ARTICULUS V.

Utrum habitus intellectus speculativi posi considerationem manet in ipso, vel in memoria ?

Quinto et ultimo quaeritur, Utrum habitus intellectus speculativi post considerationem manet in ipso, vel in memoria aliqua quae sit pas animae rationalis, vel non manet in anima rationali? Haec est quaestio Avicennae in VI de Naturalibus.

Et videtur, quod manet in ipso.

1. Habitum enim est, quod anima secundum intellectum possibilem est locus formarum intelligibilium : locatum autem manet in loco continui): ergo videtur, quod species continue post considerationem maneant in intellectu possibili.

2. Item, Habemus in Praedicamentis, quod habitus est qualitas difficile mobilis. Cum ergo habitus sit perfectio po- tentiae cujuslibet, habitus manebit in intellectu.

Sed contra :

Forma) remanentes post considerationem, aut manent in actu completo, aut in actu incompleto. Si primo modo, tunc cum sint in intellectu, in actu completo erunt in intellectu : sed intellectus est virtus apprehendens : ergo species illae in actu completo manebunt in intellectu tamquam in virtute apprehendente. Sed dicit Avicenna, quod apprehendere secundum actum nihil aliud esse quam speciem esse secundum actum in virtute apprehendente. Ergo intellectus post considerationem species illas apprehendit in actu : ergo continue considerat secundum actum, quod falsum est. Si dicatur, quod non manent in actu completo in intellectu post considerationem : ergo cum actus completus specierum intelligibilium nihil aliud sit quam abstractio omnimoda .specierum a materia et materiae appendiciis, erunt illae species post considerationem revertentes ad materiam ei materiae appendicia : sed omnis species conjuncta appendiciis materiae in aliqua virtutum sensibilis animae est ut in subjecto : ergo illae species post considerationem erunt in anima sensibili ut in subjecto, et non manent in intellectu.

Si forte dicatur, quod hoc non est inconveniens, eo quod. Aristoteles dicat, quod memoria est intelligibilium per accidens. Contra : Dicit Aristoteles in II de Anima , quod mutatus ex habitu in actum, non est alteratus secundum scientiam : eo quod nihil novum recipit quod prius non habuit : igitur intellectus procedens ex habitu in actum considerandi, nihil novum recipit quod prius non habuit.: sed si species manent in memoria sensibili, exigitur nova abstractio ab appendiciis materiae : ergo nova acceptio ab intellectu possibili: ergo intellectus erit alteratus secundum scientiam in tali processo, quod est contra Philosophum:

igitur post considerationem non manent in memoria sensibilium.

Si forle dicatur, quod manent in memoria rationalis animae. Contra:

1. Memoriae actus est converti super speciem cum intentione praeteriti: interi.. tio praeteriti non est de ratione universalis i ergo species universalis non est in aliquo sicut in memoria : ergo anima, rationalis, quae non habet nisi species universales, non habet memoriam. Prima probatur ex praehabitis. Secunda probatur per hoc quod eadem est ratio universalis in praeterito, in praesenti, et futuro, eo quod abstrahit ab hoc et nunc.

2. Item, Tempus est ima conditio particularis : universale autem remotum est ab omnibus conditionibus particularis: ergo universale remotum est a differentia temporis, Prima probatur per hoc quod tempus est proprietas motus, et molus non est nisi proprietas ejus quod est in materia particulari. Secunda probatur per rationes particularis et universalis : particulare enim est, quod de uno praedicatur, universale quod de pluribus, 3. Item sic: Omnis memoria est cum differentia temporis determinata: nullum universale est .cum differentia temporis: ergo nullum universale est in memoria : intellectus autem, tantum est universalis : ergo nulla memoria est in intellectu. Et quia de hoc plura sunt objecta supra in quaestione de memoria, haec in hoc loco sufficiunt.

