EXPOSITIO TEXTUS.

Prima autem pars dividitur in duas. In prima ponit significationes symbolorum cum symbolis quae non important aliquam differentiam. In secunda, symbolis quae important defectum qui est ex peccato, ibi (sig. 5), Quid si dicat quis, etc.

Circa primum duo facit. Primo ponit significationes symbolorum quibus significantur processiones divinarum personarum : secundo, quibus significantur processiones creaturarum, ibi (sig. 4), Intelligibilibus autem, etc.

Dicit ergo primo (sig. 3), quod rationabile est reserare multiformes formationes: nam quam prodigio, id est, admiratione, incredibili quantum ad ea quae foris patent, et compositivo, id est, ficto vel adinvento adimplentur exteriora ejus ? scilicet symbolicae compositionis, cujus exteriora sunt ipsa spiritualia, interiora significationes intelligibiles ipsorum. Interrogative legendum est. Quasi dicat : Multum : sicut compositionis componentis, id est, fingentis in supersubstantiali foecunditate, id est, ad exprimendam virtutem generativam Dei Patris, ventrem Dei quasi corporaliter gignentem Deum, sicut in Psal. CIX, 3 : Eae utero ante luciferum, etc.Et compositionis distribuentis Dei filium sicut verbum prolatum in aera a corde virili, id est, humano, eructante ipsum, ut in Psal. XLIV, 2 : Eructavit cor meum verbum

bonum : et distribuentis Spiritum sanctum sicut Spiritum emissum ab ore, ut in Psal. xxxii, 6 : Spiritu oris ejus omnis virtus eorum : et laudantis nobis deigenos sinus, id est, Dei Patris (qui est generans) portantes in ulnis Dei Filium, ut decet corpus, id est, ad similitudinem corporis. Joan. 1, 18 : Unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, etc. Et componit divinas processiones personarum ad modum plantarum, et etiam florum, de quibus omnibus Exod. XXIV. Et similiter ad modum productionis lucis, sicut ad Hebr. I, 3 : Qui cum sit splendor gloriae. Et Sapientiae, VII, 26 : Candor est lucis aeternae. Et similiter multa similia quae sunt manifestissima in sacris Scripturis.

Deinde (sig. 4) ponit significationes symbolorum quibus significantur processiones creaturarum, dicens: Et compositionis componentis intelligibilibus Dei providentiis, de quibus in libris de Divinis nominibus actum est, quibus de creaturis providet : aut donis, quia per providentiam suam dantur dona : aut manifestationibus, quia in illis manifestatur nobis Deus sicut in suis similitudinibus : aut virtutibus, quibus communicat Deus posse operari : aut aliis proprietatibus, secundum quod unaquaeque res non excedit metas a Deo impositas : aut mansionibus, secundum quod rebus dat in seipsis manere : aut processionibus, secundum quod dat causis procedere in sua causata : aut discretionibus, secundum quod una res distinguitur ab aliis : aut unitione, secundum quod reordinantur in finem : componentis Dei in istis omnibus, Deo compositionem, id est, figuram, hominis, sicut in Canticis,vii, 4, describit : Nasus tuus, et omnia alia membra. Et Ezech.I, 5. Et super simi- litudines throni adspectus hominis desuper . Et ferarum, sicut Osee, xiii, 8 : Quasi ursa raptis catulis. Et aliorum animalium, in Apoc.IV, 6, in figura Agni. Et plantarum, Eccli.XXIV, 17 et seq. Et lapidum variam formationem , sicut Ezech.I, 4 : Quasi species electri : et compositionis circumponentis sive ornatus muliebres, quando loquitur de Sapientia ad modum mulieris, Prover, IX, 13, et seq. Aut barbaricos armaturas, sicut in secundo Machab.XI, 8, Vidit equitem hasta fulgentem aurea . Apoc, ii, 12 : Haec dicit qui habet rhomphaeam, etc,quod est b arborum armatura, ut hic Commentator dicit. Et apponentis ipsi figulariam artem, Jerem. xviii, 3. Et fusoriam sicut operanti in igne, Jerem.VI, 29. FA substernentis sibi thronos, Isa.VI, 1 et 2. Et constituentis cibos pulmenti ficos, Prover.IX, 5. Et componentis, scilicet eum compositione figurarum, dicentis eum potatum, etc. In Psal. lxxvii, 65 : Tamquam potens crapulatus a vino. Et, Psal. xliii, 23 : Exsurge, quare obdormis Domine.

