In Evangelium Secundum Lucam

 PROOEMIUM BEATI LUCAE IN EVANGELIUM SUUM.

 CAPUT I.

 IN CAPUT I LUCAE

 Sequitur:

 Ecce opportunitas ex opere. Et sequitur, ponens opportunitatem ex tempore dicens :

 Sequitur de loci opportunitate, cum dicit :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur laetissimus auditus:

 Sequitur congratulationis modus, cum dicit :

 Sequitur de sanctitatis istius Praecursoris progressu.

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de effectu cum dicit:

 Et ideo sequitur signum duplex, naturae, et gratiae.

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 CAPUT II.

 IN CAPUT II LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de re annuntiata :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Sequitur de effectu.

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur finis, cum dicitur :

 Sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT III.

 IN CAPUT III LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de missi obedientia :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 His igitur de causis baptizari voluit Dominus. Sequitur :

 CAPUT IV.

 IN CAPUT IV LUCAE

 Sequitur de auctoritate, cum dicit : Evangelizare, etc.

 Sequitur :

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 CAPUT V.

 IN CAPUT V LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT VI.

 IN CAPUT VI LUCAE

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Unde sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Unde sequitur:

 CAPUT VII.

 IN CAPUT VII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT VIII.

 IN CAPUT VIII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Unde sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur.

 Sequitur :

 CAPUT IX.

 IN CAPUT IX LUCAE

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Dicit igitur tangendo tria : discubitum, ordinem discumbentium, et numerum satiatorum.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur : Et ecce.

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT X.

 IN CAPUT X LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de officiis Marthae.

 CAPUT XI.

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XII.

 IN CAPUT XII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo : Sint lumbi vestri praecincti.

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIII.

 IN CAPUT XIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequi?ur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIV.

 IN CAPUT XIV LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur tertium :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT XV.

 IN CAPUT XV LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur : Et dixit.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo horum :

 CAPUT XVI.

 IN CAPUT XVI LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XVII.

 IN CAPUT XVII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur illis :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequilur.

 Dicit igitur :

 CAPUT XVIII.

 IN CAPUT XVIII LUCAE .

 Dicit igitur :

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIX.

 IN CAPUT XIX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur : Et ait illi dominus ejus, benigne suscipiens eum :

 CAPUT XX.

 IN CAPUT XX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXI.

 Dicit igitur:

 CAPUT XXII.

 IN CAPUT XXII LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur :

 Et ideo sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIII.

 IN CAPUT XXIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur : Ducebantur autem, cum amara necessitate tracti. Thren. v,

 Dicit igitur de primo : Jesus autem, omnia haec mala et vituperia perpessus, dicebat,

 Dicit igitur : Et stabat minaciter populus spectans,

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIV

 IN CAPUT XXIV LUCAE

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur: Et ipsi adorantes. Matth.

Et hoc est quod sequitur :

" Coepit dicere. "

Dicit autem : " Coepit, " quia ante hoc talia non dixit: quia et ipsi malitiam suam non detexerant. Sed postquam dona gratiarum et virtutum Beelzebub attribuerant, tunc cavendum fuit discipulis. Et ideo dicit: " Caepit dicere ad discipulos suos, " qui Doctores veritatis et pietatis esse debebant. Matth. v, 2, et Luc. VI, 20 : Ipse elevatis oculis in discipulos, docebat eos. Illi enim meruerunt qui vestigia ejus secuti sunt. Deuter.XXXIII, 3 : Qui appropinquant pedibus ejus, accipient de doctrina illius. Eccli. li, 31 : Appropiate ad me, indocti, et congregate vos in domum disciplinae. Isa. VIII, 16: Liga testimonium, signa legein in discipulis meis." Attendite. "

Hic cautelas docet discipulos, dicens : " Attendite " diligenter, et cavete. Proverb. I, 4 : Ut detur parvulis astutia, adolescenti autem scientia et intellectus. Matth. VI, 1: Attendite ne justitiam vestram faciatis coram hominibus. Matth. x, 17 : Cavete autem ab hominibus.

Dicit autem duo : excitat enim attentionem discipulorum, et ostendit doctrinam.

Per hoc quod dici: " Attendite, " excitat attentionem : quod non ideo facit, quod multum difficile sit quod docet : sed ideo quia est valde utile Doctoribus veritatis, qui verbo et exemplo fundare debebant Ecclesiam : quia illi debebant esse lucidae veritatis et eminentis sanctitatis. Psal. lxxxvi, 2 : Fundamenta ejus in montibus sanctis.

Doctrinam autem ponens, dicit :

" A fermento Pharisaeorum. "

Et dicit duo : a quo in doctrina cavendum, et secundo dicit qualiter sincere est proponendum.

De primo dicit : " A fermento Pharisaeorum. " Fermentum est quidem simile conspersioni, sive pastae : et tamen est pastae corruptio. Adhuc autem fermentum, ut dicit Philosophus, spiritualiter se diffundit per totum sibi conjunctum, et in suam corruptionem convertit. Et his duabus proprietatibus haeresis vocatur fermentum. Verba haereticorum similia sunt verbis fidei, et sunt corruptio fidei. I ad Corinth. v, 7 : Expurgate vetus fermentum, ut sitis nova conspersio, sicut estis azymi. De secunda proprietate dicitur, I ad Corinth. v, 6, et ad Galat. v, 9 : Modicum fermentum lolam massam corrumpit. Fermentum autem Pharisaeorum est haeresis, eorum hypocrisi ad decipiendum conformata. 1 ad Timoth. I, 2 : In hypocrisi loquentium mendacium. Fuit autem ista haeresis, legem esse secundum litteram et non secundum spiritum intelligendam, traditiones antiquorum plusquam Dei esse venerandas, manum coram hominibus et non coram Deo esse cohibendam, beatificare Prophetas, et Dominum Prophetarum cum discipulis esse persequendum : et hujusmodi.

Super Matthaeum, XVI, 6, notavimus etiam de fermento Sadducaeorum, et de fermento Herodis quod ponitur in Marco, VIII, 15 . Sed hic non facit mentionem nisi de fermento Pharisaeorum, quod est hoc quod dictum est.

Hoc enim est in se corruptum, et alia corrumpens. I ad Timoth. VI, 21, homines corrupta mente circa fidem exciderunt. De secundo, Osee, VII, 4 : Quievit paululum civitas a commistione fermenti, donec fermentaretur lotum. II ad Timoth. II, 17 : Sermo eorum ut cancer serpit. Et ideo dicit Apostolus, I ad Corinth. v, 7 : Expurgate vetus fermentum, ut sitis nova conspersio. Et post pauca, v. 8 : Non in fermento veteri, neque in fermento malitiae et nequitiae, sed in azymis sinceritatis et veritatis. Et haec est causa, quod tales omnes ab Ecclesia praecisi sunt per anathema conciliorum. Ad Titum, III, 10 et 11 : Haereticum hominem post unamet secundam correptionem devita: sciens quod subversus est, qui ejusmodi est, et delinquit, cum sit proprio judicio condemnatus.

Explanat autem fermentum, dicens:

" Quod est hypocrisis. "

Quia omnis haeresis hypocrisi confirmatur. Est autem hypocrisis dupliciter: per simulationem veritatis in sermone, et per simulationem virtutis in opere. Unde simulat veritatem in sermone, cum dicat mendacium. Isa. IX, 15 : Propheta docens mendacium, ipse est cauda. Jerem. v, 31 : Prophetae prophetabant mendacium, et sacerdotes applaudebant manibus suis : et populus meus dilexit t alia.

De simulatione virtutis dicitur, Job, XXXIX, 13 : Penna struthionis similis est pennis herodii et accipitris. Struthio est hypocrita, cujus simulata virtus extra est similis pennis virtutum herodii, hoc est, contemplativi viri qui incircumscri- pti lumen adspicit: et pennis virlutum accipitris, hoc est, boni activi, qui volantes aves vanitatum Domino capit. Et quamvis pennae ejus similes sint pennis nobilium avium, tamen per eas nec in altum volat contemplandae veritatis, sicut herodius : nec animas capit verbo praedicationis, sicut accipitcr.

Nihil enim opertum est, quod non reveletur : neque absconditum, quod non sciatur,

Quoniam quae in tenebris dixistis, in lumine dicentur : et quod inaurem locuti estis in cubiculis, praedicabitur in lectis. "

Hic determinat qualiter sincere verbum Dei est proponendum.

De hoc autem dicit tres rationes : quarum prima sumitur ab ipsa verbi veritate et communitate : secunda autem est antipophora contra id quod posset objici, ex timore retrahente a manifesta praedicatione : tertia etiam est antipophora per hoc quod possit a simplicibus objici de ignorantia.

De primo dicit quatuor, quae per ordinem in littera continentur : quorum primum est, quod Evangelium praedicandum non est opertum : secundum, quod non est absconditum : tertium autem, quod in lumine est praedicandum : quartum vero, quod est exaltandum et publicandum.

De primo dicit : " Nihil enim est, " de sacramentis, " operiam, " hoc est, de sacramenlis meis, et fide, et verbo praedicationis " nihil est, " de natura sua, " opertum, " sub mensura aliqua cooperiendum : sicut turpia, vel quae propter lucrum docentur. II ad Corinth. IV, 3 : Evangelium nostrum non est opertum, quodsi opertum est Evangelium nostrum, in iis qui pereunt est opertum.

Dicit autem duo circa Evangelium praedicandum : opertum,et absconditum. Quibus duo respondent per contrarium : revelatio videlicet, et scientia. Et utriusque subjungit causam : quia quae dicta in tenebris, erunt in lumine : et audita inaure, praedicabuntur publice.

Est autem Evangelium opertum ex nobis, et absconditum ex causa suiipsius ad nos comparata.

Ex nobis autem est opertum tribus operimentis : operimento carnalis intellectus, operimento humani vel mundani timoris, et operimento excaecationis infidelitatis.

De primo operimento dicitur, II ad Corinth. iii, 13 : Velamen positum est super cor eorum. Et hoc est velamen Moysi, quod posuit supra faciem suam, quando descendit ad filios Israel . Hoc autem velamen et operimentum aufertur per spiritualem intellectum. II ad Corinth. III, 16 et 17 : Cum conversus fuerit ad Dominum, auferetur velamen. Dominus autem spiritus est. Et secundum hoc est sensus : Habete fiduciam praedicandae veritatis : non enim semper erit opertum Evangelium a vobis, sed cognoscetis per Spiritum veritatem manifestam, et tunc praedicabitis. II ad Corinth. iii, 18 : Nos omnes, revelata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem transformamur a claritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. :

De operimento humani timoris dicitur, Genes. VII, 19 : Et aquae praevaluerunt nimis super terram, opertique sunt omnes montes, hoc est, timore persecutionis, sub universo caelo. Hoc operimentum ita operuit Petrum, quod negavit cognitionem veritatis. Revelatur autem hoc operimentum per duo : per induitionem Spiritus ad robur, et per veritatis victoriam. De primo dicitur, Luc. XXIV, 49 : Sedete in civitate, quoadusque induamini virtute ex alto. De se- cundo dicitur, III Esdrae, III, 12 : Super omnia vincit veritas. Veritas vincit, et invalescit. Joan. VIII, 31 et 32 : Si vos manseritis in sermone meo, vere disci-, puli mei eritis : et cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos. Et secundum hoc est sensus : Confidite praedicando : quia quamvis timor operiat in vobis Evangelium, dabitur vobis Spiritus ad robur. Et tunc, I Joan. IV, 18 : Perfecta charitas foras mittit timorem. Ut dicatis id Actuum, IV, 20 : Non possumus quae vjdimus et audivimus non loqui. Et sic praedicatione vestra revelabitur omnibus Evangelium. II ad Corinth. IV, 6 : Deus qui dixit de tenebris lumen splendescere, ipse illuxit in cordibus nostris ad illuminationem scientiae claritatis Dei, in facie Christi Jesu, qui est imago Dei invisibilis. Et iste erit fructus vestrae praedicationis.

De tertio operimento dicitur in Psalmo cviii, 29 : Operiantur sicut diploide confusione sua, hoc est, sicut dupla veste confusione caecitatis suae : quia infideles sunt contra fidem, et mali contra virtutem. Hoc operimentum revelabitur, quando in die judicii, vel per signa ante judicium, convincetur infidelitatis peccatum. Joan. XVI, 8 et 9 : Ille arguet .mundum de peccato,... quia non crediderunt in me. De revelatione autem judicii dicitur, 1 ad Corinth. IV, 5 : Veniet Dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium. Unde tunc dicent infideles, vel Gpnvicti per signa, vel convicti luce judicii, illud Sapientiae, v, 4 : Nos insensati, vitam illorum aestimabamus insaniam. Et tunc est sensus : Nihil est modo opertum de Evangelio per infidelitatem Judaeorum vel Gentium, quod non reveletur per attestationem signorum, et ostensionem veritatis in judicio. Et ideo confidenter praedicate : quia licet modo vobis fiat confusio ab infidelibus, tamen postea ista confusio convertetur in honorem. Psal. VIII, 6 et 7 : Gloria et honore coronasti eum, Domine, et constituisti

eum super opera manuum tuarum. Isa. IV, 4 : Non confunderis, neque erubesces : non enim te pudebit, quia confusionis adolescentiae tuae oblivisceris.

Sic ergo dictum est, quod " nihil opertum est, quod non reveletur. "

" Neque absconditum, quod non sciatur. "

Est autem absconditum, quod sua luce nostrum excellit intellectum. Job, XXXVII, 19 : Ostende nobis quid dicamus illi : nos quippe involvimur tenebris. Istae autem tenebrae, in quibus involvitur oculus nostri intellectus , in convictione divini luminis, sicut involvitur oculus materialis in intuitu solis in rota. Et quia sic clara sunt divina, ideo necesse est quod nobis sint metaphoris et allegoriis velata. Et haec vocantur mystica, sive occulta et abscondita. Matth. XIII, 35 : Eructabo abscondita a constitutione mundi. I ad Corinth. ii, 7 et 8 : Loqui- . mur Dei sapientiam in mysterio quae abscondita est,... quam nemo principum hujus saeculi cognovit.

Est autem ista absconsio tribus modis, scilicet,excellentia suae lucis,allegoria absconditae veritatis, mysterio occultationis.

De primo dicitur, Eccli. xliii, 3 et 4 : In meridiano sol exurit terram :.... et refulgens radiis suis obcaecat oculos. Sol liquidae veritatis in meridiano suae altitudinis et manifestationis, exurit calore suae charitatis terram, hoc est, affectum terrenorum : refulgens claro lumine Trinitatis et unitatis obcaecat oculos mortalium, quia tenebris involvuntur ad luminis excussum. Psal. CXXXVIII, 6 : Mirabilis facta est scientia tua ex me : confortata est, et non potero ad eam.

De occulto allegoriarum dicitur, I ad Corinth. XIII, 12 : Videmus nunc per speculum in aenigmate : tunc autem facie ad faciem. In praesenti enim nostro intellectui, quia accipit cum continuo et tempore, ut dicit Dionysius, impossibile est lucere divinum radium nisi velaminibus sacris circumvelatum.

Tertiura autem mysterium sive occultum est in his quae dicuntur proprie : sed de Deo non nisi secundum albationem et eminentiam intelliguntur : ut vita, intelleclus, substantia, et scientia, et hujusmodi : quae de Deo magis proprie quam de inferioribus dicuntur. Cum enim Deus dicitur substantia, intelligitur quod non est substantia secundum quod apud nos substantia vocatur, sed super omnem substantiam. Est hoc est quod dicitur : ''Qui sedes super Cherubim hoc est, omnem scientiae plenitudinem.

Sic igitur tripliciter absconditum scitur.

