CAPUT IV.

De interemptione et constructione problematis de proprio penes conditiones proprii sumptas comparati ad aliquod subjectum.

Deinde destruere volenti problema de bonitate proprii comparati ad aliud aliquod sicut ad subjectum, et in his conditionibus proprii comparati, primi inspiciendum est ad subjectum proprium ejusdem proprii, quod si bene esse assignavit. Inspiciendum ergo si eodem subjecto usus est in proprio, cujus proprium assignavit cum aliquo eorum quae sunt ejusdem subjecti vel partes essentiales, ut genus, et differentia: vel pars subjectiva, ut animalis pars est homo : tunc enim non erit bene positum proprium. Et hujus ratio est, quia causa discendi et notificandi subjectum assignatur proprium : si ergo assumat idem, assumet id quod similiter sive aequaliter ignotum est, et sic non potest declarare subjectum. Si autem assumat aliquid eorum quae sunt subjecti et pars subjecti, assumet in proprio quod posterius erit subjecto, et sic iterum declarare non poterit, quia non est notius illo : propter quod non fit sive non contingit per tale proprium magis aliquid discere sicut per declarans subjectum : et sic inutiliter assignatur proprium. Hujus exemplum est, si quis dixit animalis proprium esse, quod sit substantia, cujus species est homo : aliquo usus est illorum quae sunt animalis ut substantia cum adjunctis, et aliquo usus est quod est animalis pars ut homo : et ideo non bene positum est proprium.

Astruenti autem valet uti hac consideratione per oppositum, quod inspiciat si nec eodem subjecto, nec aliquo eorum quae sunt ejus, utitur in proprii assignatione : tunc enim erit bene positum proprium. Cujus exemplum est, ut qui ponit animalis esse proprium, quod sit ex anima et corpore, neque eodem subjecto cujus assignatum est proprium, neque aliquo quod subjecti sit ut pars subjectiva, usus est in assignatione proprii: et ideo bene erit positum secundum hoc proprium. Eodem modo in aliis considerandum positis in assignatione proprii quae non faciunt notius subjectum.

Unde ad considerandum problema de bonitate proprii, considerandum si aliquis in assignatione proprii, aut opposito subjecti, aut eo quod simul natura est cum ipso, aut aliquo quod posterius est illo quoad cognitionem usus est: tunc enim non erit bene positum proprium : nam opposita simul sunt natura et neutrum notius est reliquo in quantum sunt opposita: tunc enim non erit bene positum proprium, quia quod est simul natura vel posterius subjecto, non potest facere notius subjectum. Cujus exemplum est, ut qui dixit boni proprium esse quod malo maxime opponitur, opposito usus est boni: non erit ergo secundum hoc bene assignatum boni proprium.

Astruenti autem per oppositum hac consideratione utendum est, inspiciendo si nullo usus est neque opposito, neque quod simul est natura, neque posteriore: erit enim secundum hoc bene assignatum proprium. Cujus exemplum est, qui posuit disciplinae proprium, quod sit opinio sive conceptus maxime faciens fidem, nullo usus est neque opposito, neque quod sit omnino simul natura, neque posteriore : erit ergo secundum hoc bene positum proprium disciplinae. Disciplinam autem dico eam quae in disciplinabilibus et demonstrationibus conclusionum acceptus est habitus, quae opinio est in opinante, et non ab opinabili dicta : eo quod accipit demonstrabile per medium non proprium et proximum, sed per effectum vel causam remotam vel communem.

Hic autem cavendum est, quia privatio et habitus sunt opposita : et tamen non sunt simul natura, quia privatio notificatur per habitum. Sed ad hoc dicendum est, quod opposita sunt simul natura in

quantum opposita, et quod habitus notificat privationem, non est ex hoc quod opponitur, sed ex hoc quod est principium et materiale et naturale ad privationem : quia non est privatio nisi habitus, et est privatio in aptitudine ad habitum : unde quod opposita non debent poni in proprio, intelligendum est in quantum opposita sunt.

