CAPUT III.

De litigioso syllogismo.

Litigiosus autem svllogismus a lite (quae inter opponentem et respondentem oriri potest) nomen accipit. Potest autem esse lis de syllogismi materia, et potest esse lis de syllogismi forma, et potest esse lis de utroque illorum : et ideo sic describitur vel notificatur syllogismus litigiosus. Litigiosus est qui est ex his quae videntur probabilia, non sunt autem probabilia, sed probabilitas est in eis quaedam phantasia sive apparentia, ita quod ex talibus est syllogizaus formam perfectam habens syllogismi in figura et modo et inferentia : et hic est primus modus litigiosi peccans in materia. Et ille est etiam litigiosus secundo modo, qui ex probabilibus vere est, et non ex apparentibus probabilibus tantum : sed non est svllogizatus secundum formam figurae et modi. Aut etiam ille litigiosus est tertio loco,qui apparens sive apparenter et non existenter syllogizatus exilis quae non sunt sed videntur probabilia: et iste peccat tam in materia quam in forma. Hoc autem dupliciter exponitur, scilicet de materia et forma syllogismi simpliciter, et de materia et forma syllogismi ad propositum. Priori quidem modo de forma et materia simpliciter exponendo detur tale exemplum. Omnis statua est naturalis : Herculis statua est statua : ergo est naturalis. Patet quod prima est falsa, et non probabilis : videtur tamen esse secundum phantasiam probabilitatis, per locum sophisticum procedentem sic : omne aes est naturale : statua est aes : ergo statua est naturale. Ordo autem terminorum et combinatio propositionum in qualitate et quantitate formam tenent svllogisticam: propter quod ille syllogismus peccat in materiatantum, et non in forma. Si autem sic arguitur : omnis homo est animal : omnis asinus est animal: ergo omnis asinus est homo. Iste svllo2ismus procedit ex vere probabilibus : tamen non est syllogizatus, quoniam formam in figura et modo non habet, cum sit in secunda ligura ex affirmativis, nec tenet figuram et modum nisi inutilis coniugationis . Si autem sic arguitur : omnis homo est animal : nullum risibile est homo : ergo nullum risibile est animal. Erit falsa minor et improbabilis : quae tamen videtur probabilis apparenter per locum sophisticum : quia omne risibile est proprium : nullum proprium est animal : sic, nullum proprium est animal : omne risibile est proprium : ergo nullum risibile animal. Et sic peccat in materia in minori propositione : et peccat in forma, quia minor est negativa contra formam in modo primae figurae : peccat igitur tam in materia quam in forma.

De syllogismo autem ad propositum planum est hic exponere : quia si sic arguitur : omnis canis est latrabile : omne marinum est canis : ergo omne marinum est latrabile. Constat quod iste svllogis-

mus est litigiosus, et non peccat contra syllogismum simpliciter, sed contra formam syllogismi ad propositum : si enim termini positi in tali syllogismo recte se haberent in habitudine medii ad majus extremum, et in habitudine medii ad minus extremum, esset syllogismus probans et ad propositum : sed quia non habent terminorum debitam habitudinem, quae est causa concludendi in syllogismo ad propositum in forma ipsius, ideo peccat contra formam syllogismi probantis : et secundum hanc formam non est syllogizaus, quamvis habeat formam simpliciter.

Et secundum hoc trium syllogismorum litigiosorum ista sunt exempla. Omne nomen unum significat unum : canis est nomen unum : ergo significat unum. Vel sic secundum Epicurum : omnis voluptas est bona : coitus est voluptas : ergo coitus est bonus. Hic enim peccatur in prima propositione contra probabilitatem quae est materia syllogismi dialectici : et non peccant termini in habitudine positi in figura et modo. Si autem sic arguitur : omnis justitia est bona : omnis honestas est bona : ergo omnis honestas est justitia . Habitudo terminorum probantium non valet : quia non sequitur si idem consequens sequitur ad duo antecedentia, quod unum istorum sequatur ad aliud : et ideo peccat contra formam syllogismi ad propositum, quamvis in materia non peccat in aliquo. Si autem sic arguatur : omnis canis est latrabile : marinum est canis : ergo marinum latrabile. Hic prima falsa est peccans in materia probabilitatis: et habitudo medii ad utrumque extremum indebita : et sic peccat contra terminorum habitudinem ad probandum, et sic peccat contra formam syllogismi ad propositum. Distinximus autem inter syllogismum ex probabilibus, et syllogismum ex apparenter probabilibus : ideo quia non omne quod videtur probabile per locum aliquem, est etiam probabile secundum rei veritatem : nihil enim horum quae videntur probabilia tantum in superficie ex signo aliquo fallaci, omnino sive omnimodam et profundatam habet phantasiam, hoc est, apparentiam, quae usque ad existentiam pertingat, velut se habere accidit apparentiam quae est circa principia quae sunt loci sophistici litigiosarum disputationum : litigiosa enim disputatio locis sophisticis innititur sicut principiis : statim enim in primo intuitu (etiam eis qui parva per rationem videre possunt) manifesta est in eis (quia talia sunt) falsitatis natura sive causa : et ideo sunt probabilia, et aut quae videntur probabilia.

