ARTICULUS IV.

Utrum materia sit simplex vel composita ?

Ad quartum proceditur sic :

1. Dicit Augustinus in libro XII Confessionum : " Verum est informitatem ipsam quae prope nihil est, vices tempoporum non habere " Quia ubi nulla forma est, vices temporum esse non possunt. Ergo materia non est composita formae substantiali nec accidentali. Et sic infertur ulterius, quod etiam non habebit quantitatem : ergo non habebit compositionem partium, et ita simplex est.

2. Item, Ibidem, Augustinus : " Nonne tu, Domine, docuisti me, quod prius quam istam informem materiam formares atque distingueres, non erat aliquid, non color, non figura, non corpus, non spiritus? Non tamem omnino nihil erat: erat enim quaedam informitas sine ulla specie . "

3. Item, Quidquid est compositum, resolubile est in principia componentia : materia prima non est resolubilis in aliquid ante ipsam : ergo materia non est composita. Major patet per se, et scribitur in primo Physicorum . Minor probatur ex hoc, quod si materia prima resolubilis est in aliud, hoc non est nisi in materiam praecedentem et formam, et sic ante primam materiam esset alia, quod est inconveniens : quia in nullo genere est aliquid prius primo.

4. Praeterea, Dicit Philosophus, quod in omni genere est accipere unum indi- visibile et primum . Ergo in genere materiae invenietur unum indivisibile et primum : sed quod est indivisibile, non est compositum : ergo principium primum in genere materiae quod est materia prima, erit non compositum.

5. Item, In primo Physicorum dicitur, quod principium est, quodnon est ab alio, sed alia sunt ab ipso : sed omne compositum est ab aliis, hoc est, a suis componentibus : ergo materia prima non est composita.

Contra :

1. Materia quae est principium, est desiderans formam sicut foemina virum masculum, et turpe bonum, sicut dicit Philosophus in fine primi Physicorum : sed inter desiderans et desiderium compositio est : ergo materia est composita. Quod autem inter desiderans et desiderium compositio est, probatur ex eo quod omne desiderium ponit principium desiderii in desiderante : principium autem desiderii cum desiderante numquam est idem : quia unum est passio, alterum subjectum : et sic probatur, quod cuicumque inest desiderium, quod illud est compositum.

2. Praeterea, Dicit Boetius in libro de Hebdomadibus : " Nihil appetit aliquid nisi per hoc quod est simile : " materia appetit formam : et ergo per hoc quod est simile : sed similitudo est convenientia duorum in una forma : unde Anselmus dicit, quod " quaecumque sunt similia, habent similitudinem per aliquod unum quod est in utroque. " Cum igitur materia prima appetat formam, habebit similitudinem cum illa : et ita materia prima habebit formam.

3. Praeterea, Videtur quod materia prima non posset abstrahi a quantitate : ex non quantis enim numquam fit quantum. Cum igitur materia sit principium

corporis, et ex ipsa fiat corpus, videtur quod non separetur a quantitate nisi secundum rationem. Et hoc est quod dicit Aristoteles in. primo Physicorum , objiciens contra Melissum, qui ponebat, quod principium esset infinitum unum : et objecit Aristoteles in contrarium sic : Infiniti ratio quantitati congruit, id est convenit, sed non substantiae, neque qualitati : si quidem ergo substantia quantum, supple, est, illud principium quod ponit Melissus, duo et non unum est quod ens positum a Melisso. Si vero substantia est solum, non est infinitum, neque magnitudinem habebit ullam. Ergo a simili si materia prima est substantia tantum, non habebit ullam magnitudinem, et ita non erit principium.

Item quaeritur, Utrum materia prima fuerit quandoque sine omni forma ? quia

1. Si ipsa numquam est sine omni forma, nisi secundum intellectum, sed potius secundum rem, videtur quod ipsa simpliciter non debet poni principium naturae.

2. Praeterea, Quando ex semine generatur homo, eadem est materia quae est sub forma seminis et sub forma hominis. Cum ergo non sit sub utroque simul, oportet quod per successionem sit subjectum illius et istius. Aut ergo corrumpitur forma seminis in instanti, vel in tempore. Si. in tempore, tunc forma substantialis susciperet intensionem et remissionem, quod falsam est: ergo relinquitur, quod in instanti corrumpatur : et eadem ratione forma hominis generatur in instanti.

Quaeritur ergo, Utrum in eodem instanti in quo corrumpitur forma seminis, generetur forma hominis, aut diverso ? Si in eodem, tunc contradictoria veri ficabuntur de eodem in eodem instanti, scilicet quod sit homo et non sit homo, et sit semen et non sit semen : quia quicum- que inest forma hominis, illud est homo : sed in instanti generationis inest forma hominis, cum non sit successivum : ergo in instanti generationis est homo. Et ex hoc sequitur, quod non sit semen.