Primum enim absconditum scitur per confortationem, et illuminationem inlellectus. Psal. cxxxviii, 12 : Nox sicut dies illuminabitur: sicut tenebrae ejus, ita et lumen ejus. Michaeae, VII, 8 : Cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est. Sic Moyses noster ingressus in caliginem , id est, intelleclus illuminationem.Et secundum hoc sensus est: Non timeatis de praedicatione veritatis, quia quamvis excedat vires vestrae intelligentiae, tamen confortabitur vobis intellectus, et tunc scientur a vobis quae modo vos excedunt. Joan. 1, 5 : Lux in tenebris lucet, et tenebrae eam non comprehenderunt.

Secundo autem modo quod absconditum est scietur, quando tolletur dispensatio similitudinum, et proverbiorum, et nuda se manifestabit veritas. Et est sensus litterae : Confldenter praedicate : quia aliquando sine metaphoris et similitudinibus veritas se vobis manifestabit. Joan. XVI, 29 et 30 : Ecce nunc palam loqueris, et proverbium nullum dicis. Nunc scimus quia scis omnia, et non opus est tibi ut quis te inierroget. Joan. XVI, 25 : Venit hora cum jamnon in proverbiis loquar vobis, sed palam de Patre meo annuntiabo vobis.

Tertium absconditum scietur, quando id quod nunc mysticum est, in luce clara videbitur. Et hoc maxime in patria. Per raptum etiam aliquando et quibusdam paucis in via. Psal. xxxv, 10 : In lumine tuovidebimus lumen. Psal. lxxxviii, 16 : Domine, in lumine vullus tui ambulabunt. Et tunc sensus est: Non vos terreat occultum veritatis quam jam dico praedicandam : quia quamvis modo abscondita sit, tamen aliquando in lumine apparebit vobis : et tunc scietis omnia quae vobis modo occulta esse videntur. Job, XXVIII, 11 : Profunda fluviorum scrulata est, et abscondila in lucem produxit. I ad Corinth. II, 10 : Spiritus omnia scrulalur, etiam profunda Dei.

Hoc est ergo quod dicit: " Nec absconditum, quod non scialur. "

" Quoniam quae in tenebris dixistis, in lumine dicentur. "

Hujus autem manifestationis subjungit causam, et tangit duo : unum quod est ex parte nostra, et alterum quod est ex parte Evangelii.

Ex parte nostra, sive discipulorum est quod dicit: " Quoniam quae in tenebris, " hoc est, in tenebroso intellectu, " dixistis, " discendo, " in lumine, " hoc est, in illuminato," dicentur, " intellectu praedicando et docendo. Eccli. XXIV, 44 et 45 : Quoniam doctrinam quasi anlelucanum illumino omnibus, et enarrabo illam usque ad longinquum,... et illuminabo omnes sperantes in Domino. Michaeae, VII, 8: Cum sedero in tenebris, Dominus lux mea est. Psal. CXXXVIII, 12 : Nox sicut dies illuminabitur. Et, v. 11 : Nox illuminatio mea in deliciis meis.

Alterum autem ponit ex parte revelationis Evangelii. Hoc enim est in aure, hoc est, in susurro occultae contemplationis et revelationis audiri. Et hoc est:

" Quod in aurem, "

Hoc est, in susurrum auris, " loculi estis, " mecum tractando. Job, IV, 12: Quasi furtive suscepit auris mea venas susurri ejus. III Reg. XIX, 12: Sibilus aurae tenuis, ibi Dominus.

" In cubiculis, " hoc est, in conscientiarum secretis. Matth. VI, 6: Tu, cum oraveris, infra in cubiculum, et clauso ostio, ora Patrem tuum. Isa. XXVI, 20 : Vade, popilius meus, intra in cubicula tua, claude ostia tua super te.

" Praedicabitur, " publice coram omnibus, " in lectis. " Loquitur ad modum Palaestinae, in qua tecla plana sunf: et ibi propter aerem confluere homines consueverunt. In terris enim calidis propter radiorum reflexionem circa terram est combustio, et loca combusta et calefacta ad sedendum : et aer combustus et faetore combustionis respersus, et ideo homines in eo manere non possunt. Sed in locis altioribus sincerior et temperatior est aer, sicut in tectis: et ideo tecta plana faciunt. Isa. xlix, 6 : Dedi te in lucem Gentium, ut sis salus mea iisque ad extremum lerrae. Matth. x, 27 : Quod in aure audilis, praedicate super lecta. Isa. XXII, 1 et 2 : Quidnam tibi est, quia ascendisti et tu omnis in tecta ? Clamoris plena, urbs frequens, civilas exsultans. Hoc enim admirative dictum est, quando Isaias in spiritu vidit concursum omnium in publico ad praedicationem Apostolorum. In tecta enim Ecclesiae ascendere, est ad publicum altae praedicationis concurrere, ad serenum lumen scientiae divinae. Isa. xlv, 19 : Non in abscondito locutus sum, in loco terrae tenebroso.

" Dico autem vobis amicis meis: Ne terreamini ab his qui occidunt cor- pus, et post haec non habent amplius quid faciant.

Ostendam autem vobis quem timeatis: timere eum qui, postquam occiderit, habet potestatem mittere in gehennam. Ita dico vobis, hunc timete. "

Antipophora est tacitae : objectionis. Quia possent dicere : Quid est quod di-: cis? Si publice praedicaveriirius, hostes tui occident nos. Et ideo ad hanc objectionem respondens excludit timorem.

Et ponit, de hoc quatuor rationes quarum prima sumitur penes hoc, quod timor paenae hominum dimittendus est, propter timorem paenarum quas infligit Deus. Secunda sumitur penes considerationem provideutiae : apud quam homo persecutor, etiam minimas partes tollere non potest quae non restituantur. Tertia sumitur in comparatione honoris futuri, qui exhibebitur .confitentibus. Quarta autem inducitur penes irremissibilitatem peccati et reatus, in quae incidunt scienter blasphemanles.

In prima dicit duo : ponit enim persuasionem contra timorem humanum et mundanum : secundo, ostendit qualiter magnipendendus est timor divinus.

In primo autem adhuc duo dicit: persuadet enim homines non esse t imendos : et secundo, adjungit rationem, quia parum nocere possunt.

In prima notantur tria, scilicet, quam fideliter persuadet quod dicit, et quid suadet, et nocumentum quod homo persecutor inferre poterit.

De primo dicit:

" Dico autem vobis "

Fiducialiter ego qui sum veritas. I ad Corinth. x, 13: Fidelis Deus est, qui non patietur vos tentari supra id quod potestis. Deuter. XXXII, 4: Deus fidelis et absque ulla iniquitate, justus, et rectus.

" Amicis meis, " a quibus nihil abs- condo. Joan. xv, 15: Vos autem dixi amicos : quia quaecumque audivi a Patre meo, nota feci vobis. Unde si scirem vobis imminere periculum, ego vos praemunirem.

" Ne terreamini. "

Isa. II, 12: Quis tu ut timeres ab homine mortali ? I Machab. ii, 62 et 63 : A verbis viri peccatoris ne timueritis, quia gloria ejus stercus et vermis est: hodie extollitur, et cras non invenielur : quia conversus est in terram suam, et cogitatio ejus periit.

" Ab his qui occidunt, " hoc est, occidere possunt, " corpus, " vita naturae privantes.

Sed contra. Mortis periculum est, quod cadere potest in quemlibet constantem virum.

Sed ad hoc dicendum est, quod hoc verum est civiliter et respectu boni civilis. Sed in comparatione ad veritatem vitae dimittendam, vel veritatem doctrinae negandam : non est aliquod periculum quod cadat in constantem virum: quia, sicut dicit Philosophus, mors talis, est bono viro tali salute eligentior. Tales enim sunt de quibus dicitur, Job, III, 21 et 22: Quasi effodientes thesaurum, gaudentque vehementer cum invenerinl sepulcrum. Habent enim tales mortem in desiderio, et vitam in patientia. Ad Philip.I, 23 : Desiderium habens dissolvi, et esse cum Christo, multo magis melius. Isti enim Dei testes per quorum morte magnificatur Christus, sunt qui insultant morti. I ad Corinth. xv, 55: Ubi est mors, victoria tua ? ubi est, mors, slimulus tuus ? Ad Philip. I, 21: Mihi vivere Christus est, et mori lucrum.

" Et, " et hoc est, quia

" Post haec non habent amplius quid faciant. "

Et est ratio ejus quod inductum est de morte non timenda : quia animae nihil facere possunt: quia, Sapient. iii, 1 et seq., dicitur: Justorum animae in manu Dei sunt, et non tanget illos tormentum mortis. Visi sunt oculis incipientium mori :... illi autem sunt in pace. Et, ibidem, v.5 : In paucis vexati, in multis bene disponentur. Unde cantantes dicunt martyres in Psalmo cxxiii, 7: Anima nostra sicut passer erepta est de laqueo venantium : laqueus contritus est, et nos liberali sumus. II Machab. VII, 9 : Tu quidem, scelestissime, inpraesenti vita nos perdis : sed rex mundi defunctos mos pro suis legibus, in aeternae vitae resurrectione suscitabit. In epistola Jeremiae : ''Ne ergo timueritis eos .

" Ostendam autem vobis. "

Per comparationem persuadet Deum esse timendum.

Et hoc est quod dicit: " Ostendam, " per rationem et per signa, " quem timeatis, " cujus manum nec vivi nec mortui potestis effugere. Psal. cxxxviii, 7 : Quo ibo a spiritu tuo ? et quo a facie tua fugiam ? Sapient. XVI, 13 : Tu es, Domine, qui vitae et mortis habes potestatem.

" Timele eum, " Deum scilicet. Psal. XXXIII, 10 : Timete Dominum, omnes Sancti ejus.

" Qui postquam occiderit, " supple, corpus, " habet potestatem, " etiam animam " mittere in gehennam. "

Hieronymus dicit quod hoc nomen gehenna non legitur in veteribus libris, sed a Domino est inventum et positum. Erat autem quaedam vallis juxta Jerusalem, quae dicebatur Topheth a suo possessore, qui Topheth appellabatur. Et hic fuit filius cujusdam, qui dicebatur Ennom. Jerem. XIX, 6 : Ecce dies veniunt, dicit Dominus, et non vocabilur amplius locus iste Topheth, neque Vallisfilii Ennom, sed vocabitur Vallis occisionis. Quia enim in valle illa sacrificabant filios suos et filias in igne, ideo per similitudinem ignis qui jugiter ibi erat, a nomine primi possessoris qui talem ignem ibi incendit, nomen inferni gehennam Dominus appellavit. Isa. xxx, 33, denominatur a filio, qui patrem in igne idololatriae imitatus est: ubi sic dicitur: Praeparata est ab heri Topheth, a rege praeparata, profunda, et dilatata. Nutrimenta ejus, ignis et ligna multa : flatus Domini sicut torrens sulphuris succendens eam. Sed, Ezechiel. XXXIX, 11, srocdXur poliandrum, hoc est, sepulcrum multitudinis : quia propter peccatum idololatriae, multi ibi occisi sunt, quos ignis inferni sicut carbones quosdam attraxit in voraginem inferni. Deuter. XXXII, 22: Ignis \succensus est in furore meo, et ardebit usque ad inferni novissima: devorabitque terram cum germine suo. Haec est igitur causa nominis.

" Ita dico vobis. "

Assertio est adhibita rationi. Ad Roman. III, 5 : Numquid iniquus est Deus qui infert iram ? Et, ante, v. 4: Est autem Deus verax: omnis autem homo mendax.

" Hunc timete. "

Tribus de causis : una quia habet potestatem, quae semper est per justitiam ordinata. Ad Roman. XIII., 2 : Qui resistit potestati,Dei ordinationi resistit. Qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem acquirunt. Qui enim justae potestati resistit, non timendo eam, eo ipso damnationem acquirit, faciendo contra justitiam.

Secunda ratio est: quia cum potestatem habeat, indissimulatum statim exsequitur judicium. Isa. XVI, 5 : Velociler reddens quod justum est. Sapient. XVIII, 16: Insimulatum imperium luum portam. Psal. II, 9 : Reges eos in virgaferrea, et tamquam vas figuli confringes eos.

Tertia ratio est: quia implacabilis est et inflexibilis prece vel pretio. Psal. lxxiv, 3 : Cum accepero tempus, ego justitias judicabo. Proverb. VI, 34 et 35: Zelus et furor viri non parcet in die vindictae,... nec suscipiet pro redemptione dona plurima. Hunc ergo timete. Psal. ii, 11: Servite Domino in timore, et exsultate ei cum tremore.

" Nonne quinque passeres veneunt dipondio, et unus ex illis non est in oblivione coram Deo ?

Sed et capilli capitis vestri omnes numerati sunt. "

Secunda ratio est sumpta ab ordine providentiae, quae talis est, quod etiam minima sine rationis ordine perire non sinit.

Dicit autem tria : primum a minori praemittit, quod minima, et non sancta, non rationabilia non pereunt nisi per ordinem providentiae. Secundo, quasi inferendo ostendit, quod apud providentiam eamdem, etiam minimae partes corporum Sanctorum sunt multo magis ad consecutionem salutis numeratae, et perire non sinuntur. Tertio autem, rationem hujus consecutionis subjungit, quae est haec, quod minima pars corporis cujuslibet Sancti, multis talibus pretiosior est apud Deum.

Et hoc est quod dicit: " Nonne quinque passeres veneunt dipondio ? Passer, et quaelibet avis parvula, parvi valoris passer vocatur. Dipondius autem est pondus duorum assium. As autem primum est in ponderibus, quo nullum est minus: sicut pondus grani tritici, vel hordei.

Dicitur autem, Matth. x, 29: Nonne duo passeres asse veneunt. Et sic dipondio deberet vendi quatuor passeres, et non quinque. Sed ad hoc dicendum, quod as plus valebat quam duo passeres.

Sed quia unus passer propter parvitatem dividi non poterat, ideo quando singulariter emebantur, duo asse venumdabantur. Quando autem plures emebantur simul, tunc quinque vendebantur duobus assibus. Et hoc est dipondius, sicut hic dicit, ex duobus primis ponderibus compositus. Vendebantur autem in cibum hujusmodi aves minutae, et in sacrificium. Erat enim sacrificium pro leproso mundato passer .

Et hoc est quod dicit: " Nonne quinque passeres veneunt, " hoc est, venduntur, " dipondio, " quod est valde parvo pretio ? " et " tamen " unus ex illis, " parvi pretii volucribus, " non est in oblivione apud Deum. " Dicit autem in oblivione : quia constat, quod sui recordabatur quando fecit: et cujus tunc recordationem habuit ut faceret, non est oblitus adhibendo providentiae curam, ut maneret, et salvaretur in esse.

Sed contra hoc videtur esse hoc quod dicitur, I ad Corinth.IX, 9 : Numquid de bobus cura est Deo ? Sed ad hoc dicit Augustinus, quod duplex est cura, scilicet, salutis in esse: et cura ordinis vitae per legum positionem ad fructum vitae aeternae. Et primam curam.habet Deus de omnibus suis creaturis, Genes.I, 31: Vidit Deus cuncta quae fecerat: et erant valde bona, hoc est, ut dicit Glossa,quod oculo beneplaciti vidit ut faceret: oculo ejusdem beneplaciti vidit, et providit ut manerent. Secundam autem curam non habet nisi de homine, cui leges posuit ad capescendum fructum vitae aeternae. Sapient. VI, 8: Pusillum et magnum ipse fecit, et aequaliler cura est illi de omnibus. Jerem.XXXI, 33 : Dabo legem meam in visceribus eorum, et in corde eorum scribam eam.

" Sed et capilli, etc. "

Illatio est: quia si de minimis curam habet : quod minus videtur: ergo de magnis. Igitur non tantum caput, et manus, et nobilia membra vestra, sed etiam " capilli cupitis vestri, " quae minima partes sunt, et minus vitam animae participantes, " omnes, " per singula, " numerati sunt, " ne subtrahi possint ab ordine providentiae. Psal. cxlvi, 5 : Sapientiae ejus non est numerus.

