Dicit igitur:

" Tradentes in synagogas, "

Ubi est concilium Judaeorum, ut vos audiant. Act. v, 41: Ibant Aposloli gau-dentes a conspectu concilii, quoniam digni habili sunt pro nomine Jesu contumeliam pati. Matth. XXIV, 11 : Tradent vos in conciliis, et in synagogis suis flagellabunt vos.

" Et custodias " carcerales. Act. v, 18: Injecerunt manus in Apostolos, et posuerunt eos in custodia publica. Act. XII, 5 : Petrus quidem servabatur in carcere: oratio autem fiebat sive intermissione ab Ecclesia ad Deum pro eo.

" Trahentes " eos captos " ad reges. " Act. XII, 1 et 2 : Misit Herodes reae manus, ut affligeret quosdam de Ecclesia. Occidit autem Jacobum, fratrem Joannis, gladio. Unde " ad reges, " superiores judices, " et praesides, " inferiores trahebantur ut punirentur. Matth. x, 21 : Tradet autem frater fratrem in mortem, et pater filium: et insurgent filii in parentes eorum, et morte eos afficient.

" Propter nomen meum "

Quod praedicatis : quia illius notitiam hominibus iraprimitis. Et haec est causa gloriosa, quae martyrem facit: quia tunc quaeritur in vobis nomen Christi, et sunt inimici Christi non vestri, qui hoc nomen quaerunt exstinguere. Matth. x, 22: Eritis odio omnibus propter nomen meum. Hoc enim est nomen magnum, quod est super omne nomen : sicut dicit Apostolus, ad Philipp, II, 9 : Donavit illi nomen quod est super omne nomen. Hoc est nomen Adrairabile. Judicum, XIII, 18: Cur quaeris nomen meum quod est mirabile? Hoc est nomen in quo benedictionem consequitur omnis qui benedicetur. Isa. lxv, 15 et 16 : Servos suos vocabit nomine alio : in quo qui benediclus est, benedicetur in Deo amen. Hoc est nomen quod os Domini nominavit. Isa. lxii, 2 : Vocabitur tibi nomen novum, quod os Domini nominabit.

" Continget autem vobis "

Haec persecutio, " in testimonium " veritatis et virtutis. Unde etiam AdminBookmark graece, festis est latine, et testimonium contra illos condemnandos. Deuter. xxx, 19 : Testes invoco hodie, scilicet contra vos, coelum et terram. Psal. CXVII, 129 : Mira bilia testimonia tua, Domine. Cum enim in judicio convincetis eos de eo quod ad conversionem eos admonuistis, lunc testes erunt contra eos persecutiones, quas pro veritate vobis intulerunt. Isa. VIII, 16 : Liga testimonium, signa legem in discipulis meis.

" Ponite ergo in cordibus vestris, non praemeditari quemadmodum respondeatis.

" Ego enim dabo vobis os et sapientiam, cui non poterunt resistere et contradicere omnes adversarii vestri. "

Ecce hic secundo consolatur : quia in verbo invincibiles erunt.

Et dicit hic tria, scilicet, qualiter a Domino sapientiam respondendi accipient : et secundo, quam sit hoc necessarium, quia illi qui deberent loqui pro eis, impugnabunt eos : et tertio, qualiter etiamsi contingat mori per veritate, Deus eis et vitam et membra restituet.

Dicit igitur: " Ponite, " hoc est, firmato " in cordibus vestris, " nihil haesitando, " non praemeditari, " per studium et litteraturam, " quemadmodum respondeatis, " hoc est, quemadmodum respondere debeatis. Matth. X, 19 : Nolite cogitare quomodo aut quid loquamini. Ratio autem hujus est, Joan. XIV, 26 : Paraclitus Spiritus sanctus, quem mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit omnia, et suggeret vobis omnia quaecumque dixero vobis. Sic fecit Apostolus, I ad Corinth. II, 4 : Sermo meus, et praedicatio mea, non inpersuasibilibus humanae sapientiae verbis, sed in ostensione spiritus et virtutis.

" Ego enim dabo vobis, "

Per Spiritum sanclum, " os ", hoc est, eloquentiam, " et sapientiam, " interius linguam informantem, " cui non poterunt, per rationes, " resistere omnes adversarii vestri, " sive tyranni, sive haeretici, sive falsi advocati qui usque hodie cum contentione contra veritatem loquuntur, sicut Tertullus contra Paulum . Exod, IV, 12 : Perge igitur, et ego ero in ore tuo, doceboque te quid loquaris. Jerem, I, 9 et 10: Ecce dedi verba mea in ore tuo : ecce constitui te hodie super gentes et super regna. Act. VI, 10 : Non poterant resistere sapientiae et Spiritui qui loquebatur. I ad Corinth. II, 12 et 13: Nos non spiritum hujus mundi accepimus, sed Spiritum qui ex Deo est : ut sciamus quae a Deo donata sunt nobis : quae et loquimur non in doctis humanae sapientiae verbis, sed in doctrina spiritus, spiritualibus spirilualia comparantes. Eccli, XXI, 20 : Os prudentis quaeritur in Ecclesia : et verba illius cogitabunt in cordibus suis. Sed contra hoc, quod hic dicitur videtur esse quod dicitur, Isa. XLV, 21: Annuntiale, et venile, et consiliamini sirnul. Glossa: Ut omnes per mundum euntes, idem annuntietis. Sed ad hoc dicendum, quod hoc consilium uniformitatis fecit in eis unitas spiritus. Ita etiam dicit Paulus, ad Galat, II, 1 et seq., quod ascendit in Jerusalem ad Apostolos, ut conferret cum eis Evangelium : et tamen in collatione illa sibi nihil contulerunt, quia totum revelaverat Spiritus, quod illi conferre poterant. Aliter enim idiotae exeuntes et divisi, longe lateque per mundum idem praedicare non potuissent.

Dicit autem quod adversarii etiam contradicere non potuerunt. Et hoc non intelligitur quantum ad contradictionem exteriorem, sed quantum ad intrinsecus rationem.

" Trademini autem a parentibus, et fratribus, et cognatis, et amicis, et morte afficient ex vobis :

" Et eritis odio omnibus hominibus propter nomen meum.

" Et capillus de capite vestro non peribit "

Ostendit enim quam necessarium est, quod talis eis detur sapientia : quia illi qui loqui debebant pro eis, impugnabant eos.

Et hoc est : " Trademini autem a parentibus " carnalibus infidelibus. Psal. XXVI, 10 : Pater meus et mater mea dereliquerunt me : Dominus autem assumpsit me. Luc. XIV, 26 : Si quis venit ad me, et non odit patrem suum, et matrem, et uxorem, et filios, et fratres, et sorores..., non potest meus esse discipulus.

" Et a fratribus. " Mich. VII, 2 : Omnes in sanguine insidiantur : vir fratrem suum ad mortem venatur.

" Et cognatis, " quibuscumque gradibus consanguinitatis et affinitatis conjunctis. Jerem. IX, 4 : Omnis frater supplantans supplantabit.

" Et amicis. " Jerem. IX, 4 : Omnis amicus fraudulenter incedet. Mich. VII, 6 : Inimici hominis domestici ejus. Tales enim amici sunt, de quibus dicitur, Eccli. VI, 10: Est amicus socius mensae, et non permanebit in tempore lauationis. Tales enim sunt amici hujus mundi, de quibus dicitur, Jacob. IV, 4 : Quicumque voluerit amicus esse saeculi hujus, inimicus Dei constituitur.