Et quod dictum est quod non debet esse posterius, cum tamen proprium sit de genere accidentium : et similiter particulae quae ponuntur in oratione circumloquente proprium, sunt accidentales, et sic posteriores subjecto. Intelligendum quoad illam cognitionem qua proprium notificat subjectum, et hoc est quoad cognitionem. Similiter proprium notificat subjectum cum cadat in ejus diffinitione. Et quod alicui dicunt quod species potest considerari secundum essentiam sive secundum substantiam, et quoad esse. Et si secundum substantiam, tunc nihil habet prius nisi genus et differentiam. Et si consideretur quoad esse, sic proprium prius : quia dicit aptitudinem ad esse quae prior est quam esse : non est curandum, quia falsum est, cum dicatur ab Avicenna, quod proprium est posterius ipso esse speciei, sicut id quod ab esse speciei fluit, et non est essentia quae sit ante esse. Et hoc patet, quia subjectum secundum esse acceptum cadit in diffinitione proprii: neque potest esse subjectum nisi secundum esse perfectum.

Deinde destruenti quidem inspiciendum est si quis assignaverit proprium, id quod non semper sequitur et non conversim ipsum subjectum : hoc enim posterius est et non prius secundum aliquem modum : nec potest esse proprium, nisi quando et in particulari, de quo non potest esse cognitio per rationem : unde hoc aliquando fit non proprium : unde non erit bene positum hujus proprium. Cujus ratio est, quia id in quo comprehendimus idem proprium inesse sicut in subjecto, de hoc non de necessitate et per se dicitur proprium, cum aliquando non insit : et sic non semper erit verum proprium praedicatum de subjecto, quia nomen proprii de subjecto aliquando non praedicatur secundum actum. Neque etiam comprehendimus ut nunc non inesse proprium : sed nomen negatum de ipso non de necessitate dicetur eidem non inesse, sed quando inest contingenter, quando abest contingenter (cum proprium debeat aut de necessitate inesse, aut de necessitate non inesse) propter hoc quia non servat maximas et regulas proprii, non erit bene positum proprium.

Amplius autem ad hoc alia ratio est : quia quando assignavit quis tale proprium, si quidem est tale ut ipsum quandoque inest, et quandoque non inest : vel si non est manifestum si inest, vel non inest : tamen tale sit proprium quod sit vel contingit amittere : non ergo erit planum et notum tale proprium quod semper non inest. Cujus exemplum est, ut qui posuit proprium animalis moveri quidem et stare. Quandoque enim movetur et quandoque stat : et ideo non erit bene positum proprium.

Astruenti autem eadem consideratione per oppositum utendum, et considerandum si aliquis tale proprium assignavit quod de necessitate semper inest et sequitur subjectum : erit enim bene positum secundum hoc proprium. Cujus exemplum est, ut qui posuit virtutis proprium in comparatione ad subjectum sive ad eum cujus est virtus, quod habentem facit studiosum sive virtuosum, assignavit proprium quod semper sequitur cujus est proprium : et ideo quoad hoc bene positum est proprium.

Deinde secundum eamdem considerationem destruenti est considerandum, si aliquis quod ut nunc proprium est assignans, non determinavit per aliud in sermone positum, quod ut nunc et non simpliciter : tunc non erit bene positum tale proprium. Cujus quidem prima ratio est: quoniam tale proprium fit extra morem sive consuetudinem assignandi proprium: hoc enim tale secundum omne tempus

assignari consuevit : et quod fit extra morem sive consuetudinem assignandi proprium, indiget determinatione : quia aliter intelligitur secundum morem aliorum propriorum. Solent autem plerumque secundum morem omnes Philosophi proprium assignare id quod semper sequitur subjectum. Secunda autem consideratio sive ratio est, quia est obscurum utrum tale sit si non determinavit assignans tale proprium, quod ut nunc et non simpliciter voluit assignare proprium.

Eadem autem consideratio per oppositum modum inspecta valet astruenti, si aliquis ut nunc proprium assignans determinavit in sermone, quoniam ut nunc proprium assignavit : nec enim inconvenienter sic determinando dixit: et ideo erit secundum hoc bene positum tale proprium ut nunc. Cujus exemplum est, ut qui dixit, quoniam alicujus hominis proprium est ambulare nunc, vel ut nunc, hoc per hunc terminum segregans ut nunc proprium a simpliciter proprio : et ideo secundum hoc bene erit positum tale proprium.

