CAPUT V.

De syllogismo quid sit secundum diffinitionem.

Syllogismus autem qui componitur immediate quidem ex propositionibus et mediate ex terminis, in universali quidem et non in hac vel illa materia acceptus, est oratio in qua quibusdam positis aliud quid ab his quae posita sunt, ex necessitate accidit ab his quae posita sunt. Accidit autem eo sive ideo quod haec sunt posita, scilicet et praemissa : ista enim debent in syllogismo esse causa consequentiae conclusionis : hoc est enim dictum, eo quod haec sunt, quod scilicet sit conclusionem propter haec contingere sive sequi. Propter haec autem quae posita sunt sequi sive contingere tunc accidit, quando nullius termini vel propositionis apponendae extrinsecus indiget praeter ea quae sunt de substantia syllogismi in figura et modo, quae sunt tres termini, et duae propositiones.

Haec autem sic explanantur quod syllogismus dicitur oratio et non orationes, quia quamvis in syllogismo ponantur duae propositiones, quae sunt orationes et non oratio, tamen prout in syllogismo ponuntur, non ponuntur ut orationes, sed ut oratio propter tres causas. Quarum prima et potissima est, quia uniuntur in medio uniente extremitates in omni figura : et quae sunt unita in formali principio, non sunt principaliter multa, sed potius simpliciter unum, materialiter autem et secundum aliquid multa. Secunda causa est, quia minor ut restringens majorem in syllogismo ponitur : quod autem restringit et coarctat aliud, non cadit cum eo in numerum : et sic iterum ambae propositiones coarctantur ad unum. Tertia causa est, quia ambae praemissae referuntur ad unam orationem quae est conclusio : et quae in uno fine uniuntur, non simpliciter sunt diversa, sed relata ad unum finem : et ideo syllogismus congruentius dicitur oratio quam orationes, praecipue quia syllogismus est unum ordine ad unum : et ideo quae componunt ipsum, ordine ad invicem et ad unum sunt unum.

Quod autem dicitur in qua, dicitur propter necessarias propositiones, quae ad probandum vel declarandum inducuntur, quae non sunt intra syllogismum, sed extra substantiam ipsius.

Quod autem dicitur quibusdam, dicitur propter enthymema, in quo non quaedam oraliones, sed potius una propositio ponitur : et ex illa concluditur sicut in syllogismis fit rhetoricis.

Quod autem dicitur positis, hoc duo dicit : positum est enim quod est ordine congruo secundum ordinem et locum dispositum : et sic per hoc quod dicitur positis, omnes excluduntur inutiles conjugationes : quia in illis nulla propositionum in ordine et loco bene est disposita. Positum etiam dicit idem quod concessum, et sic ponitur ibi propter syllogismum dialecticum, cujus propositiones interrogant respondentis consensum : propter quod etiam Boetius in Topicis, ubi eamdem ponit diffinitionem, addit dicens positis et concessis.

Aliud autem ab his quae posita sunt additur, propter conclusionem quae quamvis materialiter non simpliciter sit aliud a praemissis, quia componitur ex majori et minori extremitatibus quae sunt partes majoris et minoris propositionis, tamen formaliter est aliud a praemissis, sicut effectus et principiatum aliud sunt a causa et principio a quibus causantur et principiantur. Dicitur autem etiam aliud propter ejus quod est in principio petitionem, non quidem secundum quod est locus sophisticus, sed secundum quod est peccatum contra syllogismum, sicut in sequentibus istius scientiae in secundo libro determinabitur.

Quod autem dicitur ex necessitate accidere vel sequi, de necessitate consequentiae intelligitur, et non de necessitate rei, vel consequentis. Hoc etiam quod dicitur de necessitate accidere, dicitur propter inductionem et exemplum, in quibus consequentia non est necessaria.

Quod autem additur eo quod haec sunt, quae sunt causa illationis et consequentiae, dicitur propter non causam ut causam, non in quantum est locus sophisticus, sed potius ut non causa ut causa peccatum est contra syllogismum, sicut in secundo hujus scientiae libro determinabitur. Et sic patet qualiter dicta diffinitio syllogismi esse syllogismi diffinit, et ipsum ab omnibus aliis excludit.

Dicitur enim propter ea quae praemissa sunt contingere, ita quod hoc idem est quod nullius extrinseci, termini scilicet vel propositionis indigere ut fiat, hoc est, ut appareat necessaria, hoc est, necessario concludens. Et quamvis non indigeat extrinseco quod sit propositio vel terminus, tamen ut appareat necessarium quod in se necessarium est, indiget aliquando syllogismi vel propositionis proprietate, sicut est conversio in propositione, et sicut est reductio in syllogismo : aliter enim syllogismi secundae et tertiae figurae non apparebunt necessarii, nisi ad primam figuram reducantur. Haec est igitur assignatio data de syllogismo.

Aliter etiam a quibusdam exponitur

inducta diffinitio, et multis modis : sed ad praesentem speculationem sufficit quod dictum est. Sed hoc advertendum, quod dicta syllogismi diffinitio generaliter convenit omni syllogismo, et maxime illi quem dicimus esse simplicem : quia ille nullam habet necessitatem, nisi illam quae dicitur necessitas illationis simplicis ex figura et modo : alii autem particulares syllogismi probationem rei conclusae habent praeter necessitatem illationis .