328. Conflictus Iustitiae et Misericordiae.

1. Post peccatum hominis

iam facta ruina,
Dum vitam deceperat

mors adulterina,
Peccati cotidie

crescente sentina,
Audita est clementia

sic loqui divina:

2. O creator optime,

bonitas nativa,
Boni naturaliter

virtus effectiva,
Homo tibi similis

et imago diva
Iam prostratus pariter

fraude temptativa.

3. Vera veri bonitas,

sine quo nil bonum,
A quo [manat unice

omnis] vitae donum,
Paradisi feceras

hominem colonum,
Nunc tuum in tenebris

plasma iacet pronum.

4. Tu illi construxeras

ornamentum poli,
Quid mirum, quod adeo

valuere doli;
Serpens atque femina

nocuere soli,
Non intres iudicium,

condemnare noli.

5. Respondens iustitia

dixit pietati:
Nescis reverentiam

ferre maiestati,
Retractas iudicium

hominis damnati,
Fixum est chirographum

iuris consummati.

6. De throno iudicia

prodeunt immota,
Omnis mutabilitas

prodit hinc remota,
Veri iuris ratio

non est tibi nota,
Quid retractas iurgia,

quae probavit rota?

7. Nec respondit pietas

nec vult disputare,
Sed profusis lacrimis

non cessat orare,
Deo carmen intimat,

sibi rogat dare,
Quod rogandum praevenit

et facit rogare.

8. Iudex, inquit, optime,

ne reus damnetur,
Nec eius infirmitas

culpae deputetur,
Serpentis astutia,

si bene notetur,
Peccantis simplicitas

veniam meretur.

9. Super eum viscera

mea sunt commota,
Hominis infirmitas

tibi bene nota,
Et quia post culpam mens

est tibi devota,
Causa rei simplicis

non est rea tota.

10. Tu, qui cuncta diligis

affectu paterno,
Hoc non ordinaveras,

pater, ab aeterno,
Homo quod de patria

et regno superno
Esset periturus sic

peccato veterno.

11. Ecce, malum hominis

sic iacet inflictum,
Ut nolenti misero

subrepat delictum,
Peccatum cum homine

sic habet conflictum,
Quod infirmum vulnerat

et non sentit ictum.

12. Peccatores miseros

sic nectit catena,
Ut peccati causa sit

et peccati poena,
Ex usuris criminum

succrescit catena,
Et, cum ex origine

sit corrupta vena,

13. Peccatum inhabitat

putre carnis folle,
Quod in vase nascitur

mors istius ollae,
Caro cogit hominem

illud velle, nolle;
Ergo parce gladio

et vindictam tolle.

14. Ecce, sub tot hostibus

et sub tot ruinis,
Quem creasti, Domine,

tuus iacet cinis,
Tuum plasma, Domine,

cur perire sinis?
Nunc festina, tempus est,

et memento finis.

15. Vix bene liniverat

pietas sermonem,
Et secretam consulens

Deus rationem,
Ut captivum liberet

et vincat praedonem,
Hanc profudit gratiae

fons orationem:

16. Pie mones, filia,

ceteris plus grata,
Quod te movet hominis

forma deformata,
Sed sola iustitia

tenet immutata
Mala, quae per hominis

culpam sunt librata.

17. Restat ut consilium

pandatur secretum,
Et suum iustitia

temperet decretum,
Et, cum profundissime

fuerit impletum,
Hominis redemptio

finem ferat laetum.

18. Serpens conculcabitur

iusta talione,
Ut sit meus unicus

victor in agone,
Et pax et iustitia

praedato praedone
Osculo se copulant

pia iunctione.

19. De serpente capia

prudenter tropaeum,
Placet, quod humilitas

carne tegat Deum,
Ut temptator hominum

invadendo meum
Innocenter opprimens,

iure perdat eum.

20. Fiant ergo nuptiae

nato Deo Dei,
Ut destructa penitus

parte Iebusaei
Vetus mortis spolium

restauretur ei,
Dividantur spolia

domus speciei.

21. His assistant nuptiis

caeli hierarchiae,
Sonent hymni, cantica,

sonent symphoniae,
Verbum patris unicum,

eiusdem usiae,
Ut in vellus pluvia,

sic descendat pie.

22. In Aegypto virginem

despondi servire,
Quam antiquus Pharao

vetabat exire,
Sub luto, sub latere

cogit oboedire,
Ut tandem ad patriam

vix speret redire.

23. Inter colli vincula

suspirat in malis,
Maior formae decor est

quam squalor poenalis,
Fuscam sol exusserat,

sed vultus regalis,
Inter Sion filias

nulla fuit talis.

24. Igitur rex nobilis

et veri decoris
Sponsam quaerit nobilem,

tantis dignam thoris,
Et quae tanti gaudii

digna sit, honoris
Ut intret palatium,

divini amoris.

25. Ille patris unicus

in hanc aestuabat,
Paranymphum virgini

statimque legabat,
Patris formam virgini

plurimum laudabat,
Quis, qualis et unde sit,

quid velit, mandabat.

26. David cum psalterio

sponsam salutavit
Et epithalamicum

carmen exsultavit,
Isaias gloriam

sponsi proclamavit,
Prophetarum quilibet

idem nuntiavit.

27. Virgo decus audiens

regis et decorem,
Regnum et divitias,

thesauri nitorem,
Ut Aegypti exeat

squalidum foetorem,
Servus regis sequitur

promittens amorem.

28. Procedant de thalamis

chori puellarum,
Laeta replent spatia

coetus reginarum,
Fides, spes, humilitas

et mater earum
Ordinavit caritas

cibos nuptiarum.