Considerandum deinde destruenti si aliquod tale assignaverit proprium quod inesse alio modo non est manifestum quam sensu : tunc enim proprium non erit recte assignatum : sensibile enim quod ex solo sensu manifestum factum est, nec aliunde cognoscitur, incertum est : cum parum post amisso circa eum sensu ejus etiam cognitionem amittamus. Dubium est enim tunc (amisso circa eum sensu) utrum adhuc insit cui prius inerat : eo quod sensu solo cognoscitur. Erit autem hoc verum in his quae sciemus consequi non ex necessitate, aut semper. Si enim ex necessitate sciremus ea consequi, amissa adhuc sensatione circa ipsa cognoscemus et quod insunt cui prius inerant. Hujus autem dicti exemplum est, ut si quis posuerit hoc solis proprium esse, scilicet astrum quod fertur super terram lucidissimum : hic enim tali aliquo usus est ut proprio, scili- cet super terram ferri, quod (ut patet) sensu cognoscitur : et ideo per hoc non est assignatum solis proprium : quoniam ignotum est quanlum ad sensum, quum sol iverit in occasum, utrum adhuc feratur super terram, eo quod tunc amisimus sensum circa ipsum.

Sed per oppositum volenti astruere proprium inspiciendum si tale assignatum sit proprium, quod non solo sensu sit manifestum : sed si est sensibile cum hoc etiam ex necessitate inesse palam sit: hoc enim modo bene positum ac recte assignatum est proprium. Cujus exemplum est, ut si quis posuerit superficiei proprium esse hoc, quod est. primum coloratum esse : est enim superficies immediatum subjectum coloris : tunc sensibili quidem aliquo usus est proprio : sed tali usus est proprio, quod licet sensibile sit, tamen manifestum est ipsum semper inesse superficiei etiam absque sensu : quare hoc modo convenienter erit assignatum superficiei proprium.

Destruenti postea valet quidem haec consideratio, ut si diffinitionem ut proprium assignavit : non enim oportet ipsum proprium quid est esse seu rei essentiam indicare. Cujus exemplum est ; quoniam qui dixit animal gressibile bipes esse hominis proprium, assignans quid est esse hominis, assignavit (hoc est, assignare credidit) hominis proprium. Non igitur bene assignatum est hominis proprium. Diximus autem non oportere proprium indicare quid est esse rei : quoniam duplex est proprium, ut in primo hujus scientiae libro dictum est. Aliud quidem quod quid est esse rei indicans, ut diffinitio : aliud autem non, ut proprium de quo hic loquimur. Diximus etiam animal gressibile bipes esse hominis diffinitionem, et quid est esse ejus indicare, non curantes de exemplo, licet rei veritas sit alia.

Volenti autem astruere intuendum si illud ut proprium assignavit, quod conversim praedicatur et non indicat quid est esse rei : et si ita se habuerit, tunc erit

secundum hoc bene assignatum proprium. Ut verbi gratia, qui posuit animal mansuetum natura esse hominis proprium, assignavit tale hominis proprium quod non est quid est esse significans : et tunc sccundnm hoc bene assignatum erit hominis proprium.

Confert deinde destruenti quidem si assignans proprium non posuerit ipsum in quid est, hoc est, in genere suo : nam oportet in propriis accidentalibus ita assignare proprium genus, sicut etiam in diffinitionibus et postea addere reliqua distinguentia et sic separare : et ideo quod non est hoc modo positum proprium, non erit bene assignatum. Cujus exemplum est, ut qui dixit animam habere, esse animalis proprium, iste non posuit in quid est omne animal : et ideo hoc non erit bene positum animalis proprium.

Sed si quidem cujus est proprium assignaverit, ponens in quid ipsum sit, et reliqua superaddat separantia et distinguentia, construenti proficit, et erit secundum hoc bene assignatum proprium, ut qui proprium hominis assignavit animal disciplinae susceptibile, proprium hominis assignavit, ponens ipsum in quid est, hoc est, in genere suo : animal enim genus hominis existens dicitur etiam genus in quod, hoc est, genus subjectum proprietatis hominis, licet non sit subjectum adaequatum : et secundum hunc modum erit bene positum hominis proprium.

Per haec itaque perspiciendum (ut circa dicta concludamus) utrum bene aut non bene assignatum sit proprium. Ex his igitur considerandum etiam, utrum proprium sit omnino quod jam dictum est esse proprium, aut non sit. Nec istae sunt considerationes distinctae : quoniam loci qui constituunt proprium simpliciter, quoniam bene positum est, erunt idem his qui proprium omnino faciunt : in illis ergo, scilicet primis locis, dicuntur (hoc est, continentur) loci secundi, quasi dicamus quod quia loci per quos perspicere possumus utrum proprium sit bene assignatum, sunt loci facientes immediate cognoscere utrum proprium sit omnino quod jam assignatum est, ideo non sunt seorsum pertractandi : nam in dictis locis de constructione et destructione proprii continentur et loci de cognitione ejus quod assignatum est utrum sit proprium vel non.