Similiter, Quidquid corrumpitur, habet formam quae corrumpitur in ipso in instanti illo : quia si non haberet eam, non corrumperetur in instanti, sed esset ante corruptum : et quidquid habet formam seminis, est semen : ergo in illo instanti est semen et non semen, et est homo et non homo. Cum ergo hoc sit inconveniens, relinquitur, quod generatio et corruptio non sunt in eodem instanti : ergo in diversis. Sed dicit Aristoteles, quod inter quaelibet duo instantia est tempus medium. Ergo in medio illo tempore materia sub nulla forma est, et ita materia quandoque est nuda, non tantum secundum intellectum, sed secundum rem.

Praeterea quaeritur juxta hoc, Utrum aliqua forma accidentalis eadem numero sit in corrupto et generato cum materia? Si enim sic est, tunc non solum hyle esset subjectum generationis, sed corruptionis hyle cum aliquibus formis. Quod autem sic sit, videtur ex. secundo de Generatione et Corruptione , ubi probatur, quod habentium symbolum facilior est transmutatio. Et assignatur causa ibidem : quia in habentibus symbolum non destruitur nisi altera qualitas, scilicet contraria, et altera manet, cum non inveniat contrarium in agente in ipsa, sed potius conveniens.

Solutio. Dicimus, quod materia quae est sub ctum generationis et corruptionis, et principium hoc modo quo subjectum potest esse principium, simplex est, non habens compositionem penitus, sicut dicunt auctoritates Augustini, et probant rationes inductae, nisi tantum ordi-

nis ad formam cum substantia materiae : et hic ordo differt ab ipsa, sicut potentia ab eo quod est in potentia, et est imperfectio ipsius et dependentia ad formam : et ideo non dicit ens simpliciter, sed secundum quid, ita scilicet quod non habet compositionem in aliquo quod sit res simpliciter : quia non est absolute res a qua scilicet secunda est inchoatio rei quae est forma, et est secundum veritatem ordo ad formam, qui ordo medium est inter ens et non ens.

Ad id quod contra objicitur, dicimus quod materia seipsa est principium desiderii : desiderium enim illud nihil aliud est nisi privatio formae cum potentia habendi illam, quae potentia est ipsa materia : ipsa enim entitas materiae est subjectum subjicibile formae : quae subjicibilitas est potentia et desiderium sive appetitus, et non differt ab ipsa nisi secundum rationem dictam.

Et si quaeritur, Utrum illa ratio aliquid ponat? Dicendum, quod secundum rem quae simpliciter res sit, nihil ponit super subjectum : et hoc contingit ideo, quia non est ratio rei sed privationis rei : et privatio nihil relinquit nisi subjectum cum ordine et aptitudine ad formam. Unde Anselmus : " Orbitas nihil aliquid majus ponit in oculo, quam in lapide, nisi quod in oculo relinquit prout est subjectum habitus . "

Ad id quod objicitur de bono, dicendum quod duplex est similitudo. Una est secundum convenientiam completam, et talis non ponit appetitum : quia appetitus est rei non habitae, quae tamen potest haberi, Alia est similitudo secundum convenientiam in ordine ad complementum : et haec ponit appetitum rei non habitae, ad cujus tamen habitum per potentiam ordinata est res appetens. Et haec similitudo non ponit nisi ordinem illum cum negatione contrarii sic quod non appetit contrarium. Et quod ita intelligendum sit, patet inspicienti finem primi Physicorum , ubi ostendit Aristoteles, quod appetitus non est respectu contrarii : sed existente quodam, scilicet forma, divino et optimo, appetitus materiae est respectu illius tamquam perfectibilis ad perfectionem.

Ad aliud dicendum, quod materia prima numquam tempore est sine quantitate : et accipitur quantitas secundum esse, et non secundum quod considerant eam mathematici. Dicimus ergo, quod materia numquam est tempore sine quantitate, tamen nulla eadem quantitas est subjectum in generato et corrupto : accidens enim est post substantiam secundum naturam, et forma accidentalis post formam substantialem, et compositio accidentalis post compositionem substantialem ex materia et forma. Unde cum materia non habeat esse substantiale ex compositione quam habet ad hanc formam substantialem vel illam : tunc etiam non habet esse accidentale ex compositione ad quantitatem hanc quae consequebatur formam illam substantialem vel compositionem materiae cum hac forma substantiali. Unde sicut corrumpitur haec forma substantialis, ita etiam corrumpitur haec quantitas. Et hoc patet, quia quantitas seminis non est in homine generato.

Ad hoc autem quod objicitur, quod secundum hoc materia non erit principium corporum naturalium. Dicendum, quod hoc non sequitur : licet enim non maneat eadem quantitas secundum esse, tamen est semper conjuncta quantitati isti vel illi, sicut etiam semper est conjuncta formae substantiali isti vel illi. Unde non est simile de positione Melissi : quia Melissus ponit unum ens tantum, quod nullo modo est aliud nec per quantitatem, nec per qualitatem, nec per aliquam formam praedictam.

Ad aliud dicendum, quod materia numquam tempore est sine forma sub-

stantiali, et tamen sola est subjectum

Idem numero manens sub formis diversis.

Ad hoc autem quod quaeritur, Utrum generatio et corruptio sint in eodem instanti vel non? diversi diversimode respondent.

