CAPUT VI.

Quod omnis ars circa generationem est.

Est autem omnis ars circa generationem. Cujus probatio est, quia artificiale nihil aliud est quam speculari qualiter fiat utique aliquid de numero contingentium quae contingunt esse et non esse, quorum principium factivum in faciente est, et non in eo quod fit. Contingentia

autem esse et non esse non fiunt in actu nisi per generationem : ejus enim quod potest esse, via in esse actu generatio est : et quod sic factum est, iterum in potentia est ad non esse : talia autem sunt generabilia et corruptibilia. Sed in hoc est differentia ad ea quae naturaliter generabilia et corruptibilia sunt, quod in naturaliter generabilibus principium generationis in eo est quod fit : est enim natura principiis intrinsecis movens et alterans et transmutans materiam. In factibilibus autem per artem principium transmutationis est in faciente, et non in facto : et ideo non nisi ab exteriori materiam transmutat, et non ab intrinseco, per quam veram et substantialem formam non inducit ars : neque enim vere et per se forma facit artis et subjectum : cum forma de extrinsecis fit : sed unde vere et per se facit vera ex subjecto et forma. Et ex hoc patet quod subjici arti. non potest nisi quod generabile est et corruptibile, et diversarum formarum receptione.

Et ex hoc sequitur, quod ars non est de his quae de necessitate sunt vel fiunt, neque de his quae sunt secundum naturam secundum quod fiunt per naturam. Diximus enim quod ea fiunt per naturam, quorum principium est intra, et quae in seipsis fiendi habent principium. Ars autem earum formarum est, quarum in faciente est principium, et a mente facientis in materiam exteriorem producuntur. Ex necessitate autem dicimus esse quae in suis essentiis aliter se habere non possunt, sicut intelligentiae, et substantiae caelestium sphaerarum, et aliquo modo elementorum totalitates. Facta autem ab his necessitate sunt sicut motus sphaerarum et eclipsis et indeficientia generationis et corruptionis per accessum solis et recessum in obliquo circulo.