CAPUT I.

De diversitate amicitiae secundum divisionem generalem amantium, in qua requiritur quod in eodem sint redamatio et amatio.

Altera autem est amicitiae species, et secundum alteras et alias differentias amationuni accepta est, quae in distantibus et superabundantia est, sicut se habet pater ad filium, et universaliter senior ad juniorem. Tenior enim in sensu regiminis et scientia superabundat ad juniorem qui In talibus deficit. Et sic secundum superabundantiam se habet omnis imperans ad imperatum : hic enim ex amore secundum quod superior, curam impendit Inferiori : unde Ierotheus dicit, quod amor est vis unica superiora movens ad inferiorum providentiam, et Inferiora ad superiorum subjectionem . ''Taliter enim distantes amando et redamando differunt ab invicem. Non enim est eadem amatio parentis ad filios, et In imperantibus ad imperatos : eo quod uterque non idem impendunt amando. Adhuc autem non est eadem amatio patris ad filium, et e converso filii ad patrem. Pater enim curam impendit filio, filius autem patri reverentiam. Nec eadem amatio est viro ad uxorem, et e converso uxori ad virum : vir enim uxori foecunditatem impendit, uxor autem viro generationem. In omnibus igitur his oportet quod altera sit virtus, et alterum opus super quod fundatur amicitia.

Virtutem autem hic non dicimus Illam quae moralis est, sed eam quae perfectio est ad opus perfecte secundum statum in quo est, secundum quod dicit Aristoteles in septimo Physicorum , quod vir-

tus est dispositio perfecti ad optimum : et secundum quod dicit in primo de Coelo ei Mundo , quod virtus est ultimum potentiae in re. Amor etiam in talibus amicitiis magis est amor secundum corporalem actum acceptus, quam ille qui est simpliciter passio animae, quamvis incorporali actu etiam sit passio amoris. Quilibet enim amicorum alteri vult bonum. Similiter autem sicut altera est virtus et opus in his, ita alii et alii sunt fines proximi, propter quod fit amicitia. Propter aliud enim amat uxor virum, et vir uxorem : et sic est in omnibus aliis, quod unus amicorum quaerit in alio propter quod amat. In his autem sic differentibus, oportet quod amationes et amicitiae alterae et alterae sint. Actus enim in passiones a finibus distinguuntur. In talibus enim amicitiis nec eadem fiunt utrique amicorum ab utroque amando et redamatio, neque etiam secundum decentiam ,virtutis oportet talia quaerere. Si enim idem faciat filius patri quod pater filio, dissolvetur ordo patris ad filium, et amicitia per consequens.

Cum autem filii parentibus retribuunt ea quae secundum connexionem ordinis conveniens est retribuere generantibus, et e converso parentes impendunt filiis quae conveniens est filiis impendere, erit talis amicitia mansiva AdminBookmark sive super- bona et justa.

In omnibus enim amicitiis quae sunt in distantibus personis quae secundum superabundantiam, oportet analogam sive proportionabilem ad statum personae esse amicitiam. Verbi gratia, in talibus omnibus meliorem magis oportet amari quam amare. Similiter autem et utiliorem magis oportet amari quam amare. Similiter autem utiliorem et aliorum distantium omnium oportet eodem modo

se habere in talibus amicitiis. Diximus enim, quod secundum dignitatem virtutis et operationis tales distinguuntur amicitiae : et ideo secundum geometricam distiguuntur medietatem et proportionem. Cum igitur talis amatio secundum dignitatem fiat, tunc secundum aliquem modum, quamvis non simpliciter aequalitas fit inter amicos, ut scilicet quilibet in alio inveniat quod conveniens est secundum dignitatem virtutis et operis gradus sui.