" Et morte afficient ex vobis "

Quosdam sicut Jacobum majorem, et Jacobum minorem, et Stephanum, et quosdam alios quos interfecerunt Judaei. Matth. X, 28 : Nolite timere eos qui occidunt corpus, animam autem nonpossunt occidere ". Consolatur aulem eos de resurrectione, dicens:

" Et capillus de capite vestro, "

Ad decorem et honestatem naturae ,pertinens, " non peribit. " Luc. XII, 7 : Sed et capilli cupitis vestri omnes numerali sunt. Supra autem expositum est hoc ipsum . Si autem non perit capillus, qui minima pars est animati corporis, nullo modo alia membra possunt perire. II Machab, VII, 10 et 11: Linguam postulatus cito protulil, et manus constanter extendit, et cum fiducia ait: E caelo ista possideo, sed propter Dei leges haec ipsa despicio, quoniam ab ipso me ea recepturum spero.

" In patientia vestra possidebitis animas vestras. "

Hic tangit quod omnia ista patientia vincuntur.

Et hoc est quod dicit: " In patientia,)) quae est aequanimis tolerantia adversorum, ut dicit Tullius, " possidebitis, " hoc est, ad nutum habebitis, sicut homo suam possessionem, " animas vestras, " hoc est, animalitates vestras. Et intendit dicere, quod quamvis animalitas tolerantia? adversorum reluctetur, tamen regimine rationis possidenda et reducenda est, ut propter adversa non cedat : sed Deum etiam vitae temporali praeponat. Act. xx, 24: Nihil horum vereor, nec facio animam meam pretiosiorem quam me, dummodo consummem cursum meum, et ministerium verbi quod accepi a Domino. Jacob. I, 4 : Patientia opus perfectum habet, ut silis perfecti et integri, in nullo deficientes. Dicit autem hic Gregorius, quod et patientia est ra-

" dix et custos omnium virtutum. " Quod alibi dicitur de humilitate: et alibi dicitur de charitate quod radix est virtutum. Et omnia haec dicit idem sanctus Gregorius. Est autem patientia radix, quantum ad illam radicis proprietatem, quod est arborem firmare contra impulsus exteriores. Humilitas autem custos est, quantum ad occultationem ab insidiantibus. Sed charitas, quantum ad succi et nutrimenti ministrationem, est radix. Proverb. XIV, 29 : Qui patiens est, multa gubernatur prudentia. Proverb. XIX, 11 : Doctrina viri per patientiam noscitur. Hic enim possidet ad nutum animam. Proverb. XV, 32 : Qui acquiescit increpationibus, possessor est cordis. Proverb. XVI, 32 : Melior est patiens viro forti : et qui dominatur animo suo, supple, fortior est expugnatore urbium. Sapientia enim in verbis, et patientia in verberibus omnia vincunt. Quae duae alae datae sunt mulieri quae Ecclesiam significat, quibus volat in desertum ut defendatur a dracone diabolo, qui eam persequitur .

" Cum autem videritis circumdari ab exercitu Jerusalem, tunc scitote quia appropinquavit desolatio ejus. "

Hic exaggerat obsidionem.

Et dicit duo, scilicet obsidionem, et obsidionis districtionem.

De obsidione dicit : " Cum autem videritis, " oculis corporeis : quia usque ad illa tempora multi discipulorum et Apostolorum vixerunt, " circumdari, " in circuitu, " ab exercitu, " per totum, " Jerusalem, " per Romanos. Luc. XIX, 43 : Circumdabunt te inimici tui vallo, et circumdabunt te, et coangustabunt te undique.a Tunc scitote, " ex veritate.Joan.XIV ,

29 : Dixi vobis prius quam fiat, ut cum factum fuerit, credatis.

" Quia appropinquavit desolatio ejus.D Quia tantum debilitavit eam iniquitas, quod resistere non poterunt. Neque Deus liberabit eos, sicut liberavit ab obsidione Sennacherib . Unde Josephus dicit, qnod in obsidione Romanorum nullum responsum ab aliquo Prophetarum habere potuerunt, quod numquam antea accidit: quia Dominum omnium Propheterum offenderunt et occiderunt.

" Tunc qui in Judaea sunt, fugiant ad montes: et qui in medio ejus, discedant : et qui in regionibus, non intrent in eam.

Quia dies ultionis hi sunt, ut impleantur omnia quae scripta sunt. "

Hic exaggerat istius obsidionis districtionem.

Et dicit duo. Primo enim exaggerat in his qui fugere possunt: et secundo, in his qui non possunt effugere.

In primo horum duo facit. Primo enim persuadet, quod sine alia occupatione fugiant, qui fugere possunt: et secundo, dicit causam.

Dicit igitur tribus generibus hominum, quod sine qualibet alia occupatione fugiant, dicens: " Tunc, " obsidione perfecta, " qui in Judaea sunt, " hoc est, in regno Judaeae, non in civitate Jerusalem, " fugiant ad montes, " hoc est, ad silvestria et campestria, et non ad munitiones, quia defendi non poterunt. Habacuc, I, 10: Ipse super omnem munitionem ridebil, et comportabit aggerem, et cupiet eam.

" Et qui in medio ejus, "

Hoc est, Judaeae sunt per habitationem, " discedant, " quia sicut extranea, ita nec media poterunt resistere. Numer. XVI, 26 : Recedite a tabernaculis hominum impiorum,... ne involvamini in peccatis eorum. Apocal. XVIII, 4 : Exite de illa, populus meus, ut ne participes sitis delictorum ejus, et de plagis ejus non accipiatis. Qui ergo in medio habitat, ubi regna magis consueverunt esse pacifica, non descendat in eam : ne ipse descensus ei fugae veiocis impedimentum fiat, sed relictis omnibus cito discedat.

" Et qui in regionibus,"

Sunt dispersi, " non inirent in eam, " revertentes in Judaeam, ut aliquid de suo ibi tollant. Matth. XXIV, 17 et 18 : Tunc qui in lecto est, non descendat tollere aliquid de domo sua : et qui in agro, non revertatur tollere tunicam suam. Fuga enim erit adeo impedita, quod modicum impedimentum praeoccupabit hominem. Amos, ii, 14, 15 et 16 : Peribit fuga a veloce, et fortis non obtinebit virtutem suam, et robustus non salvabit animam suam, et tenens arcum non stabit, et velox pedibus suis non salvabitur, et ascensor equi non salvabit animam suam, et robustus corde inter fortes nudus fugiet in illa die, dicit Dominus. Unde in Historia Ecclesiastica legitur, quod Christiani ante captivitatem Romanam admoniti per Angelum de Judaea fugerunt : et in civitate quae vocatur Pola, trans Jordanem, habitaverunt, donec praeteriit captivitas.

Hujus autem tantae districtionis reddit causam, dicens:

" Quia dies ultionis "

Sanguinis Christi et Prophetarum et discipulorum Dei, et ingratitudinis Judaeae, quia tempus suae visitationis non cognovit, " hi sunt, " sicut ipse Christus cum planctu, praenuntiavit . Isa. XXXIV, 7 et 8 : Inebriabitur terra eorum sanguine, et humus eorum adipe pinguium. Quia dies ultionis Domini, annus retributionum judicii Sion. Psal. lxxviii, 10 et 11: Ultio sanguinis servorum tuorum, qui effusus est, introeat in conspectu tuo. Isa. lxiii, 4 : Dies ultionis in corde meo, annus redemptionis meae venit. Abdiae. v. 15 : Sicut fecisti, fiet tibi : retributionem tuam convertet in caput tuum.

