ARTICULUS V. Qualiter phantasia corrumpitur ?

Quinto et ultimo, Quaeritur de modo corruptionis phantasiae.

Fit enim corruptio in anteriori parte cerebri, et tunc phantasiae sunt indeterminata;) : et quandoque fit in posteriori, et tunc debilitatur memoria : et quandoque fit in memoria, et tunc fit debilitatio cognitionis et rationis, ut dicunt Auctores.

Sed hoc videtur falsum :

1. Spiritus enim animalis transit ab anteriori parte capitis ad mediam et postremam : ergo si corruptus est in anteriori, corruptio transit ad mediam et postremam : et ita corrupta phantasia corrupta erit ratio et memoria.

2. Praeterea, Nos videmus, quod in somnis sine corruptione alicujus partis capitis falsae et indeterminatae sunt multae phantasiae : ergo videtur, quod corruptio phantasiae non causetur ex corruptione anterioris partis capitis.

3. Praeterca, Dicit Philosophus in III de Anima , quod causa hujus, quod phantasia est vera et falsa, est quod sensus quidem propriorum est verus, aut parvissimum est habens falsum. Sensum autem ut haec accidant, ex hoc et ex hinc jam contingit mentiri. Ergo videtur, quod corruptio phantasiae sit e mendacio sensus communis per accidens, et non a corruptione propria.

4. Itera, Dicimus quod phantasia quandoque impedit cognitionem intellectua- lem, sicut videtur dicere Dionysius in libro de Mystica theologia, loquens ad Timotheum, sic : " Vide ut nulius indoctorum ista audiat. Istos autem dico qui in existentibus sunt formati, nihil super existentia supersubstantialiter esse opinantes, se putantes scire ea, quae secuudum seipsos est cognitione, eum qui ponit tenebras latibulum suum ." Et tangit hoc quod dicit Augustinus in libro I de Trinitate, scilicet quod quidam errantes de Deo secundum corpus sapiunt: quia nihil de eo sentiunt, nisi quod in phantasiis et in sensibus invenitur. Similiter etiam quandoque lit revelatione prophetali ac somniali, in qua quandoque se ingerunt phantasmata, quod virtus intellectualis non potest discernere.

Solutio, Dicendum, quod triplex est corruptio phantasiae, scilicet in se, et in comparatione ad sensum communem, et in comparatione ad intellectum. In se, quando corrumpitur anterior pars capitis vel disturbatur infirmitate vel aliquo alio accidente, sicut accidit in quibusdam aegritudinibus, in quibus multiplicantur phantasiae indeterminatae. In comparatione ad sensum communem, quando ex indebita compositione vel divisione generatur corruptio in actu phantasiae, quae est falsitas. In comparatione autem ad intellectum corrupta est phantasia, quando intellectus spiritualium non sufficienter resultat in phantasmatibus : et ideo quando multiplicatur

phantasma, incipit anima adhaerere phantasmatibus, et errat in intellectu spiritualium. De hoc plenius habebitur infra in quaestione de revelatione somniorum.

Ad primum ergo dicendum, quod spiritus in anteriori parte corrupta non corrumpitur corruptione propria i et ideo quando transit a priori parte ad mediam et postremam, non remanet corruptum, quia corruptionem non habuit per se, sed per accidens.

Ad aliud dicendum, quod in somnis reflexa est imaginatio ad organum sensus communis : et ideo anima convertitur super imagines sicut supra sensata : et cum sensata accipiantur per modum rerum, accipit anima tunc imagines sicut res. Hoc autem contingit ideo, quia vapor ascendens a loeo digestionis ad cerebrum, infrigidatur ibi propter locum, quae frigiditas fluit ad organa sensuum, et accidit simul tinere imagines ad organum sensus communis. Cum autem spiritus in somno sit grossus in capite propter dominium frigoris, non potest transire ad operationem rationis : et ideo accidit, quod anima non discernit utrum imagines sint res vel imaginationes, sed convertitur super eas tamquam super res. Et de his plenius habebitur. Ex hoc tamen patet, quod non est ex corruptione phantasiae, sed ex antecedente quod est somnus.

Ad duo sequentia patet solutio per ante dicta.