In primis itaque oportet destruentem (hoc est, destruere volentem aliquid esse proprium) inspicere in unumquodque inferius cujus proprium assignavit utrum nulli insit, aut si non est verum hoo proprium secundum hoc, id est si non conveniat alicui illorum inferiorum, hoc est, si illud quod proprium assignatum est, non conveniat alicui ex illis inferioribus, licet forte aliis conveniat : aut superiori dato quod omnibus illis inferioribus conveniat, non sit tamen proprium cujusque eorum secundum illud commune cujus assignatum fuit proprium : si enim aliquo istorum modorum se habuerit, non erit proprium quod positum est esse proprium. Cujus exemplum est, si assignetur proprium esse scientis infallibilem esse sub ratione sive argumentatione, inspiciendum si hoc omni scienti convenit, ut videndum si geometer qui est sciens sit infallibilis in sua argumentatione semper, et viso quod hoc non convenit geometrae, eo quod aliquando fallitur falso describendo figuras de quibus argumentatur. Non est ergo hoc scientis proprium quod dictum est, quod est infallibilem esse sub oratione, quia non convenit omni scienti.

Juxta hanc considerationem oportet astruentem sive astruere volentem considerare si de omni verum est proprium : quia si de omni verum est, tunc esset simpliciter verum etiam de ipso : quia quod per se omni convenit, convenit secundum quod ipsum et simpliciter et soli illi : et sic erit simpliciter proprium, quod positum est esse proprium. Cujus exemplum est, ut quoniam animal su-

sceptibile disciplinae de omni homine verum est : et ideo quod de quolibet verum est, erit ergo proprium hominis. Ut autem idoneus sit aliquis ad discernendum quando convenit omni et secundum ipsum, dicimus quod hic locus istius considerationis utilis est destruenti quidem ut inspiciat si non dicitur ratio quae describit proprium de omni eo de quo dicitur nomen subjecti : ita etiam si de quocumque dicitur nomen, de illo eodem non dicitur ratio quae est proprii : et e converso si non dicitur ratio propria, neque nomen ejus, ita quod conversim praedicarentur de se invicem : tunc enim non erit proprium. Construenti autem utilis est opposito modo considerando, si de quo dicitur nomen, semper de eodem dicitur ratio proprii : et e converso si de quo dicitur ratio, et nomen sive subjectum praedicatur. Dicitur autem proprii ratio : quia ad determinandum ponitur, sicut ratio quae est diffinitio. Et dicitur subjectum nomen, quia sicut nomen diffiniti se habet ad diffinitionem, ita subjectum se habet ad proprium, quantum ad hoc quod declaratur per proprium quam ad quantitatem, sicut in ante habitis dictum est.

Deinde destruenti quidem considerare oportet ad hanc proprii conditionem quae est conversim praedicari, etiam quod si non dicitur nomen de omni de quo dicitur ratio, et e converso si non dicitur ratio de omni eo de quo dicitur nomen : tunc enim non erit proprium quod dicitur inesse ut proprium. Cujus exemplum est, ut animal susceptibile disciplinae dicitur de omni homine, et e converso juxta eamdem considerationem per oppositum modum acceptam. Astruentem considerare oportet, si de omni de quo ratio et nomen praedicatur, et e converso : quia tunc esset bene positum proprium, ut de quocumque verum est et praedicatur animam habere, et animal esse verum est e praedicatur. Et e converso de quo verum est esse animal, et de quo praedicatur animal, de omni illo praedica- tur animam habere : erit ergo animam

D habere animalis proprium.

Deinde destructive quidem oportet considerationem habere ad hanc proprii considerationem vel conditionem quae est non in quid praedicari : quid autem in diffinitione proprii est subjectum positum in diffinitione propriae passionis. Unde considerandum destruenti si aliquis assignavit ipsum subjectum cujus passio est propria, ut et ipsum subjectum sit proprium ejus quod est in subjecto : tunc enim non erit proprium quod sic ponitur. Cujus exemplum est, ut qui assignavit quod est ignis esse subtilissimum corpus, cum ignis sit subjectum, et subtilissimum corporum esse passio sive proprium, hoc tale subjectum assignavit praedicari ut proprium : non esset ignis proprium subtilissimum corpus. Ignis in quid, subtilissimum autem corporum esse in quale praedicatur : et propter subjectum erit proprium ejus passionis sive proprii quod in subjecto esse dicitur. Cujus ratio est, quia si hoc dicatur, sequitur quod unum et idem plurium etiam specie differentium proprium erit : nam eidem subjecto insunt plura etiam specie differentia, quae tamen ut propria de sola substantia sunt dicta : quorum omnium secundum hoc proprium erit, quod subjectum erit eorum.