Attende autem, quod capilli capitisi sicut dicit Avicenna, sunt ad decorem dati a natura, et ad cerebri salvationem. Alii autem capilli sub ascellis et inguiJ nibus, sunt solum ad evaporationem sui perfluitatis : et ideo illi qui sunt in capite, quantum sufficit decori humano, sunt de humanae naturae veritate. Et illi tantum conservantur de istis a cura providentiae, quantum decori sufficit, ad demonstrationem sapientiae ornantis opus suum. Immensitas abrasorum capillorum non conservatur. Et quia capilli capitis, ut diximus, sunt ad decorem et non alii, ideo dicit : Capilli capitis vestri omnes sunt wwmmzjfi. Quidquid enim pertinet ad decorem et incorruptionem, erit in corporibus gloriosis. I ad Corinth.XV, 52 : Canet enim tuba, et mortui resurgent incorrupti, hoc est, quod Spiritus dedit Sanctis quod membra corruptibilia contemnerent, ut incorruptibilia possiderent. II Machab.VII, 10 et 11 : Linguam postulatus cito protulil, et manus constanter extendit, ei cum fiducia ait: E coelo ista possideo, sed propter Dei leges haec ipsa despicio : quoniam ab ipso me ea recepturum, spero.

" Nolite ergo timere : multis passeribus pluris estis vos. "

Tertium est in quo dicit rationem consecutionis. Et ideo repetit : " Nolite ergo timere, " conjunctionem rationalem sive illativam interponens. Tales enim timeri non possunt, nisi timore mundano vel humano. Quia etiam tales quando mortem inferunt, transitoria mors est, et haec lucratur vitam aeternam : et est ostium vitae. II ad Corinth. IV, 17 et 18 : Id enim quod in praesenti est momentaneum et leve tribulationis nostrae, supra modum in sublimitate aeternum gloriae pondus operatur in nobis, non contemplantibus nobis quae videntur, sed quae non videntur.

" Multis passeribus pluris estis vos. " Pluris pretii : et ideo non est dubitandum, neque timendum de hujusmodi. Rationes multas similes ponit, Matth. VI, 30 : Si faenum agri quod hodie est, et cras in clibanum mittitur, Deus sic vestit, quanto magis vos modicae fidei? Matth. XII, 12 : Quanto magis melior est homo ove.

" Dico autem, vobis : Omnis quicumque confessus fuerit me coram hominibus, et Filius hominis confitebitur illum coram Angelis Dei:

Qui autem negaverit me coram hominibus, negabitur coram Angelis Dei. "

Tertia ratio est sumpta per comparationem honoris quem habebit confitens.

Et habet duo : comparationem ad honorem contuentis, et comparationem ad confusionem quam habebit is qui negaverit.

De primo dicit : " Dico autem vobis, " certitudinaliter asserendo. Numer. XXIII, 19 : Non est Deus quasi homo, ut mentiatur : nec ut filius hominis, ut mutetur.

"Omnis quicumque. " Ad Roman.

III, 22 : Non enim est distinctio. Job, III, 19 : Parvus et magnus ibi sunt, et servus liber a domino suo.

" Confessus fuerit me," confessione fidei et veritatis in judicio et praedicatione. Ad Roman. x, 10 : Corde creditur ad justitiam : ore autem confessio fit ad salutem.

" Coram hominibus, " indifferenter coram hominibus. Tob. XII, 6 : Coram omnibus viventibus confitemini illi. Psal. cviii, 30 : Confitebor Domino nimis in ore meo, et in medio multorum laudabo eum. Eccli. li, 15 : Laudabo nomen tuum assidue, et collaudabo illud in confessione.

" Confitebor et ego eum , " confessione laudis, " coram Patre meo, " coram quo non laudatur nisi laude dignus, " qui in coelis est, " ubi laus tuta est, et non marcescit, I ad Corinth. IV, 5 : Tunc laus erit unicuiquique a Deo. Psal. xcv, 6 : Confessio et pulchritudo in conspectu ejus, sanctimonia et magnificentia in sanctificatione ejus. Joan. XII, 26 : Honorificabit eum Pater meus, ''qui in coelis est.

" Qui autem negaverit me coram hominibus. "

Per oppositum est comparatio ad oppositum. Negatur autem aliquando Christus timore : sicut Petrus eum negavit Aliquando autem negatur facto suo, sive opere ab eo qui illectus est concupiscentia. Isa. XIX, 13 : Appropinquat populus iste ore suo, et labiis suis glorificat me: cor autem ejus longe est a me. Jerem. XXII, 2 : Prope es tu ori eorum, et longe a renibus eorum. Ad Titum, I, 16 : Confitentur se nosse Deum, factis autem negant : cum sint abominati, et incredibiles, et ad omne opus bonum reprobi.

" Negabitur coram Angelis Dei. "

Ubi denegatio, duplex est confusio : quia et a conscientia confundetur, et exterius ab Angelis confusio testificabitur. Psal. cviii, 29 : Operiantur sicut diploide confusione sua. Matth. VII, 23 : Confitebor illis: Quia numquam novi nos. II ad Timoth. II, 12 : Si negaverimus, et ille negabit nos. Luc. XI, 26 : Qui me erubuerit et meos sermones, hunc Filius hominis erubescet, cum venerit in majestate sua, et Patris, et sanctorum Angelorum,

" Et omnis qui dicit verbum in Filium hominis, remittetur illi : ei autem qui in Spiritum sanctum blasphemaverit, non remittetur. "

Hic incipit quarta ratio contra linguas blasphemantium : quia Christus sine blasphemia negari non poterit.

Dicit autem duo : primum quidem ostendit remissibile esse peccatum, dictum ex ignorantia contra Ghristum, ab his qui ex infirmitate carnis tegente deitatem, aliquid contra Christum dixerint. Secundo autem, ostendit hoc irremissibile, quod dicitur ex certa malitia contra Spiritum deitatis ejus ab his, quibus ipse Spiritus per signa jam innotuit.

De primo ergo dicit : " Omnis " igitur ignorans, " qui dicit verbum " blasphemiae, " in Filium hominis, " quem propter nubem carnis Deum esse non credit. Unde etiam, Joan., I, 46 et seq., gecundum Chrysostomum laudatur Nathanael quia non cito credidit, dicens : A Nazareth potest aliquid boni esse ? Qui enim non videt nisi Filium hominis, non potest slatim scire esse Deum. Et ideo illi quibus non innotuit Christi divinitas per signa vel Scripturam (sicut simplicibus) forte ex ignorantia vel infirmitate in Christo apparente, dixerunt aliquid, et fecerunt contra Filium hominis. Et hoc peccatum pallium habuit excusationem. Et quoad hoc habuit causam facilioris veniae : quae dicitur remissibilitas in peccante, et circumstantia inclinans ad remissionem. Act. III, 15, 17, 19 : Auctorem vitae infer fecistis... Et nunc, fratres, scio quia per ignorantiam fecistis... Paenitemini igitur et convertimini, ut deleantur vobis peccata veslra. Causa autem hujus est quod dicitur, Isa. iam, 3 : Quasi absconditus vultus ejus et despectus, unde nec reputavimus eum. I ad Corinth. II, 8 : Si cognovissent, numquam Dominum gloriae crucifixissent. I ad Timoth. I, 13 : Misericordiam Dei consecutus sum, quia ignorans feci. Isti ergo dicunt aliquid contra Filium hominis : et ideo peccatum eorum habet aliquid excusationis a tanto, quamvis non a tolo. Luc. XXIIII, 34 : Pater, dimitte illis, non enim sciunt quid faciunt. Act. VII, 60 : Ne slatuas illis hoc peccatum, quia nesciunt quid faciunt.

" Ei autem, "

Scilicet malitioso, " qui in Spiritum sanctum, " hoc est, contra Spiritum sanctum, " blasphemaveril. "

Blasphemia enim est impositio falsi criminis in Deum. Blasphemat autem aliquis dupliciter : aut quando Deo aufert quod suum est, et attribuit altert. aut quando imponit ei quod suum non est. Sicut agnoscens veritatem et potentiam (qui fieri non potest nisi a judicio Spiritus sancti) et attribuit illam diabolo : vel dicit eam Dei non esse, cum conscientia convincatur, quod non nisi Dei est. Dicit autem non cogente aliquo, sed ex certa malitia, illa Dei non esse : non tantum impugnat hominem, cujus haec esse non possunt in quantum homo est : sed impugnat Spiritum sanctum, cujus illa esse cognoscit. Sicut Judaei Pharisaei, et Scribae, quando expulsionem daemonum attribuerunt principi daemoniorum Beelzebub.

Et hoc modo dicit hic : Qui in Spiritum sanctum blasphemaverit, non remittetur " ei. Gausam quare Deus inclinetur ad remissionem non habet. I Joan. v, 16 : Est peccatum ad mortem, non pro illo dico ut roget quis : quia non est dignus ut aliquis roget pro eo. I Reg. XVI, 1 : Usquequo tu luges Saul, cum ego projecerim eum ? Jerem.XI, 14 : Noli orare pro populo hoc, et ne assumaspro eis laudem et orationem: quia non exaudiam in tempore clamoris eorum ad me. II Mach.IX, 13 : Orabat scelestus Dominum, a quo non esset misericordiam consecuturus.

Dicitur enim peccatum veniale sive remissibile tribus modis : ex genere scilicet, et ex causa, et ex eventu. Ex genere quidem, quando secundum totum genus suum veniale est, sive remissibile : sicut otiosum verhum, vel factum : quod caret quidem ratione justae necessitatis, aut piae ulilitatis : et tamen fit sine nocumento, et contemptu, et libidine improba. Ex causa autem : sicut quando quidem in se est mortale : et tamen habet causam excusantem, et diminuentem reatum ipsius : sicut est id quod per ignorantiam fit, vel magnae tentationis infirmitate. Ex eventu autem remissibile sive veniale est: quod fuit quidem mortale quando factum est : sed per eventum paenitentiae et confessionis sequentem, factum est venia dignum et remissibile. Et hoc modo omne peccatum est venia dignum, si sequatur ipsum coufessio et paenitentia.

Secundo autem modo peccatum in Spiritum sanctum, quod ex certa malitia fit, dicitur non remitti, hoc est, indignum remissione. Et hoc est quod hic dicitur : " Non remittetur. "

Quid autem sit peccare in Patrem, et quid peccare in Filium, et quot sint genere peccata in Spiritum sanctum, non est praesentis intentionis : sed hoc diximus quantum satis ad propositum videbatur super Matthaeum, XII, 31 et seq. Et qui voluerit ibi requirat .

" Cum autem inducent vos in synagogas, et ad magistratus, et potestates, nolite solliciti esse qualiter aut quid respondeatis, aut quid dicatis.

Spiritus enim sanctus docebit vos in ipsa hora, quid oporteat vos dicere. "

Istud est quintum quod dat fiduciam non timendi.

Dicit autem hic duo : interdicit enim conlidere in humanis, quae vana sunt : et docet conlidere in Deo, qui non derelinquit de se praesumentes.

In primo dicit duo : causam quidem humani et naturalis timoris in idiotis, illitteratis, et simplicibus: et interdictum sollicitudinis.

De primo dicit: " Cum autem inducent vos, " captos, vel citatos, " in synagogas, " in quibus est multitudo convocata infidelium persequentium. Apo cal. ii, 9 : Se dicunt Judaeos esse, et non sunt : sed sunt synagoga Satanae. Psal. xv, 4 : Non congregabo conventicula eorum de sanguinibus, nec memor ero nominum eorum per labia mea.

" Et ad magistratus " principum, in quibus est consilium et regimen populi. I Esdrae, IX, 2 : Manus principum et magistratuum fuit in transgressione hac prima. Jerem. v, 5 : Optimates magis simul conlegerunt jugum, ruperunt vincula. Daniel. XIII, 5 : Egressa est iniquitas a senioribus judicibus, qui videbanlur regere populum.

" Et potestates, " qui in sublimibus sunt constituti. Synagoga enim vim facit et fortitudinem ex multitudine : Magistratus ex consilio sapientiae : Potestates autem ex assumpta auctoritate potestatis. Sapient. VI, 4 : Data est a Domino potestas vobis, et virtus ab Altissimo, qui interrogabit opera veslra. Hoc impletum est, Act. v, 41, ubi ibant Apostoli gaudentes a conspectu concilii, quoniam digni habiti sunt pro nomine Jesu contumeliam pati.

" Nolite solliciti esse. "

De duobus prohibet sollicitudinem, scilicet, de modo propositionis, et de materia dicendorum.

Modus notatur cum dicitur:

: " Qualiter, "

Hoc est, quam ornate, aut quibus persuasionibus. I ad Corinth. II, 1 et 4 : Veni ad vos non in sublimitale sermonis aut scientiae, annuntians vobis teslimonium Christi... Et sermo meus et praedicatio mea non in persuasibilibus humanae sapientiae verbis, sed in ostensione Spiritus. Isa. XXXIII, 19 : Populum impudentem non videbis, populum olli sermonis : ita ut non possis intelligere disertitudinem linguae ejus, in quo nulla est sapientia.

" Aut quid dicatis, "

Hoc est, de materia dicendorum. Psal. XCIII, 11 : Dominus scil cogilationes hominum, quoniam vanae sunt. Proverb. XII, 2 : Qui confidit in cogilalionibus suis, impie agit. II ad Corinth. III, 5 : Non quod sufficientes simus cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis, sed sufficienlia nostra ex Deo est. Eccli. XLIII, 29 : Multa dicemus et deficiemus in verbis : consummatio autem sermonum ipse est. Humanus enim animus in divinis nescit quid dicat.

" Spiritus enim sanctus. "

Causam dicit interdictae sollicitudinis : quia Spiritus sanctus loquetur pro eis. Hic enim est de quo dicit, Joan. IX, 21 : aetatem habet, ipse de se loquatur. Et ideo dicitur doctor Paracletus, hoc est, advoeatus, quia et intus docet. Joan. XIV, 26 : Ille vos docebit omnia, et suggeret vobis omnia quaecumque dixer vobis. Paracletus autem, quia et de simplicitate consolatur, et advocati fungitur officio pro eis apud alios. Joan. XIV, 16 : Rogabo Patrem meum, et alium Paraclitum dabit vobis, ut maneat vobiscum in aeternum. Hic autem accipitur dupliciter, scilicet, ad sanctificationem, Joan. XX, 22 et 23 : Accipite Spiritum sanctum : quorum remiseritis peccata, remittuntur eis. Et accipitur ad robur, et ad doctrinam, et eloquentiam. Act. II, 3 et 4 : Seditque supra singulos eorum : et repleti sunt omnes Spirito sancto, et caeperunt loqui variis linguis, prout Spiritus sanctus dabat eloqui illis. Sic ergo Spiritum sanctum accepisse, didicisse est. . Et hoc est quod dicitur :

" Spiritus enim sanctus docebit vos, " per inspirationem internam. Ezechiel. XXXVI, 26 : Spiritum novum ponam in medio vestri. Job, XXXII, 8 : Ut video, spiritus est in hominibus, et inspiratio Omnipotentis dat intelligentiam. Sicut enim spiritum litterati viri accipiens, scit quidquid scit ille vir litteratus :ita spiritum Dei in quo est omnis sapientia Dei accipiens, didicit quidquid est divinorum ad doctrinam quam docere vult pertinentium. I ad Corinth. ii, 11 et seq. : Quis hominum scit quae sunt hominis, nisi spiritus hominis qui est in ipso ? ita et quae Dei sunt nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. Nos autem non spiritum hujus mundi accepimus : sed Spiritum qui ex Deo est, ut sciamus quas a Deo donata sunt nobis : quae et loquimur non in doctis humanae sapientia verbis, sed in doctrina spiritus, spi-rilualibus spirilualia comparantes. Et paulo ante, V. 10 : Spirilus enim omnia scrulatur, etiam profunda Dei. Joan. III, 8 : Spiritus ubi vult spiral.

