Sequitur :

" Et misit illos. "

Tangit istorum Presbyterorum missionem. Et tangit quinque : legationem, modum legationis, formam, locum, et finem.

Legationem auctoritatis traditae tangit, cum dicit: " Et misit illos. " Non enim praedicarent et curam gregum susciperent, nisi missi. Propter quod conqueritur Dominus de quibusdam, Jerem. XXIII, 21 : Non mittebam prophetas, et ipsi currebant. Jerem.XIV, 14 : Falso prophetae vaticinantur in nomine meo : non misi eos, et non praecepi eis, neque loculus sum ad eos. Per se enim isti se ingerunt. Joan. x, 8 : Omnes quotquot venerunt, fures sunt et latrones. Veniunt enim per seipsos, qui non missi veniunt. Ad Roman. x, 15 : Quomodo praedicabunt nisi mittantur ? Joan. xx, 21 : Sic-ut misit me Pater, et ego mitto vos. Jerem. xxv, 4 : Misit Dominus ad vos omnes servos suos prophetas, consurgens diluculo.

" Binos. "

Ecce modus missionis. Mittit autem binos, quia sic praecessit in figura. Genes. VII, 8 et 9, Animalia immunda bina in arcam inducta sunt. Sic isti mittunt bina immunda, hoc est, viros et mulieres, vel Judaeos et Gentiles inducunt in arcam Ecclesiae, sicut in Petri linteum , ut sanctificenlur. In linteo enim Petri, etiam ea quae communia, hoc est, immunda erant, sanctificata a Deo dicuntur ex hoc quod Judaei linteum intraverunt, et in coelum omnia recepta sunt. Linteum enim significabat candorem vestis baptismalis : sicut et area significat baptismum. Alia causa est secundum Gregorium, quod binos mittit propter charitatis duo mandata. Charitas minus quam inter duos haberi non potest : quia charitas procedit semper in alterum. Joan. XIII, 35 : In hoc cognoscent omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem. Tertia causa est, ut mutuo solatio inter fideles et persecutores foverentur. Eccle. IV, 9 : Melius est duos esse simul, quam linum : habent enim emolumentum socielalis suoe. Proverb. XVIII, 19 : Frater qui adjuvatur a fratre, quasi civitas firma.

" Ante faciem suam. "

Ecce missionis forma. Dupliciter autem misit ante faciem : uno quidem modo, ut sic se haberent, quasi semper ante faciem suam essent. III Reg. XVII, I: Vivit Dominus Deus Israel, in cujus conspectu sto. Tob. XII, 15 : Ego sum Raphael Angelus, unus ex septem qui adstamus ante Dominum. Ille enim bonus est Angelus, hoc est, nuntius, qui omnia agit in conspectu Dei cuncta cernentis. Apocal. I, 4 : A septem spiritibus qui in conspectu throni ejus sunt. Talis enim legatus septiformi spiritu est illuminatus.

Vel, " Ante faciem suam, " hoc est, ut praecederent conspectum praesentiae ipsius. Luc. I, 76 : Praeibis ante faciem Domini parare vias ejus. Et, ibidem, y. 17 : Ipse praecedet ante illum in spiritu et virtute Eliae: ut convertat corda patrum in filios, et incredulos ad prudentiam justorum, parare Domino plebem perfectam. Semper enim Dominus sicut in mundum in primo adventu, et sicut ad judicium in secundo adventu: ita et ad cor veniens praemittit sibi viam praeparantes.

"In omnem civitatem et locum. "

Duo tangit: generalitatem legationis, et differentiam vocatorum.

Generalitas tangitur cum dicit: " In omnem, " ut nemo sit excusatus. Psal. XVIII, 5 : In omnem terram exivit sonus eorum : et in fines orbis terrae verba eorum. Luc. XIV, 21: Pauperes, ac debiles, et caecos, et claudos introduc huc. Isa. lv, 1: Omnes sitientes, venite ad aquas.