Quidam dicunt, quod non semper extrema contradictionis mensuratur eadem mensura. Cum enim dicitur, est homo, non est homo, esse hominem mensuratur instanti : sed non esse hominem, praecipue si sonet corruptionem, mensuratur tempore : et similiter est de esse semen et non esse semen. Et illi dicunt, quod homo generatur in instanti et est: sed semen corrumpitur in toto tempore quod continuatur ad hoc instans : et non est inconveniens, quod tempus continuetur ad instans : inter tempus enim et instans nihil est medium. Sed haec solutio non videtur satisfacere etiam objectioni : quia objectio probat, quod impossibile est formam substantialem corrumpi in tempore : nulla enim mutatio mensuratur tempore, nisi quae habet medium a quo et in quod : et in formis inter quas est mutatio, nulla est talis, nisi illa quae habet contrarium, ex cujus interceptione per intensionem et remissionem fit medium. Forma autem substantialis nullum habet contrarium : sed unaquaeque formarum substantialium immediata est ad materiam, quod non est in formis habentibus contrarium : materia enim non movetur a contrario in contrarium nisi per medium : et ita videtur, quod non esse formae substantialis ita mensuretur instanti sicut esse.

Ideo dicunt alii, quod in eodem instanti est generatio et corruptio duarum formarum seminis et hominis : et ideo dicit Aristoteles quod generatio unius est corruptio alterius, et e converso reflectens unum super alterum.

Ad hoc autem quod objicitur, quod contradictoria videntur simul esse vera in eodem instanti, et de eodem, dicunt quod hoc nihil est inconveniens : quia non sunt secundum idem ambae partes contradictionis : licet enim instans indivisibile sit quantitate, tamen divisibile est per rationem : est enim in ratione finis et principii, et secundum quod est in ratione finis, sic est corruptio unius : secundum autem quod in ratione principii, sic est generatio alterius. Sed solutio ista improbatur per hoc quod dicit Aristoteles in IV Physicorum , scilicet quod quando quis puncto medio ut duobus utitur uno, tunc quiescere accidit : unde si in eodem instanti accipitur finis et principium, erit quies in medio : ergo et tempus : et hoc infra explanabitur in quaestione de instanti sive de nunc.

Si quis vellet subtilius dicere, diceret quod tempus diffinitur ex motu. Unde sicut motus non dicitur univoce de mutatione quae habet medium, et de illa quae non habet medium, ita tempus non dicetur univoce de mensura unius et illius : tempus enim quod mensurat mutationem quae est per medium, est mensura divisibilis per praeteritum et futurum, secundum quod in motu tali semper accipitur prius et posterius. Unde sicut in tali motu numquam est accipere primum et ultimum indivisibile, in quo salvetur esse motus, ita in mensura ejus numquam est accipere aliquod instans indivisibile, in quo salvetur esse mensurae : sed mutatio quae non habet medium, illa est indivisibilis : et ideo mensura ejus est indivisibilis, et esse mensurae ejus salvatur in indivisibili sicut ipsa mutatio. Unde generatio est in nunc indivisibili sicut ipsa corruptio : et sicut ipsa generatio et corruptio non sunt una mutatio numero, ita mensura ejus non est eadem cum mensura illius numero, et ita sunt in diversis nunc generatio et corruptio.

Et si objicitur, quod inter duo nunc est tempus medium. Dicendum, quod hoc intelligitur de nunc quod est substantia temporis, quod habet praeteritum et futurum ex priori et posteriori in motu compositum. Cujus ratio est, quod. nunc illud est conjunctum priori et posteriori : et ideo semper inter ipsum et aliud erit prius et posterius quae sunt partes ipsius temporis : sed nunc quod est mensura generationis et corruptionis, est mensura mutationis simplicis non habentis partem post partem : et ideo ipsum non erit conjunctum priori et posteriori : et ideo nihil prohibet, quod in talibus unum nunc immediate consequatur alterum nunc, quemadmodum forma generati immediate consequitur formam corrupti. Et sic patet qualiter materia numquam est sine forma, et tamen non est sub eadem forma.

Utrum autem aliquod tempus componatur ex instantibus, vel aliqua generatio sit sine motu formarum habentium medium, ita quod sit mutatio et non motus, non est praesentis negotii determinare.

Ad illud quod ultimo quaeritur, dicendum quod nulla forma eadem numero est in corrupto et in generato.

Ad hoc autem quod contra objicitur ex libro de Generatione et corruptione, dicendum quod non dicuntur habere symbolum, ideo quod forma illa in qua conveniunt, non. destruatur : sed quia minor est contrarietas contrarii ad medium, quam contrarii ad extremum : et ideo facilior transmutatio. Unde caliditas aeris est sicut caliditas media, et caliditas ignis sicut caliditas extrema.

Ad AUCTORITATES Augustini dicendum, quod Augustinus distinguit opera sex.

dierum secundum quod intelligentia angelica cognoscendo ea in Verbo et in seipsis fulget super ipsa opera secundum cognitionem matutinam et vespertinam : et secundum hunc modum materia prima bene accipitur sine omni forma, sed. secundum hoc non est nisi in cognitione : et ita remanet adhuc, quod in re numquam est sine forma.