" In ipsa hora, "

Quia, sicut dicit Ambrosius in libro II in Lucam : " Noscit tarda rerum moli" mina Spiritus sancti gratia. " Et ideo etiam cadens venit super eos quos imbuit. Act. x, 44 : Cecidit Spiritus sanctus super omnes qui audiebant verbum. Act. ii, 2 : Factus est repente de caelo sonus tamquam advenientis spiritus vehementis, et replevit totam domum ubi erant sedenles.

" Quid oporteat vos dicere. "

Non enim tantum dat notitiam, sed etiam modum propositionis : quia constanter, et spiritualiter, et in spiritus virtute ostendendo quod dicunt.

De primo horum, Act. IV, 13 : Videnles Petri constantiam et. Joannis, comperlo quod homines essent svne litteris, et idiotae, admirabantur. II Paralip. xx, 17 : Tantummodo confidenter state. Ibi dicit translatio Septuaginta : " Constantes estote, indebitis auxilium Domini super vos.

De secundo, I ad Corinth. II, 13 : In doctrina spiritus, spiritualia spiritualibus comparantes.

De tertio dicitur, Luc. XXI, 15 : Dabo vobis os et sapienliam, cui non poterunt resistere et contradicere omnes adversarii vestri. Unde, Act. VI, 10 : Non poterant resistere sapientiae, et Spiritui qui loquebatur.

" Oporteat, " hoc est, opem portet et profectum. Sic enim incitat Spiritus ad dicendum. Act. XVII, 16 : Incitabatur spiritus Pauli in ipso, videns idololatriae deditam civitatem. Et ideo locutus est Atheniensibus. Job, XXXII, 18 et 20 :

Plenus sum sermonibus et coarctat me spiritus uteri mei:... loquar, et respirabo paululum.

" Vos dicere. " Matth. x, 20 : Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiririlus Patris vestri qui loquitur in vobis. I ad Corinth. XIV, 2 : Spiritus loquitur mysteria. Ideo in figura linguarum ignearum apparuit super Apostolos ,

Verbis ut essent proflui, Et charitate fervidi.

" Ait autem ei quidam de turba. "

Hic docet cavendum esse ab omni avaritia.

In hac autem parte facit tria : in quorum primo per similitudinem ab avaritia docet cavendum, rationem accipiens ab inutilitate divitiarum : in secundo, monet ad cavendam sollicitudinem rerum temporalium, accipiehdo rationem abenignitate providentis: in tertio,ostendit iterum non debere sollicitum esse, eo quod praesentia contemnenda sunt ex magnitudine praemii promissi in futurum.

In primo horum duo facit: in quorum primo dicit factum, qualiter venit ad hanc doctrinam : in secundo autem ponit similitudinem pertinentem ad hanc admonitionem.

De primo horum dicit tria : in quorum primo dicit interpellationem cujusdam, ex avaritia interpellantis Christum pro divisione haereditatis : secundo, dicit Christi responsionem avaritiam detestantis : tertio autem sumit doctrinae hujus parabolam.

De primo dicit:

" Ait ei quidam de turba. " Turbatae enim multitudinis iste fuit qui pro rebus temporalibus fecit Chrislo quaestionem, qui numquam nisi spiritualibus intendit, qui in omnibus spiritum intendere prae- cepit. Joan. VI, 64 : Verba quae loculus sum vobis, spiritus et vita sunt. Ad Roman. VIII, 14 : Quicumque Spiritu Dei aguntur, ii sunt filii Dei. Ad Galat. v, 16 : Spiritu ambulate, et desideria carnis non perficietis.

Post hanc quaestionem et non congruo tempore, cum de spiritualibus et contemptu temporalium ageretur, interserit. Eccli. xx, 22 : Ex ore fatui reprobabitur parabola : non enim dicit illam in tempore suo. Sed causa est, quam dicit Dominus, Matth. XII, 34 : Ex abundantia cordis os loquitur. Iste enim quia in corde nihil habuit nisi divitias, ideo non putabat aliud esse quaerendum : putans quod summum bonum essent divitiae. Eccli. XXI, 29 : In ore fatuorum cor illorum, et in corde sapientium os illorum.

" Magister, dic fratri meo ut dividat mecum haereditatem. "

Ecce hic ponitur interpellalio facta ad Christum pro haereditate dividenda.

Dicit autem tria : professionem auctoritatis, scissionem fraternae charitatis, et separationem communitatis.

De primo dicit : " Magister. " Non dicit, Domine, vel Rex : quia non volebat eum esse Dominum terrenorum, vel judicem : sed tantum Magistrum, hoc est, Jurisconsultum, qui ex consilio juris decerneret justum esse, quod haereditas inlcr fratres esset dividenda. Et voluit quod sibi prodesset dictum Christi, si pro eo diceret: non autem obesse posset, si contra eum aliquid pronuntiaret. Sapient. xv, 12 : aestimaverunt... conversationem vitae, scilicet hominis, compositatn esse ad lucrum, et oportere undecumque eliam ex malo acquirere. Lucrari enim voluit isje in dicto Christi, et non perdere.

" Dic fratri meo, "

Cui me natura conjunxit, et ab illo separari debeo. Sicut autem ab uno fuerunt patre, et de una natura patris participaverunt ut essent, ita in communi jus haereditatis possidere debuerunt. Proverb. XVIII, 19 : Frater qui adjuvatur a fratre, quasi civitas firma. Eccle. IV, 9 : Melius est esse duos simul quam unum : habent enim societatis suae emolumentum. Unde quos ex uno et in uno natura univit, non debebant petere divisionem. Frater enim communitatis et indivisionis nomen est : et scissurae et divisionis (et maxime apud Christum) hanc interpellationem facere non debuit, qui venit ut faceret utraque unum . Joan. X, 16 : Fiet unum ovile, et unus pastor. I ad Corinth. X, 17 : Unum corpus multi sumus, scilicet in Christo. Potius debebat dicere cum Laban ad Jacob, Genes. XXIX, 14 : Os meum es, et caro mea. Et paulo post, v . 15 : Num quia frater meus es, gratis servies mihi ? etc. Frater meus est : ego pascam eum. I ad Corinth. XIV, 33 : Non est dissensionis Deus, sed pacis.''

" Ut dividat. "

Qui autem dividit, ab uno recedit, et alteritati et contrarietari appropinquat. Divisio enim ab uno semper est causa scissurae. Joan. XIX, 24 : Non scindamus eam, sed sortiamur de illa cujus sit. I Reg. xv, 27 et 28, cum scidisset Saul oram pallii Samuelis, dixit Samuel : Scidit Dominus regnum Israel a te hodie, et tradidit illud proximo tuo meliori te.

" Mecum haereditatem. "

Haereditas ab haerendo dicitur, quia ex uno haeret posteritati. Hanc communio- netn omnibus dedit Deus indivisam. Psal. cxiii, 16 : Ceelum caeli Domino, ierram autem dedit filiis hominum. Hanc etiam Sancti in fraternitate spirituali communionem habuerunt. Actuum, IV,32, 35 : Nec quisquam eorum quae possidebat, aliquid suum esse dicebat: sed erant illis omnia communia... Dividebatur autem singulis prout cuique opus erat. Et ideo haereditas non erat dividenda. Luc. xv, 12 et seq., ille eliam prodigus qui petebat portionem substantiae quae eum contingebat, et separari voluit a patre et fratre, non attendens naturalis communitatis et dilectionis vinculum, abiit in regionem longinquam, et consumpsit bona sua vivendo luxuriose cum meretricibus. Et ideo apud Dominum incongrua nimis erat sta interpellatio.

" At ille dixit illi : Homo, quis me constituit judicem aut divisorem super vos? "

Haec est Chrisli, divisionem et temporalium dispositionem et avaritiam detestantis responsio.

Dicit autem .duo : primo, notat hanc quaestionem ab humo et humi amore procedere : secundo, inducit se hoc per detestationem damnare.

De primo dicit :

" Homo. "

I ad Corinth. iii, 3 : Cum enim sit inter vos zelus et contentio, nonne carnales estis, et secundum hominem ambulatis ? Humum enim sapit, qui de terrenis sollicitatur. Psal. IV, 3 : Filii hominum, usquequo gravi corde ? ut quid diligitis vanilalem et quaeritis mendacium ? Seneca ad Lucillum : Quis divitiarum modus sit, quaeritur? Responsio. Primo habere quod necesse est: secundo quod satis est. Nulli potest secura vita contingere, qui de providentia regiminis cogltat. Nullum bonum adjuvat habentem, nisi ad cujus amissionem praeparatus est animus. Hic igitur qui ab unitate et communione recedere voluit, apud unitatis et communitatis auclorem hoc irrationabiliter proposuit : et ideo confutari meruit. Et hoc est quod dicitur : " Homo, "

" Quis me constituit, etc. "

Videtur Christus a Patre judex omnium esse constitutus. Jerem. I, 10 : Ecce constitui te hodie super gentes et super regna. Sed quia gratiae intendit, ideo de temporalibus se non intromisit. I ad Corinth. VI, 4 : Saecularia judicia si habueritis, contemptibiles qui sunl in Ecclesia, illos constituite ad judicandum.

" Judicem " temporalium, " et divisorem, " quid quemque contingat temporalis haereditatis, " super vos, " qui spiritualibus intendo. I ad Corinth. IX, 25 : Omnis qui in agone contendit, ab omnibus se abstinet. I ad Timoth. II, 4 : Nemo militans Deo implicat se negotiis saecularibus. Luc. IX, 62 : Nemo miliens manum ad matrum, et respiciens retro, aplus est regno Dei. Unde etiam. Joan. VI, 15, cum quaereretur ad regnum, fugit et abscondit se. Et coram Pilato cum se regem profiteretur, slatim inlulit regnum suum de hoc mundo non esse . Hoc est ergo quod dicit.

Pertinet tamen ad judicem spiritualem temporalium distributio, sed non in tempore quo spiritualibus est intendendum, et non nisi annexa sint spiritualibus, vel ad spiritualia sint ordinata. Sicut patet, Exod. xviii, 14 et seq., in consilio Jethro. Et, Act. VI, 3 et 4, in decreto Petri. Ibi dicit : Considerate, fratres, viros ex vobis boni testimonii septem plenos Spiritu sancto et sapientia, quos constituamus super hoc opus. Nos veroorationi et verbi ministerio instantes erimus.

" Dixitque ad illos : Videte, et cavere ab omni avaritia : quia non in abundantia cujusquam vita ejus est ex his quae possidet. "

Hoc est tertium, ubi ex dictis sumit doctrinae occasionem de verbo, quo docet cavere ab omni avaritia : quia, sicut dicitur, Eccli. x, 9 : Avaro nihil est scelestius.

Et hoc est quod dicit : " Videte. "

Et tangit duo : admoaitionem, et similitudinem, per quam probat admonitionem, esse convenientem.

Dicit autem circa primum duo, quorum primum est ipsa admonitio : secundum autem admonitionis causa.

Circa autem admonitionem duo dicit : ingeminat enim cautelam, et dicit de quo sit cavendum.

De cautela :

" Videte, et cavete. "

Dicit autem videndum et cavendum : et dicit videndum per experimentum, et cavendum per rationem. Matth. XXIV, 4. : Videte ne quis vos seducat ullo modo. De secundo dicitur, Matth. XVI, 6 : Cavete a fermento Pharisaeorum. Cautela enim est per providentiam rationis evitatio et declinatio periculorum. Matth. x, 17 : Cavete autem ab hominibus, Proverb. I, 4 : Ut detur parvulis astutia, adolescenli autem scientia et intellectus.

" Ab omni avaritia. "

Quamvis enim avaritia sit in male acquirendo, et in male retinendo in genere : tamen multi sunt modi male acquirendi, et multi modi male retinendi.

Acquirendi autem male sunt duo modi, injuste acquisitum, et turpe lucrum.

Turpe autem lucrum est quando actio illicita est : et id quod acquiritur licitum : sicut lucrum ex meretricio, ex ludo, ex opere turpi sicut lenocinio, vel quando locatur domus meretricibus. Et in talibus quidem transfertur dominium : sed non potest inde fieri publice sacrificium, vel eleemosyna. In occulto tamen, ubi non est scandalum, opinor quod fieri potest. Genes. XXXVIII, 23, dixit Judas de scorto, quae tulerat armillan et baculum pro arrhabone, et pretio coitus : Habeat sibi, cerle mendacii nos arguere non potest. In ludo autem acquisitum retineri non potest: sed nec reddi est necessarium, sed in pios usus est erogandum.

Injuste autem acquisitum est fraudatum, furatum, raptum, mendacio vel deceptione acceptum. Nec dico ultra dimidium justi pretii : quia etiamsi centesimam vel millesimam fraudet, coram Deo restituere tenetur. Ezechiel. XVIII, 8 : Ad usuram non commodaverit, et amplius non acceperit. Psal. XIV, 5 : Qui pecuniam suam non dedit ad usuram, et munera super innocentem non occepit. Qui enim furatur vel rapit invilo Domino, contrectat rem alienam. Qui autem mutuat et praeter sortem aliquid accipit ex pacto, usurarius est, et injusta lucra sectalur. Qui autem non expa- cto a pit munera, propter mutuum amplius accipit et munera, et hic etiam accipit lucrum illicitum. Eccli, x, 10 : Hic enim, scilicet avarus, et animam suam venalem habet, quoniam in vita sua projecit intima sua. Isa. XXXIII, 15 : Qui projicit avariliam ex calumnia, et excutit manus suas ab omni muliere.

In retinendo autem est avaritia, quando superfluum sibi retinet tempore necessitatis. Luc. XI, 41 : Quod superest, date eleemosynam : et ecce omnia munad sunt vobis. I ad Joan. III, 17 : Qui habuerit subslantiam huj us mundi, et viderit fratrem suum necessitatem ha-bere, et clauserit viscera sua ab eo, quomodo charitas Dei manet in eo ? Haec ergo et talis est omnis avaritia.

" Quia non in abundantia. "

Causam dicit quare non prodest avaritia : quia " vita " hominis perpetua " non " est " in abundantia " divitiarum " cujusquam, " sed potius vitae aeternae impedimentum. Per divitias enim se redimere non potest. Proverb. VI, 35 : Non suscipiet pro redemptione dona plurima.

Et si objicitur contra hoc quod dicitur, Proverb. XIII, 8 : Redemptio animae viri divitiae suae. Dicendum, quod divitiae non redimunt animam nisi temporaliter, hoc est, animalem vitam. Vel si redimunt animam, illae non sunt male acquisitae. Et ideo dicit, divitiae suae, sive prop riae, quae expenduntur in eleemosynas. Daniel. IV, 24 : Peccata tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis pauperum.

Sic ergo dicitur quod " non est in abundantia cujusquam, " qui conlidit in abundantia, " vita ejus est. " Job, XXVII, 19 : Dives cum dormierit, nihil secum auferet: operiet oculos suos, et nihil inveniet. Tempore ergo necessitatis divitiae deficient. Psal. XXXIII, 11 : Divites eguerunt et esurierunt, inquirentes autem Dominum non minuentur omni bono. Psal. lxxv, 6 : Dormierunt somnum suum, et nihil invenerunt omnes viri divitiarum in manibus suis. Sic ergo inuliles sunt ad redimendum, non durabiles ad permanendum, incertae ad possidendum, mentientes ad sufficientiam promittendum.

" Ex his quae possidet, "

Quae tamen sunt certiora : quia possessio est pedum positio. Et si illa sunt Incerta, nulla alia certa possunt esse.