" Civitatem et locum. " Per hoc tangit differentiam vocatorum. Tangit autem duas differentias, quas saepe tangunt Sancti. Una est, quod quidam civilitate quadam et urbanitate virtutum naturalium sive civilium disponuntur ad fidem: et illi sunt cives civitatis. Quidam confusione rusticitatis aliquando cadunt in profundum vitiorum : et tunc resipiscunt et veniunt ad Dominum: et illi intelliguntur per habitatores aliorum locorum. De primis dicitur, Cantic. III, 2 : Surgam, et circuibo civitatem: per vicos et plateas quaeram quem diligit anima mea. De secundis dicitur, Deuter.XXXII, 10 : Invenit eum in terra deserta, in loco horroris et vastae solitudinis. Desertum enim est habitatio peccatoris : locus horroris est, ubi nihil est urbanitatis : locus vastae solitudinis est, in quo nihil est humanae consuetudinis, sed polius mos belluinae ferocitatis. De utrisque dicitur, adRoman. I, 14 et 15 : Sapienlibus et insipientibus debitor sum. Ita (quod in me) promptum est et vobis, qui Romae estis, evangelizare. Psal. cxii, 3 : A solis ortu iisque ad occasum, laudabile nomen Domini. Malach. I, 11 : Ab ortu solis iisque ad occasum, magnum est nomen meum in gentibus: et in omni loco sacrificatur et offertur nomini meo oblatio munda.

" Quo erat ipse venturus. "

Hic tangit legationis istius finem. Finis enim est praeparatio ad Domini adventum, ne veniens aliquid in nobis inveniat, quod oculos majestatis ejus offendat. Isa. XL, 3 : Parate viam Domini, rectas facite in soliludine semitas Dei nostri. Isa. lxii, 10 : Transile, transite per portas, praeparate viam populo, planum facile iter, eligite lapides. Per portas transire, est per sensus et sensibilia exempla ad corda festinare. Praeparare viam populo, est viam mandatorum praedicando ostendere, et virtulibus planam facere. Lapides eligere, est scandala et offensionum occasiones a conspectu hominum subducere. Sic enim venit Dominus. Venturus enim Dominus est per fidem in intellectum, et per devotionem charitatis in affectum, et per gratiam in cordis habitaculum, et per virtulem in operationis effectum.

De primo horum, II ad Timoth. I.5 : Fides habitavit primum in avia tua Loide, et matre tua Eunice: certus sum autem quod et in te. Sic ergo Christus per fidem inhabitat, et est illius habitationis fundamenlum. I ad Corinth. III, 11 : Fundamentum aliud nemo potestponere, praeter id quod positum est, quod est Christus Jesus.

De habitatione devotionis charitatis, Joan. XIV, 23 : Pater meus diliget eum, scilicet, diligentem me, et ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus.

De adventu per gratiam in cordis habitaculum, ad Ephes. II, 22 : In quo et vos coaedificamini in habitaculum Dei in Spiritu.

De adventu virtutis in operis effectum, I Reg. IV, 7 et 8: Venit Deus in castra... Non enim fuit tanta exsultatio heri et nudiustertius, scilicet in castris Hebraeorum.

Tune enim dextera Domini facit virtutem, dextera Domini exaltabit nos, et iteratam dextera Domini facit virtutem 1Primo facit virtulem, virtutes nostras roborando per virtutem collatam abipso: exaltat nos, hostes nostros vincendo per vitiorum expulsionem : iteratam facit virtulem, opera nostra meritoria in nobis operando. Isa. XXXI, 12 : Omnia opera nostra operatus in nobis, Domine.

Sic ergo est venturus Dominus post viam praeparatam a discipulis. Et est iste fructus et finis legationis ipsorum.

" Et dicebat illis : Messis quidem multa, operarii autem pauci. "

Tangitur necessitas istius missionis.

Tangit ergo tria: proponit enim evidentem missionis necessitatem : invitat ad suae intentionis consonantiam, discipulorum devotam volunlatem : et devote sccum concordantibus, ulilem imponit obedientiae legationem.

In primo horum duo facit : multam enim dicit messium abundantiam : et dicit consequenter eorum, qui ex devotione metunt, esse nimis defectivam paucitatem.

De primo dicit : " Messis quidem multa, " Non in agro uno circumcisionis,

:sed in omni regione praeputii. Joan. IV, 35 : Videte regiones quia albae sunt jam ad messem. Terra enim primo suscepit semen Dei in eruditione, et fide. et benedictione Patrian harum : rigationem autem in doctrina Legis et Prophetarum : augmentum pullulantium segetum in illuminatione Joannis.

Ad maturitatem autem messium deducta est terra in tempore revelatae gratiae per Dominum : et ideo dicit, Joan. Lv, 36 : Qui metit, mercedem occipit, et congregat fructum in vitam aelernam. petere enim est fructus ab agris in quibus sunt praecidere : congregare autem, in horreum adducere. Agri autem sunt status circumcisionis et praeputii: a quibus statibus fideles praecisi sunt: quia si plus in eis mansissent, in toto computruissent. Horreum autem in quod congregantur, est Ecclesia. Proverb. iii, 10 : implebuntur horrea tua saturitate, et vino torcularia tua redundabunt. Apocal. XIV, 15: Mitte falcem litam, et mene, quia venit hora ut metatur, quoniam aruit messis terrae.

