CAPUT XII.

De distinctione modorum quibus accipitur contingens.

Antequam autem determinemus conversionem propositionum de contingenti, oportet nos distinguere modos contingentis : eo quod multipliciter dicitur, et non in omnibus modis similem habent propositiones de contingenti conversionem. Dicamus igitur quod est contingens quod est necessarium: quia ad necessarium esse sequitur contingere esse : et est contingens non necessarium, quod se habet ad utrumlibet, hoc est, ad esse et ad non esse: et hoc est duorum modorum, scilicet contingens natum, et contingens infinitum, quod aequaliter se habet ad esse et ad non esse. Et tertio modo dicitur contingens possibile, quod jam in praecedentibus ostendimus, est quasi genus ad necessarium et ad non necessarium : ostendimus enim quod possibile sequitur ad necessarium, sicut genus sive universale ad speciem suam : et hoc jamdudum in Perihermenias probatum est: et cum contingens sit convertibile cum possibili, erit etiam contingens hoc sicut genus commune ad contingens necessarium ef ad contingens non necessarium, hoc est, ad contingens natum et ad contingens infinitum.

Et attende quod ista distinctio contingentis est potius modorum contingentis, quam specierum : et sic est accipienda divisio. Contingens dicitur secundum genus commune, aut secundum acceptionem specialem. Si dicitur secundum genus commune : tunc est contingens quod convertitur cum possibili, et hoc vocatur contingens commune : et quidam vocant ipsum altum, eo quod non descendit ad modum specialem : et multa accidunt sive conveniunt ei ratione communitatis talis, quae non conveniunt specialibus modis contingentis : et ratione talium (quae sibi singulariter conveniunt) ponitur hic cum aliis modis contingentis: quamvis enim sit commune in singulis inventum, tamen ratione eorum quae sibi propter talem communitatem conveniunt, facit modum specialem diversum ab aliis modis contingentis.

Alius autem contingentis modus est, quo dicitur contingere id quod est necessarium : quia sequitur si aliquid necesse est esse, quod illud idem contingit esse: quod sic probatur. Ponatur enim talis consequentia, si necesse illud est esse, contingit esse: quae sequitur, aut non sequitur. Si sequitur, habetur propositum. Si non sequitur, detur oppositum : hoc enim stabit cum primo. Oppositum

autem ejus quod est contingere esse, est non contingit esse: sed quod non contingit esse, non possibile est esse: et quod non possibile est esse, impossibile est esse: et quod impossibile est esse, necesse est non esse: et hoc non est compossibile primo, quod est necesse esse: quia sequeretur quod id quod necesse est esse, non necesse est esse: quia quod necesse est non esse, non necesse est esse. Iste est ergo unus specialis et secundus modus acceptionis contingentis.

Tertio modo dicitur contingens specialiter, quod est non necessarium, et non impossibile : non necessarium quidem ad esse, et non impossibile ad non esse. Et hoc tertio modo dictum contingens dividitur in duo, scilicet in contingens natum quod plus se habet ad esse quam ad non esse, tamen ad esse non habet necessitatem, sed potest non esse. Et dicitur contingens infinitum ad esse et ad non esse se habens aequaliter. Propter quod vocatur contingens ad utrumlibet. Et utrumque istorum contingentium est contingens non necessarium. Sunt ergo isti modi contingentis, commune scilicet quod cum possibili convertitur: et speciale contingens, quod sequitur ad necessarium : et contingens non necessarium, quod est duplex, natum scilicet et infinitum.

Si quis autem objiciat quod Aristoteles dicit, quod id quod contingit esse, contingit non esse : et ideo si contingens sequitur ad necessarium, tunc ista consequentia valebit, quod necesse est esse, contingit esse: et quod contingit esse, contingit non esse : ergo quod necesse est esse, contingit non esse: sed quod contingit non esse, non necesse est esse : ergo quod necesse est esse, non necesse est esse. Sic, inquam, si aliquis objiciat, in seeundo libro ''Perihermenias solutum est, ubi determinatur qualiter possibile sequitur ad necessarium: non enim possibile quodsehabet ad utrumlibet sequitur adnecessarium, sed possibile commune ad ne- cessarium et ad non necessarium. Et similiter dicendum hic quod contingens commune quod convertitur cum possibili, sequitur ad necessarium. Id autem quod est non necessarium, ut natum et infinitum, non sequitur ad necessarium: quia illud convertitur ad oppositas qualitates, et quod contingit esse, contingit non esse : et quod contingit omni, contingit etiam nulli : quae ei quod est necesse esse convenire non possunt.

Adhuc autem si quis objiciat dicens quod impossibile est non necessarium : et ita videtur impossibile esse contingens. Non valet argumentatio : quia non necessarium valde commune est, et multa habet sub ipso, scilicet et impossibile, et contingens natum, et contingens infinitum. Et argumentum procedit ac si stet pro impossibili tantum. Unde peccat secundum locum sophisticum consequentis.