quia autem contraria sumpta est et non contradictoria, ideo est quia etiam sumpta contradictoria, hac scilicet, aliquod c contingit esse b, cum altera praemissarum majori vel minori non syllogizatur aliquod inconveniens contra reliquam : et ideo non oportet sumi contradictoria, quia intelligitur per ontrariam sicut consequens in antecedente : et quod non sequitur ad contrariam, non sequitur ad contradictoriam, quia quod non sequitur ad universalem, non sequitur ad particularem.

Notandum tamen est quod quamvis secundum proprietatem secundae figurae non possit esse conclusio nisi de contingenti pro possibili : tamen si respiciatur virtus praemissarum, quae ambae sunt de contingenti ad utrumlibet, non potest sequi conclusio nisi de contingenti ad utrumlibet: et ideo dicit Aristoteles quod si aliqua conclusio ex tali conjugatione sequeretur, illa esset de contingenti ad utrumlibet, cum tamen nulla sequatur, ut dictum est. Hoc autem ex hoc patet, quia etiamsi accipiatur conclusio de contingenti ad utrumlibet, non contingit propter hoc ducere ad inconveniens: haec enim negativa, non contingit nullum C esse b, duplicem causam habet veritatis, scilicet vel quia necesse est aliquod c esse b, vel quia necesse est aliquod c non esse b ; et si accipiatur altera istarum cum majori, fiet mixtio contingentis et necessarii in prima figura, quae mixtio non interimit minorem praecedentis syllogismi. Si autem altera praedictarum accipiatur cum minori, fiet mixtio contingentis et neces- sarii in tertia figura, quae non interimit majorem. Adhuc autem quamvis forte ex altera illarum et altera praemissarum concludi posset oppositum alterius praemissae, ex hoc tamen non ostenderetur conjugatio esse utilis: oppositum enim conclusionis sequitur ad utrumque praedictorum, et non e converso : et non est verum, si aliquid sequatur ad antecedens, quod ipsum etiam sequatur ad consequens. Et ideo patet quod ex duabus de contingenti semper est inutilis conjugatio in hac secunda figura.