ARTICULUS I.

Utrum idem quando et idem nunc sit horum trium, scilicet aeternitatis, aevi, et temporis ?

Ad primum proceditur sic :

1. Ad diversitatem causae sequitur diversitas effectus : sed aeternitas, aevum, et tempus sunt diversa, a quibus causatur quando : ergo quando tantum ab

ipsis erit diversum.

2. Item, Quando temporis secundum Philosophum dividitur , ut quando ex eo quod instat, et ex eo quod praeteritum est, et ex eo quod futurum est : sed haec divisio non convenit quando aeternitatis et aevi, cum illa sint tota simul : ergo quando horum trium non est idem.

3. Item, In diffinitione, quando est quod ex adjacentia temporis relinquitur : ergo quando aeternitatis est quod relinquitur ex adjacentia aeternitatis, et quando aevi est quod ex adjacentia aevi relinquitur : cum ergo diffinitiones istae sint diversae, ista quando erunt diversa.

Similiter objicitur de nunc, quod non sit idem nunc istorum trium :

1. Successivum enim non est idem ei quod est totum simul et stans : ergo substantia successivi non est substantia manentis : sed nunc temporis est substantia successivi, et nunc aeternitatis est substantia manentis : ergo nunc temporis non est nunc aeternitatis et aevi.

2. Item, Dicit Boetius in libro de .Trinitate, quod nunc stans et non movens sese, semper aeternitatis facit : nunc autem fluens continue, semper temporis facit : ergo sunt diversa sicut fluens et non fluens.

3. Item, Nullum secundum esse variabile existens in praeteritum et futurum, est idem ei quod est invariabile omnino : sed nunc temporis secundum suum esse variatur in praeteritum et futurum, nunc autem aeternitatis omnino est invariabile : ergo non sunt idem.

Contra :

Quando est Deus, est Angelus, et est motus : et in ista locutione non significatur nisi unum quando relictum circa rem aeternam et aeviternam et temporalem : ergo unum est quando.

Item, Deus est nunc, et Angelus est nunc, et id quod movetur est nunc : et ita videtur esse idem nunc.

Solutio. Sine praejudicio dicimus, quod non est idem quando, nec idem nunc istorum, ut probant praecedentes objectiones.

Et ad. hoc quod contra est, dicimus, quod sicut supra habitum est, quorumcumque mensura est tempus, eorumdem erit mensura aevum et aeternitas, sed non convertitur : sed aeternitas est mensura excellens temporalium et aeviternorum, et excellit temporalia secundum utramque partem, aeviterna vero secundum alteram : et ideo in tali locutione cum dicitur, quod est quando aeternitatis quod relinquitur circa aeterna et aeviterna et temporalia, accidit fallacia : quia circa aeterna relinquitur sicut ex men- sura adaequata, circa aeviterna autem et temporalia sicut ex mensura excellente.

Sunt tamen qui dicunt, quod idem est quando et idem est nunc istorum trium. Dicunt enim, quod tempus substantiam non habet a motu, sed quod sit numerus : et ideo volunt, quod idem nunc est stans in comparatione ad aeternum et aeviternum, et numeratum in comparatione ad temporalia, et similiter idem quando. Sed hoc non videtur : quia cum tempus, aeviternitas, et aeternitas quaedam sunt proprietates, judicium rectum de ipsis erit secundum principia suorum subjectorum : et ita cum tempus sit in primo mobili, ea quae sunt in tempore, judicabuntur secundum ea quae sunt in motu primi mobilis : in illo autem est accipere idem quod fertur ante et post in situ, quibus tribus in tempore respondebunt nunc prius et posterius : et simile judicium est de aeternitate in comparatione ad aeternum, et de aeviternitate in comparatione ad aeviternum.