Distinctis autem, ut dictum est, litigiosis syllogismis, dicamus quod primus de numero eorum qui dicti sunt syllogismi litigiosi, est litigiosus syllogismus, syllogismus quidem in forma, litigiosus autem in materia : et ideo ille dicatur et litigiosus et syllogismus, nomen syllogismi habens, eo quod servat formam syllogisticam. Reliquus autem qui peccat in forma, et ille qui peccat in materia et forma (hi autem duo nisi per peccatum in forma a primo segregantur : et ideo quoad hoc quod a primo segregantur, in unum coincidunt, quo peccato formali a primo segregantur). Ille ergo reliquus duplicatus syllogismus dicatur syllogismus litigiosus. Sed non dicatur syllogismus simpliciter et sine determinatione. quia nomen a forma imponitur : et quod non participat formam, non participat nomen. Quod autem non dicitur syllogismus, est eo quod videtur quidem syllogizari, non autem syllogizatur, quia formam syllogisticam non servat. Et quamvis sint tres syllogismi litigiosi, tamen peccata non sunt nisi duo, scilicet peccatum in materia et peccatum in forma, quae simul colligit peccans in utroque.

Si autem quis objiciat contra hoc dicens, quod in naturis deficiente materia deficit forma rei et nomen. Et similiter in syllogismis deficiente materia debet deficere nomen et ratio : et sic peccans in materia, non debet dici syllogismus. Non est curandum, et est dicendum quod

est materia syllogismi simpliciter, termini scilicet et propositiones, et in hac materia non peccat, sed sufficit ad servandam formam syllogismi : et est materia syllogismi ad propositum, quae est probabilitas propositionum, et contra hanc peccat, et ideo etiam nomen amittit syllogismi ad propositum : quia syllogismus peccans in materia, non est syllogismus ad propositum.

Et si quis objiciat quod quidquid est in genere inferiori, est etiam in genere superiori. Syllogismus autem peccans in forma, est in genere litigiosi syllogismi, et syllogismus litigiosus est etiam syllogismus : ergo peccans in forma est etiam syllogismus. Sunt deridenda? hujusmodi objectiones, quia cum syllogismus dividitur in demonstrativum, dialecticum, litigiosum, et falsigraphum, non dividitur ut genus, sed ut analogum figuraliter acceptum secundum quod quidem syllogismi figuram imitatur : et ideo syllogismus litigiosus non est nisi secundum hoc quidem, quia scilicet figuram et modum syllogismi imitatur : et ideo non sequitur quod peccans in forma sit syllogismus, quia in figura et modo syllogismum non imitatur, sicut syllogismus secundum quid, et non simpliciter : quare litigiosus talis non est syllogismus per hujusmodi imitationem.

Et attende quod statim in superficie omnibus apparentia dicuntur, quae apparent ad aliquem locum sophisticum per aliquid commune et accidentale, sicut fel apparet mel per similitudinem humoris crocei : et haec faciunt deceptionem non de facili deprehensibilem. Quaedam autem faciunt phantasiam per signa naturalia, sicut signum est habere lac in mammillis ad conceptum, summitates habere magnas ad esse forte : et haec faciunt probabilitatem.

Attende etiam quod quidam dicunt

(qui parva videre possunt) subtiles et sa- pientes, parva subtilia vocantes, quibus

facile est sophistica videre : licet etiam tales aliquando lateat falsitatis natura,

praecipue in accidente. Sed haec expositio derisoria et contra mentem Auctoris: quamvis verum sit quod dicit : quia proculdubio parva sunt sophistica : propter quod dicit Aristoteles quod occultantur, ne parvitas eorum appareat, et sic nulla reputentur : et ibi qui parva videre possunt, sunt in parvis periti, quia talia sufficiunt distinguere. Et quod accidens aliquando latet sapientes, est propter similitudinem extranei ad essentiale, sicut suo loco declarabitur.