39. Stant adulescentulae

vultu decoratae,
Astant regum filiae

sponsae praeparatae,
Indumentis variis

decenter ornatae,
Ut regina splendeat

in varietate.

30. Sponsa petit osculum

copulantum more,
Sponsus sponsae virginis

gaudet in amore,
Zelat regis purpuram

et novo splendore
Sumit vestem de Bosra

tinctam in rubore.

31. Supernorum acies

et chori psallentum
Quaerunt, unde rubeat

regis indumentum;
Latet hic mysterium

et hoc tegumentum,
Quia sumptum ex Edom

fuit et inventum.

32. Inde sponsi thalamo

praeparatur lectus,
In quo sibi copulat

dilectam dilectus,
Et ut sponsus pectori

sponsae iungat pectus,
Sic in sponsam defluit

caelestis affectus.

33. Lectus ille floridus

ex lignis olivarum
Cetimque mox sternitur

et lignis palmarum,
Paradisi species

mitis resinarum,
De quibus conditum est

opus illud clarum.

34. Cherubim et Seraphim

assistunt cum thronis
Et epithalamicum

suis cantant donis,
Stant viginti quattuor

senes cum coronis,
Et servant fortissimi

lectum Salomonis.

35. Advocantur virgines

et circumdant thorum,
Ut cantent suavissime

carmen angelorum,
Inter quas et decima

fuit, haereticorum
Falsis scriptis intonat,

vult turbare chorum.

Arrianus.

36. Quas laudatis nuptias,

quaenam sunt et quare?
Contra naturalia

vultis delirare,
Praesumentes virginis

partum praedicare
Vel in tribus unicum

Deum adorare.

Nestor.

37. Protopanton, thogaton,

summus illocalis
Semper fuit et erit,

semper est aequalis,
A se nunquam discrepans,

nunquam inaequalis;
Fecit hoc anomalum,

ut esset mortalis?

Plato.

38. Ista non est logica

nec theologia,
Sed adultis mentibus

quaedam phantasia,
Cum super tot spatia

fert allegoria,
Non est ista veritas,

sed falsigraphia.

Sabellius.

39. Nunquam talis potuit

fieri descensus,
Quod mortalis fieret

creator immensus,
Intellectus deficit

et delirat sensus,
Ut mortem susciperet

in cruce suspensus.

Nicolaus.

40. Ista monstro similis

videtur doctrina,
De gigantum fabula,

non de re divina,
Quod res trina una sit

et res una trina,
Fingunt hoc haeretici

vel, qui potant vina.

Manichaeus.

41. Qui creare potuit

cuncta nec creari,
Suo, quo vult, ordine

iubet ordinari,
A naturae tramite

nil prorsus maechari,
Numquid ipse potuit

homo transformari?

42. Sic opponens ratio

magis insistebat,
Ad diversas haereses

species movebat,
Nestoris et Arrii

partes inducebat,
Sed fides haec dogmata

ultra non ferebat.

43. Fides ergo retulit

paulisper commota:
Dogmata, quae praedicas,

non sunt tibi nota;
Procul a sacrario

nostro sis remota,
Non nosti caelestia,

non rotam in rota.

44. Singularis trinitas

totum unum esse,
Pater et paraclitus,

flos de virga Iesse,
Per trinas hypostases

creduntur expresse,
Ut sit una deitas

et totum unum esse.

45. Isdem tribus esse est

consubstantiale,
Nihil ibi dispar est,

nihil inaequale,
Sicut una deitas,

sic unum aequale,
Tres sunt, sed tribus abest

omne numerale.

46. Deo Dei filius

nescius abesse,
Sic assumit hominem,

quod non mutat esse,
Nostrum voluntarie

Suscepit necesse,
Sponte carnis legibus

dignatur subesse.

47. Et dum fit assumptio

carnis unione,
Non mutat substantiam,

habitum personae,
Nulla fit traassumptio

de coniunctione ;
Cessent nunc arguere

de hac assumptione.

48. Hoc non potest ratio

disputando scire,
Nec intrare poteris,

cum velis exire,
Si desistes quaerere,

potes invenire
Et cognosces optime,

si velis nescire.

49. Fides haec catholica,

per hanc salvus eris,
Via non est alia,

qua iustificeris,
Firmiter, fideliter

credere iuberis,
Et, si non credideris,

in aeternum peris.

50. Veritas interea

non vult argumenta,
Sed languenti Iericho

praeparat unguenta,
Duos dat denarios,

duo testamenta,
Vinum stabularius

praeparat, fomenta,

51. Parte levat altera

filium mendicum,
Omnes opes abstulit

amor meretricum,
Stolam fert et annulum

post opus iniquum,
Fratrem licet habeat

aemulum antiquum.

52. Ad regales nuptias

multi confluxerunt,
Reges Tharsis et insulae

munera tulerunt,
Tyri et Aethiopes

ibidem fuerunt,
Ex Aegypto pariter

legati venerunt.

53. Tunc ponuntur fercula

mirando nitore,
Nardus, crocus, cassia

concertant odore,
Panis vitae ponitur

ferculo priore,
Sapit omnifaria

manna suo more.

54. Tunc caelestis curia

tota movet cantus,
Summique caelestium

chori cantant sanctus,
Cherubim et Seraphim

cantant sanctus sanctus,
Omnes sancti clamitant:

sanctus, sanctus, sanctus.

55. Sine fine clamitant

milia centena,
Sine fine talis est

nuptialis cena,
Eius ad sollemnia

nos ducat de poena,
Cuius mensa gaudia

semper habet plena.