CAPUT VII.

De peccatis quae fiunt circa dictos modos proprio run.

Juxta autem modos accidit peccare in assignatione propriorum, ex eo quod in locutione non terminatur explicite quomodo proprium assignetur. Ergo quid in assignatione proprii secundum naturam convenientis non addit hanc determina- tionem, naturaliter, qua determinatur proprium, non simpliciter sed secundum naturae aptitudinem esse assignatum, peccat : eo quod contingit id quod naturaliter inest, alicui non inesse cui inest naturaliter, sicut proprium hominis est duos pedes habere : et hoc peccatum est primum. Qui vero non terminat in locutione quod hoc quod inest nunc, hoc est, quod hoc quod ut nunc assignatur designatum, aliquando non erit tale, quale nunc est : quod non convenit proprio : et hoc est peccatum secundum, sicut qui dicit proprium hominis quatuor digitos tantum habere. Qui autem assignans proprium non indicat, quoniam ut prius, aut quod inest secundum cui prius inest, ponit in ipso, quoniam non erit verum de quo praedicatur ratio quae est proprium, et nomen subjectum praedicetur : et hoc est tertium peccatum. Hujus autem exemplum, velut qui colorari superficiei sive corporis proprium assignavit. Qui vero assignando proprium, non praedicit in locutione determinando secundum quid, aut in eo quod est habere, aut in eo quod est haberi proprium, quod assignavit pro proprio, peccavit : quia proprium quod assignavit, soli inerit et non habenti. Si autem assignaverit proprium habenti et habito, et e converso, inerit. Cujus exemplum est, velut irreprobabile sub ratione scientiae vel scientis est proprium, ut jam supra dictum est : et hoc est quartum peccatum. Qui vero praesignificavit in locutione, quod in eo quod participat vel participatur assignavit proprium, peccavit, eo quod et in aliis quibusdam subjectis inerit proprium, quam in subjecto cui ponitur inesse proprium : si enim in eo quidem participat, assignavit proprium, tunc omnibus participantibus illud inerit proprium : si assignavit in eo quod participatur, tunc sequitur quod inerit omnibus quae participantur, velut si alicujus ut hominis assignavit proprium vivere. Qui vero assignavit proprium et speciem, et qui dividit, hoc est, distinguit proprium quod specie con-

venit, dicens in oratione, quod specie proprium assignavit, peccavit : quia secundum suam assignationem inerit uni soli quae sub specie illa subalterna, cujus speciei subalternae proprium assignavit. Et haec est ratio, quia quod secundum superabundantiam dicetur, uni soli convenit et inerit, ut ignis significat proprium levissimum esse corporum.

Unde aliquorum etiam qui assignant proprium specie, etiam quando determinando dicit, quod assignavit proprium specie, adhuc peccat: quia in talibus propriis unam solam speciem specialissimam illorum propriorum qui per superabundantiam propriam etiam dicuntur quando determinando secundum quid inest proprium addidit speciem, hoc est specie proprium assignavit : hoc enim quibusdam speciebus subalternis non accidit ut tale conveniat ejus proprium, ut in igne : non enim est una species, hoc est tantum species ignis : sed habet sub species specialissimas. Dividitur enim ignis in igne qui est carbo, et in igne qui est flamma, et in igne qui est lux : et dividitur in hac specie, eo quod istae sunt diversae species ignis. Et propter hoc oportet, quando determinando declaratur, quod specie assignatur proprium, diversam ab aliis et divisam speciem esse, et specialissimam ejus quod dicitur proprium esse specie : quoniam alius quidem ignis secundum magis, et alius secundum minus sive secundum magis et minus inerit, quam dictum est et assignatum inesse proprium, ut patet in igne, cujus proprium est subtilissimum esse corporum. Habet autem ignis species quae sunt lux, flamma, et carbo : et unumquodque istorum est ignis : et propter hoc non oportet esse diversam speciem quando dicitur determinando specie, sed esse specialissimam, quando id quod dictum est proprium in speciebus subalternis, aliis quidem speciebus inerit secundum magis, et alius secundum minus, velut in speciebus ignis subtilissimum est lux : est enim subtilior carbone et flamma. Hoc autem quod secundum magis et minus, non oportet praedicari proprium, quando nomen, hoc est, species secundum nomen speciei non secundum magis praedicatur de eo de quo ratio, hoc est, proprium praedicatur, et secundum magis et minus est verum. Si autem non oportet proprium de omni magis et minus de aliquo eodem specie, non erit etiam quod nomen, hoc est, species secundum magis et minus dicatur de eisdem. Hoc autem falsum est, quia secundum magis et minus dicitur ignis de carbone et flamma et luce. Ergo et proprium subtilissimum corporum esse quod secundum minus in carbone, et secundum magis in flamma, et secundum maxime erit in luce.

Amplius autem secundum hoc accidit, quod idem proprium est ejus quod simpliciter est species, et ejus quod maxime est tale : et sic quod per superabundantiam dicitur, non uni soli convenit, velut de igne dictum hoc proprium quod est subtilissimum corporum se habere. Nam hoc proprium est simpliciter ignis : et lucis idem erit proprium : lux enim est subtilissima inter species ignis : inconveniens est proprium praedicari secundum magis et minus specie non secundum magis et minus praedicata : et hujus causa est, quod proprium, ut dicit BOEtius, manat de principiis speciei : et ideo principiis secundum magis et minus praedicatis inconveniens proprium quod est quasi ratio declarans speciem non secundum magis praedicari. Adhuc autem si de eo quod est simpliciter, et de eo quod maxime est, esset idem proprium, non assignaretur proprium ad vere proprium : quia hoc convenit uni soli.

Ad omnes autem dictos modos quibus peccatum accidit in ponendo proprium sic erimus idonei, quod aliquo disputante contra nos sic assignante proprium, ut dictum est, conandum est instando contra eum. Sed eidem non est danda occasio instandi : et hoc est quando apud nos ipsos taliter proprium assignamus :

tunc enim instando nobis adversarius provocaretur : unde statim determinandum est quando proprium ponitur, ne occasio instandi detur adversario.

Et illis modis patet quod novem sunt considerationes de novem non vere propriis elicitae : sed de vere proprio nulla ponitur consideratio, quia inutilis esset, eo quod vere proprium ponitur sine determinatione.