I ad Timoth. VI, 17 : Divitibus hujus saeculi praecipe non sublime sapere, neque sperare in incerto divitiarum. Quinimo sunt nocivae. I ad Timoth. VI, 9 : Qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem et in laqueum diaboli, et in desideria multa inutilia et nociva, quae mergunt hominem in interitum et perditionem. Et ideo dicit Ambrosius, quod " rerum terrenarum facultates impedi" verunt anliquos patres, quod non ex " toto converterent se ad Deum," Habacuc, II, 6 : Vae ei qui multiplicat non sua, usquequo et aggravat contra se densum lutum ?

Sicut autem abundantia divitiarum impedit, ita multos etiam impedit nimia paupertas. Proverb. xxx, 8 et 9 : Mendicitatem et divitias ne dederis mihi :... ne forte satiatus illiciar ad negandum, et dicam : Quis est Dominus ? aut egestate compulsus furer, et perjurem nomen Dei mei. Et ideo medium elegit Apostolus, I ad Timoth. VI, 7 et 8 : Nihil intulimus in hunc mundum : haud dubium quod nec auferre quid possumus. Habentes autem alimenta et quibus tegamur, his contenti simus. Et ideo etiam Dominus temperat locutionem, dicens : a Quia non in abundantia est vita hominis. " Abundantia enim impedit : sed facultates personae congruentes et sufficientes conservant bonam vitam et nimia egestas contribulat eam, sicut dicit Philosophus : et nemo semper tribulatus potest bonam vitam ducere. Propter quod, ut dicit beatus Augustinus, " Dominus loculos secum habuit, " et secum provisores expensarum ire " fecit: ne semper sollicitudine in crasti-" num tribularentur discipuli. "

Hujus autem doctrinae inducit parabolam. Et hoc est quod dicit :

a Dixit autem similitudinem ad illos, dicens : Hominis cujusdam divitis uberes fructus ager attulit :

Et cogitabat intra se, dicens : Quid faciam, quia non habeo quo congregem fructus meos?

Et dixit: Hoc faciam : Destruam horrea mea, et majora faciam : et illuc congregabo omnia quae nata sunt mihi, et bona mea.

Et dicam animae meae : Anima, habes multa bona posita in annos plurimos : requiesce, comede,bibe, epulare. "

In hac autem similitudine exemplari ponit duo : similitudinem, et juxta similitudinem sumptam admonitionem.

In similitudine duo facit : abundantiam inulilcm divitiarum exprimit, et ad vitam inutilitatem divitiarum ostendit.

In ostensione abundantiae facit quatuor : ponit enim divitiarum abundantianT: secundo, ex hoc ostendit in divite multiplicatam angustiam : tertio, ponit consilium iniquitatis : et quarto, fructum voracitatis.

In primo horum duo sunt : primo, enim praemittit Evangelista doctrinam istam esse exemplarem et similitudinariam, et secundo ponit doctrinam. De primo dicit : " Dixit autem similitudinem. "

Utrum autem ita facta sit in re sicut dicitur, quaerunt quidam. Et dicendum, quod in veritate sic factum est sicut dicitur : et puto quod tunc hoc famosum et notum fuit apud Judaeos, et ideo in exemplum propositum. Proverb. I, 6 : Animadvertet parabolam et interpretationem, verba sapienlum, et aenigmata eorum. Psal. lxxvii, 2 : Aperiam in parabolis os meum, loquar propositiones oh initio. Proverb. XXI, 11 : Mulctato pestilente sapientior erit parvulus.

" Ad illos, " hoc est, ad utilitatem illorum. Ptolomaeus Philosophus : " Qui " ad alium non corrigitur, alii corrigen-" tur ad ipsum. "

Et ideo ponitur hic in eorum exemplum.

" Hominis, "

Humum sapientis, qui vere de humo terrae factus fuit, nihil se esse cogitans nisi humum. I ad Corinth. xv, 48 : Qualis terrenus, tales et terreni. Joan. iii, 31 : Qui est de terra, de terra est, et de terra loquitur. Job, IV, 19 et 20 : Qui terrenum habent fundamentum, consumentur velut a linea. Et quia nullus intelligit, in aeternum peribunt.

" Cujusdam. "

Qui nominatione dignus non erat :quia qui in terra nominari voluit, etiam in terra scribitur. Jerem. XVII, 13 : Recedentes a te in terra scribentur. Psal. XLVIII, 12 : Vocaverunt nomina sua in terris suis. Et ideo dicit Deus : Non ero memor nominum eorum per labia mea.

Ecce natura terrenus.et aclu, innominabilis erat.

" Divitis, "

Scilicet forluna. IV Reg. v, 1 : Erat vir dives et fortis, sed leprosus. Psal. lxi, 11 : Divitiae si affluant, nolite cor opponere. Sapient. v, 8 : Quid nobis profuit superbia ? aut divitiarum jactantia quid contulit nobis ?

" Uberes fructus. "

Uberes, quia exuberabant. Psal. cxliii, 13 : Promptuaria eorum plena, eructantia ex hoc in illud. Uberes autem dicuntur, quia successivis et redivivis fructibus ultra sulficientiam omnem, reditus perpetuos exhibebant. Et hoc quidem terra non sibi facit, sed usibus colentium eam. Homo autem terrenus contra terrae intentionem, ista sibi soli vindicat. Psal. lxxxiv, 13 : Terra nostra dabit fructum suum. Psal. CVI, 37 : Seminaverunt agros, et plantaverunt vineas, et fecerunt fructum nativitatis.

" Fructus " autem dicitur a fruor, eris. Quia iste sicut pecus totam animam effudit ut his frueretur : et non adhibuit ea ad usum virtutis et meritorum, ut referret ex his vitam aeternam. Psal. IV, 8 : A fructu frumenti, vini, et olei sui, multiplicati sunt.

" Ager. "

Ab agendo dicitur, quia actione in ipsum facta, semper redivivos producit fructus. Et ideo sollicitudinem a Domino ager tollit, quia semper sufficit: et liberalitatem docet, quia semper reddit beneficia. Sed homo irrationabilior insensibili elemento, hoc non recogitat quod terra liberalitate sua docet eum. Job, XII, 7 : Interroga jumenta, et docebunt te: et volatilia coeli, et indicabunt tibi." Attulit, "

Hoc est, ad usum vitae obtulit. Genes. I, 28 : Replete terram et subjicite eam. Hic autem repleri a terra voluit, et subjici terrae quaesivit. Deuter. XXXIII, 28, de carnali populo dicitur : Oculus Jacob in terra frumenti et vini." Et cogitabat, etc. "

Ecce angustia suborta de divitiis, ut verae spinae dicantur .

Dicit autem duo : angustiam inferiorem, et sollicitudinem.

Angustiam exprimit per signum, dicens.

" Et cogitabat infra se, " cogitare enim est coagitare, quando mens ex angustia fluctuat ignorans quid agat. Job, xx, 22 : Cum satiatus fuerit, arctabiiur, aestuabit, et omnis dolor irruet super eum. Daniel. XIII, 22 : Angustiae sunt mihi undique, et quid eligam ignoro.

" Dicens : Quid faciam ? "

Ecce sollicitudo. Vox enim miseri et in summa egestate et sollicitudine positi est : Quid faciam ? Luc. XVI, 3 : Quid faciam, quia dominus meus aufert a me villicalionem ? Job, VIII, 20 : Quid faciam tibi, o custos hominum ?

" Quia non habeo "

Sufficientia receptacula, " quo congregem fructus meos. " Non cogitavit iste terram dare fructus nisi sibi : et ideo de pauperum ventribus non cogitavit : de quibus si cogitasset, sufficientia invenisset receptacula. Isa. XXIII, 18 : Ei erunt negotiationes ejus et mercedes ejus sanctificatae Domino : non condentur neque reponentur, quia his qui habitaverint coram Domino erit negotiatio ejus, ut manducant in saturitatem, et vestiantur iisque ad vetustalem. Hoc autem non cogitabat iste. Et ideo est de illis de quibus dicitur, Jacob. v, 1 et seq. : Agite nunc, divites, plorate ululanles in miseriis vestris, quae advenient vobis. Divitiae vestrae putrefactae sunt, et vestimenla vestra a lineis comesta sunt. Aurum, et argentum vestrum eruginavit, et aerugo eorum in testimonium vobis erit, et manducabit carnes veslras sicut ignis. Thesaurisaslis vobis iram in novissimis diebus.

" Et dixit. "

Ecce consilium iniquitatis ab avaritia inventum. " " Hoc faciam, " quod ab iniquitate docente inveni. Job, xv, 5 : Docuit iniquitas tua os tuum, et imitaris linguam blasphemantium. Jerem. IX, 5 :. Ut inique agerent laboraverunt.

" Destruam horrea mea. "

Glossa : Haec est ex sollicitudine istius deliberatio. Horrea parva vel magna proportionatorum receptaculorum ad divitias ducunt capacitatem : et ideo sufficientia fuerunt. Tob. v, 25 : Sufficiebat nobis paupertas nostra, ut divitias conputaremus. Iste autem qui non posuit finem divitiarum, non quanto majora horrea sufficiant dicit : sed majora et majora usque in infinitum facere intendit. Proverb. xxx, 16 : Ignis numquam dicit: Sufficit. Iste est infernus qui omnes absorbet, et numquam repletur. Isa. v, 14 : Dilatavit infernus animam suam absque ullo termino.

Et hoc est quod addit :

" Et majora horum faciam. "

Et non dicit quanto majora. Eccli. XIV, 9 : Insatiabilis oculus cupidi. Isa. v, 8 : Vae qui conjungitis domum ad domum, et agrum agro copulatis usque ad terminum loci: numquid habitabitis vos soli in medio lerrae ? Eccle. v, 9 : Avarus non implebitur pecunia.

" Et illuc congregabo, "

Ut simul congesta potius putrefiant quam pauperibus erogentur.

" Omnia quae nata sunt mihi. " Stultus est: quia si nata sunt, iterum renascetur, et ideo congregare non oportuit ei. Eccle. v, 12 et 13 : Est et alia infirmitas pessima quam vidi sub sole : divitiae congregatae in malum domini sui. Pereunt enim in affliclione pessima.

" Et bona mea. "

Et hoc verum dixisti : quia haec sola bona sunt quae a Domino recipies. Luc. XVI, 25 : Recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala : nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris. Job, XXI, 13 : Ducunt in bonis dies suos, etin puncto ad inferna descendunt. Bona ergo tua congrega, quoniam vera bona nulla prorsus habebis. Congrega autem in malum tuum. Genes. xxv, 6 : Filiis concubinarum largitus est munera.

" Et dicam animae meae. "

Ecce ingluvies voracitatis gastrimargiae, hoc est, ventris insaniae.

Notantur autem hic tria : brutalitas ejus qui dixit, sufficientia abundantiae in omne futurum, et resolutio carnalitalis.

Brutalitas notatur in hoc quod dicit: " Dicam animae meae. " Putabat enim iste animam corporalibus indigere, quia in brutum conversus erat : cum potius anima gratiis, virtutibus, et scientiis esset nutrienda. Daniel.IV, 13 : Cor ejus ab humano commutetur, et cor ferae detur ei. Psal. XLVIII, 21 : Homo cum in honore esset non intellexit, comparatus est jumentis insipientibus , et similis factus est illis. Matth. VI, 25 : Animd?, plus est quam esca. Non enim animae, sedventri esca debetur. I ad Corinth. VI, 13 : Esca ventri, et venter escis : Deus autem et hunc, et has destruet.

" Anima, habes multa bona. "

Ecce abundantia sufficiens in omnefuturum. Et hoc est quod dicit: " Posita in annos plnrimos. " Ambrosius in Glossa : " Non sunt hominum bona, quae secum auferre non possunt. Sola misericordia comes est defunctorum. Apocal. XIV, 13 : Opera illorum sequuntur illos. " Hic autem credebat omne bonum esse in abundantia temporalium. Non credidit iste quod dicitur in Psalmo XXXIII, 11 : Inquirentes autem Dominum non minuentur omni bono. Sed hoc est quod dicitur, I ad Corinth. II, 14 : Animalis homo non percipit ea quae sunt Spiritus Dei: stultitia enim est illi, et non potest intelligere, quia spiritualiter examinatur.

" Requiesce. "

Ecce resolutio : cum, sicut dicitur, Job v, 7 : Homo nascitur ad laborem, quiescere resolutus cogitavit. Conlra quod dicitur, Proverb. VI, 3 et 4 : Discurre, festina...,ne dederis somnum oculis tuis. Psal. CXXXI, 4 et 5 : Si dedero somnum oculis meis, et palpebris meis dormitationem, et requiem temporibus meis, donec inveniam locum Domino.

" Comede, et bibe. "

Deliciis carnalibus indulge. Ad Philip.III, 19 : Quorum Deus venler est, et gloria in confusione ipsorum qui terrena sapiunt. Sapient. II, 7 : Vino pretioso et unguenlis nos impleamus, et non praetereat nos flos temporis.

" Epulare. "

Hoc sonat in delicias et abundanliam. Luc. XVI, 19 : Epulabatur quotidie splendide. Magnus enim apparatus est in epulis.II Petr.II, 13 : Voluptatem existimantes diei delicias, coinquinaliones, et maculae deliciis affluentes, in conviviis suis, etc.

" Dixit autem illi Deus : Stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te : quae autem parasti, cujus erunt? "

Ecce exitus miserabilis incerti divitiarum et deliciarum.

Et hoc est quod dicit : " Deus dixit illi. " De quo dicit Job, XIV, 5 : Constituisti terminos ejus, qui praeteriri non poterunt.

" Stulte. "

Stullus est superbus, qui de contingentibus futuris nihil providet. Sicut et insipiens est, qui suiipsius nescit quantitatem : vel qui ignorat seipsum. Et ideo nisi stultus esset, de incerto futuo statu suo consideraret et ordinaret : et certum praeponeret incerto. Cerlum enim est nos morituros, sed incerta est hora mortis, et locus, et modus. Et ideo sapiens haec omnia praeordinat, et semper eum mors paratum inveniet. Stultus autem est, qui nihil horum facit.

Stultus enim a stolido dictus est, qui nihil sentit nisi praesens. Contra quod dicitur, II ad Corinth. IV, 18 : Non contemplantibus nobis quae videntur, sed quae non videntur. Job, v, 3 : Ego vidistultum firma radice, et maledixi pulchritudini ejus slatim. Deuter.XXXII, 28 et 29 : Gens absque consilio est, et sine prudentia. Utinam saperent, et inlelligerenl, ac novissima providerent. Sicut enim dicit Glossa, "Iste gratias agere Deo debebat, quia non circuibat per ostia : et stultus putabat esse securus in omne futurum. " Deuter.XXXI, 6 : Haeccine reddis Domino, popule stulte et insipiens ?

"Hac n "

Hoc est, hora tenebrosa et improvisa. Matth.xxv,6 : Media nocte clamor factus est. Matth. XXIV, 44 : Qua nescitis hora Filius hominis venturus est. I ad Thes sal. v, 3 : Cum dixerint pax et securitas, tunc repentinus eis superveniet interilus.

" Animam tuam, "

Quam putabas a bruto non differre, quia est immprtalis anima. Psal. XXXVIII, 7 : Verumtamen in imagine pertransit homo.

" Repetent a te, "

Scilicet tortores, ministri justitiae divinae sive exactores, ut dicit Glossa : quia exigunt quaecumque donata suntad rationem reddendam, et quaecumque fecit homo ad paenam luendam. Job,xx, 18 : Luet quae fecit omnia, nec lamen consumetur:juxta multitudinem adinventionum suarum, sic et sustinebit.