Quia autem seges ista a principio a patribus seminata est, a quibus notitia Dei in cordibus hominum impressa: ideo dicitur, Joan.IV, 37 : Quia alius est qui seminat, et alius est qui metit. Quia illi quidem in tenebris, et longe a fructibus vitae existentes, euntes ibant et flebant, mittentes semina sua : Apostoli autem et discipuli Christi in lumine, et fructum vitae congregantes, et in labores eorum introeuntes, venientes venerunt eum gaudio et exsultationes, scilicet mentis et corporis, ''portantes manipulos suos in Ecclesiarum receptacula in vitam aeternam.

Sic ergo, " messis quidem multa. "

" Operarii autem pauci. "

Operarii sonant messores utiles. Operarius enim ab opere derivatur. Opus autem proprie est ab ope dictum, quod opem fert laboris : hoc enim opus operae pretium, hoc est, utile vocatur. Et sic proprie loquendo, quamvis forte mercenarii multi sint, tamen operarii sunt pauci : quia pauci sunt qui intuitu patrisfamilias utiliter laborent. Sic dicuntur operarii, Matth. XX, 8 : Voca operarios, et recide illis mercedem. Laboratorum autem, quidam sunt sapientes, et quidam stulti. Stulti, qui stulto labore consumuntur, et ad Deum non referunt labores suos. Eccle. X, 15: Labor stultorum affliget eos, qui nesciunt in urbem pergere. Qui enim labores suos in urbe non collocat, labores perdit: quia a praedonibus disperguntur. Labor autem sapientium in tuto collocatur urbis aetornae, sicut dicitur, II ad Timoth. I, 12 : Scio cui credidi, et certus sum quia potens est depositum meum servare in illum diem. Operarius autem proprie loquendo semper sapiens est, nisi abusive, et ab ope mala carnis operarius vocetur. Eccli. XIX, 1 : Operarius ebriosus non locupletabitur: et qui spernit modica, paulatim decidet. Operarius ergo bonus, vigil est ad sollicitudinem, instans ad operis expletionem, circumspectus ad impedimentorum summotionem, prudens ad operis utilitatem, fidelis ad fructum congregationem, sapiens ad commissorum rationem.

De primo dicitur, Matth. XXIV, 42: Vigilate: quia nescitis qua hora Dominus vester venturus sit.

De secundo, Eccle. IX, 10 : Quodcumque facere potest manus tua, instanter operare : quia nec opus, nec ratio, nec sapientia, nec scientia, erunt apud inferos, quo tu properas.

De tertio intelligitur quod dicitur, Nehem. seu II Esdrae, IV, 16 et seq., quod vices et vigilias agebant ad operandum die ac nocte : una manu tenentes gladios, et alia facientes opus, ut amoverent impedimenta.

De prudentia dicitur simul et Mentale, Matth. XXIV, 45: Quis, putas, est fidelis sercus et prudens, quem constituit dominus suus super familiam suam ?

De sapientia dicitur, Eccli. XXXIII, 31 : Si est tibi servus fidelis, sit tibi quasi anima tua.

Tales ergo operarios dicit Dominus esse paucos : multi quidem otio resoluti, multi ad operandum pigri, multi mercenarii indevoti. De otiosis, Matth. xx, 6 : Quid hic stalis tota die otiosi ? De pigris, Proverb. XXIV, 30 et 31 : Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulli: et ecce lotum repleverant urticae, et operuerant superficiem ejus spinae. De mercenariis, Joan. x, 13 : Mercenarius fugit, quia mercenarius est. Quaerit enim ille lucrum, et ubi potest subterfugit laborem. Operarii ergo veri et boni sunt pauci : et tamen illi soli sunt discipuli Domini et Apostolici.

" Rogate ergo dominum messis, ut mittat operarios in messem suam. "

Secundum est, in quo monet ut voluntati ejus consonet humanus affectus.

Dicit autem quinque : primum est devotio ad opus, secundum est auctoritas super eos in quibus est operandum, tertium est positio in opere, quartum dispositio bene operantis, quintum materia operis.

