CAPUT IV.

Utrum plurimos convenit habere amicos et ad quem numerum determinate ?

Quaeritur etiam quod et a principio octavi tactum est, utrum plures et ad quem numerum determinate faciendum esse est amicos ? Ad hoc autem dici posset disputationis gratia, quod quemadmodum in pegrinatione sive hospitalitate prudenter dictum esse videtur, quod anti que dictum est, " Neque multum volo esse peregrinus, neque vocari nullo modo peregrinus . ''Hospitem enim peregrinari est necesse ad recipientis voluntatem, et in his quae placent recipienti conversari. Peregrinum enim hic quemlibet extraneum dicimus receptum ab extraneis, et recipientem extraneos. In talibus enim et recipientem necesse est peregrinari ad receptum, et receptum vice versa ad recipientem in conformitate conversationis. Propter quod dicere consueverunt, quod difficile semper est esse in hospitaiite, et quod vita neque est hospitandi de domo in domum. Sic igitur dicunt, quod etiam in amicitia congruit, scilicet quod neque congruit nulli esse amicum, neque e converso multos amicos habere secundum superabundantiam. Secundum superabundantiam autem dico propter civilem amicitiam, quae quo ad plures est, eo melior est. Haec enim sine communi- catione et affectus transpositione in simplici consistit concordia. Amicitia autem secundum superabundantiam dicta, secundum omnem speciem amicitiae non potest esse ad plures. Ad plures enim vel plurimos impossibile est communicare taliter.

In his quidem enim amicitiis quae ad utilitatem sunt, hoc quod dictum est de hospitalitate, omnino videtur congruere. In talibus enim qui ministrationem recipit, ex ipso vinculo amicitiae tenetur reministrare tanta vel plura quanta recepit. Plurimis autem ministrare laboriosum est valde. Et haec agere continue ad multos vita secundum facultatem non sufficit. Multi enim qui sibi sunt ad vitam propriam sufficientes, perscrutatores tamen sunt a quibus ampliores recipiunt reministrationes, et per hoc impeditivi sunt ad bene vivere secundum omnem modum bene vivendi, sive bene vivere dicatur commode vivere, sive quiete vivere, sive secundum facultates sufficienter vivere, sive studiose vivere secundum virtutem activam vel. contemplativam, semper impedit bene vivere plurimis reministrare. In tali amicitia nihil opus est plurimis amicis. Sed in ea quae propter delectationem est, plurimis condelectari difficile est. Pauci enim ad delectationem sufficiunt corporalem : excrescentes autem in plurimos,delectationem impediunt, quemadmodum in cibo paucum sal et modetum sufficit ad delectamentum : plurimum autem natura abhorret, et statim abluere desiderat per potum. Nullum autem ad cibum appositum sal, cibum relinquit insipidum, quemadmodum et vita ejus insipida est, qui nullum habet amicum. Propter quod Antiqui dixerunt, quod homo AdminBookmark est quasi fabula. AdminBookmark

enim sine condimento gratia) est, nulli gratus et nulli carus, sicut fabula vana, cui nihil subest utilitatis vel delectationis. Aut enim prodesse volunt, aut delectare poetae in completione fabularum.

In his autem amicitiis quae studiosorum sunt, quaeritur utrum studiosos plures vel. plurimos secundum numerum convenit amicos esse ? Ad hoc autem dici potest, quod quaedam mensura est amicabilis multitudinis, quemadmodum quaedam mensura construende civitatis. In paucum enim respiciendo, ex decem hominibus non potest fieri civitas. Nimis enim pauci sunt tum ad regimen, tum ad defensionem, tum ad communicationem civitatis. In multum autem perspicientes, videmus quod neque myridiadibus adhuc convenienter potest fieri civitas. Myridias autem est decem millia, et decem myridiades decies decem millia sunt : et si decies decem mille cives ponantur, decies decem millia domorum erunt in civitate, et decies decem millia familiarum. Qui numerus ut in pluribus excedit civitatis constitutionem. Constituta ergo ex. paucis statim servituti subjicitur civitas, non valens resistere cuilibet occupant.i : constituta autem ex plurimis, a provincia in qua est, non potest sufficienter recipere nutrimentum, et alia quae sunt necessaria ad vitam. Quantum autem multis ad civitatem constituendam sufficiat, non. est secundum unum aliquid vel determinare. Loca enim in quibus constituantur, inaequaliter defensibilia sunt, et inaequaliter se habent ad fertilitatem communicabilium ad vitam hominis pertinentium : et quamvis secundum numerum unum non determinabile sit, tamen secundum rationem determinabile est. Omne enim intermedium quorumdam determinatorum extremorum determinatum est: et si non in se habeat determinationem, determinatur tamen ad alterum. Si enim ad quemdam locum decem myridiades superfluunt, decem autem homines pauci sunt ad civitatem construendam, omne intermedium inter decem et centum millia determinatum erit,si referatur ad loci in quo civitas construitur sufficientiam et defensibilitatem. Sic igitur et amicorum secundum omnem:

speciem amicitiae est quaedam multitudo determinata, et forte accipienda est sic, quod quantum plures sunt amici, tot et tales tenendi sunt, cum quot et qualibus poterit aliquis convivere secundum communicationem sine magna difficultate. Inter omnia quae amicabilia sunt, convivere videtur amicabilius esse.