" Quae autem parasti, "

In longum futurum, " cujus erunt ? " Quasi dicat: Ad te de caetero non pertinebunt, neque scis ad cujus manus devolvuntur. Psal. XXXVI, 35 et 36 : Vidi impium superexallatum, et elevatum sicut cedros Libani : et transivi, et ecce non erat : quaesivi eum, et non est inventus locus ejus. Job, xx, 6 et 7 : Si caput ejus nubes tetigerit, quasi slerquilinium in fine perdetur. Eccli. v, 10 : Noli anxius esse in divitiis injustis : non enim proderunt in die obductionis et vindiclae. Eccle. v, 15 et 16 : Quid prodest ei quod laboravit in venlum ? Cunctis diebus vitae suae comedil in tenebris, et in curis multis, et in aerumna, atque tristitia. Job, XXVIIi, 8 : Quae est spes hypocritae,si avare rapiat, et non liberet Deus animam ejus ? Et post modicum, vv. 16 et 17 : Si comporlaverit quasi terram argentum, et sicut lutum praeparaverit vestimenta : praeparabit quidem, sed justus vestielur illis, et argentum innocens dividet. Quia ille dum viveret, nec justum voluit vestire, nec cum innocentibus argentum dividere.

"Sic est qui sibi thesaurizat, et non est in Deum dives. "

Hic incipit doctrina juxta similitudinem istam introducta.

Dicitur autem sibi thesaurizans, qui ad praesens hoc vitae istius, thesauros suos et lucra congregat, et per eleemosynam in ocelo non reponit. Baruch, III, 18 et 19 : Qui argentum Ihesaurisant, et aurum, in quo confidunl homines, et non est finis acquisitionis eorum. Qui argentum fabricant, et sollicili sunt, nec estinventio operum illorum. Exterminati sunt, et ad inferos descenderunt. Luc. XII, 22 : Mortuus est autem et dives, et sepultus est inferno.

" Et non est in Deum dives. "

Quia si divitias in pios iasus erogaret, in Deum dives esset. II adTimoth. i, 12 : Scio cui credidi, et certus sum quia potens est depositum meum servare in illum diem. Tunc enim aliae divitiae non proderunt. Psal. CXI, 9 : Dispersit, dedit pauperibus : justitia ejus manet in saeculum saeculi. Si autem non est in Deum dives, tunc fiet hoc quod dicitur, Job, xx, 15 : Divitias quas devoravit evomet, et de venlre illius extrahet eas Deus. Ad tantam enim egestatem in inferno devenit dives epulo, quod guttam parvam aquae petiit, et non obtinuit .

" Dixitque ad discipulos suos : Ideo dico vobis : nolite solliciti esse animae vestrae quid manducetis, neque corpori quid induamini. "

Haec est doctrina juxta similitudinem inductam accepta, de mundano timore et sollicitudine dimittendis.

Dicit autem duo : in quorum primo sollicitudinem removet: in secundo autem ostendit quid sollicile est requirendum, quia regnum Dei.

In primo horum sunt quinque paragraphi : in quorum primo dicit pro temporalibus non esse sollicitandum : quia ea ad quae ista referuntur, hoc est, corpus et anima, majora sunt his : et ideo pro eis non sunt periculo commillenda. In secundo autem dicit hoc idem a consideratione providentiae divinae, quae providet corvis, et vilibus animalibus : cum major sit ei cura de Sanctis. In tertio, suadet hoc idem ab inutilitate sollicitudinis : quia nihil potest adjicere ad vitam super id quod Deus disposuit. In quarto, hoc idem suadet a consideratione pulchrorum florum agri, quos Deus vestit : cum minor sit ei cura de talibus quam de Sanctis. In quinto, suadet hoc idem : quia talis sollicitudo infidelium est, spem aeternae vitae non habentium, a quibus debemus esse distincti : cum Pater noster caelestis de talibus sit sollicitus pro nobis.

In primo horum tria dicit : praemittit enim quorum proprie est haec doctrina, quia discipulorum: secundo, exprimit modum et speciem interdictae sollicitudinis : et tertio, dicit rationem inhibitionis.

Dicit ergo :

" Dixitque, " ex similitudine inducta, "ad discipulos suos, " qui praecipue in sermonibus suis et exemplis manere debebant. Joan.VIII, 31 et 32 : Si vos manseritis in sermone meo, vere discipuli mei erilis, et cognoscetis veritatem. Hi sunt quibus tanla cura debuit esse verbi Dei, ut temporalium obliviscerentur. Ad Philip, in, 7 : Quae mihi fuerunt lucra, haec arbitralus sum propter Christum detrimenta. Et, ibidem.vv. 13 et 14 : Quae retro sunt obliviscens, ad ea quae sunt priora, extendens meipsum, ad destinatum persequor, ad bravium, etc.

His ergo talibus quibus tanta cura et instantia incumbebat praedicationis, quod sollicitudine temporalium revocari non debuerunt, dicit : " Ideo dico vobis, " quos in officio praedicationis constituo. Joan. xv, 16 : Non vos me elegistis, sed ego elegi vos, et posui vos ut eatis, et fructum offeratis, et fructus vester maneat.

" Nolite solliciti esse, "

Ne propter solliciludinem ab exsecutione officii vobis injuncti retrahamiui.

Sciendum quod est multiplex sollicitudo. Quaedam enim est improba cura providentiae acquirendi vel conservandi bona temporalia sive in corpore, sive in his quae pertinent ad corpus. Et haec vocatur a Sanctis sollicitudo suffocans : quia stringit vel exstinguit vitalem spiritumDei, ne spiretad Deum in cognitione et amore, et ne moveatur obediendo ut peragatur injunctum officium sicut spiritus suffocatus. Et de hoc dicitur, Matth.XIII, 22, quod a curis et sollicitudinibus suflbcatur Dei verbum, et non refert fructum. Et haec discipulis interdicitur : quia impedit verbi praedicandi officicium. Est enim mala talis sollicitudo.

Et quamvis sit multiplex ista sollicitudo, sicut omne peccatum in multitudine consistit, tamen in quinque modis frequentius invenitur. Retrahit enim abono, et retinet in malo sollicitudo peccandi: maxime in venereis, quae ligant et suffocant mentem. Daniel.XIII, 11 et 12 : Volentes concumbere cum Susanna, observabant quotidie sollicitius videre eam. Secundus modus est angustia improba occupationis circa amicos saeculares. Sapient. XIV, 17 : Imaginem regis quem honorare volebant, fecerunt, ut illum qui oberat, tamquam praesentem colerent sua sollicitudine. Per modum enim idololatriae colit amicos qui eos Deo et divinis praeponit. Tertius modus est improba et inquieta cura divitias conservandi : sicut dicitur, Matth. xiii, 22 : Sollicitudo saeculi istius, et fallacia divitiarum suffocat verbum, et sine fructu efficitur. Quartus modus est improba cura et labor divitias acquirendi. Eccle.II, 26 : Peccatori autem dedit Deus afflictionem et curam superfluam, ut addat, et congreget, et tradat ei qui placuit Deo : sed et hoc vanitas est et cassa sollicitudo mentis. Quintus modus est improba cura curiositatum :. impedientia officium vel praeceptum verbi injunctum. Eccle, ii, 21 : Cum alius laboret in sapientia, et doctrina, et sollicitudine, homini otioso quaesita dimittit. Et hoc ergo vanitas et magnum malum.

Istae sollicitudines malae sunt et inter-J dictae : quia istae sunt improbae curae suffocantes vitalem verbi Dei spirilum.

Est autem alia sollicitudo non improba, sed ordinata cura necessariorum ad vitam. Et haec est tolerabilis et indulta : quia sine ista non subsistit praesens vita, quae solatiis indiget necessariorum. Et haec etiam habet, ut in pluribus, quinque modos. Est enim aliquando cura necessariae dispensationis secundum ministerium domus. Luc. x, 41 et 42 : Martha, Martha, sollicita es, et turbaris erga plurima : porro unum est necessarium. Secundus modus est cura moderata, ordinata, de salute conjunctorum sanguine vel amicitia. Tob. x, 1 : Cum moras faceret Tobias causa nuptiarum, sollicitus erat pater ejus, dicens : Pictas quare moratur filius meus ? Tertius modus est cura moderata cautelae ab hominibus ignotis. Tob. v, 18 : Ne sollicitum te reddam, scilicet de filio tuo, ego sum Ananias, Azariae magni filius. Quartus modus est cura moderata exigentiae vinculi matrimonialis. Iad Corinth. VII, 33 : Qui cum uxore est, sollicitus est quae sunt mundi, quomodo placeat uxori. Quintus modus est cura rationabilis rei familiaris ad usum vitae concessae. I Reg. IX, 20 : De asinis quas nudiustertius perdidisti, ne sollicitus sis, quia inventae sunt.

Ista quintuplex sollicitudo indulta est. Sed non sic quod per eam impediri debeat officium verbi injunctum : quinimo si injuncto praeponuntur officio, improbe efficiuntur.

Est autem adhuc miserabilis sollicitudo, sine qua haec aerumnis plena vita esse non potest. Et haec quamvis infinitos habeat modos, tamen tres modos frequentius habet. Primus modus est cura nimia laboris instantis. Eccle:II, 18 et 19 : Detestatus sum omnem industriam meam, qua sub sole studiosissime laboravi, habiturus haeredem post me, quem ignoro utrum sapiens anslultus futurus sit, et dominabitur in laboribus meis, quib us desudavi et sollicitus fui : et estquidquam tam vanum ? Secundus modus est passionis ultra vires alfligentis. I Machab.VI, 10 et 11 : Recessit somnus ab oculis meis, et concidi, et corrui corde prae sollicitudine, et dixi in corde meo : in quantam tribulationem deveni, et in quos fluctus tristitiae. Tertius modus est cura multa diffidentiae de malis insidiantibus nobis. Jerem.XXXVIII, 19 : Dixit rex Sedecias ad Jeremiam : Sollicitus sum propler Judaeos qui transfugerunt ad Chaldaeos : ne forte tradar in manus eorum et illudant mihi.

Isti modi sollicitudinum sunt huic vitae annexi : sed non propter eos est dimittendum aliquid quod sit de obedientia vel veritate vitae. Quia hic esset timor mundanus vel humanus, quem Dominuspraecipit deponere.

Alia quaedam est optima sollicitudo spiritum vitalem nec slringens, nec suffocanSj sed dilatans, et auras sancti Spiritus ingerens. Et haec est quae est in praecepto. Et haec eliam est multiplex : tamen ut frequentius est quatuor modis. Est enim sollicitudo providendi subditis, quae incumbit Praelatis. Ad Roman. XII, 8 : Qui praeest in sollicitudine. II ad Corinth. XI, 28 : Mea quotidiana sollicitudo omnium Ecclesiarum. Secundus modus est sollicitudo obediendi. Et haec incumbit subditis. Josue, XXIII, 6 : Estote solliciti ut custodiatis cuncta quae scripla sunt in volumine legis Moysi. Tertius modus sollicitudinis est sollicitudo retinendi pacem cum omnibus quantum in nobis est. Ad Ephes.IV, 3 : Solliciti servare unilatem Spiritus in vinculo paci.. Ad Roman. XII, 18 : Si fieri potest, quod ex vobisest, cum omnibus hominibus pacem habentes. Quartus modus est sollicitudo sive cura et fervor proficiendi continuis incrementis ad meliora. Et hoc est dupliciter : per declinationem scilicet a malo, et per inclinantia ad bonum. De primo dicitur, Deuter.IV, 15 et 16 : Custodite sollicile animas vestras. Non vidistis aliquam similitudinem in die qua locutus est vobis Dominus in Horeb de medioignis,ne forte decepti faciatis vobis sculptam similitudinem. Sollicitudo autem quae est profectus ad bonum, illa est duplex secundum ordinem ad verum in intellectu, et secundum ordinem ad bo-

num in affectu. De primo dicitur, Deuter.IV, 9 : Custodi teipsum et animam tuam sollicite. Ne obliviscaris verborum quae viderunt oculi tui, et ne excidant de corde luo cunctis diebus vitae tuae. De secundo modo dicitur, ad Roman. XII, 11: Sollicitudine non pigri.Spiritu ferventes : Domino servientes. De utroque modo simul dicitur, Michaeae, VI, 8 : Indicabo libi, o homo, quid sit bonum, et quid Dominus requirat a te : Illique facere justitiam, et diligere misericordiam, et sollicitum ambulare cum Deo tuo.

Ex hoc patet quae, et qualiter, et propter quae sollicitudo praecipiatur, quae humanae infirmitati indulgeatur, quae dispensationi familiae concedatur, et quae interdicatur.

Et hoc est quod dicit : " Nolite solliciti esse.

Et determinat partes sollicitudinis, dicens :

" Animae vestrae quid manducetis. "

Anima autem hic dicitur animalis vita quae cibis est sustentanda. Et dicitur anima ab animalitate : quia haec animalis vita talibus indiget solatiis. Et propter illam nutriendam aut sustentandam non debet homo retrahi ab officio praedicationis injuncto, maxime cum tanta est necessitas sicut fuit cum primum incepit Ecclesia. Taliter enim solliciti sunt de quibus dicitur, ad Roman. XVI, 18 : Hujuscemodi Christo Domino nostro non serviunt, sedsuo ventri, et per dulces sermones et benedictiones seducunt corda innocentium. Ad Philip, iii, 19 : Multi ambulant quos saepe dicebam vobis inimicos crucis Chrisli: quorum finis inieritis, quorum Deus venler est, et gloria in confusione ipsorum qui terrena sa-piunt. Et hoc est quod dixit supra, non esse portandam peram in via.

Dicit autem : " Quid manducetis, " nihil tangens de poculento. Quia potus non desideratur nisi propter cibum : eo quod potus est cibi vehiculum. Et ideo in esca intelligitur polus.

"Neque corpori vestro. "

Secunda pars est illius sollicitudinis : quia indumentum debetur corpori ad fovendum calorem naturalem ab impugnantibus extrinsecus. Et de his duobus dicitur, I ad Timoth. VI, 8 : Habentes alimenta et quibus tegamur, his contenti simus.

Et hoc est quod dicit:

" Quid induamini. "

De his duobus piger volens fugere obedientiam praedicationis, sollicitus est.Isa. III, 7 : In domo mea non est panis, neque vestimentum : nolite constituere me principem populi. Et praemisit quod non est medicus. Quasi dicat: Non sum medicus animarum, nec volo subire jugum obedientiae praedicandi : sed volo esse sollicitus qualiter abundet panis in domo, et vestimentum ad tegumentum et ornatum corporis.

" Anima plus est quam esca, et corpus plus quam vestimentum. "

Hic elicit rationem. Quia enim anima plus est quam esca, patet quod esca quaeritur propter animam : et eadem ratione corpus plus est quam vestimentum. Corpus autem et anima sunt ad Deo obediendum. Indignius autem propter dignius est semper postponendum. Ergo si sollicitudo cibi et vestimenti retrahant ab obedientia Dei, sollicitudo talis est abjicienda. Eccle. XII, 13 : Deum time, et mandata ejus observa : hoc est enim omnis homo. Et hoc est quod dicit in tali casu Psalmista, Psal. LIV, 23 : Jacta super Dominum curam tuam, et ipse te enutriet.

Et hoc est quod dicit: " Et corpus, " quod ad obediendum Deo ordinatur, " plus " est " quam vestimentum. " I Petr. v, 7 : Omnem sollicitudinem vestram projicientes in eum, quoniam ipsi cura est de vobis. Psal.XXXIX, 18 : Ego autem mendicus sum et pauper : Dominus sollicitus est mei.

" Considerate corvos, quia non seminant, neque metunt, quibus non est cellarium, neque horreum : et Deus pascit illos. Quanto magis vos pluris gstis illis I

Quis autem vestrum cogitando potest adjicere ad staturam suam cubitum unum ?

Si ergo neque quod minimum est potestis, quid de eaeteris solliciti estis ? "

Ecce secunda consideratio persuadens non esse sollicitandum.