Devotio intelligitur per hoc quod dicit : " Rogate ergo. " Quod enim aliquis rogat, devote expostulat. Rogandus ergo est Dominus, ut nos ponat in opere: et devote expostulandus, ut nos in suam ponat agriculturam : et laetandum est in tam utili labore. Isa. IX, 3 : Laetabuntur cpram te, sicut qui laetantur in messe. Psal. cxxv, 6: Venientes autem venient cum exsultatione, portantes manipulos

SUOS.

In hoc autem notatur et bonitas Domini, et qualitas meriti. quod est in con- versione animarum. Bonitas Domini : quia cum nullo bono nostro indigeat, rogat ut rogetur, ut ad nos mittat eos qui de nostra conversione nos alloquantur. Qualitas autem meriti : quia nullum adeo gratum Deo impenditur obsequium, sicut est conversio animarum. Propter hoc enim et de caelis descendit, et homo factus est, et multa suslinere et mori dignatus est, et omnia facere quaecumque fecit.

De primo dicit, Psal. cxvii, l : Confitemini Domino quoniam bonus, quoniam in saeculum misericordia ejus. Haec enim summa bonitas est, quod misericordiam fecit, mittendo eos qui nos de fide et conversione illuminarent. Thren. III, 22: Misericordiae Domini quia non sumus consumpti, quia non defecerunt miserationes ejus. Quia si hoc non esset, nos sicut alii peccatores in ignorantia Dei in peccatis nostris mortui essemus. Isa. l, 9: Nisi Dominus exercituum reliquisset nobis semen, quasi Sodoma fuissemus, et quasi Gomorrha similes essemus.

De gratitudine hujus meriti patet: quia remunerans hoc meritum, in jubilo cordis exclamat, Matth. xxv, 21 et 23 : Euge, serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, super multa te constituam, intra in gaudium domini tui.

" Dominum messis. "

Secundum est, ex quo vobis super messem datur operis auctoritas. Dominus enim, ut dicit Dionysius, omnium pulchrorum et honorum perfectam et omnimodam dicit possessionem. Propter quod et Moyses, cum auctoritatem suam super filios Israel ostenderet, dixit, Exod. IV, passim, et v, 1: Haec dicit Dominus Deus Israel: Dimitte populum meum. Ruth, ii, 3, ager ille in quo Ruth collegit spicas, habuit dominum nomine Booz. Ager messium mundus est, in quo fidelis anima colligit victum gratiae sa- cramentalis : hujus dominus, Booz (in quo est fortitudo) ivocatur : qui messores habuit, quos in agrum metendum misit, sicut, ibidem, v. 15, legitur.

Sic ergo in hoc quod dicit : " Dominum messis, " auctoritas operis intelligi tur.

" Ut mittat. "

Ecce positio in opere. Mittere enim est ponere in opere. Et hoc est, quod sub alia metaphora dicit, Matth. XX, 4 : Ite et vos in vineam meam : et quod justum fuerit, dabo vobis. Isa. XXXVII, 30 : In anno tertio seminate, et melite. Annus primus fuit naturalis legis in Patriarchis : annus secundus, annus legis scriplae sub Legislatore et Prophetis : annus tertius, annus gratiae sub Christo et Apostolis in quo seminatur in spiritu, et metitur vita aeterna. Ad Galat. VI, 8 : Qui seminat in spiritu, de spiritu metet vitam aeternam In hoc tempore rogatur Dominus, ut mittat messores in agrum suum.

" Operarios. "

Ecce qualitas merentium, qui non ore tantum dicant, sed operarii sint, opus exhibentes in exemplum. Proverb. XIII, 4 : Anima operantium impinguabitur. Job, XXXVI, 3 : Operatorem meum probabo justum. Jacob. I, 25 : Factor operis, hic beatus in facto suo erit.

"In messem suam. "

Ecce operis materia. Messis enim Domini est, qua anima fidelis per gratiam hic, et in futuro per gloriam, colligitur in horreum Domini, hoc est, receptaculum gratiae vel gloriae. Matth. XIII, 30 : Tempore messis dicam messoribus : Colligite primum zizania, et alligate ea in fasciculos ad comburendum : triticum autem congregate in horreum meum,

" Ite : ecce ego mitto vos sicut agnos inter lupos. "

Ecce missio. Tangit autem tria : missorum profectum, missorum officium, et missorum periculum.