Non. enim immanifestum est, quod non est possibile homini Diuitis et plurimis convivere secundum voluntatem cujuslibet, et cuilibet, multorum, seipsum distribuere. Cum. enim uni se distribuit ab altero de necessitate abstrahitur.

Adhuc autem in studiosa amicitia amicos unius oportet et ad invicem amicos esse : et si amici sunt ad invicem oportet omnes adinvicem cuilibet commorari et distribuere seipsum. Hoc autem valde operosum et laboriosum est in multis et in plurimis custodire.

Difficile enim congaudere et condolere familiariter multis. Si enim ponamus unum portare filium mortuum ad sepulcrum, alium autem filiae celebrare nuptias, conveniens erit simul concidere ad. unam horam.: uni quidem amicorum condelectari, alteri contristari, quod esse non potest. Forte igitur non bene se habet secundum virtutem quaerere eum qui amicissimus est, ut in multum et in plurimum acquirat amicos amicitia secundum superabundantiam dicta. In politica enim, sicut diximus, bene se habet.

Sed bene se habet tot quaerere amicos, cum quot sufficiens est convivere secundum communicationem vitae et distributionem.

Sicut enim non contingit in amore superabundante quivocatur, mul- tas amare amicitias : AdminBookmark ita non contingere videbitur, quod aliquis multis et plurimis valde et superabundanter sit amicus. Talis enim amicitia semper vult esse in superabundantia quadam. Abundantia

autem amoris vel ad unum est, vel ad paucos valde, duos scilicet vel tres. Sicut autem etiam in rebus videtur habere. Stoicorum enim quidam in historiis Philosophorum in tota vita scribunt non esse lucratum nisi dimidium amicum, nec se vidisse unquam amicos perfectos nisi semel duos in Perside, quibus omnia et mala et bona dicebant fuisse communia. Propter quod etiam quartus amicorum dicitur defecisse in Platone, et Ilestrino epula subtraxisse. Trium enim vel duorum in uno optimo potest esse communicatio : ad plures autem extensa remittitur ad singulos. Si enim duo sint, unus est ut alter : si tertius accedit, efficitur ut duorum vinculum : quartus autem in perfecta amicitia locum non habet. Hoc autem, sicut diximus, et in conversationibus observatum est. In AdminBookmark amicitia quae magis vere amicitiae similis est, non hymnizatur in comoediis et tragoediis plures fuisse amicos nisi duos secundum AdminBookmark amicitiam : hymnizare enim laudes cantare est : et sic amici hymnkati sunt Patroclus et Achilles, et Pylades et Orestes, et Theseus et Pyrithous : apud nos autem amicus annumeratus est nullus. Sic ergo et in vera amicitia contingit esse. AdminBookmark autem, hoc est, multorum amici et omnibus familiariter potientes, nulli videntur esse amici secundum perfectam, amicitiam. Sicut enim fluvius in plurima divisus, extenuatur et aret in singulis : ita amicitia etiam in multos divisa, extenuantur et arescet.

Politice tamen, ut diximus, contingit amicitiam esse ad plurimos : quamvis tales non amicos, sed placidos consueverunt appellare. Placidos autem vocant affabiies non adversantes operibus vel sermonibus proximorum vel concivium, sed acceptantes et laudantes et sermones et actiones eorum. Propter quod etiam placidos, quia omnibus placent, tales appellare consueverunt. Si autem non pro- pter placere se omnibus conformant, sed

in bono conformabiles sunt, multis adhuc politice possibile est multis esse amicum, si hi qui vere AdminBookmark sunt, hoc est, in bono modesti et superexcellenter secundum morem conformabiles, absque eo quod secundum affectum in alios transponantur, et secundum communicationem vitae et distributionem se aliis communicent et distribuant. In amicitia autem vera quae propter virtutem est, in quibus amici se amarit propter seipsos, non contingit amicitiam ad multos habere, sed amabile talibus est invenire et acquirere paucos tales quibus se totos communicent et distribuant.