" Ut impleantur omnia quae " inde " scripta sunt, " quae Deus ultionum Dominus ore Christi et Prophetarum et Apostolorum praedixit. Matth. V, 18 : lota unum, aut unus apex non praeteribit a lege, donec omnia fiant.

Sic igitur in his qui fugere possunt exaggeravit captivitatem, et obsidionis districtionem.

" Vae autem praegnantibus, et nutrientibus in illis diebus ! "

Hic exaggerat istam districtionem in his qui fugere non possunt.

Dicit autem duo, scilicet, quod vae erit non potentibus fugere, et subjungit causam.

De primo dicit duo, scilicet, " Vae praegnantibus ! " Per praegnantes intelligit omnes qui impedimenta fugae conceperunt in seipsis. Illi enim quasi praegnantes sunt. IV Reg. XV, 16 : Percussit Manahen Thapsam, et omnes qui erant in ea:... noluerant enim operire ei, et interfecit omnes praegnantes ejus. Manahen interpretatur consolans, et significat Christum consolantem suos interfectos. Thapsa autem pulchra interpretatur, et significat Judaeam pulchram per Romanos a Christo percussam, quia ei noluerunt aperire. Joan. I, 11 : In propria venit, et sui eum non receperunt. Amos, I, 13 : Dissecuit omnes praegnantes ejus, Isa. XXXVII, 3 : Dies tribulationis,... dies haec : quia venerunt filii usque ad partum, et virtus non est pariendi.

" Et nutrientibus. "

Per nutrientes intelliguntur omnes qui impedimentum fugae habent in sibi conjunctis, et sibi adhaerentibus: quia illi in se, et in charis suis punientur. Thren. II, 11 et 12 : Effusum est in terra jecur 1 meum super contritione filiae populi mei, cum deficeret parvulus et lactens in plateis oppidi. Matribus suis dixerunt : Ubi est triticum et vinum ? cum deficerent quasi vulnerati in plateis civitate, cum exhalarent animas suas in sinu matrum suarum ? II Machab. VI, 10 : Duae mulieres delatae sunt natos suos circumcidisse, quas, infantibus ad ubera suspensis, cum publice per civitatem circumduxissent, per muros praecipitaverunt.

Vae ergo praegnantibus et nutrientibus "in illis diebus " angustiae et tribulationis ! quia illi dies luce justitiae suae oculos aperient, quos culpa clausit, quando Filium Dei recognoscere noluerunt. Joan. I, 10 : In mundo erat, et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non cognovit." Erit enim pressura magna super terram, et ira populo huic.

Et cadent in ore gladii, et captivi ducentur in omnes gentes, et Jerusalem calcabitur a Gentibus, donec impleantur tempora nationum. "

Hic subjungit causam primo in communi, postea in speciali.

In communi quidem primo ostendit illius tribulationis effectum, dicens : " Erit enim pressura magna, " hoc est, tribulatio opprimens, ita quod nullum patebit effugium : quia pressit eos Deus mole judicii sui propter multas suas iniquitates. Unde Job talem tribulationem abhorrens in spiritu, dixit, XXIII, 6 : Nolo multa fortitudine contendat mecum, ne magnitudinis suae mole me premat. II ad

Corinth. 1,8 et 9 : Supra modum gravati sumus supra virtulem, ita ut taederetnos etiam vivere. Sed ipsi in nobismetipsis responsum mortis habuimus.

" Super terram " Judaeam. Joan, XVI, 33 : In mundo pressuram habebitis.

" Et ira, " quae est causa pressurae, " ira " Dei " populo huic " Judaeorum. Isa. XXVIII,21 : Irascetur Dominus, ut faciat opus suum. Isa. xxx, 27 : Ardens furor ejus, et gravis ad portandum. Labia ejus repleta sunt indignatione, et lingua ejus quasi ignis devorans : quia veritas verborum Domini ad ista mala Judaeam perduxit.

" Et cadent in ore gladii. "

Tres modos specialeshic inducit: et quarto, subjungit mali istius durationem.

Primum autem inter tria est, quod illi qui defendere terram deberent, cadent in ore gladii victi et confusi et occisi. Thren. 1, 6 : Facti sunt principes ejus velut arieles non invenienles pascua, et obierunt absque fortitudine anle faciem subsequentis. Job, XIX, 29 : Fugite a facie gladii: quoniam ullor iniquitatum gladius est. Deuter, XXXII,41: Si acuero ut fulgur gladium meum, et arripuerit judicium manus mea, reddam ultionem hostibus meis, et his qui oderunt me retribuam. Ibidem, v. 42 : Inebriabo sagittas meas sanguine, et gladius meus devorabit carnes, de cruore occisorum et de captivitale, nudati inimicorum capitis. Ibidem, v. 43 : Sanguinem servorum suorum ulciscelur: et vindictam relribuet in hostes eorum. In lanium autem, ut narrat Hegesippus, devoravit eos gladius, quod cum fama surrexisset inter Romanos milites (qui semper aurum sitierunt) quod Judaei transgluttivissent aurum quod servaverant in abscondito, quilibet Romanorum quemcumque invenisset Judaeum, juvenem vel senem, virum vel mulierem, slatim gladio scidit per medium ventris, et in stomacho suo quaere- bat aurum. Impletum enim erat in eis quod dixit, Job, xx, 15: Divitias quas devoravit, evomet, et de venlre illius extrahet eas Deus.

" Et captivi ducentur in omnes gentes, "

Dispersi illi qui remanserint a gladio. Vendita sunt enim Judaica mancipia, et triginta mancipia uno denario distracta, in ultionem ejus quod Dominus ab eis triginta argenteis emptus fuit. Thren. v, 5 : Cervicibus nostris minabamur, lassis non dabatur requies. Isa. II, 20: Filii tui projecti sunt, dormierunt in capite omnium viarum, sicut, oryx illaqueatus : pleni indignatione Domini, increpatione Dei tui. Ezechiel, v, 12: In omreem ventum dispergam, et gladium evaginabo post eos: quia nec in caplivitate parcitur eis.

" Et Jerusalem calcabitur a Gentibus, "

Hoc est, templum quod simoniis profanaverunt et polluerunt: et ideo Gentibus est tradilum conculcandum. Psal. lxxviii, 1: Deus, venerunt Gentes in haereditatem tuam, polluerunt templum sanclum tuum, posuerunt Jerusalem in pomorum custodiam. Thren. 1, 10 : Vidit Gentes ingressas sanctuarium suum, de quibus praeceperas ne latrarent in Ecclesiam tuam. Thren. II,7: Repulit Dominus allare suum, maledixit sanctificalioni suae, tradidit in manus inimici muros lurrium ejus : vocem dederunt, scilicet Gentes, in domo Domini, sicut in die solemni.

Durabit autem hoc malum,

" Donec impleantur tempora nationum. " Nationes dicuntur Gentilium diversitates, quae ad fidem sunt convertendae ad diem novissimum. Ad Roman. XI, 25 et

26 : Caecitas ex parte contigit in Israel, donec plenitudo Gentium intraret : et sie omnis Israel salvus fieret. Isa. x, 22 : Si fueritpopulus luus,Israel, quasi arena maris, reliquiae convertentur ex eo.

Sic igitur finitur pars quae est de Judaeae desolatione.

" Et erunt signa in sole, et luna, et stellis, et in terris pressura gentium prae confusione sonitus maris et fluctuum,

Arescentibus hominibus prae timore et exspectatione, quae superveoient universo orbi : nam virtutes caelorum movebuntur :

Et tunc videbunt Filium hominis venientem in nube cum potestate magna et majestate. "

I Hic incipit tertia pars, in qua signa praecedentia regnum suum ponit, quae sunt signa destructionis mundi.