Contra hoc tamen quidam objiciunt, quia si uni subjecto multa insunt propria, haec omnia convertuntur cum subjecto praedicato : sed quaecumque uni et eidem convertuntur, ipsa etiam inter se convertuntur : ergo ista propria inter se convertuntur : et sic unum est alterius proprium, quod falsum est. Sed ad hoc dicendum, quod propria large dicuntur hic quaecumque insunt omni et soli, ut grammatica et musica homini secundum aptitudinem : et tunc inconveniens est subjectum dici proprium eorum quae sunt in subjecto : quia sic homo erit proprium grammaticae, et proprium musicae et albedinis et aliorum multorum : quod est

contra naturam proprii, quod convenit uni et soli secundum speciem.

Astruenti vero valet haec consideratio opposito modo considerando etiam et si id quod in subjecto est ut passio, assignavit quis esse proprium subjecti: hoc enim cum in quali et non in quod praedicatur, erit proprium quod ab adversario positum est non esse proprium : si quidem de solo secundum speciem, ut dictum est, praedicatur. Cujus exemplum est, ut qui dixit terrae proprium esse, quod sit corpus gravissimum in sua specie : hoc enim subjecto assignavit proprium quod de sola re subjecti dicitur, et ut proprium praedicatur in quale : et ideo erit recte positum terrae proprium.

Deinde alia consideratione penes eamdem conditionem proprii quae est non in quid praedicari respiciendo ad genus quod est quid in.diffinitione, oportet destruentem considerare si aliquis assignavit proprium quod secundum participationem refertur ad subjectum : tunc enim non erit proprium quod positum est esse : eo quod secundum participationem inesse conducit ad aliquid inesse substantialiter ut genus et differentia : unde tale quid participat subjectum, non erit proprium, sed substantialis differentia quaedam de aliqua specie generis dicta quam constituit. Cujus exemplum est, ut quoniam non assignavit ut proprium qui dixit proprium hominis esse gressibile bipes : hic enim differentiam assignavit ut proprium hominis secundum participationem ejus quod quid est esse conducit: et ideo non erit hominis proprium gressibile bipes, sed substantialis differentia.

Juxta hanc considerationem per omnem modum oportet astruentem considerare, si aliquis assignavit proprium non secundum participationem ejus quod participat ipsum subjectum, nec id quod assignavit, est quid est esse rei substantiale significans, sed in quali accidentali praedicatum : tamen etiam soli convenit, et de quo res subjecta conversim praedicatur : ut animalis proprium esse quod na- tum est sentire : hoc enim neque participative dictum de specie assignavit proprium, neque quid sit esse significans : et tamcn de quo res subjecta conversim praedicatur: erit ergo animalis positum recte quod sentire natum est.

Deinde considerando proprium ad id quod consequitur conditionem proprii quae est omni et soli inesse : ad id enim sequitur simul inesse proprium situm cum subjecto, et non prius, nec posterius. Oportet igitur considerare destruentem si contingit subjecto posito inesse proprium simul. Dico tempore et consequentia, et non causa simul et natura : sed contingit vel prius vel posterius inesse ei subjecto cujus est nomen quod innotescit per proprium : tunc non erit proprium quod positum est esse proprium : sed quando erit proprium, quia aliquando non sequitur ad ipsum : sed quando contingit prius ejus inesse vel posterius, non erit proprium quandoque neque semper : quia non semper sequitur ad subjectum et antecedit ad ipsum, ut id quod contingit et prius alicui subjecto inesse quam subjectum, sive posterius alicui inesse quam subjectum, non est proprium. Cujus exemplum est, ut ambulare per forum, quod contingit prius et posterius esse quam hominem : et ideo non erit ambulare per forum hominis proprium quandoque, neque semper erit proprium, hoc est, quandoque erit non proprium, neque semper erit proprium. Et non intelligitur istud sicut quidam dicunt, quod nec sit proprium quando, nec proprium semper, sed potius quod non est, nec erit proprium : et ideo semper non erit proprium : ut quoniam contingit et prius alicui inesse ambulare per forum quam homini, et alicui contingit posterius inesse quam homini: et ideo ambulare per forum hominis, nec quandoque erit proprium, nec semper. Astruenti autem juxta eamdem considerationem per oppositum modum considerandum : quod assignatum est proprium simul cum subjecto inesse ex necessitate secundum tempus et consequen-