Attendere enim oportet, quod non secundum similitudinem unam est aequale in justitia et in amicitia ut aequaliter se in eis videtur habere, quamvis sit in utroque. aequale enim quod in justis est, distributivum scilicet secundum dignitatem primum est in ordine justorum : ex hoc enim civitas ordinatur et constituitur in civitatis dispositione quae non continetur in propriis superabundantibus et deficientibus secundum dignitatem. aequale autem quod accipitur secundum quantum quod est secundum arithmeticam proportionem, et est aequalium personarum vel per modum aequalium acceptarum, et est in exterioribus bonis ad communicationem relatis, ut in secundo et in quinto hujus sapientiae libris, ubi de talibus locuti sumus, prius determinavimus justum distributivum quam justum communicativum. In amicitia autem secundum ea ex quibus ordo amicitiae accipitur, e converso se habet. In illa enim aequale quod est secundum quantum, primo per se et simpliciter est in aequalibus. Amicitia enim est vel in Ius quae ut aequales accepti sunt in eisdem et aequalibus amantibus et redamantibus : aequale autem quod secundum dignitatem est, secundo se habet ad amicitias. Ideo illa amicitia est amicitia quaedam modum quemdam habens amicitiae et non perfectam rationem : propter quod etiam hic secundo loco ponitur. Hoc autem manifestum est, si multa fiat inter tales amicos distantia virtutis vel malitiae. Si enim multum distans faciat quae sic, et amatus inveniat quae quaerit, laudabilissima amicitia : et si transgrediatur, quo amor est, tanto indecentior efficitur secundum malitiae incrementum. Distantias autem dicimus, quae est sicut egestatis ad divitem, vel infirmatis ad potentem, vel alicujus alterius ad deficientem in illo. In omnibus enim talibus magis est amari superioris, et inferioris amare: quamvis enim amare proprium opus sit amicitiae, et amare sit velle bonum amico, cui alter amicorum magis bonum vult, magis amatur. Vult autem inferior majus bonum superiori. Magis ergo amatur superior quam inferior. Qui vero majus bonum vult alteri, magis amat quam qui vult minus. Magis ergo inferior amat. Amatur autem magis superior. Propter quod si magna sit distantia et improportionabilis bonorum quae sibi invicem volunt amici, amicitia dissolvitur : quia tales amici non dignificant se amicos appellare. Inferior enim sine proportione distans, non reputat se dignum quod in infinitum excellens ipsum, ejus vocetur amicus, sed potius vocat dominum reverendum. Superior vero quamvis benevolentiam impendat inferiori sine proportione sub ipso existente, tamen scit nihil dignum tantae benevolentiae ab inferiori sibi posse rependi. Quando autem proportio secundum utramque medietatem, geometricam scilicet et arithmeticam solvitur, necesse est amicitiam dissolvi. Omnis enim amicitia in aliqua vult esse aequalitate.

Manifestum autem est quod dicitur, in diis : dii enim secundum plurimum in omnibus bonis superexcellunt homines : et ideo non est dignum hominem Deum appellare amicum, sed potius colendum ac honorandum dominum. Manifestum etiam est in regibus : reges enim non se dignificant amicos vocari, qui multum et sine proportione defectiores sunt regibus in omnibus bonis. Similiter autem et

illi qui ex habitu morali vel intellectuali nullo digni sunt, non se dignificant esse amicos sapientissimorum optimorum, sed potius venerabiles et cum honore dignos, tales vocant doctores et eruditores. Sicut et nos sanctos in deos translatos non dicimus amicos, sed clementes et venerabiles patres et dominos.

In talibus autem distantiis non est determinare certitudinaliter vel diffinire usque ad quantam distantiam amicitia remaneat vel salvatur: sed hoc certum est, quod multis bonis ablatis ab uno qui superabundat, adhuc manet amicitia quamdiu manet proportio bonorum qui sibi invicem volunt. Si autem multum et sine proportione distent, sicut divinum bonum distat ab humano : tunc quia proportio solvitur, solvitur et amicitia quae superfundatur super aequale alicujus proportionis.

Propter quod in dubium venit apud quosdam, id quod dictum est de omnibus amicitiis et amicis, quod scilicet amicus amico vult maxima bonorum. Hi enim dicunt hoc non esse verum : quia si inferior superiori vult maxima bonorum, vel e contra, cum maxima bonorum sint divina, sequitur quod uterque amicorum alterum vult esse divinum. Hoc autem si fiat, amicitiae solvitur proportio : et sic tales ad invicem amplius non erunt amici. Non autem est optabile amico, quod non amicus efficiatur. Ergo amici non est optare alteri maxima bona : amici enim volunt sibi invicem per se bona, hoc est, quae per se et secundum se ipsa amicis ut amicis conveniunt. Haec autem sunt per quae conservatur et non dissolvitur amicitia. Si ergo bene dictum est quod amici volunt sibi bona amicitiae gratia, oportet de necessitate quod sic volendo sibi bona, maneat amicitia, et amicus maneat amicus, sicut fuit aliquando. Volet igitur homo amicus homini amico maxima bona, quae optabilia sunt homini et amico manenti, et non maxima simpliciter : quia per illa dissolveretur amicitiae proportio. Adhuc autem in amicis distantium forte non volet minus alteri maxima bonorum. In talibus enim ordo et gradus sunt: et ideo conceditur unicuique amare plus seipsum quam alterum, et majora bona sibi velle quam alteri: quod non contingit in amicitia quae vere amicitia est, et vere super aequale quantitatis fundatur.