Habet aulem partes duas : in quarum prima ponit signa: in secunda autem, veritatem futurorum signorum confirmat per firmitatem et immutabilitatem verborum.

Adhuc autem prior harum intria dividitur : in quorum primo dicit signa valde terribilia : in secundo, consolatur suos, quia ista sint exitus mali Sanctorum, et regni Dei quod desideraverunt, appropinqualio : in tertio autem, hoc per similitudinem florilionis arborum ostendit.

In primo horum dicit sex : in quorum primo dicit signa de caelo : in secundo, signa de terra : in tertio, signa de mari : in quarto, signa de hominibus, qui ex elementis sunt compositi : in quinto, signa de virtutibus caelestibus, quae ad inferiora referuntur : in sexto et ultimo, de adventu auctoris totius mundi.

In primo horum ponit signa caeli in tnbus: in sole, qui pater est omnium generabilium, ut dicunt Philosophi, et cujus motus in declivi circulo causa est generationis et corruptionis : et in luna, quae dominatur in humido quod omnium generabilium est genitura : propter quod etiam luna fortius mutat corpora, et ideo regina caeli in sacra Scriptura voeatur. Et tertium signum ponit in stellis, quae causa sunt figurationis corporum, et virtutum eorum in organis figuratis, sicut dicunt Astronomi. Dicit igitur :

" Et erunt, " ante diem judicii, " signa " stupenda " in sole, " quae tunc vires ad generationem et corruptionem non exhibebit. De sole enim dicitur, Eccli. XLIII, 2 : Sol... vas admirabile opus Excelsi: quia mirabilia Dei ostendet tunc sol.

Quae autem futura sint signa in sole, non placuit determinare, nisi velimus accipere ex praeteritis. Tunc enim quatuor signa erunt in sole, quae jam in praeterito legimus accidisse : quae sunt obscuratio, statio, percussio vel in toto vel in parte, et retrocessio.

De obscuratione solis dicitur, Apocal.

VI, 12 : Sol factus est niger tamquam saccus cilicinus. Et hic effectus praecessit in Passione, quando sol est obscuratus : quia sicut induit fenebras in Passione, sic induet tenebras in mundi transitione, et subtrahet lumen suum a sceleribus quae commisit mundus.

Statio autem fuit solis, quando ad litteram stetit sub Josue, x, 12 et 13 : Sol, contra Gabaon ne movearis, et luna contra vallem Aialon. Sleteruntque sol et luna, donec ulcisceretur segens de inimicis suis. Propter quod dicit Dionysius ad Apollophanem, quod " sacerdotes Chaldaeorum diem duplicati solis celebraverunt. " Ante judicium autem tradunt Sancti, quod sol et luna stabunt in domibus caeli, in quibus creati sunt. Sol scUicet in Leone, et luna in Cancro, et non plus circuibunt. Habacuc, iii, 11 : Sol et luna sleterunl in habitaculo suo, in luce sagitlarwn litorum.

Tertium signum in sole est percussio, quod aliqua pars ejus, hoc est, aliquota proportio percussa est aliquando, hoc est, ab effectu impedita. Apocal. VIII, 12 : Percussa est tertia pars solis, et tertia pars lunae, et tertia pars stellarum. Tertia autem pars percutitur : quia unam partem sui effectus habet in se, secundum quod est fons luminis : et dicitur sol, quasi solus lucens : et haec pars non percutitur. Secundus effectus est, et secunda pars ejus, secundum quem lunae et stellis lumen suum infundit : sicut dicitur, Eccli. XLIII, 3 : Illuminans in excelsis Dominus. Et hanc partem eliam non amittit. Tertia autem pars virtutis ejus est illa quam terraenascentibus infundit. Et haec percutietur, et in sole, et in luna, et in stellis : quia non influent terraenascentibus virtutem generationis.

Quartum signum est retrocessio. Propterea iterum dicit Dionysius quod " sacerdotes Chaldaeoram diem et festum triplicati solis celebraverunt. " Isa. XXXVIII, 8 : Reversus est sol decem lineis per gradus quos descenderat. Et habuit illa dies triginta horas : quia decem horis descenderat, et decem horis reascendit, et decem horis redescendit.Ista signa in sole legimus. Et forte ita ascendendo et descendendo ibit ante judicium, ut errore suo ostendat tremorem et terrorem irae judicis ad judicium venientis.

In luna autem specialiter tria signa leguntur, scilicet, quod sanguinea erit in testimonium fundendi sanguinis. Joel, II, 31 : Sol convertetur in tenebras, et luna in sanguinem, antequam veniat dies Domini magnus, et horribilis. Secundum autem est quod jam dictum est, quod luna stabit in habitaculo suo, nolens plus praebere modo sui circuitus obsequia. Tertium signum in luna est percussio tertiae partis, quae est effectus ejus ad influentiam suae virtutis ad inferiora. In se enim considerata manet secundum substantiam : et in comparatione ad solem, capit lumen plenum. Sed illa comparatio quam habet ad inferiora percutietur. Isa. XXIV, 23 : Erubescet luna, et confundetur sol, cum regnaverit Dominus exercituum.

Stellae autem unum signum habent, quod in lerram cadent. Et non intelligitur quantum ad casum suae substantiae, sed quantum ad casum suae virtutis, quam modo habent. Matth. XXIV, 29 : Stellae cadent de caelo, scilicet in terram. Apocal. VI, 13 : Stellae de caelo ceciderunt super terram, sicut ficus emittit grossos sucs.

Haec igitur signa erunt in sole, et luna, et stellis.

Haec autem signa modo fiunt. Sol enim obscuratur, quando illi qui illuminatores orbis terrae deberent esse, obscurantur : sicut Papa, Cardinales, Archiepiscopi, et Episcopi. Sapient. XVII, 1.9 et 20 : Omnis orbis terrarum limpidos illuminabitur lumine, et non impeditis operibus continebatur. Solis autem illis superposila erat gravis nox, imago tenebrarum quae superventura illis erat. Haec enim luminaria tenebrosiora jam sunt quam alia tenebrosa, tum per ignorantiam, tum etiam per nigram vitam. Hi. etiam sunt qui stant, non circumeunt : quia de cura subditorum nihil consider rant, sed in altitudine suae ambitionis stant erecti et otiosi. Josue, x, 13 : Stelit sol in medio caeli, et non festinavit occumbere spatio unius diei : quia non est respectus morti eorum, sed in altitudine diei stant, in superbia ambitionis suae.: de qua altitudine dicit Psalmus lv, 4 : Ab altitudine diei limebo. Hi pro tertia parte percussi sunt : quia lumen dignitatis retinentes et quaestum, tota utilitas spirilualium percussa est. Haec enim tria sunt, dignitas, et temporalium dispensatio, et utilitas spiritualium quam debebant rependere, quae tota percussa est. Ezechiel, XXXIV, 3 : Gregem meum non pascebatis. Isa. I, 5 : Super quo perculiam vos ullra, addentes praevaricationi nem ? Retrocessio autem est, quia reversi sunt ad vomitum, et ad vitam laicar

lem. II Machab, IV, 14 et 15 : Sacerdotes festinabant participes fieri palaestrae,... et praebitionis ejus injustae :... et patrios quidem honores nihil arbitrantes, graecas glorias optimas arbitrabantur. Hoc modo totus retrocessit clcrus, qui sol mandi fuit.

