CAPUT II.

De genere prout assignatur genus alicujus speciei.

Ponemus igitur primo considerationes proprias sumptas penes particulas in diffinitione generis logice positas. Deinde ponemus particulas penes ea sumptas quae consequuntur ad particulas positas in diffinitione generis logici non contracti ad materiam generis : et ipsum consideremus prout assignatur genus alicujus, et non prout genus simpliciter vel omni: et hoc est comparare genus ad propinquum etiam, vel remotum, et non ad remotum.

Si ergo ponatur genus vel pro genere alicujus existentium quod significet ens existens . Existens autem proprie est compositum, quia omne genus et species composita sunt. Primum quidem igitur inspiciendum est ad omnia quae sunt illi (quod pro genere positum est) cognata, hoc est, ejusdem coordinationis in linea praedicabili ejus quod dicitur esse genus : omnia enim quae sunt in ipso, sunt suae coordinationis ut originata secundum essentiam ab ipso : et ideo de omnibus illis praedicatur. Unde inspiciendum est si de aliquo illorum non praedicatur quemadmodum de accidente in secundo hujus scientiae libro dictum est : quia si de aliquo eorum cognatorum non praedicatur, non erit genus quod assignatum est pro genere, et problema propositum interimendum est. Cujus exemplum est, ut si voluptatis ponatur genus esse bonum (sicut ponit Epicurus), considerandum si alicfua voluptas est non bonum, sicu voluptas aegritudinalis, ut in X Ethicorum praedicatum est: et si hoc concedatur et inveniatur, manifestum quoniam bonum non est genus voluptatis : et sumitur penes hoc, quod in diffinitione generis ponitur praedicari de omnibus speciebus et individuis. Dico autem de eadem specie : quia generalissima genera sunt species entis, ut dicit Aristoteles in prima philosophia et alia species genus est generis, et alia qualitatis genus, et sic de aliis.

Deinde alia consideratio sumitur penes hoc quod in diffinitione generis est praedicari in quid : unde considerandum est demum id quod sumitur penes hoc quod assignatum est pro genere, de omnibus cognatis in quid est praedicatur, vel non, sed in quale: velut album si dicatur esse genus nivis, aut velut de anima praedicatur mobile vel movens ut genus, ut dicit Plato animam esse quod est mobile vel motivum sui, sicut in genere dicimus animam esse quod per se mobile est, hoc est, a se, sive quod movet seipsum : quamvis enim Plato dicat animam esse numerum, ut genus animae, tamen quia mobile a se ponit differentiam, et differentia generalis cum genere collocanda est, mobile a se etiamposuit genus animae: et cum nec album de nive, nec mobile a se in quid praedicetur de nive et anima, patet quia neutrum est genus ejus cujus positum est esse genus : neque enim nix secundum quid album est, vel albi suscipit praedicationem : nec anima secundum quid est quod movetur : et propter hoc non est album genus nivis, ut dixit Empedocles, nec anima est quid quod movetur, ut dixit Plato : accidit enim moveri animae, et non praedicatur de ea in quid: quemadmodum accidit animali frequenter moveri ut ambulare vel ambulans esse.

Amplius hoc quidem probatur, quod mobile esse non est genus animae : quia mobile esse a se non significat quid est in

ipso de quo praedicatur, sed significat aliud vel faciens vel patiens : movere enim significat quid faciens in genere actionis, a se moveri significat quid patiens in genere passionis. Similiter autem et album : non enim et album significat quid est nix, sed indicat quale sit illud quid, sive aliquid de quo praedicatur. Propter quod neutrum horum in eo quod quid est praedicatur de eo de quo praedicatur.

