CAPUT V.

De considerationibus acceptis eae consequentibus ad genus, etc.

Amplius accipiuntur considerationes ad terminandum problema de genere ex his quae consequuntur genus, ut proprietates essentiales quae sunt ex parte rei vel ex parte sermonis acceptae : ex parte enim rei primo generis proprietas quae consequitur ipsum secundum quod ad speciem comparatur, est quod genus prius sit natura quam species : unde si assignatum pro specie sit prius natura quam assignatum pro genere, et si species assignata interempta simil interimit genus : tunc patet quod species est prior natura quam genus : cum videatur e contrario debere fieri, quod scilicet genus interemptum simul interimat speciem, et non e contrario. Et constat quod non est genus quod est assignatum pro genere.

Amplius secunda proprietas, naturam generis consequens est, quod genus (quia substantialiter inest) semper inest: et ideo si contingat amittere genus, ita quod aliquando speciei non inest vel potest non inesse, non erit genus quod assignatum est pro genere. Cujus exemplum est, ut si quis dicat animam moveri sive in genere moventium seipsa esse : vel si quis dicat opinionem esse per verum vel falsum ut per differentias : neutrum enim dictorum potest esse genus vel differentia : eo quod neque genus neque differentiam amittit species : nam anima est absque eo quod moveat se, quia aliquando quiescit ; et aliquando opinio est neque vera, neque falsa, sed dubia : et opinio vera fit falsa, sicut et omnino in Praedicamentis dictum est. Si autem esset differentia, opinio vera non efficeretur falsa secundum rei opinatae mutationem : quia differentia non amittitur ab eo, cujus est differentia : et iste est primus modus amittendi genus vel differentiam.

Secundus autem modus est, quod videtur esse suppositum quod genus et differentia sequuntur semper speciem donec sit species, hoc est, quamdiu sit species. Unde intendendum etiam id quod in genere positum est: si enim illud participat aliud quod est de numero contrariorum assignato generi per ipsum genus, et participat per substantialem praedicationem, tunc sequitur quod non est genus quod assignatum est pro genere : quia si esset genus, non participaret species assignata et id et suum contrarium quod est in ipso : et sic idem substantiale

participabit contraria substantialiter, quod esse non potest : eo quod species assignata genus suum nunquam amittit, quum sibi insit et actu et intellectu : et si idem participaret contrarium generi cum genere participato, sic idem contraria participabit.

Hoc tamen in mixto videtur fieri, quod contraria participat et substantaliter. Sed ad hoc dicendum quod mixtum non participat contraria secundum simplices et puros actus contrariorum, sed secundum medium et medii actus.

Amplius autem tertius modus amissionis generis vel differentiae est, si species assignata communicat (hoc est, communicabiliter recipit) aliquid cum eo quod assignatum est sibi pro genere: quod impossibile est inesse : et sic contingit inesse omnibus his quae sunt sub eodem genere : eo quod generi repugnat. Neque erit genus quod assignatum est pro genere : quia sic disparata convenirent ad consecutionem ejusdem : quod est impossibile, ut anima vitae communicat cum sit per diffinitionem suam principium et causa vitae, ut secundo de Anima dicitur. Numerorum autem nullum (hoc est, nullam speciem numerD vivere possibile est, hoc est, vitae principio communicare : constat quod nulla species numeri est anima, et sic numerus assignatus pro genere animae non est genus ejus. Quae vero ratio Platonis in his fuerit, non est ostendendum in hac scientia : quia ex communibus et probabilibus ad hoc disputari non potest. Adhuc autem ex parte sermonis tres sunt generis proprietates, et quod univoce dicatur de specie, et quod dicatur de pluribus differentibus specie, et quod dicatur proprie et non per translationem : et juxta haec sunt tres considerationes generis destructivae.

Considerandum ergo si species assignata est aequivoce in genere, hoc est, quod genus de specie nomine et non ra- tione praedicetur. Ad hoc autem quod hoc inveniatur, elementis (hoc est, principiis) utendum est quae in primo hujus scientiae libro de inventione multiplicis dicta sunt, et aequivoci distinctione. Univocum autem genus est ad ea quorum est genus et univoca species : et non est vere genus, quod quidem essentialiter est in specie, et non tamen omnino per rationem unam, ut ens in speciebus praedicamentorum.

Quoniam autem omnis generis sunt plures species et non una sola, perspiciendum est diligenter si non contingat esse aliam speciem dicti generis praeter eam quae assignata est. Si ergo non contingat hoc, tunc quod dictum et assignatum est pro genere, non est genus.

Attende autem quod aliter de specie est : quia licet species quaelibet de pluribus differentibus numero praedicetur, tamen sufficit ei ad communitatem multitudo potentialis, quamvis unum solum individuum sit in actu, ut in sole et phOEnice et in omnibus illis quae sunt ex materia sua tota. Et hoc ideo est, quia forma in talibus non multiplicatur nisi multitudine materiae : species autem multiplicatur ex generis formali divisione, quae non potest fieri nisi per differentias sive formas oppositas, quae duae erunt ad minus, quarum utraque adjuncta generi constituit speciem secundum actum : et sic duae ad minus erunt species generis. Unde non est genus quod non habet nisi unam speciem.

Considerandum est tertio si nomen generis translative et non proprie de specie

dicitur id quod assignavit aliquis : ut si quis temperantiam virtutem dicat esse consonantiam vel in genere esse consonantiae sive harmoniae : quod non potest esse nisi per similitudinem et translationem ad temperantiam acuti et gravis in sonis : et ideo translative dicitur : et ideo non potest esse genus speciei assignatae : nam omne vere genus proprie et per substantiam de suis speciebus praedicatur, et non per similitudinis translationem. Consonantia vero de temperantia non proprie dicitur, sed translative : omnis enim consonantia proprie in sonis est : propter quod etiam consonantia a sonis nomen accepit : propter quod etiam translatione uti in problematibus peccatum est, ut in secundo hujus scientiae libro dictum est . Dicit enim BOEtius, quod consonantia proportio est acuti et gravis in sonis : et hoc erat dictum Pythagorae. Hoc autem ideo est, quia genus essentialis est similitudo specierum, sicut species est similitudo individuorum. Translatio autem adductio est nominis ad accidentalem similitudinem : et sic translatio aufert genus, sicut similitudo essentialis repugnat accidentali similitudini, sicut patet in dicto exemplo, ut temperantia quae est determinata secundum rationem rectam ad naturam cibi vel potus proportio : et haec transumitur ad sonorum proportionem, quod generi comparato ad speciem convenire non potest. Sic ergo genus non contractum ad materiam per locos intrinsecos est determinandum.