Et ideo luna, hoc est laicorum congregatio, eclipsim patitur sui luminis, et conversa est in sanguinem, hoc est, ad carnalitafis amorem. Osee, IV, 2 : Sanguis sanguinem letigit. Unde exclamat David, Psal. l, 16 : Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salulis meae. Haec etiam slat torpens in otio turpi concupiscentiae, dicente Domino, Matth. xx, 6 : Quid hic statis tota die otiosi ? Et est etiam ipsa luna percussa in terlia parte-Una enim pars laici populi est dispensatio rei familiaris in domo : secunda, congruentia civitatis in civilitate : et tertia est exercitium sacramentorum, quae pars manifeste percussa est, quia de sacramentis nihil curant. Job, XXI, 14 : Dixerunt Deo: Recede a nobis, et scientiam viarum tuarum nolumus.

Stellae autem sunt Religiosi, qui sicut stellae in caelo micantes, ita deberent stare in caelesti conversatione. Ad Philip, III, 20 : Nostra conversatio in caelis est. Judicum, v, 20 : Stellae manentes in ordine ei cursu suo, adversus Sisaram pugnaverunt. Habent autem tres partes, scilicet, votum obedientiae, votum castitalis, et votum paupertatis. Et votum quidem obedientiae aliqualiter tenent, et similiter votum castitatis. Sed abrenuntiatio paupertatis manifeste percussa est: quia fere omnes ad terrenorum amorem etiam plusquam saeculares sunt inclinati. Et ideo signanter dicitur, Matlh. XXIV, 19, quod deciderunt in terram.

Sic ergo tam spiritualiter quam litteraliter " erunt signa in sole, et luna, et slellis. "

" Et in terris pressura gentium. "

Ecce signum de terra. Pressuram enim intelligendam vult esse, quae de fame et pestilentia terrae exoritur : quia ipsa terra pestilens erit, et sterilis. Et in signum hujus aegyptuspercussa est talibus plagis. Elementa enim Creatori deserviunt. Et quando Creator impugnat hominem, tunc et ipsa cum ipso impugnabunt. Sapient. XIX, 6 : Omnis creatura ad suum genus ob initio re figurabatur, deserviens tuis praeceptis, ut pueri lui custodirentur illaesi. Job, xx, 27 et seq.: Revelabunt caeli iniquitatem ejus, et terra consurget adversus eum : opertum erit germen domus illius, detrahetur in die furoris Domini. Haec est pars hominis impii a Deo, et haereditas verborum ej us a Domino.

" Prae confusione sonitus maris et fluctuum. "

Ecce signa a mari : quia, sicut dicitur, Sapient. v, 23 : Flumina concurreni duriter, scilicet contra reprobos : e mare dationibus suis intumescet super eos. Jonae, I, 13 : Mare ibat, et intumescebal super eos. Psal. XCII, 4 : Mirabiles elationes maris : mirabilis in ditis Dominus. Jonae, II, 6 : Circumdederunt me aquae usque ad animam: abyssus vallavit me, pelagus operuit caput meum. Mare enim, ut dicunt Sancti, tunc plus solito intumescet super terram, et mundabit.

" Arescentibus hominibus, "

Signis istis scilicet concurrentibus. Et est istud signum ab elementatis hominibus sumptum.

Concurrentibus enim istis signis, incipient arescere in se homines " prae iimore " praesentis mali, ne involvat eos : sicut dicitur, Isa. XXVIII, 18 : Flagellum inundans cum transierit, eritis ei in conculcationem.

" Et exspectatione " futuri judicii, quod ista signa durissimum fore praeloquuntur.

Hoc autem ostendit Hieronymus, enu- ineratis quindecim signa, quae diem judicii praecedent, in quibus homines arescent.

Dicit autem quod primum signum est, quod eriget se mare quadraginta cubitis super altiores montes, et stabit sic in loco suo quasi murus. Psal. XCII, 4 : Mirabiles elationes maris.

Secundum autem est, quod adeo descendit, ut vix possit in profundo abyssi videri. Psal. CVI, 26 : Ascendunt usqne ad caelos, ei descendunt usque ad abyssos : anima eorum in malis tabescebat.

Tertium est, quod marinae belluae apparentes super mare congregatae dabunt rugitum usque ad ccelum. Psal. CIII,25 : Illic reptilia quorum non est numerus: animalia pusilla cum magnis. Et postea, v. 26 : Draco iste quem formasti ad illudendum ei.

Quartum est, quod mare ardebit usque in profundum. Apocal. XXI, 1 : Et mare jam non est.

Quintum est, quod herbae et arbores tunc dabunt rorem sanguineum. Joel, II, 30 : Dabo prodigia in ccelo, scilicet sursum, et prodigia in lerra, scilicet deorsum, sanguinem, et ignem, et vaporem fumi . Exsudabunt enim plantae tunc sanguinem innocentem, quo irrigatae sunt a malis qui honos interfecerunt.

Sextum autem est, quod omnia simul ruent aedificia. Apocal. XVIII,2 : Cecidil, cecidit Babylon magna, et facta est habitatio daemoniorum.

Septimum est, quod petrae ad invicem collidentur. Judith, XVI, 18 : Petrae sicut cera liquescent anle faciem tuam, Domine. Hoc etiam praecessit in Passione Domini, Matth. XXVII, 51 : Petrae scissae sunt.

Octavum est, quod generalis fiet terraemolus. Psal. lxvii, 9 : Terra mota est: etenim caeli distillaverunt a facie Dei Sinai. Matth. XXVIII, 12 : Ecce terraemotus factus est magnus.

Nonum est, quod terra aequabitur, eo quod montes cadent in valles. Isa. xl, 4 : Omnis vallis exaltabitur, et omnis mons et collis humiliabitur : et erunt prava in directa et aspera in vias planas.

Decimum est, quod aequata terra exibunt homines de cavernis in quibus latitabant, et ibunt amentes, et non poterunt mutuo loqui prae timore. Amos, IV, 3 : Per aperturas exibitis, altera contra alteram, et projiciemini in Armon.

Undecimum est, quod elevabuntur ossa mortuorum, et stabunt super sepulcra. Ezechiel. XXXVII, 1 : Dimisit me in medio campi qui erat plenus ossibus.

Duodecimum est, quod stellae,per modum quem diximus, cadent de caelo. Apocal. VI, 13 : Stellae de caelo ceciderunt super terram, sicut ficus emittit grossos suos.

Decimum tertium est, quod simul morientur omnes homines viventes. Genes. VI, 13 : Ego disperdam eos cum terra. I ad Thessal. IV, 15 : Nos qui vivimus, non praeveniemus eos qui dormierunt : quia nos ante, supple, moriemur. Oportet enim sententiam Domini verificari, Genes. II, 17 : Quocumque die comederis ex eo, morte morieris.

Decimum quartum est, quod ardebunt coelum et terra. II Petr. iii, 12 : Caeli ar dentes solventur, et elementa ignis ardore labescent.

Decimum quintum est, quod fiet novum coelum et nova terra : et resurgent omnes. Isa. lxvi, 22 : Sicut caeli novi, et terra nova, quae ego facio stare coram me, dicit Dominus, sic stabit semen vestrum et nomen vestrum.

Ista igitur prodigia exspectando arescent homines.