Alia etiam est ratio ad idem, quod maxime in diffinitione accidentis est inspiciendum, si diffinitio accidentis et ea quae sunt in diffinitione, aptantur convenienter ad id quod dictum est esse genus, ut patet in bis quae dicta sunt album et mobile : contingit enim ut accidens idem movere seipsum, et aliquando non movere. Similiter contingit aliud album aliquando esse album, et aliquando non contingit : et sic non erit album genus, sed inest ut accidens, cujus diffinitio est, quod contingit eidem inesse et non inesse. Propter quod neutrum horum est ut genus, sed ut accidens est utrique illorum de quibus praedicatur, eo quod (sicut diximus) utrique illorum contingit inesse et non inesse.

Amplius si attendatur consequentia ad particulas positas in ratione generis : tunc prima est quae est praedicari de pluribus, secundum regulam quae data est in Praedicamentis, quae dixit quod quando alterum de altero praedicatur ut de subjecto, quaecumque de praedicato dicuntur et omnia de subjecto dici necesse est: et ex ista sequitur, quod omnia de quibus dicitur genus, sint ejusdem coordinationis cum genere secundum rectam lineam. Si ergo non in eadem divisione vel coordinatione fuerit genus cum his quorum dicitur esse genus, et species similiter de qua praedicatur genus, sed hoc quidem ut genus sit substantia, hoc est, in genere substantiae : aliud autem de quo praedicatur genus, hoc est, species, sit qualitas, hoc est, in genere qualitatis : tunc non erit genus quod pro genere assignatum est. Verbi gratia, ut nix quidem et cygnus (qui albi sunt species secundum Empedoclem) quidem substantia : album autem (quod genus eorum dictum est) non est substantia, sed quale. Propter quod non est album genus nivis, nec genus cygni : quia non sunt ejusdem coordinationis vel divisionis.

Rursum juxta idem consequens accipitur, quod disciplina ad aliquid est, hoc est, ad disciplinatum vel disciplinabile : bonum autem vel pulchrum dicunt quale: propter quod nec bonum nec pulchrum sunt genus disciplinae : quia non sunt ejusdem coordinationis et divisionis. Nam eorum quae sunt ad aliquid secundum speciem, genera oportet esse ad aliquid, ut patet in duplici quod est species de numero eorum quae sunt ad aliquid, et multiplex quod est genus ejusdem, et etiam ad aliquid. Universaliter in talibus quidem dicendum est et pro maxima, quod sub eadem divisione et coordinatione praedicabilium oportet genus esse speciei, sive insertum cum specie secundum rectam lineam : nam si species est substantia, et est genus de ista specie praedicatum substantia : et si species est quale quid, et genus erit quale quid. Cujus exemplum est si genus est quale quid et species non, ut si album est quale quid, et color quid erit. Similiter autem et in aliis.

Secundum consequens ad idem est, quod si genus praedicatur, semper praedicatur : quia est praedicatum essentiale de pluribus, et penes consequens accipitur. Unde rursum considerandum est, quoniam genus dicitur de pluribus praedicari, si necesse est vel contingit genus participare id quod positum est in genere, sicut inferius essentialiter participat suum superius, et participare est suscipere participati superioris rationem et nomen univoce : manifestum enim, quoniam quidem species participant genera secundum nominis praedicationem, et hoc modo genera non participant species : si autem species suscipit generis nomen et

rationem, genus non suscipit nomen et rationem speciei.

Unde considerandum si continuit assignatum genus vel assignatum pro genere, participare speciem secundum nomen et rationem : quia tunc non erit genus quod pro genere assignatum est: ut verbi gratia, si quis assignet aliquid pro genere entis vel unius : tunc enim cum ens et unum de omnibus dicantur, dicuntur etiam de isto quod pro genere eorum est assignatum : et sic accidit quod id quod assignatum est pro genere entis vel unius (quae dicuntur esse species suae) participabit rationem eorum, quod est inconveniens. Et hujus causa est, quia de omnibus quae sunt, unum et ens praedicantur, et etiam de isto quod assignatum est ut genus eorum , Propter quod ratio eorum etiam, scilicet entis et unius, participatione praedicatur de ipsis. Rationem autem dico expositionem quae est majoris dcclarationis quam nomen, quia aliam ens et unum non habent rationem.