Deinde (sig. 5) ponit significationes symbolorum sumptorum ex defectibus peccati, dicens : Quid dicendum erit, si dicat quis iras Dei, sicut in Psal.VI, 2 : Ne in ira tua corripias me. Tristitias, sicut Isaiae,lxiii, 10 : Ipsi afflixerunt spiritum, scilicet Domini.Thren.II , 11 : Conturbata sunt viscera mea super eum. Omnimoda juramenta, in Psal. CIX, 4 : Juravit Dominus, et non paenitebit eum. Paenitentias, Gen. VI,6 : Paenituit eum quod fecisset hominem. Maledictiones, Malach.II, 2: Maledicam benedictionibus vestris. Insanias, id est, stultitias : sicut in I ad Cor. I, 18. Multiformia et obliqua peccati, id est, ostendentia in se obliquitatem peccati, sophismata, id est, deceptiones promissionum, sicut David promisit, quod regnum suum perpetuum esset, quod non ad literam impletum est : et Jerem. xviii, 9 et 10, Si promisero repente ad gentem aliquam quod construam, ipsam vero feriam si avertatur a me : et in Gen. XI, 1 et seq., pugnam gigantium, contra quos visus fuit pugnare quasi ex timore insidians eis, cum tamen non aedificarent turrim in nocumentum aliorum, sed in salvationem suam : et consilium illud in caelo constructum, quod vidit Michaeas in dolo et deceptione Achab, id est, ad decipiendum dolose Achab, sicut legitur in III Reg. XXII, 17 et seq. : et multas passiones materiales et amatorias, id est, quas carnaliter armantes patiuntur, Canticorum, id est, de Deo dicuntur in Canticis Canticorum, IV et v, sicut, Vulnerasti cor meum, etc. : et quid dicetur si dicat alia similiter dicta, et quaecumque aliae sunt sanctae compositiones, id est, figurationes vel fictiones, non ad decipiendum, sed ad ducendum in veritatem, compositionis Dei, id est, quibus figuratur Deus, audientis omnia, id est, super qualibet figura praesumit describere Deum in hoc similis poesi, sicut dicit Horatius , compositiones, dico,propositae occultorum, id est, de occultis, apparentes, id est, per apparentium symbola, et multiplicatae singularum, id est, de singularibus rebus, sicut Deus unus tantum est, qui et pluribus describitur figuris, et divisibiles et indivisibilium et figurativae et infigurabUium, ''id est, eorum quae carent formis : et dicitur hic forma quae est idem quod figura, sed differt ratione.

Quorum si quis posset videre, etc. In hac parte positis significationibus sym-

bolorum et symbolis, intendit ponere modum communem symbolicae Theologiae, quomodo in corporalibus symbolis accipiuntur spiritualia et divina : et dividitur in duas partes. In prima assignat causas istius modi. In secunda, ex causis illis concludit modum intentum, ibi (sig. 11) Oportet igitur et nos, etc.

Prima dividitur in partes tres. In prima assignat causam quare divina traduntur in symbolis sensibilibus ex parte audientium. In secunda, ex parte ipsius theologici negotii, ibi (sig. 7), Et aliter et hic intendere, etc. In tertia, ex parte ipsius animae quod dicit propter quid respectu secundae causae, ibi (sig. 8), Et quidem neque in sanctorum mysteriorum, etc.

Circa primum duo facit. Primo proponit quid intendit : secundo reddit rationem propositi, ibi, Non enim aestimamus etc.

Dicit ergo primo (sig. 6) : Quorum, scilicet enumerandorum symbolorum, si quis posset videre intus absconditum decorem (in quo notatur difficultas propter occultationem) inveniet omnia, scilicet symbola Ecclesiae, mystica et deiformia, id est, in se occultantia divinas proprietates per quasdam similitudines, ei adimpleta multo lumine theologico, id est, divino, id est, veritate divina. Deinde assignat causam hujus, et dicit, quod non est credendum, quod hujusmodi significationes sint compositae a Scriptura propter se : et ideo si eis mens nostra adhaereat, vel aliud in ipsis quaerat, seducitur : sed proponitur causa divinae occultae scientiae, quae multis est invisibilis, qui supra sensus se non extendunt, ut divina sic occultata symbolis non possint capi ab immundis, qui derident divina, quia non percipiunt quae Dei sunt : sed manifestantur solis illis qui amant veritatem, et non impugnant, qui in symbolicis locutionibus destruunt omnem puerilem phantasiam, scilicet non imaginantes Deum esse hoc modo figuratum, quod puerile esset, sed remotis a Deo omnibus figuris sunt sufficientes, propter simplicitatem mentis, et bonitatem contemplationis, transire per intellectum ad veritatem symbolorum, id est, per ea significatam, simplicem, secundum quod est separata a materia et appendiciis materiae, supernaturalem, quia scilicet ad eam rationes naturales non attingunt, praecollocatam, id est, ante collocatam, quia licet secundum ordinem doctrinae symbola sunt priora significatis, quia ex illis devenimus ad ista, tamen secundum ordinem naturae significata veritas prior est symbolis : quia non componuntur symbola, nisi propter inspectionem ad veritatem rei, ut per similia figuretur.