Et hoc est quod dicit :

" Quae supervenient universo orbi. "

Ita quod vincunt et opprimunt totum mundum. I ad Thessal. v, 3 : Cum id xerinl: Pax et securilas, tunc repentinus eis superveniet interitus." Nam virtutes ccelorum, "

Hoc est, virtus tota caeli quae deseruiebat inferioribus, " movebuntur. " Et illi Angeli, qui Virtutes dicuntur, tunc circum moventur, ut multa terribilia faciant. Job, XXVI, 11, concordantia est : Columnae caeli contremiscunt, et pavent ad nutum ejus, Job, xli, 16 : Cum sublatus fuerit, limebunt Angeli, et territi purgabuntur. Si autem de corporalibus virtutibus caeli exponitur, quae movent inferiora, tunc est concordantia, Job, XXXVIII,37 : Quis enarrabit rationem ccelorum, et concenlum caeli quis dormire faciet ?

" Et tunc, etc. "

" Et tunc " tandem plus quam haec omnia signa, " videbunt, " oculis corporeis, " Filium hominis, " in forma humana venientem. Apocal. 1, 7 : Videbit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt.

" In nube, " hoc est, in splendore Sanctorum, in quo lumen est adeo calcatum, quod apparebit in circuitu sicut nubes. Apocal. I, 7 : Ecce venit cum nubibus. Daniel, VIII, 13 : Ecce cum nubibus caeli quasi Filius hominis veniebat. Matth. XXVI, 64 : Amodo videbilis Filium hominis venientem in nubibus caeli.

" Cum potestate magna " judiciaria. Daniel, VII, 14: Potestas ejus, potestas aelerna, quae noti auferetur, et regnum ejus, quod non corrumpetur.

" Et majestate, " ut invincibilis sit in judicio ab iniquis potestate adversariorum. Isa. II, 17 et 18 : Incurvabitur sublimitas hominum, et humiliabitur altitudo virorum, ei elevabitur Dominus solus in die illa, et idola penitus conterentur. Matth. XXIV, 30 : Videbunt Fi-lium hominis venientem in nubibus caeli cum virtute multa et majestate.

" His autem fieri incipientibus, respicite, et levate capita vestra, quoniam appropinquat redemptio vestra. "

Tangit consolationem honorum, dicens quod in principio ante judicium, " his fieri incipientibus, " quantum ad prima signa praecedentia, " respicite, " hoc est, oculos ad ccelum erigite. Psal. cxx, 1: Levavi oculos meos ad montes, unde veniet auxilium mihi.

" Et levate capita vestra, " hoc est, mentes, quae sunt capita animarum, ad Deum remuneratorem omnium laborum vestrorum. Ad Hebr. XII, 1 et 2: Curramus ad propositum nobis cerlamen, adspicientes in auclorem fidei, et consummatorem Jesum, qui proposito sibi gaudio sustinuit crucem. Item, Ibidem, jrjr. 3 et 4 : Recogitate eum qui lalem sustinuit a peccatoribus adversus semetipsum contradictionem, ut ne fatigemini animis vestris deficientes. Nondum enim usque ad sanguinem restitistis, adversus peccatum repugnantes.

Sic ergo in auctorem salutis vestrae caput levate, " quoniam appropinquat, " et jam prope est " redemptio vestra, " de mundi tribulationibus. Psal. ex, 9 : Redemptionem misit Dominus populo suo. Osee, XIII,14 : De manu mortis liberabo eos, de morte redimam eos.

" Et dixit illis similitudinem : Videre ficulneam, et omnes arbores:

Cum producunt jam ex se fructum, scitis quoniam prope est aestas.

Ita et vos cum videritis haec fieri, scitote quoniam prope est regnum Dei.

Amen dico vobis, quia non prae- terilpit generatio haec, donec omnia flant.

Coelum et terra tratisibunt : verba autem mea non transibunt. "

Probat hic per similitudinem tunc esse tempus vicinutn refloritionis justorum.

Et dicit duo : similitudinem, et adaptationem.

Similitudo est ista : " Videte ficulneam, et omnes arbores. " De ficulnea sumit similitudinem, quia habet dulcedinem, per quam significat dulcia gaudia honorum. Et habet abominationem quando mala est, per quam signiGcat tristitiam malorum. Jerem, XXIV, 3 : Ficus, ficus bonas, honos valde: et malas, malas valde, quae comedi non possunt, eo quod sint malae.

Ab omnibus aliis arboribus sumit similitudinem propter refloritionis mundi generalitatem. Isa. lxvi, 14: Ossa vestra quasi herba germinabunt.

" Cum producunt. "

Cum jam producere incipiunt " ex se fructum, " hoc est, prima principia fructus : sicut sunt grossi in ficulnea, et gemmae in aliis : " scitis, " tali signo, " quoniam prope est aeslas. " Jam enim incipit vernum tempus intepescere, quia dat in plantis talia aestivi fructus principia. Cantic. II, II etseq.: Hiems transiil, imber abiit, et recessit. Flores apparuerunt in terra nostra, tempus puiationis advenil: vox turiuris audita est in terra nostra: ficus protulit grossos suos: vineae florentes dederunt odorem suum. Surge, amica mea, speciosa mea, et veni. aestas autem tempus maturitatis, quando ea quae in vere floruerunt, falce praeciduntur, et in promptuaria congregantur. Ita per dicta signa floret messis terrae ad praecidendum falce judicii, et congregandum electos in horrea cceli, et reprobos in horrea inferni. Apocal. XIV, 15 : Mitte falcem luam, et mete, quia venil hora utmetatur, quia aruit messis terrae. Joan. IV, 35 : Levate oculos, et videte regiones, quia jam albae sunt ad messem.

" Ita et vos, "

Qui ad messem aeternam per florem honestatis, et vos et multos alios praeparastis, " cum videritis haec fieri, " signa quae dicta sunt, " scitote quia prope est, " secundum temporis spatium, " re gnutn Dei : " quia in aperta justitia, potenter tunc omnibus malis expulsis, obtinebit virtutem.

Attende autem quia multi de hac inducta similitudine Domini mirantur : maxime cum tribulationes inductae magis videantur esse similes saevitiae hiemis, in qua flores et fructus cadunt, quam refloritioni, scilicet veris, et fructificationis aestatis. Sciendum igitur quod ista similitudo subtilissima est, et ab eo in quo sunt omnes thesauri sapientiae et scientiae Dei absconditi, posita. Secundum naturam superficies terrae hieme frigiditate constringitur, ita quod spirare non potest : et ideo fortes et calidi vapores in visceribus terrae tunc congregantur. Sed verno tempore cum tempus tepescere incipit, tunc superficies terrae aperitur, et incipit vapor partim spirare in radices plantarum, et producere principia florum et fructuum : et partim incipit erumpere in aerem, et turbare cum nubibus, et ventis impellere, et grandines facere et tempestates : propter quod talia maxime verno tempore evenire solent. Et sic patet quod ex eodem thesauro Domini producuntur, et flores fructuum, et tempestates ventorum et grandinum. Et tempestates sunt similitudo ad malos : quia tunc, sicut dicitur, Sapient. V, 23 : A petrosa ira Dei plenae mittentur, scilicet in eos, grandines. Quantum ad honos autem, flores et fructus sunt signa jucunditatis et tranquillitatis aeternae. Et hoc modo similitudinem inducit Dominus.

De ficulneae aulem proprietalibus satis in praecedentibus dictum est . " ''Amen dico vobis."

Quia praedixerat futura in tempus longum, consolatur suos, dicens, quod quantum ad prima destructionis Judaeae signa, " non praeteribit generatio haec, " scilicet Judaeorum : de qua dicitur, Proverb. xxx, 11 : Generatio quae patri suo maledicit, et quae matri suae non benedicit. Luc. XI, 29 : Generatio haec, generatio nequam est.