Si forte dicatur, sicut dicit Avicenna, quod hujusmodi species post considerationem non mallent in intellectu possibili, sed per ipsas efficitur intellectus possibilis apertus sufficienter ad petendum intelligibilia ab intelligentia agente. Contra:

i. Secundum, hoc species non est intellectu possibili, nisi quando actualiter considerat eam : ergo sic secunda consideratione aliquid recipit intellectus pos-

sibilis : ergo mutatus est: et hoc est contra Philosophum.

2. Praeterea, I ll a intelligibilia aut sunt semper in intelligentia agente, aut recipit ea, Si primo modo, tunc nihil addiscimus;, sed per studium et acquisitionem. tantum excitamur a d hoc ut convertamur a d intelli gentiani agentem, et accipiamus ab ea intelligibilia: et Iiie es t error Platonis, Si secundo m o do, tunc intellectus agens est in potentia ad recipiendum aliquid, quod supra in quaestione de intellectu agente multis ra ti on ib us est i mpro-D a, t u n i "

Si forte dicatur, quod intelligibilia manent in an i ma, e t intellectus possibilis convertitur a d ipsa, et tunc resultant in ipso sicut in speculo,

Contra : Aut manent ut res per se existentes, aut ut in aliquo subjecto. Si primo mo d o, tunc species essent s ub s t a nti ae, quod fa l s u m es t: res enim per se existens non est nisi substantia composita : species autem quae sunt in anima, sunt passiones, sicut habetur in principio libri Perihermenias. Si secundo modo, cum. non sint in anima nisi i n a li q u a ejus virtute sint, quaeratur quae sit i il a, et redibit eadem quaestio quae prius.

Si vero dicatur, quod suni in memoria sensibilis animae, et manet in ipsa sicut universalia : et propter hoc non exigitur iterata abstractio.

Contra : Memoria sensibilis animae est potentia s i t u a t a in organo, ut supra probatum, es t: omnis autem talis virtus non accipit nisi fo rmam habentem appendicia materiae, sicut dicit Avicenna : ergo memoria non accipit uni vers al e : quia universale a b s t r a ctum est a si t u et materia et omnibus appendiciis materiae.

Ad hoc respondet Avicenna eligendo illam partem, quod intelligibilia ema n a nt a b intelligentia agente in intellectum possibilem, et quod addiscere nihii aliud sit quam per studium acquirere aptitudinem perfectam, in intellectu possibili ad convertendum se a d intelligentiam agentem, ex qua emanant intelle- ctus simplices in intellectum possibilem, quas tamen intellectus possibilis accipit cum ordine et compositione. Dicit etiam, quod haec aptitudo in intellectu possibili ante addiscere est imperfecta, post addiscere autem erit perfecta: et ideo post perfectionem iliam nihil addiscimus : quia nullam aptitudinem acquirimus quam non habeamus I sed ante ipsam addiscimus acquirendo aptitudinem quam non habemus.

Sed c o ntra :

I ll a intelligibilia quae ema n ant ab intelligentia agente, aut sunt abstracta a pha nt asma tibu s, aut semper sunt in intellectu agente. Si primo modo, tunc oportet, quod in aliquo recipiantur ut in subjecto cum abstracta sint: hoc autem non es t in tel lec tu s agens, eo quod ipse non sit in potentia, sed est agens universaliter : ideo addiscere non erit tantum acquirere aptitudinem convertendi se ad intellectum age nt em, sed etiam acquirere formam intelligibilem. Si secundo modo, tunc nu l la f o r ma ru m intelligibilium acquiritur per intellectum : e t sic n i h i l videntur prodesse phantasmata quae accipiuntur per sensus.

Si forte dicatur, quod prosunt ad hoc phantasmata, quod ad ipsa determinantur universalia, quia em a nan t ab intellectu agente universalia determinabilia a d phantasmata illa.