Amplius ad idem quod est praedicare de pluribus, consequens est, quod genus de omnibus his praedicatur species, et de pluribus. Unde si de aliquo vel aliquibus una vera est species secundum praedicationem, de quibus non est verum genus praedieatum de eisdem, non erit genus quod assignatum est pro genere. Verbi gratia, si ens aut scibile dicatur esse genus opinabilis : nam de non ente praedicatur opinabile: multa enim non entia sunt opinabilia, ut quod sol sit monopedalis, vel quod fauni vel satyri sint : cum autem ens vel scibile non praedicentur de non ente : et ratio est, quia ens non est non ens : et quod scitur vel scibile est, hoc est unum propter quod ens et cibile non est genus ad opinabile : quia de pluribus praedicaretur species quam genus : quia de quibus praedicatur species, et genus de eisdem praedicari necesse est: nunc autem opinabile praedicatur de quibus non praedicatur ens vel scibile.

Adhuc autem de pluribus praedicari quarto loco consequitur, quod omnia de quibus praedicatur ipsum genus, participabunt illud genus. Diffinitio autem ejus quod est participare, est suscipere participati rationem. Participatum autem dicimus, cujus secundum partem suae potestatis, et secundum partem suae communitatis inferens suscipit praedicationem, ut homo suscipit rationem animalis et praedicationem. Unde si nullum eorum quae sunt species positae sub eodem genere, contingit participare, id quod positum pro genere, non erit genus quod pro genere est assignatum. Nam impossibile est participare genus, quod nullam specierum participat, nisi sit aliqua primarum specierum primae divisionis generis sui primi, in qua immediate primum genus est divisum : hoc enim participat primum genus tantum, et nullam participat specierum : aliae autem omnes subalternae species quae sunt in genere primo, participant genus secundum aliquam specierum : quia quidquid est in genere, est in aliqua specierum illius generis praeter species primas. Si ergo ponatur motus genus esse delectationis sive voluptatis, de qua dixit Plato, quod omnis delectatio est generatio in sensibilem animam, considerandum si participat aliquam specierum motus : nam si nec est generatio nec corruptio neque nullus specialis motus de numero omnium specierum motus , manifestum est quod nulla specierum motus est : propter quod nec participat genus : eo quod necessarium est et pro maxima supponendum, id quod genus participat, et aliquam specierum participare : propter quod sequitur quod voluptas non erit species motus, nec motus erit genus voluptatis, neque erit aliud individuorum quae sunt sub motu : nam individua omnia participant speciem, et per speciem participant genus, ut alius homo indivisus.et hominem participat et animal quod est genus hominis.

Quod autem dictum est hic, quod genus et species debent esse ejusdem coordinationis sive divisionis praedicamenti,

non est contrarium ei quod in Praedicamentis in capitulo relationis dictum est : nihil enim prohibet genus esse in ad aliquid, et speciem et non esse in ad aliquid, sicut scientia est in ad aliquid, non autem grammatica : quia essentia generis et essentia speciei semper sunt in eadem coordinatione, quamvis id quod additur super essentiam, aliquando sit in alia coordinatione : et hoc patet, quia scientia (secundum id quod est) habitus vel dispositio est : quamvis accidat ei (ex comparatione ad id de quo est) in relatione esse.

Ponitur etiam consideratio accepta penes hoc consequens quod est praedicari de pluribus differentibus specie : ad hoc enim sequitur genus de pluribus praedicari quam species. Adhuc autem ad hoc sequitur non de aequalibus praedicari cum specie. Dicamus igitur ad hoc inspiciendo amplius praeter inductas considerationes, quod si id quod pro specie in genere positum est, de pluribus dicitur sive praedicatur, non erit genus illius speciei quod assignatum est pro genere, sicut si opinabile dicatur species entis, ut dixit Pythagoras, qui posuit quod magis est ens opinabile quod est extra animam, sicut causa est plus ens causato : opinabile autem cum dicatur tam de ente quam de non ente, et de pluribus praedicatur quam ens : ergo opinabile non est species entis, nec ens est genus opinabilis. Hoc autem fere positum est in ante habitis istius capituli: sed differt illud ab isto, quia quod praecedit destruit genus assignatum per hoc quod de aliquo praedicatur species, de quo non genus : hic autem destructio fit per hoc quod de pluribus specie et numero differentibus species quam genus praedicatur: de pluribus enim genus semper quam species praedicatur.