Haec tamen non praeteribit a regno Judaeae, " donec omnia fiant " super eos quae dicta sunt. Et postea ducentur quidam eorum in captivitatem : et illi usque ad tempora finalia manebunt, et tunc convertentur. Psal. lviii, 7 : Convertentur ad vesperam, et famem patientur ut canes, et circuibunt civilatem, hoc est, Ecclesiae civilitatem, mendicando a viris ecclesiasticis pabula verbi Dei. Secunda generatio est successio mortalium in mundo, quae etiam non transibit, donec fiant signa destructionis mundi praedicta. Eccle. I, 4: Generatio praeterit, et generatio advenil, lerra aulem in aeternum slat, hoc est, stabilitas Ecclesiae, de qua dicitur in Psalmo XXIII,1 : Domini est terra et plenitudo ejus. Terlia generatio est generatio fidelium, verbo Dei generata et multiplicata,quae etiam non transibit, quia navicula Petri periclitari potest, sed submergi non potest. Et de hac dicitur in Psalmo XXIII, 6 : Haec est generatio quaerentium eum, scilicet Dominum, quaerentium faciem Dei Jacob. Haec igitur non praeteribit, donec omnia impleantur.

" Caelum et terra transibunt, "

Quoad speciem exteriorem, sed non quoad substantiam. I ad Corinth. VII, 31 : Praeterit figura hujus mundi.

Glossa : Non substantia : quia innovabuntur et purificabuntur, ut habitatori respondeat habitaculum. Mortali enim homini congruit haec figura mundi, quae generationi deservit et corruptioni. Sed vestito homine per gloriam, oportet quod et mundus glorificetur, ut gloriae congruat habitatoris propter quem factus est, Ad Roman. VIII, 10: Exspectatio creaturae revelalionem filiorum Dei exspectat. Et post pauca, v. 21 : Ipsa creatura liberabitur a servilule corruptionis in libertatem gloriae filiorum Dei.

" Verba autem mea non transibunt,"

Quin omnia compleantur. Joan, XVIII, 17 : Sermo tuus veritas est. Veritas autem sicut, III Esdrae, IV, 38, dicitur, semper vincit, et invalescit. Psal. cxviii, 89 : In aeternum, Domine, verbum luum permanet. Isa. lxv, 27 : Ecce ego creo caelos novos, et terram novam, et non erunt in memoria priora, et non ascendent super cor.

" Attendite autem vobis, ne forte graventur corda vestra in crapula, et ebrietate, et curis hujus vitae, et superveniat in vos repentina dies illa:

Tamquam laqueus enim. superveniet in omnes, qui sedent super faciem omnis terrae. "

Hic in ultima ista parte reddit cautos, quod haec mala non incidant.

Et habet duas partes : in quarum prima docet a quibus est abstinendum, et in secunda quibus insistendum, ut haec mala super eos non veniant.

In priori dicit tria : a quibus cavendum est, et qua utilitate: et terlio, rationem subjungit ulriusque.

Dicit autem cavendum a tribus, dicens : " Atlendile autem vobii " diligenter. Act. xx, 28 : Attendite vobis et universo gregi, in quo vos Spiritus sanctus posuit episcopos regere Ecclesiam Dei, quam acquisivit sanguine suo. Psal. lxxvii, 1: Attendite, popule meus, legem meam, inclinate aurem vestram in verba oris mei.

" Ne forte."

Hoc non dicit propter verborum suorum mobilitatem, sed potius propter liberi arbitrii flexibilitatem. Ezechiel, II, 11: Loqueris ad eos,... si forte audianl, et quiescant.

" Graventur corda vestra, "

Quae ad Deum vigilare debent et respicere. Cantic. v, 2 : Ego dormio, et cor meum vigilal. Cor autem gravatum non potest vigilare.

"In crapula, "

Quae corrumpit sensus in somnoleutiam. Crapula autem vocatur hic omnis superadimpletio terrenae delectationis. Eccli, XXXVII, 34 : Propter crapulam multi obierunt: qui autem abstinens est, adjiciet vitam. Luc. XVII, 26 et 27 : Sicut factum est in diebus Noe, ita erit et in diebus Filii hominis. Edebant et bibebant : uxores ducebant, et dabantur ad nuptias, usque in diem qua intravil Noe in arcam : et venil diluvium, et perdidit omnes.

" Et ebrietate. "

Secundum est a quo est cavendum : quia ebrietas subvertit sensum. Proverb. xx, 1 : Luxuriosa res vinum, et tumultuosa ebrietas : quicumque his delectatur, non erit sapiens. Ebrietas autem hic dicitur eversio sensuum a gaudiis et pompa et dignitatibus et honoribus hujus saeculi. Proverb. XXXI, 4 : Noli regibus, o Lamuel, noli regibus dare vinum : quia nullum secretum est ubi regnat ebrietas.

" Et curis hujus vitae, "

Scilicet superfluis. Et hoc pertinet ad avaritiam, de qua, I ad Timoth. VI, 10 : Radix omnium malorum est cupiditas. Matthaeus autem, XXIV, 20, dicit: Orate ut non fiat fuga vestra in hieme vel sabbalo. Et hoc intelligitur quia in hieme quantum ad crapulam omnes fructus aestatis sunt congregati. In sabbato autem cum non est operandum, tractatur de curis hujus vitae. Ad Hebr., XIII, 9 : Optimum est gratia stabilire cor, non escis, quae non profuerunt ambulantibits in eis. Ad Philip. iii, 19 : Quorum Deus venter est, et gloria in confusione ipsorum qui terrena sapiunt. I ad Corinth

. VI, 13 : Esca venlri, et venter escis : Deus autem et hunc et has destruet. I ad Corinth. VIII, 8 : Esca nos non commendat Deo. Ad Roman.XIII, 13 : Non in comessalionibus et ebrietatibus. Ad Roman. XIV, 17 : Non est regnum Dei esca et polus, sed justitia, et pax, et gaudium in Spiritu sanclo. Ad Roman. XVI,

18 : Hujuscemodi Chrislo Domino nostro non serviunt, sed suo ventri: et per dulces sermones et benedictiones seducunt corda innocentium.

" Et superveniat in vos, "

Sicut opprimens. Luc. xx, 8 : Super quem ceciderit lapis iste, comminuet illum.

" Repentina, " antequam speretis. Dicit enim Dionysius, quod subito sive repente fit, quod fit praeter spem. I ad Thessal. v, 3 : Cum dixerint : Pax et securilas, tunc repentinus eis superveniet interilus, sicut dolor in ulero habenti.

" Dies illa " judicii : quia tunc non patebit effugium. Ezechiel, XXVI, 16 : Inierra sedebunl, et altoniti super repentino casu tuo admirabunlur. De hoc dicit Beatus Bernardus : " 0 angustiae su-" per angustias 1 Hinc erunt peccata " accusantia : inde, terrens visus daemo-" num : subtus, patens horridum chaos " inferni: desuper, iratus Judex, et im-"pendens gladius : inlus, urens con-" scientia : foris, ardens mundus. Justus " vix salvabilur : ego constrictus peccati Iis, ubi latebo? Quomodo apparebo ? " Latere erit impossibile, apparere intoo lerabile. Illud desiderabo, et nusquam " erit. Illud exsecrabor, et ubique erit. "

" Tamquam laqueus, etc. "

Hic tangit causam et rationem dictorum.

" Tamquam laqueus enim, " perpetuo captivans et detinens. Isa. XXIV, 18: Qui se explicaverit de fovea, tenebilur, scilicet planta ejus, laqueo. Jerem, xlviII, 43 : Pavor, et fovea, et laqueus super te, habitator Moab, scilicet lerrae.