Contra:

i. Universalia universaliter non de t ermi n a nt ur a d phantasma nisi attingant illud vel aliquam conditionem ipsius : sed id quod emanat ab intellectu agente, non attingit phantasiam in se nec aliquam conditionem suam : ergo illud quod emanat ab intellectu agente, non determinatur a phantasia. Prima probatur per hoc quod universale non contrahitur a particulari n i s i per hoc quod in ipso ponitur, vel in aliqua conditione ipsius, Secunda probatur per hoc quod emanatio non fit nisi in intellectum possibilem, et ad illum non pertingit phantasia, nec aliqua conditio phantasmatis.

2. Praeterea quaeritur. Qualis emanatio sit quae fit ab intellectu agente in possibilem ? Aut en i m ita est quod formae iliae liant in possibili ex conversione ad agentem per mod u m generationis, aut per modum dationis. Si primo m od o, tunc in tel lec tu s possibilis continue er i t in ignorantia nisi sit actualiter considerans. Ignorantia enim nihil est aliud quam privatio habitus s c ien ti ae. S i secundo modo, aut ergo formae datae ejusdem speciei sunt infinitae in intellectu agente, au t fin i tae, aut plures, aut una. Si primo modo, tunc i nfin i tae formae ejus d em speciei sunt in eodem ut in subjecto. Si secundo modo, ergo tot potest dare quod non habebit plures : et tunc desunt intelligibilia, quod a b surdum est.

Solutio, Sine praejudicio aliorum dicimus, quod anima rationalis proprie loquendo non babeat memor i am. Et si Augustinus dicat, quod memoria est pars i magin i s, ipse accipit memoriam p r out est praesentium, praeteritorum, et futurorum, ut supra diximus : et de hoc quaeritur infra in quaestione de imagine. Sententia autem Avicennae in hoc quod non est habere inemoriam animam rationalem, est eadem no bi s c um, et ipse distinguit inter t hesaurum f ormarum, et virtutem apprehensivam dicens, quod thesauri est recipere fo rmam, et non apprehendere. Et propter hoc forma non est in thesauro sicut in virtute apprehensiva : sed virtutis apprehensiva? est apprehendere f o rmam e t non retinere : et propter hoc dicit, quod species intelligibiles non retinentur in in t e l lectu pos-

sibili : quia ipse est virtus apprehensiva : sed ex conversione su i a d in t e ll e ct um agentem generatur in ipso cum actualiter considerat. Nos autem di c i mus, quod manen t in intellectu possibili, eo quod Aristoteles expresse dicat, quod memor i a et reminiscentia liabent suos actus apprehensionis, Unde falsum est^ quod thesauri non sit apprehendere. In virtutibus enim corporalibus alterius quidem virtutis est recipere, et alterius retinere : humidi enim est bene recipere, et sicci bene retinere. Sed in intelligibili virtute ejusdern virtutis est recipere et retinere, eo quod oppositorum actus ibi non sunt oppositi, cum sint separata opposita a materia et potentia agendi e t patiendi : unde i n t e ll ec t us possibilis recipit formas intelligibilium et retinet eas.

Ad hoc autem quod objicit Avicenna, quod actuale considerare nihil aliud est quam speciem intelligibilem esse in potentia apprehensiva in actu per f e ct o, d i cen d um quod hoc falsum es t: exigitur en i m insuper, quod ad ipsam speciem convertatur, et quod referat eam ad rem cujus est species.

Si autem quaeritur, Quid sit reducens possibilem de ha bi tu - in actum ? Dicendum, quod nihil nisi voluntas. Et hoc patet per diffinitionem habitus datam a Philosopho, scilicet quod habitus est quo quis aliquid agit quando voluerit, Voluntas enim tripliciter est in anima, scilicet motor aliarum po t en ti arum ad actum, e t pars i ma gi n i s, et pars liberi arbitrii; ut infra dicetur,

Et per hoc patet solutio ad totum.

QUAESTIO L.VIII.

De differentia intelligibilis.

Deinde quaeritur de differentia intelligibilis.

Et quaeruntur tria.

Quorum primu in est, Quid faciat speciem intelligibilem esse Intelligibilem?

Secundum est de diversitate intelligibilium?

Tertium, An omnia intelligibilia sunt in anima, an abstrahuntur a rebus extra ?