Ponit autem primo similitudinis considerationem, et secundo elicit persuasionis rationem.

In primo inducit duo : avem scilicet considerandam, et quid in ea considerandum sit.

De ave dicit :

" Considerate corvos. "

Corvus quidem nitentis nigredinis, et magnae voracitatis, et (sicut dicunt fabulae) magnae gloriositatis : et eum ad omnia haec sollicitudo exigatur, sua voce omnia differt in crastinum, et omnia sua procrastinat, et omnia quibus indiget Deo committit, et a Deo expostulat : et tamen cum hoc de sibi necessario aliis communicat, in torrentibus residet, damnatos lacerat, etc.

Per nigredinem quidem significat Praedicatorum humiliationem exteriorem. Cantic. I, 4 : Nigra sum, sedformosa. Nigra quidem tribulationis humiliatione,formosa autem virtutis nitore. Cantic. v, 11: Comae ejus sicut elatae palmarum, nigrae quasi corvus. Comae capitis, Apostoli et discipuli Christo adhaerentes. Sicut elatae palmarum, late et fructuose et victoriose praedicantes ramum. Nigrae persecutionis humiliatione. Quasi corvus crocitatione sermonis. Et haec est convenientia prima Praedicatoris ad corvum.

In secundo autem (quod est quia magnae est voracitatis) convenit in proposito : quia cum multis indigeat, pauca vel nulla sollicitudine providet in futu-. rum. Dei ergo ministri non multis indigentes sollicitudinem deponant. De hac voracitate dicitur, Genes.VIII, 7, quod corvus emissus de arca requievit in cadavere.

Magnae autem est gloriae. Propter quod dicit aesopus quod cum in multis gloriari posset, quod scilicet Apollini erat consecratus, quod unguibus fortis, quod alis extensus : ne in gloria vocis deficere videretur, os ingens ad cantandum aperuit, et offam carnis amisit. Hujus signum est quod dicit Virgilius, quod serena diligit, ila quod etiam in tempestate ad proprium nidum et pullos nonrevertitur: quia gloriae pulchritudinis suae est nimis curiosus. Et hoc signiGcatin Praedicatore quod pulchritudinem famae et virtutis custodiat studiose. Eccli. xliv, 6 : Homines divites in virtute, pulchritudinis, sive praedicationis, studium habentes.

Quod autem sua voce omnia differt in crastinum, significat quod hoc praesens omne despicit et non attendit: sicut et Praedicator facere debet, respiciens ad crastinum vitae futurae. Sophon. n, 14 : Vox canlantis in fenestra, corvus in superliminari.

Quod autem a Deo postulat corvus et Deo committat omnia, Praedicatori praecipue convenit per devotionem et respectum quem debet habere ad Deum et fi- duciam. Job, XXXVIII, 41 : Quis praeparat corvo escam suam, quando pulli ejus clamant ad Deum, vaganles eo quod non habeant cibos ? Psal. cxlvi, 9 : Qui dat jumentis escam ipsorum, et pullis corvorum invocantibus eum.

In hoc autem quod de sibi necessario aliis communicat, significat ministrorum Dei largitatem : quibus dicitur, Tob.IV, 9 : Si multum iibi fuerit, abundanter tribue : si exiguum libi fuerit, etiam exiguum libenter impertiri stude. Et hujus signum est, quod corvi licet fortes sint, alias aves a cibis non prohibent. III Reg. XVII, 4 : Corvis praecepi ut pascant te- Et ideo dicitur ibidem, quod corvi paverunt Eliam : ferentes ei carnes et panes mane, et carnes et panes vespere.

Quod autem in torrentibus residet, ideo est, quia torrens frequenter trahit animalium cadavera. Et ita Praedicator in torrente tribulationis residere debet quia ibi invenit escam spiritualem. Homo enim in tribulatione positus, saepius cogitat de conversione. Psal. CIX, 7 : De torrente in via bibet, propterea exaltabit caput.

Hic etiam corvus lacerat cadavera damnatorum : et hoc significat, quod Praedicator lacerat comminationibus et terroribus eos qui sunt damnandi. Proverb. xxx, 17 : Oculum qui subsannat patrem, et qui despicit partum matris suae, effodiant eum corvi de torrentibus, et comedant eum filii aquilae. Pater enim Deus subsannatur, quando Pater caelestis per peccatum provocatur. Partus autem matris Ecclesiae provocatur, quando proximo malum datur exemplum. Corvi autem sunt Praedicatores suffodientes per incussionem timoris. Et filii aquilae sunt filii Christi, qui tales verbo Praedicationis sibi incorporant. Et quia sic lacerat cadavera corvus, ideo dicitur faetidi esse anhelilus: quia aurae Praedicatoris horridae sunt saecularibus et carnalibus hominibus. Job, XIX, 17 : Halitum meum exhorruit uxor mea. Dicitur etiam de corvo, quod oscu- lando coeat, quod semen per os emittat et ova, quod si ova sua coquantur, quod lapidem inveniat quem inter ova ponat et ova in pristinum statum reducat. Sed experimento didici haec esse falsa : et ideo de lalibus non curo.

Istae ergo sunt causae quare inter aves accipit a corvis similitudinem. Ab avibus autem et non a natatilibus, vel gressibilibus, vel reptilibus sumit similitudinem : quia avium cibus longe lateque dispersus est: propter quod etiam natura dedit eis pennas ad volandum ut cito pergant ad omnem locum cibi sui. Et in pennis illis conveniunt cum Sanctis, qui pennati pennis virtutum, volant late ad cibum divinae consolationis colligendum. Psal. LIV, 7 : Quis dabit mihi pennas sicut columbae ? Isa. lx, 8 : Qui sunt isti qui ut nubes volant, et quasi columbae ad fenestras suas ? Alia autem animalia de prope colligunt cibum : et tamen alia animalia magis sollicita sunt quam volatilia. Quia gressibilia congregant et reptilia : natatilia autem frigida sunt et diu abstinentia, et ideo congregatione non indigent. Volatilia autem respectu sui corporis et multi cibi sunt, et nullius sollicitudinis: et ideo sumit exemplum ab illis. Unde, Matth. VI, 26, dicitur: Respicite volatilia caeli.

Tangit autem partes sollicitudinis dupliciter : in laborando, et in reservando.

In laborando quidem dupliciter : seminando, et metendo.

Seminatio enim labor est ad nativitatis fructum excolendum : messio autem est ad eumdem fructum colligendum.

Dicit ergo :

" Quia non seminant, "

Ad multiplicandum nativitatis fructum qui saepe fallit. Aggaei, I, 6 : Seminastis multum,et inlulistis parum.Habacuc,III, 17 : Mentietur opus olivae : et arva non offerent cibum. De seminatione spirituali dicitur, II ad Corinth. IX, 6 : Qui semi-nat in benedictionibus, de benedictionibus et metet, scilicet vitatn aeternam. Et ideo seminatione carnali non est multum curandum.

" Neque metunt, " ad colligendum. Matth. VI, 26 : Respicite volatilia caeli, quoniam non serunt, neque metunt, neque congregant in horrea : et Pater vesler cceleslis pascit ea.

" Quibus non est cellarium neque horreum. "

Tangit partem sollicitudinis quae ad reservandum est. Esculentum et poculentum praeparatum usibus hominum reservatur in cellariis, hoc est, in cellis a celando dictis. Granum autem in aristis non paratum, sed tantum messum reservatur in horreis.

Neuiram autem sollicitudinum istarum habent aves.

" Et Deus pascit illos. "

Deus Pater providens eis escas. Psal. cxliv, 15 : Oculi omnium in te sperant, Domine: et tu das escam illorum in tempore opportuno. Item, Psalmo eodem, v. 16 : Aperis tu manum iuam, et imples omne animal benedictione. Job, XXXVI, 31 : Per haec judicat populos, et dat escas multis mortalibus.

Videte autem,

" Quanto magis vos, "

Qui praefertis imaginem Patris caelestis,et ejus perficitis ut filii obedientiae voluntatem et bencplacitu m Patris, " pluris " pretii apud Patrem ccelestem, a estis illis, " scilicet corvis et volatilibus. Psal. lxxvii, 19 et 20 : Male locuti sunt de Deo : dixerunt: Numquid poterit Deus parare mensam in deserto ?... Numquid et panem poterit dare aut parare mensam populo suo? Hujus signum est quod manna cibus caelestis secutus est popu- lum in deserto, et aquae dulcissimae ad potandum, et vestimentum non est inveteratum, et calceamenta non sunt atlrita. Et non est minoris potentiae vel minoris scientiae in providendo, vel minoris voluntatis ad minislros Novi Testamenti quam ad Veteris Testamenti populum semper rebellem et incredulium. Isa. LIX, 1 : Ecce non est abbreviata manus Domini,ut salvare nequeat:neque aggravata est auris ejus,ut non exaudiat.

Videtur autem non esse completum quod dicit in discipulis : nam Apostolus, I ad Corinth. IV, 11 : Usque in hanc horam et esurimus, et sitimus, et nudi su-. mus. Ad Hebr. XI, 37 et 38 : Circuierunt in melotis, in pellibus caprinis, egentes, angustiati, afflicli : quibus dignus non erat mundus.

Ad hoc dicendum, quod in veritate sollicitudo suffocans, sicut dictum est, inhibita est: sed labor providentiae exercendus. Laborem autem voco opus militiae Christianae deserviens : sicut Augustinus dicit in libro de Operibus Monachorum : Opus autem militiae Christianae aut est spiriluale, aut corporale. Spirituale quidem, sicut praedicatio fidei et fundatio-Ecclesiae et hujusmodi. Corporale autem, sicut arare, vineas plantare, et hujusmodi. Si autem est spirituale, est eorum qui missi sunt ad Evangelium praedicandum : et istis debetur sustentalio. Tamen tempore fundationis Ecclesiae non dabatur aliquando, et tunc operabantur manibus suis ne impedimentum darent Evangelio. Si autem omnino deficiat in procurando omne consilium humanum, quod vix fieri potest: tunc pro certo habeo quod quocumque modo providebit Deus. Et si non faceret, esset hoc dandum dispositioni divinae : quia tunc aut fame tali purgaret peccata, aut exerceret virtutem ad patientiam, aut forte juste condemnaret eos qui ministris Dei alimenta subtraherent: quod tamen non legimus accidisse. Quia et Eliam paverunt corvi , et centum prophetas pavit Abdias in specubus . Et Atigeli paverunt Magdalenam, et palres in aegypto. Et cum esuriret Salvator, accesserunt Angeli, et ministrabant ei . Et quod fecerunt in capite, parati sunt facere in membris, si sit necesse. Et per quadraginta annos pavit Deus Angelorum esca populum suum in deserto. Sapient. XVI, 20 : Angelorum esca nutrivisti populum iuum, et paratum panem de caelo praestitisti illis sine labore,omne delectamentum in se habentem, et omnis saporis suavilatem. Psal. XXXVI, 25 : Junior fui, etenim senui, et non vidi justum derelictum, nec semen ejus quaerens panem. Et si objicitur de illo verbo Jeremiae, Thren. II, 12 : Matribus suis dixerunt : Ubi est trilicum et vinum ?... cum exhalarenl animas suas in sinu matrum suarum ? Et infra, v . 19 : Qui defecerunt in fame in capile omnium compilorum. ''Dicendum, quod hic fuit paena infidelis populi et non servorum Dei. De hoc tamen multa dicta sunt, Matth. VI, 26 et seq.: et quando illa conjunguntur his quae hic dicuntur, melius intelligitur locus iste .

" Quis autem vestrum cogitando, etc. "

Ecce tertia consideratio : quia talis eliam sollicitudo qua propter temporalia dimittuntur spiritualia, non prodest. Detur enim quod temporalia tali procurentur sollicitudine, tunc consequens est quod ad profectum corporis et incrementum procurantur. Sed profectus corporis et incrementum non proveniunt nisi virtute Patris caelestis : sicut dicitur, I ad Corinth. III, 7 : Neque qui plantat est aliquid, neque qui rigat: sed qui incrementum dat, Deus.

Et hoc est quod dicit: " Quis autem vestrum cogitando, " per sollicitudinem suae cogitationis, " potest, " naturali vel animali potestate, " adjicere, " augendo, " ad staturam suam, " quam terminis suis limitavit Deus, " cubitum unum, " in latum, vel in longum, vel in profundum per quaecumque adminicula temporalium, ex sollicitudine acquisitorum propter corporis sui profectum. Quasi dicat: Nullus. Quia hoc non est in nobis, sed in virtute Patris caelestis. II Machab.VII, 22 et 23 : Nescio qualiter in utero meo apparuistis : neque enim ego spiritum et animam donavi vobis et vitam, et singulorum membra non ego ipsa compegi, sed enim mundi Creator, qui formavit hominis nativitatem, quique omnium invenit originem.

" Si ergo neque quod minimum est, "

In potentia, " potestis, " quia unumquodque deberet plus nosse in naturaliter sibi unitis quam in extrinsecis, " quid de caeteris, " scilicet extrinsecis, " so I liciti estis ? " Quia etiam, habilis eis, non proficiunt ad corporis incrementum sine cura et providentia et virtute Patris caelestis. Et ideo dicit Jacob, Genes, XLVIII, 13 : Deus qui pascit me ab adolescenlia mea. Psal. XXII, 1 et 2 : Dominus regit me, et nihil mihi deerit: in loco pascuae ibi me collocavit.

" Considerate lilia, quomodo crescunt : non laborant, neque nent: dico autem vobis, nec Salomon in omni gloria sua vestiebatur sicut unum ex istis. "

Quarta est consideratio ad vestimentum pertinens : quia praecedens pertinebat ad nutrimentum.

Dicit autem tria : quid considerandum, et quid in consideratis advertendum, et tertio,ex his inducit suae persuasionis argumentum.

De primo dicit : " Considerate, " per rationem, quia dicit Apostolus, ad Roman. I, 20 : Invisibilia ipsius, scilicet Dei, a creatura mundi, per ea quae facta sunt, intellecta, conspiciuntur : sempiterna quoque virtus ejus et divinitas : ita ut sint inexcusabiles, scilicet talia considerare non volentes.

" Lilia agri, " hoc est, non hortensia quae coluntur, sed agrestia quibus nullus labor adhibetur : quia etiam haec Sanctis appropriantur. Cantic. ii, 2 : Sicul lilium inter spinas, sic amica mea inter filias, a me scilicet vestita et redimita. Psal. xlix, 11 : Pulchritudo agri mecum est.

" Quomodo crescunt " pulcherrima sine sollicitudine hominum. " Non laborant, " sollicitudine postulantes providentia semina vel cultum, " neque nent, " quia jam elaboraverunt per cultum lanam et linum.

" Dico autem vobis "

Sine dolo. I Petr. ii, 22 : Nec inventus est dolus in ore ejus.

" Quia nec Salomon, " qui tam gloriosus fuit in vestitu quod etiam gloriosissima regina Austri mirabatur vestitum servorum suorum : et formositati pellium suarum sponsae formositas compaparatur .

Et hic talis " in omni gloria sua, " cui ultramodum studebat. II Paralip. IX, 22 et 23 : Magnificatus est Salomon super omnes reges terrae prae divitiis et gloria. Omnesque reges terrarum desiderabant videre faciem Salomonis.

" Vestiebatur, " ita vernante colore et pulchritudine, " sicut unum ex istis " liliis. Qualiter ergo posset omnibus comparari ? Genes. XXVII, 27 : Ecce odor filiimei sicut odor agri pleni, cui benedixil Dominus.

" Si autem faenum, quod hodie est in agro, et cras in clibanum mittitur, Deus sic vestit, quanto magis vos pusillae fidei I "

Hic elicit rationem. Et \vocat " faenum " quamlibet herbam florentem : sicut et litium vocat quemlibet florem.

