DIVISIO ET EXPOSITIO TEXTUS.

Divina caligo est inaccessibile

lumen, etc.

Non. videbit me homo et vivet , Exod.

effusionem, ad hanc pertingit, quisquis Deum nosse ac videre meruit, eoque ipso quo neque videt neque cognoscit, in illo vere, qui visionem et cognitionem superat, exsistit hoc ipsum sciens,eum in omnibus, tam sensilibus quam intellectilibus, exsistere, et cum Propheta pronuntians : Mirabilis facta est scientia tua ex me, confortata est, et non potero adeam. Quemadmodum etiam divus Paulus Deum cognovisse dicitur, quando illum supra omnem scientiam et intelligentiam exsistere cognovi; quocirca etiam vias ejus ininuestigabiles esse asserit,et inscrutabilia judicia illius, et inenarrabilia dona ejus, et pacem ipsius omnem sensum exsuperare ; quippe ut qui invenerat eum. qui est supra omnia, et supra mentem agnoverat, eum qui rerum omnium auctor est, rebus quoque omnibus superiorem esse.

xxxiii, 20 : super quo dicit Gregorius, quod " nullus humana vita vivens Deum " videre potest." :" Qui enim: ad interius " lumen se colligit, oportet quod exte-" riori lumini oculos claudat, " sicut idem dicit : hoc autem lumen exterius est humanae vitae lumen connaturale homini, et ideo Deus videri non potest, nisi deserta vita quae est per humanum lumen, et, divina quadam vita vivere incipiat participatione divini luminis : et ideo ex verbis praepositis, potest trahi materia hujus epistolae, in qua respondet Dionysius Dorotheo ministro, id est, diacono quaerenti. de caligine in quam dicitur Deus esse., et videri. Et, quaestio Jstius oriebatur ex. quad,amrepugnantia quae videtur esse in sacra Scriptura, quae alicubi perhibet eum habitare in caligine, sicut Exodi, xx, 21, dicitur, quod ingressus est Moyses in caliginem in qua erat Deus. III Reg. viii, 12 : Dominus dixit ut habitaret innebula. Et in Psal. XVII, 12 : Qui posuit tenebras latibulum suum. Et haec videntur esse contraria illi quod in I ad Tim. VI, 16, dicit Apostolus : Qui lucem in habitat inaccessibilem : qui enim inhabitat lucem, non inhabitat caliginem vel tenebras.

Huic ergo quaestioni respondet B. Dionysius in hac quinta epistola, quae dividitur in duas partes. In prima ponit solutionem, in secunda confirmat per auctoritatem, ibi, Et prophetice diceris, etc.

Prima dividitur in duas. In prima ostendit quomodo Deus inhabitat caliginem. In secunda ostendit quod omnes videntes Deum, ipsum in caligine vident, ibi, In hac fit omnis, etc.

Circa primum duo facit. Primo dicit, quod primum inaccessibile lumen et caligo in qua habitare dicitur Deus, in praedictis auctoritatibus, est ipsum inaccessibile lumen, sed caligo non causatur ex lumine, sed ex defectu videntis, qui cum non totum accipiat, semper remanet ad aliquid in potentia, et sic in quadam caligine nescientiae.

Deinde dicit, quod Deus dicitur invisibilis, ex quo oritur ratio caliginis, et non propter defectum sui, sed propter claritatem excedentem nostrum intellectum, unde relinquitur caligo in ipso : inaccessibilis autem dicitur propter excedentem effusionem sui luminis. Unde per hoc quod dicitur invisibilis, ponitur supra intellectum, qui non sufficit comprehendere ipsum in se: per hoc vero quod dicitur inaccessibilis, ponitur supra investigationem rationis, quae per effusiones inquirendo venit in principium fundens divini autem luminis effusio est infinita ex parte fundentis, non proportionata ad aliquam receptionem ipsius rationis : et ideo non potest

accedi ad eam per investigationem rationis.

Deinde dicit, quod ex quo ipse Deus habitat in caligine, oportet quod in ipsa divina caligine fiat quicumque est dignus habitus Dei visione et cognitione : ut cognitio referatur ad scientiam conclusionum, et visio ad intellectum principiorum, sicut in mystica Theologia dictum est. Et qualiter aliquis fiat in divina caligine, exponit : quia per non videre et non cognoscere sicut per ignorantiam naturalium, quae est obtenebratio luminis naturalis, fit vere (per adhaesionem intellectus) in eo quod est super visionem et cognitionem, dum cognoscit eum esse post omnia sensibilia, et post omnia intelligibilia ex resolutione causatorum in causas et ordinatione ad finem : et sic quod est post, est nobilius.

Deinde probat solutionem per auctoritatem Psalmi. Secundo, per auctoritatem Apostoli, ibi, Sic quidem et divinus , etc.

Dicit ergo primo : Et prophetice dicens : Mirabilis facta est , etc. scilicet Deo manifestante quod dictum est. Et dicitur scientia divina mirabilis, non solum materialiter, quia scilicet est de altissimis, sicut sumitur in principio de Anima : sed etiam formaliter, sicut sumit Augustinus miraculum, quod " su-" pra facultatem admirantis apparet: " scientia enim divina est supra facultatem nostram, quia non possumus ad eam.

Deinde probat eam per auctoritates duas Apostoli. Prima sumitur ex epistola ad Hom. XI, 33, et dicit, quod beatus Paulus, qui vere dicitur cognovisse Deum, cognoscens eum existentem super omnem cognitionem et intellectum : et ideo exclamat et dicit: O altitudo divitiorum sapienti ae , et scientiae Dei, etc.