ARTICULUS III.

Utrum acutum et grave sint differentiae vocis ?

Tertio, Quaeritur de differentiis vocum, quae sunt acutum et grave, ut dicit Philosophus in II de Anima .

Cum autem istae differentiae sint per metaphoram ab his quae sunt in actu, videtur quod non sunt propriae differen- tiae vocum.

2, Praeterea, In Topicis dicit quod est vox alba: et ita videtur, quod differentia vocis sumitur a sensu visus.

3. Praeterea, Dicit Philosophus in II de Anima et in libro de Sensu et sen-

sato, quod hoc, quod non habemus proprias differentias odorum, sed sumimus eas a saporibus, signum est quod prave odoramus, et odoratum non habemus certum: ergo similiter quia differentias sonorum accipimus a differentiis tangibilibus, signum est, quod non bene audimus, et auditum non habemus certum,

Praeterea, Quaeritur de numero differentiarum soni, et de extremis sonis, qui debent esse simplices. Extremi sunt acutus et gravis.

Cum autem acutum et grave non sunt contraria, quia grave contrariatur levi, et acutum non habet contrarium, hebes enim non est contrarium acuto, quia acutum est pars hebetis in angulis, videtur quod illa quae per metaphoram sumuntur ab illis, non sunt miscibilia neque contraria.

Praeterea, Avicenna movet unam quaestionem Utrum auditus sit sensus unus vel plures?

Cum enim sensus unus sit unius contrarietatis, non videtur auditus esse sensus unus: quia videtur esse multarum contrarietatum secundum differentias soni: est enim acuti, gravis, et debilis, et fortis, et levis, et asperi, et plurium aliorum.

Solutio. Dicimus secundum Aristotelem in II de Anima, quod differentiae sonantium in sono secundum actum ostenduntur: sicut enim non videntur colores sine lumine, sic nec sine sono secundum actum discernuntur acutum et grave. Et haec dicuntur secundum metaphoram ab illis quae tangunt per similitudinem ad velox et tardum: acutum enim movet sensum in pauco tempore in multum: grave autem movet sensum in multo tempore in paucum, Neque tamen velox est acutum, et grave est tardum: sed acutum similitudinem habet ad ve- lox in mutando sensum, quia cito immutat sensum: et tardum similitudinem

habet ad grave, quia non cito immutat. Habet etiam similitudinem ad acutum et ad hebes in angulis et in tactu: hebes enim est, quod impellit et non penetrat cito: acutum autem quod penetrando pungit statim. Et similiter est in auditu. Acutus sonus est, qui penetrat fortiter, et propter hoc etiam laedit ille, et quandoque facit obstupescere dentes, et praecipue quando acutus sonus fit ex confricatione aliquorum duorum ad invicem, quia tunc ut ens subtile penetrat nervum audibilem: et quia primus ramus qui dividitur a nervo audibili, veuit ad mandibulam, et conjungitur cuidam nervo tangibili, qui vadit ad partes manifestas maxillae, ut dicit Avicenna, ideo impulsus soni acuti tangit partes illius nervi: et quia nullum os recipit sensum a nervo sensibili nisi dentes tantum, ideo in dentibus tantum sentitur. Laesio autem ab alio sono non ita sentitur, quia non ita subtiliter penetrat nervos capillares tangentes nervum audibilem.

Ad primum dicendum, quod in veritate non. sunt propriae denominationes illae, ut jam dictum est: et hoc contingit, quia sonus habet debilissimum esse, ut supra dictum est: et ideo per esse proprium non potest distingui per differentias proprias, sed oportet quod per metaphoram accipiantur, et praecipue a differentiis tangibilibus: quia sicut sensibile tactus non separatum a materia sua venit ad sensum tactus, ita sonus non sine materia sua quae est aer percussus, fractivo motu venit ad auditum: et propter hoc habemus connaturalem aerem in auribus, qui percutitur ab aere percusso extrinsecus. Alia etiam ratio hujus est et melior: quia species soni causantur a modo scindendi aerem, in qua scissione figuratur aer qui est materia soni, in acutum, et hebes, et sic de aliis.

Ad aliud dicendum, quod alba vox non dicitur nisi per similitudinem: quia sicut albus color penetrat visum per actum lucis, sic clara vox per actum fractivi motus bene pertingit ad auditum,

Ad aliud dicendum, quod non habemus proprias differentiis soni: nec est signum mali auditus, sed debilis esse illius soni, ut dictum est,

Ad aliud dicendum, quod numerus differentiarum soni distinguendus est sicut numerus colorum, Secundum proportionem enim arithmeticam derelictam erunt septem differentiae soni: secundum autem quod sine proportione accipiuntur, multae erunt. Similiter sicut est superenatatio colorum, ita est conjunctio duorum sonorum, quorum uterque alterum in parte remittit et sequitur, sicut patet in duabus chordis et fistulis simul sonantibus, vel duobus hominibus simul cantantibus.

Ad aliud dicendum, quod in magnitudine acutum et grave non. sunt contraria, sed in sonis habent contrarietatem, et miscentur secundum mixtionem causarum sonorum, quae sunt motus fractivi aeris, ut dictum est.

Ad ultimum solvit sufficienter Avicenna dicens, quod auditus est unius sensibilis quod est sonus: contrarietates autem supra enumeratae sunt specierum soni et accidentium ejus: et ideo nulla earum est objectum auditus, nisi per hoc quod est quidam sonus. Sed in tactu non est sic: humidum enim et siccum quae sentit tactus, non sunt species vel accidentia calidi et frigidi, quae etiam sentit: nec sentiuntur per calidum et frigidum: et ideo quaestio illa locum habet in tactu, et non in auditu.