" Quod hodie est in agro " florens. Psal. xcv, 18 : Gaudebunt campi, et omnia quae in eis sunt.

" Et " tam parvae curae est apud Deum et homines, quod " cras, " hoc est, statim post modicum, " mittitur in clibanum, " comburendum tamquam ad nihilum utile, " Deus sic vestit, " tam multis coloribus et vernantibus, " quanto magis vos, " de quibus major cura est apud Patrem. Quia et pro vobis Filium misit, et leges vobis posuit, et omnia propter vos quae in mundo sunt, fecit. I ad Corinth. IX, 9 et 10 : Numquid de bobus cura est Deo 1 An propter nos illique hoc dicit ? Isa. xliii, 14 : Propter vos misi in Babylonem, et detraxi vectes universos, et Chaldaeos in navibus suis gloriantes. Isa. lx, 12 : Gens et regnum quod non servieril tibi, peribit : et gentes solitudine vastabuntur.

" Pusillae fidei. "

Haec est reprehensio. Signum enim parvae fiduciae est apud Patrem, qui non confidit a Patre dona accipere, quae accipit insensibilis et vilis creatura. Matth. XIV, 31 : Modicae fidei, quare dubitasti?. Ad Roman. IV, 20 et 21 : In repromissione etiam Dei non haesitavit diffidentia, sed conforlalus est fide, dans gloriam Deo : plenissime sciens quia quaecumquepromisit, scilicet Deus, potens est et facere.

" Et vos nolite quaerere quid manducetis, aut quid bibatis, et nolite in sublime tolli :

Haec enim omnia Gentes mundi quaerunt."

Quinta est haec consideratio sumpta penes hoc quod in confidentia de Patre coelesti, aliqua debet esse distantia, filii cognoscentis curam et dilectionem quam Pater habet de filiis, ad eos qui ignorant curam et dilectionem Patris. Sicut enim dicitur, Sapient. XVI, 21, Pater coeleslis seniper substantiam tua et dulcedinem quam in filios habet, ostendit.

Et hoc est quod dicit: " Et vos, " dilectissimi filii Patris, " nolite quaerere, " per sollicitudinem retrahentem vos a praedicatione, dicentes : " Quid manducetis, " hoc est, quis provideat cibum si dederitis vos Evangelio praedicando, " aut quid bibatis, " cum providere non possitis polum si estis in verbi ministerio occupati. Quia verificatur in vobis quod dicitur, Joan.XVI, 23 : Si quid petieritis Patrem in nomine meo, dabit vobis.

" Et nolite, " per sollicitudinem vestram, " in sublime tolli " superbiae. Quia sicut dicitur, Jacob. IV, 6 : Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Judith, IX, 16 : Nec superbi ab initio placuerunt tibi, sed humilium et mansuetorum semper tibi placuit deprecatio. Pusillo enim gregi non est finiendum : quia complacuit Patri caelesti illi dare regnum .

" Haec enim omnia, "

Quae Deus praestat et ad delicias et gloriam pertinentia, " Gentes mundi, " hoc est, gentiliter et mundane viventes, " tn-quirunt, " et totam ad hoc sollicitudinem convertunt. Et ad Christi ministros haec non pertinent. Psal. lii, 6 : Qui hominibus placent confusi sunt, quoniam Deus sprevil eos. Servi autem Christi non quaerunt nisi Christum. Psal. lxxii, 25 : Quid mihi est in caelo ? et ate quid volui super terram ? Psalmo eodem, y. 26 : Deus cordis mei, et pars mea Deus in aeternum. Thren. III, 24 : Pars mea Dominus, dixit anima mea : propterea exspectabo illum.

" Pater autem vester seit quoniam his indigetis. "

Hic arguit a cura Patris : quoniam sua benignitas movet eum ad providendum de talibus,

Et hoc est quod dicit : " Pater autem vester " caelestis qui non errat, vel negligens est in providendo. Matth. VI, 9 : Pater noster, qui es in caelis.

" Scit, " scientia curae et providentiae. Psal. CXXXVIII, 16 : Imperfectum meum viderunt oculi tui. Psal. CII, 13 et 14 : Quomodo miseretur pater filiorum, misertus est Dominus timentibus se : quoniam ipse cognovil figmentum nostrum.

" Quoniam his, " sine quibus praesens vita non agitur, " indigetis, " et sine his servire sibi non potestis. Osee, ii, 21 et 22 : Exaudiam, dicit Dominus, exaudiam caelos, et illi exaudient terram : et lena exaudiet triticum, et vinum, et oleum, et haec exaudient Jezrahel, hoc est, Dei semen.

" Verumtamen quaerite primum regnum Dei, et justitiam ejus : et haec omnia adjicientur vobis. "

Ostenso quod non est sollicitandum pro temporalibus : ne omnino intelligantur postponi, dicit pro quo sollicitandum est primo et principaliter : et sic haec praesentia adjicientur.

In hac autem parte tangit duo. Primo enim hoc dicit, secundo hoc idem persuadet per rationem.

Dicit ergo circa primum sic : " Verumtamen. " Quasi dicat: Dixi non esse sollicitandum pro temporalibus, " verumtamen, " ne in dubio de talium provisione relinquamini, " primum quaerite, " orando et operando, " regnum Dei, " hoc est, quod vestro ministerio regnare Deus incipiat. Matth. VI, 10, et Luc. XI, 2 :Adveniat regnum tuum. Matth. etiam, VI, 33, additur : " Et justitiam ejus, " ut scilicet justitia illa in mundo convalescat quae ad regnum Dei conducit. Et de hac dicitur, ad Roman. x, 4 : Finis legis, Chrislus, ad justitiam omni credenti. Haec est enim sapientia et sollicitudo Christianorum, quod et justitiam Deo placentem faciant, et per illam regnum Dei confortetur et convalescat. Sapient. VI, 21 : Concupiscentia sapientiae deducit ad regnum perpetuum.

Si autem hoc regnum quaeritur,

" Et haec omnia, "

Scilicet necessaria vitae etiam non petentibus, " adjicientur vobis, " tamquam accidentia et accedentia ad illud. Ecclesiastici,XXXIII, 25 : Cibaria, et virga, et onus asino : panis, et disciplina, et opus servo. Dummodo enim portet onus et jugum asinus, Dominus et non asinus cogitabit de cibo. Et dummodo vere sit servus serviens secundum actum servi, Dominus et non servus cogitabit de cibo. Tob. XII, 3 : Bonis omnibus per eum repleti sumus. Sapient. VII, 11 : Venerunt mihi omnia bona pariter cum illa. Luc. xv, 7 : Quanti mercenarii in domo patris mei abundant panibus : solus ille qui extra domum patris exsulabat, ad nullum officium Patris deputatus, in exsilio fame laborabat.

" Nolite timere, pusillus grex, quia complacuit Patri vestro dare vobis regnum. "

Hic ponit hujus persuasionis rationem,

Dicit autem duo : rationem, et subjungit persuasionem per rationem confirmatain.

Dicit igitur: " Nolite " ergo "timere, " de temporalium provisione, " pusillus grex, "numero, et humilitate. Numero quidem, Matth. xx, 16 : Multi sunt vocati, pauci vero electi. Eccle.I, 15 : Stultorum infinitus est numerus. Grex autem dicitur quia ad modum gregis cognoscit vocem pastoris. Ezechiel.XXXIV 31 : Vos autem, greges mei, greges pascuae meae, homines estis : et ego Dominus Deus ve- ster.Psal.LXXXVIII,13 : Nos autem populus tuus, et oves pascuae tuae. Joan. x, 14 : Ego sum pastor bonus, et cognosco meas, et cognoscunt me meae.

Pusillus autem etiam est iste grex humititate, I Petr. v, 6 : Humiliamini sub potenti manu Dei, ut vos exaltet in die visilalionis.

" Quia complacuit Patri vestro, " qui semper sollicitus est pro vobis cura paterna, " dare vobis regnum : " et ideo illi et non temporalibus est impendendum. Ad Roman. VIII, 32: Quomodo non etiam cum illo omnia nobis donavit ? Luc. xv, 31 : Omnia mea tua sunt. Ex quo enim regnum dat, omnia cum illo nobis dabit, et adjiciet haec quae sunt vitae necessaria. De regno autem isto dicitur, Matth. XXI, 42 : Auferelur a vobis regnum Dei, et dabitur genti facienti fructus ejus. Luc. XXII, 29 : Ego dispono vobis,sicul disposuit mihi Pater meus, regnum. Hoc autem regnum est potestas perfecta ecclesiasticae justitiae, sicut dictum saepius est.

" Vendite quae possidetis, et date eleemosynam. Facite vobis sacculos, qui non veterascunt, thesaurum non deficientem in coelis, quo fur non appropiat, neque tinea corrumpit.

Ubi enim thesaurus vester est, ibi et cor vestrum erit. "

Reiteratio est persuasionis. Quia enim primi Praedicatores ad infidelos mittebantur, oportebat esse stabiles et nihil possidere : quia aliter refracti fuissent a praedicationis officio.

Et hoc est quod dicit : " Vendite quae possidetis, " ut nudi nudam possitis sequi veritatem. Matth. XIX, 27 : Ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te. Jlallh. XIX, 21 : Si vis perfectus esse, vade, vende quae habes, et da pauperibus. Hieronymus ad Paulinum : " Si habes " in potestate tua rem tuam, vende : si "non habes, projice. Credenti totus munit dus divitiarum est : infidelis autem " etiam obolo indiget. " Hoc enim primis expediebat Ecclesiae fundatoribus, quibus dictum est, Matth. v, 40, quod tollenti tunicam, etiam pallium dimittendum est.

" Et date eleemosynam, "

Scilicet pretium quod venditis possessionibus accipitis. Act. IV, 34 et 35 : Quotquot possessores agrorum aut domorum erant vendenles, offerebant pretia eorum quae vendebant, et ponebant ante pedes Apostolorwn. Dividebatur autem singulis proui cuique opus erat. Luc. XIX, 8 : Ecce dimidium honorum meorum, Domine, do pauperibus : et si quid aliquem defraudavi, reddo quadruplum. Daniel.IV, 24 : Consilium meum placeat tibi: et peccata tua eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis pauperum.

" Facite vobis sacculos, "

Hoc est, reservatoria. Eccli. XVII, 18 : Eleemosyna viri quasi signaculum cum ipso, et gratiam hominis quasi pupillam conservabit. Hic est sacculus qui, quando concidilur, maxima exit laetitia in centupla mercede. Psal. XXIX, 12 : Concidisti saccum meum, et circumdedisti me laetitia.

" Qui non veterascunt, " quia sicut dicitur, adHebr. VIII, 13 : Quod antiquatur, et senescit, prope inlerilum est. Eleemosyna autem numquam veterascet, sed omnia innovat in aeternum.

" Thesaurum. " Matth. VI, 20 : Thesaurizate vobis thesauros in ceelo, ubi neque aerugo, neque tinea demolitur, et ubi fures non effodiunt, nec furantur. Deuter. XXXIII, 19 : Inundalionem maris quasi lac sugent, et thesauros absconditos arenarum. Tob. XII, 8 et 9 : Bona est oratio cum jejunio et eleemosyna, magis quam thesauros auri recondere: quoniam eleemosyna a morte liberat. Genes. xliu, 23 : Deus patris vestri dedit vobis thesauros in saccis vesiris.

"Indeficientem, " quia neque deficit umquam. Psal. CXI 9 : Dispersit, dedit pauperibus : justitia ejus manet in saeculum saeculi.

" In caelis, " in domo aeternitatis. Job, III, : Qui possident aurum, et replent domos suas argento. Et, Isa. xlv, 3 : Dabo tibi thesauros absconditos. Isti sunt autem thesauri splendoris et divitiarum Dei. Matth. XXIV,47:Super omnia bona sua constituet eum. Hoc est quod dicitur, I Petr, 4 : In haereditatem incorruptibilem, et incontaminatam, et immarcescibilem, conservatam in caelis.

" Quo fur non appropiat. "

Fur a furno dictus (quod significat nigrum) est diabolus occulte insidians. Abdiae, y. 5 : Si fures introissenl ad te, si latrones per noctem, quomodo conticuisses? Joan. x, 1 : Qui non inlrat per ostium in ovile ovium, sed ascendit aliunde, ille fur est et latro. Genes, xxxi, 39 : Quidquid furto peribat, a me exigebas. Ibi autem in tulo est, quia fur illuc non appropiat.

" Neque tinea corrumpit. "

Tinea quae de vestimento nascitur, significat concupiscentiae peccatum quod de carne oritur. Et illud in coelis, corpore glorificato, non erit. E contra de malis dicitur, Isa. XIV, 11 : Subter te sternetur tinea, et operimentum tuum erunt vermes. Jacob, v, 2 et 3. Vestimenta vestra a tineis comesta sunt. Aurum et argentum vestrum aeruginavit, et aerugo eorum in testimonium erit vobis, et manducabit carnes vestras sicut ignis. Sed non sic in regno coelorum ubi omnia sunt in tuto. II ad Timoth. I, 12 : Scio cui credidi, et certus sum quia potens est depositum meum servare in illum diem.

" Ubi enim thesaurus vester est. "

Quasi dicat: Ideo dico ista reponenda esse in coelis : quia si ea quae diligitis in coelo sunt, consequens est ut etiam cor sit in coelis.

Et hoc est : " Ubi thesaurus vester est, " hoc est, divitiae meritorum vestrorum. II ad Corinth. IV, 7 : Habemus thesaurum istum in vasis fictilibus, ut sublimitas sit virtutis Dei, et non ex nobis. Idem continetur, Matth. V, 21.

" Ibi et cor vestrum erit. "

Quia ubicumque homo longos et multos reposuit labores, ibi etiam est cor ejus. Coelum autem est locus divitiarum et deliciarum. Isa. lx,6 : Omnes de Saba venient, aurum et thus deferentes, et laudem Domino annuntiantes. Unde, Tob. XIII, 22, dicitur, quod omnes plateae Jerusalem ex lapide candido et mundo sternentur, et per vicos ejus Alleluia conlabitur. Hinc est quod, Apocal. XXI, 18 et seq., dicitur : Ex lapidibus pretiosis fiunt portae, et muri ejus. Tot enim divitias illuc congerunt Sancti, quod omnia sunt aurum fulgoris divini, et lapides pretiosi virtutum.

" Sint lumbi vestri praecincti. "

Ista est secunda pars hujus doctrinae, in qua praemonet ministros esse cautos de adventu Domini, qui venit ad audiendam rationem obsequii injuncti et doni commissi.

Dividitur autem in partes duas : in quarum prima monet nos de adventu sive reditu suo esse sollicitos : in secunda, arguit eos qui signa reditus ejus non cognoscunt, et advertunt.

Adhuc, In prima duae sunt partes : in quarum prima dicit nos debere ad reditum esse sollicitos et suspensos. Quia autem aliquis posset quaerere, quid interim donec veniat sit agendum : ideo in secunda ostendit quid suae sit intentionis quod fiat : quod scilicet ignis accendatur, baplisma perficiatur, et bellum inter domesticos concitetur.

Adhuc, In priori harum partium duo sunt. Vult enim esse suspensos nos ad reditum. Et hoc persuadet. Quia hoc vero facit sub similitudine quadam, ideo in secunda, inducitur quaestio Petri de similitudine illa, et responsio Domini ad quaestionem Petri.

In prima harum duo facit : in quorum primo docet qualiter solliciti simus de adventu judicis : in secundo, per rationes probat hoc idem.

Adhuc, In priori horum sunt duo : in quorum primo dicit modum sollicitorum : et in secundo, determinat circa quid maxime sit sollicitandum.

Primum horum consistit in tribus, scilicet, in vitiorum carnalium cohibitione et restrictione, in honorum meritorum perfectione, et in sollicitudinis de adventu exspectato attentione.