Rursum alia consideratio consequens ex ista penes idem praedicari de pluribus sumpta, et est haec, quod si de aequalibus in numero dicuntur species assignata et genus. Cujus exemplum est, ut si eorum quae omnia sequuntur, et in quae omnia sicut in prima resolvuntur, quae, sicut dicit Avicenna, sunt ens, unum, res, aliquid, ponatur unum genus, et alterum species ipsius, vel per se, vel in eo quod accidit istis inesse : ut si ponatur ens esse genus, et unum species, de omnibus enim dicitur et ens et unum : propter quod neutrum neutri comparatum potest esse genus, eo quod de aequalibus et secundum numerum et secundum speciem dicuntur. In hoc autem quod accidit illis, exemplum est in eo quod ista prima sunt et principia : unde si primum et principium ad se invicem comparata ponantur genus et species, idem accidit inconveniens : quia utraque quae dicta sunt, idem sunt: et ideo neutrum de pluribus praedicatur quam alterum, et sic neutrum est genus ad alterum.

Elementum autem vel fundamentale principium ad omnia ista quae dicta sunt, est quod de pluribus praedicatur sive dicitur genus quam species et quam differentia : de paucioribus enim differentia dicitur quam genus, quia aliter nec divideret genus quando est divisiva : nec opposita generi contraheret potestatem generis quando est constitutiva, penes idem consequens quod est praedicari de pluribus specie differentibus et in quid.

Adhuc sumitur consideratio : quia inspiciendum si aliud assignatum pro genere, sit genus alicujus eorum quae non differunt specie, ab his quae sunt in specie contenta, cujus genus assignatum : quia si non est genus eorum quae indifferentia sunt specie ab illis, non erit genus quod pro genere est assignatum : vel etiam si non videatur esse genus eorum, non erit genus quod pro genere est assignatum. Et haec consideratio sicut valet destruenti, ita valet construenti. Si enim construat, quod idem genus eorum quae non differunt, concludetur illud vere esse genus per hanc maximam, quod omnium quae non differunt specie, est idem genus. Si ergo unius talium genus esse monstretur, quod unius talium quod assignatum est, non sit, manifestum est quod

sequitur, quod nullius corum si1 genus : quia una ratio est in uno et in omnibus quoad esse genus vel non esse genus. Cujus exemplum est, ut si quis ponat esse lineas insecabiles, ex quibus lineis divisibiles componuntur, ut in libello de indivisibilibus lineis dicit Aristoteles, eo quod omne divisibile ex indivisibilibus componitur, ut dixerunt Democritus et Leucippus, Plato in hoc signo ponens indivisibiles lineas, quum dicat indivisibile esse primum genus linearum, patet quod peccavit: id enim quod genus esse assignavit, non potest esse genus indivisibilium linearum: quia indivisibile de indivisibili non praedicatur : cum tamen lineae divisibiles et indivisibiles sint eaedem, sive secundum speciem indifferentes : omnes enim rectae lineae indifferentes sunt, sive sint divisibiles, sive indivisibiles. Rectae autem dico : quia rectitudo est forma simplex et uno modo, quae competit primis lineis quae sunt compositarum linearum principia: unius enim formae est rectitudo et simplex. Curva autem ex duabus formis composita est, convexo scilicet, et concavo : et ideo curvitas est multis modis, rectitudo uno modo: et ideo indivisibile non potest esse genus ad rectas lineas. Et haec est vera istius considerationis expositio : et de hoc quod alii dicunt non est curandum.