" Qui ledent , " quiescentes, et resoluti, et marcentes otio. Illi enim sedent cum bestia. Apocal. XVI, 10 : Quintus angelus effudit phialam suam super sedem bestiae, et factum est regnum ejus tenebrosum. Eccli, l, 27 et 28 : Duas gentes odit anima mea : tertia aulem non est gens quam oderim: qui sedent in monte Seir, et Philisthiim, et slultus populus qui habitat in Sichimis. Sedentes in monte Seir, sunt qui crapulis indulgent: quia Seir interpretaturhircus propter foetorem, gulam et luxuriam significans, qui, sicut dicitur, adllebr. XII, 16: Propter unam escam vendidit primitiva sua: et contra praecepta parentum, libidinis suae accepit conjuges . Philisthiim autem, qui pavore cadentes interpretantur, signifleant ebrios cum Idumaeis qui in Seir sedent convivantes. Sicheni autem, labor interpretatur, vel humerus, et significat eos qui propter curam vitae hujus omni labori supponunt humerum. Sedent autem isti " super faciem omnis lerrae, " quia totum mundum repleverunt, et totam terram sibi usurpare desiderant. Isa. v, 8: Vae qui conjungitis domum ad domum, et agrum agro copulatis usque ad terminum loci: numquid habitabitis vos soli in medio lerrae ?

" Vigilate itaque, omni tempore orantes, ut digni habeamini fugere ista omnia quae futura sunt, et stare ante Filium hominis. "

Hic suadet bonis esse insistendum.

Dicit autem duo, scilicet, quod vigilanter bonis studiis est insistendum, et ad quem finem.

Circa primum duo dicit, quod scilicet vigilandum, et orandum.

De primo dicit: " Vigilate itaque, " per sollicitam veslri custodiam. Est enim vigilare, sicut in antehabitis diximus, calorem cordis, et spiritum, et sensus, et motus ad exteriora extendere. Calorem enim charitatis, qui proprius est calor cordis, ad Dei bonitatem debemus extendere: spiritum totum, qui principium est cognitionis, ad veritatem Dei expandere : sensus obsequiis Christi mancipare : motus omnes in virtutibus exercitare. Tunc facimus quod dicitur, Eccli, XXXIX, 6 : Justus cor suum tradet ad vigilandum diluculo ad Dominum qui fecit illum, et in conspectu Altissimi deprecabitur. Isa. XXVI, 9: Anima mea desideravit ieinnocte: sed et spirilu meo in praecordiis meis de mane vigilabo ad te. Tunc enim erit hora, de qua dicitur, ad Roman. XIII, 11: Hora est jam nos de somno surgere.

" Omni tempore orantes : "

Quia incerta est hora. Luc. XII, 37 et

38 : Beati servi illi, quos cum venerit dominus, invenerit vigilantes. Et si venerit in secunda vigilia, et si in tertia vigilia venerit, et ita invenerit, beati suiit servi illi. Semper enim huic vigiliae et orationi insistendum est. Luc. XVIII, 1: Quoniam oportet semper orare, et non deficere. I ad Thessal. v, 17: Sine intermissione orate. De vigilia autem et oratione in praemissis multa dicta sunt .

" Ut digni, etc. "

Tangit hic finem duplicem. Unus est enim in cavendo pericula, et alter est in adipiscendo praemium.

Dicit ergo: " Ut digni, " per virtutis merita, " habeamini " a Deo " fugere ista " mala " quae futura sunt: " et non involvamini ab eis. II Petr. iii, 17 : Vos igitur, fratres, praescientes custodite, ne insipientium errore traducti excidatis a propria firmitate. Sic enim Deus liberabit nos, sicut liberavit suos, non sinens ad eos percussorem Angelum ingredi .''

" Et stare ante Filium hominis. "

Secundus est finis.

Dicit autem: " Et stare " securi" ante Filium hominis, " qui tunc veniet ad judicium. Haec enim seciiritas, jam ipsa beatitudo est. Hic enim est de quo dicitur in Psalmo CXI, 5 et 6 : Disponet sermones suos in judicio, quia in aelernum non commovebitur. Terribilis enim erit valde Judex: ita quod, Apocal. VI, 15 et 16: Absconderunt se in speluncis, et in petris montium : et dicunt montibus et petris: Cudite super nos, et abscondite nos a facie sedentis super thronum, et ab ira Agni. Nahum, I, 5 et 6: Montes commoti sunt ab eo, et colles desolati sunt: et contremuit terra a facie ejus, et orbis, et omnes habitantes in eo. Ante faciemindignationis ejus quis siabit, et quis resistet in ira furoris ejus ? Malach. III, 1 et 2 : Ecce venit:... et quis poterit cogitare diem adventus ejus ? et quis stabit ad videndurn eum ? Magnum est ergo ibi posse stare.

" Erat autem diebus docens in templo : noctibus vero exiens, morabatur in monte qui vocatur Oliveti.

Et omnis populus manicabat ad eum in templo audire eum. "

Hic est ultimus paragraphus, in quo per exemplum ostenditur, quam instanter ipse institit nostrae saluti.

Dicit igitur : " Erat autem diebus " omnibus, quia tunc festum vicinum fuit, et multi convenerant, " docens in tempio, " propter loci solemnitatem. Joan. XVIII, 20 : Ego palam loculus sum mundo : ego semper docui in synagoga et in templo quo omnes Judaei conveniunt, et in occulto locutus sum nihil. Matth. X, 27 : Quod dico vobis in tenebris, dicite in lumine : et quod in aure auditis, scilicet in cubiculis, praedicate super tecta. Quod enim in tenebris parabolarum Dominus docuit, voluit quod Apostoli publice docerent.

" Noctibus vero exiens " de templo et civitate : quia in reproba civitate non invenit, qui eum metu Sacerdotum et Scribarum et Pharisaeorum auderet hospitari : " morabatur " ergo " in monte qui vocatur Oliveri, " invigilans orationi. Docuit autem in hoc, quod nos de die praedicationi et operibus bonis debemus insistere: in nocte autem orationi et contemplationi vacare. Psal. XII, 9 : In die mandavit Dominus misericordiam suam, et nocte canticum ejus. Thren. II, 19: Consurge, lauda in nocte, in princi-pio viffiliarum : effunde sicut aqitam cor luum mite conspectum Domini: leva ad eum manus luas pro anima parvulorum tuorum. Quod aulem oravit in monte, signiBcat quod in eminentia spiritus orandum est. I ad Corinth. XIV, 15: Orabo spiritu, orabo et mente: psallam spirilu, psallam et mente. Joan, IV, 23: Veri adoralores odorabunt Patrem in spirilu et veritate. In Oliveti autem monte orandum est, quia in affluxu divinae bonitatis et misericordiae. Cantic. I, 2: Oleum effusum nomen luum.

" Et omnis populus manicabat ad eum, "

Hoc est, mane venire ad eum accelerabat, " in templo, " ut propinquiora capereat loca, et melius possent " audire illum, " quia gratia diffusa fuit in labiis suis, et dulce eloquium ipsius, et loquebatur sicut potestatem habens. De primo horum dicitur in Psalmo XLIV, 3 : Diffusa est gratia in labiis tuis. De secundo, Cantic. ii, 14 : Vox tua dulcis. De tertio, Matth. VII, 29 : Erat enim docens eos sicut potestatem habens, et non sicut Scribae eorum et Pharisaei.