CAPUT IV.

Qualiter concordia se habeat ad amicitiam, et in quo deficiat a ratione ipsius ?

Unum etiam de amicabilibus videtur concordia esse. Concitatio enim quaedam cordium est et unitas consensus, quemadmodum et amicitia : propter quod et non est AdminBookmark quae dicitur ab

AdminBookmark quod est simultas vel unitas, et AdminBookmark quod est opinio vel conceptio. Haec enim corda non unit secundum affectum, AdminBookmark enim aliquando eorum est qui ignorant ad invicem et se invicem in operibus, et affectu non cognoscunt.

Stoici enim non dicunt eos concordare, qui in quantumcunque vel de quocumque consentiunt. Verbi gratia, si de caelestium quantitatibus, vel cursibilis, vel praeventionibus, vel conjunctionibus sic consentiant, quod unam communem habeant conceptionem. Verbi gratia, quod sol sit major terra, vel quod sol eclipsetur a luna, si sit infra gradus eclipticos latitudinis capitis draconis vel caudae, non propter hoc concordare dicuntur. Talis enim communis conceptio potest etiam esse inimicorum et valde discordantium in his quae pertinent ad vitam. De iris enim concordare et communem conceptum habere, non est de numero amicabilium: eo quod omnia amicabilia faciunt amicos sibi velle bona ad invicem in aliquo eorum quae ad vitam pertinent. Talis igitur AdminBookmark non

est concordia.

Communiter autem de concordia loquentes, concordare in aliquo civilium dicunt civitatis, quando consentiunt de aliquo conferente ad vitam et civilitatem, quando omnes unum eligunt, et communiter operantur ut hoc proveniat quod ab eis communiter opinatum est valere civiliter. Concordia igitur circa operabilia est ad conversationem. Adhuc autem non circa omnia talia concordia est, sed circa ea quae magnitudinem habent, et quae contingens et possibile est duobus vel pluribus vel omnibus accidere vel provenire, et non sunt operabilia per unum. Parva enim et parum possunt conduci. Cujus exemplum est, quod civitates vel provincias concordare dicimus de principatu vel de pugna. De principatu quidem si tractetur de electione principis. Verbi gratia, si Pittacus qui praecipuus videbatur esse in regimine, eligi debeat in principem : si Athenienses pugnare debeant contra Lacedaemones. Cum enim omnibus videatur quorum interest, eligi debere Pittacum, et ipse Pittacus de se electioni factae consentiat, tales concordare dicimus. Similiter cum omnes quorum interest, consentiant ad oppugnandum Lacedaemonibus, concordare dicimus Athenienses.

Contendere autem dicimus eos, cum uterque duorum vel plurium seipsum velit principari, vel alium et alium in quo vota omnium non consentiunt, vel quando unus oppugnare vult, alium autem non. Contendunt igitur tales, quemadmodum in Phaenicibus scribit Euripides, in quibus poematibus causas litium inter discordes describit Euripides. Non enim est hoc concordare, quod unusquisque sibiipsi bonum velit, sive quod sibiipsi videtur bonum, defendere : sed hoc concordare dicimus, quod omnium cor sit in uno et eodem, et omnes cooperentur ad hoc quod hoc proveniat. Verbi gratia, et plebeii et AdminBookmark et su-

perboni optimos velint principari, tam in principatu regis quam aristocraticis ettimocraticis. Sic enim omnibus fit quod appetunt. Haec igitur proprie concordia est. Ab amicitia autem desistit: eo quod non. est una communicatio concordantium sicut amicorum, nec transpositio affectus unius est in alterum, sed omnium affectus est in unum quod existimant communiter bonum.

Propter quod concordia videtur esse amicitia po1itica, quaemadmodum etiam communiter dicitur. In politiis enim amicitia ita esse non potest, quod affectus uniuscujusque in omnes transponatur, vel quod in uno et eodem bono delectabili vel utili communicant actus scilicet invicem, sed quod consentiant in unum quod sit conferens communitati., et ad vitam civilem pertinens : propter quod concordia dicitur politica amicitia, a ratione verae amicitiae deficiens, quemadmodum dictum est.

Talis autem concordia est maxime in his qui. AdminBookmark sunt sive superboni, boni- tate illa qua dicimus bonum civem, et

quando non est bonus homo, melior tamen et perfectus est in his quae et boni civis et boni hominis sunt. Isti, enim et sibiipsis concordant secundum quod boni homines sunt, et concordant ad. invicem secundum quod sunt boui cives : eo quod, ipsi semper sunt existentes in eisdem, prout hoc dicere contingit de hominibus qui natura immutabiles sunt. Talium enim manent voluntates circa idem et non transfluunt instabiliter de uno in aliud, vel de contrario in contrarium, quemadmodum Eurus qui est ventus, vel turbinis vel. tempestatis qui nunquam stat in uno modo status. Issi raim. semper uno modo volunt justa et conferentia, et prout homines sunt et prout cives. Talia enim tales communiter appetunt

Pravos autem pravitate hominis et civis non possibile est concordare., nisi forte in parum et in paucum tempus, quemadmodum in praehabitis diximus de amicitia pravorum. Cujus causa, est, quia tales sunt abundantiam appetentes in bonis et, utilibus sibiipsis : plus enim semper volunt habere in bono, minus aliis attribuentes. In laboribus autem qui pro communitate sustinendi liunt, et ministrationibus sive expensis faciendis deficientes esse desiderarit, ut minus, scilicet conferant de labore et expensis. Unusquisque enim talium volens hoc proprium, concivem perscrutatur et prohibet eum ne in bono plus habeat vel aequale, sed in laboribus et expensis sustineat, et sic commune non servat quod ad civilitatem pertinet : hoc autem est aequale esse in damno et lucro. In omnibus autem his qui sunt commune hoc non servantes, perditur hoc commune civilitatis principium. Propter quod accidit talibus contendere invicem, et non concordare. Tales enim sunt ad invicem cogentes plus in damno habere, et minus in lucro : et accidit eis, quod siui nolentes justa facere secundum hoc commune justitiae civilis principium., quod est aequale in damnis et lucris custodire secundum arithmeticam vel geomeiricam proportionem.

Si autem conquaeritur, utrum concordia in vitiis sit? statim patet quod non habet perfectam virtutis rationem, sed aliquod est quod non est praeter virtutem, et dispositio qua disponitur quilibet ad. concordandum aliis in. bonis, et quod- dam potest esse amicitiae principium sicut et benevolentia. Si enim amicus est, concors est: sed non si concors est, continue et amicus est : sed tantum potest addi ad concordiam, quod amicitia erit, sicut etiam de benevolentia dictum est.