tiam : cum tamen nec differentia substantialis sit nec diffinitio, sed nihil sit de esse substantiali : erit enim tunc proprium quod ab adverso oppositum est non esse proprium. Cujus exemplum est, ut quoniam animal susceptibile disciplinae quod proprium est hominis, et homo quod est subjectum simul, et ex necessitate consequentiae simul est, posito uno ponitur alterum, et e converso : cum tamen animal susceptibile disciplinae, nec differentia hominis sit, nec genus, nec diffinitio hominis sit. Erit ergo verum et rectum proprium hominis quod dictum est.

Deinde iterum considerando in id quod sequitur hanc conditionem quae est soli inesse, et destruitur proprium. Oportet igitur destruentem considerare proprium si eorumdem in specie in eo quod idem sunt specie, non est idem proprium. Proprium enim, ut dicit BOEtius, est accidens speciei: et ideo est unum proprium omium illam speciem participantium : et si sit non idem, non erit proprium quod positum est. Cujus exemplum est in moribus : et quoniam ejus quod assequendum est, non est proprium quod videatur quibusdam bonum, ita quod assequendum sit id quod quibusdam bonum esse videatur : assequendum enim et eligendum eadem sunt specie appetibilis : et eligendi non est proprium videri quibusdam bonum : ergo nec assequendi: quia multa assequenda quae eligenda sunt, non videntur quibusdam esse bona. Idem autem species assequendum et eligendum.

Juxta eamdem considerationem per oppositum oportet considerare construentem, si ejusdem speciei in eo quod idem specie est, idem proprium : tunc enim erit proprium quod ab adversario positum est non esse proprium. Cujus exemplum est, quoniam hominis in eo quod homo est, est proprium triplicem (hoc est, trium potentiarum) animam habere. Locus autem hujus considerationis utilis est non solum in proprio, sed etiam in accidente : quia sicut eorumdem in quantum talia.

est idem proprium : sic eisdem in quantum talia, necessarium est accidere idem, vel non inesse in accidentibus quae a subjecto causantur.

Deinde etiam comparatur proprium non solum secundum identitatem simpliciter, sed etiam secundum identitatem secundum quid, quae est generis et speciei. Unde destruentem oportet considerare si eorum quae sunt eadem specie subalterna, non idem semper specie est ut proprium, quod assignatum est. Cujus exemplum, ut quoniam idem specie sunt subalterna homo et equus : et moveri in seipso et stare in seipso, sunt propria ejusdem speciei, et equi proprium non est semper moveri in seipso sive a seipso : ergo nec proprium est hominis semper moveri in seipso sive a seipso : et sicut equi non est proprium, quod semper stet in seipso, ita hominis non est proprium semper a seipso moveri : idem enim specie semper est moveri et. stare in seipso : quia ab una causa est utrumque, quod est animal processivum: hoc enim solum habet, quod movetur in seipso et stat in seipso, ut dicitur VIII Physicorum : secundum enim quod est animal processivum, accidit ei utrumque istorum.

Juxta hoc idem astruenti considerandum occurrit, si eorum quae sunt idem specie subalterna, semper est idem proprium: tunc sequitur quod recte positum est inesse proprium, quod ab adversario dictum est non esse proprium : ut quoniam hominis qui idem est specie cum equo, est proprium esse gressibile bipes : proprium autem erit quae idem specie subalterna cum homine esse volatile bipes, quod est idem specie cum eo quod est gressibile : utrumque horum subjectorum et propriorum est idem specie, in eo quod haec ambo ut sub eodem genere subalterno proximo sunt species, cum sint sub animali: ista autem propria et gressibile bipes, ut volatile bipes, sunt ut differentiae generis proximi etiam animalis.

Hic autem locus falsus est, quia non videtur generalis esse, nisi in his in quibus proprium ad unam solam speciem refertur, ut gressibile bipes ad hominem : est enim sive contingit in quibusdam quae eadem specie subalterna ; quoniam alterum propriorum uni soli inest speciei : alterum vero non uni soli inest, sed pluribus, et non uni soli convenit : sicut homo et equus sunt idem specie : et gressibile bipes, et gressibile quadrupes idem specie : et non sequitur si gressibile bipes est proprium hominis, quod gressibile quadrupes est proprium equi, et pluribus convenit, et non uni soli equo.