Missorum profectum tangit, cum dicit : " Ite, " hoc est, non sedendo marcescite, sed eundo proficite. Proverb. VI, 3 et 4 : Discurre, festina, suscita amicum tuum : ne dederis somnum oculis tuis. Ezechiel. I, 14 : Animalia ibant et reperiebantur in simililudinem fulguris coruscantis. Job, XXXVIII, 35 : Numquid mittes fulgura, et ibunt, et revcrtentia dicent tibi : Adsumus ? Hoc est, quod mittit discipulos voce praedicationis tonantes, et signis et virtutum exemplis coruscantes. Marc. XVI, 15 : Euntes in orbem universum praedicate, etc.

" Ecce ego mitto vos. "

Quatuor tangit in officio legationis : quod sit demonstrabilis et aperta, quod, sit divina, quod sit fidelis, quod sit talis nuntii cujus virtus sit approbata. . Demonstrabilis et aperta mtelligitur per demonstrationem adverbii ecce. Joan. XVIII, 20 : Ego palam locutus sum mundo, et in occulto loculus sum nihil. Luc. XII, 2 : Nihil opertum est quod non reveletur, neque absconditum quod non sciatur.

Divinam autem ostendit legationem per hoc quod dicit : " Ego, " qui Deus sum, cui Pater omnem dedit potestatem. Matth. XXVIII, 18 et 19 : Data est mihi omnis potestas in coelo, et in terra. Euntes ergo, docete omnes gentes. Ideo dicit Apostolus, II ad Corinth. V, 20 : Pro Christo legatione fungimur, tamquam Deo exhortante per nos. Et ideo dicit, ad Galat. I, 1 : Paulus Apostolus, non ab hominibus, neque per hominem. Et post aliqua subdit, v. 12 : Neque enim ego ab homine excepi Evange-lium, neque didici, sed per revelationem Jesu Christi.

" Mitto. " Ecce officium nuntii sive legati. Abdias, v. 1, legatus ad gentes missus est . Nuntius autem fidelis debet esse in commisso sibi nuntio, et injuncto ministerio. Ideo dicitur, Matth. x, 1 et seq , et Luc.VI, 13, quod elegit duodecim, quos et Apostolos, id est, nuntios nominavit. Hi autem nuntii propter fidelitatem testes vocantur. Act. l, 8 : Eritis mihi testes in Jerusalem, et in omni Judaea, et Samaria, et iisque ad ultimum terrae. Isa. XLIV, 8 : Vos estis testes mei. Ideo dicta eorum vocantur testimonia. Psal. XVIII, 8 : Testimonium Domini fidele, sapientiam praestans parvulis.

" Vos, " signanter quos elegi ex omnibus, ut virtute privilegiata praeditos, ut eloquentia et sapientia et virtute operum et signorum totum illuminetis et moneatis mundum. Et hoc significatum est, Judicum, VII, 19-23, ubi viri Gedeonis complosis lagunculis et micantibus lampadibus et sonantibus tubis, clamantes : Gladius Domini et Gedeonis, in fugam converterunt castra Madian. Complodere lagunculas, est corpora castigare vel martyrio exponere : lampadibus coruscare, signa et exempla virtutum ostendere : tuba sonare, vocem praedicationis auditam facere : gladius Domini, verbum est Dei et Gedeonis ducis fidelium, hoc est, Christi.

Sic ergo : " Ecce ego mitto vos. "

Tangit autem missorum periculum, cum dicit :

" Sicut agnos inter lupos."

Et tangit tria : primum est missorum qualitas : secundum est missorum positio : tertium qualitas eorum ad quos mittuntur.

Missorum qualitas significatur per agnos. Hi enim simplices sunt et humiles, mansueti et utiles.

Simplices, sicut dicitur, Matth. X, 16 : Estote simplices sicut columbae. Agnus enim sacrificium juge, et holocaustum AdminBookmark inane oblatum, et AdminBookmark vespere :

sicut dicitur, Exod. XXIX, 39, et Ezechiel. XLVI, 14 et 15. In omni enim sancto ab origine mundi seipsum offerente vel occiso pro Christo, AdminBookmark mane oblatus

est Christus agnus, et AdminBookmark vespere oblatus est in seipso, et in omnibus post se et pro se oblatis : sive Sancti seipsos obtulerint per paenitentiam, sive occisi, sint. Apocal. XIII, 8 : Agnus, qui occisus est ab origine mundi. Matth. XXIII, 35 : Veniet super vos omnis sanguis justus qui effusus est super terram, a sanguine Abel justi usque ad sanguinem Zacha riae, filii Barachiae, quem occidistis in ter templum et allare. Sic igitur quicumque pro Deo offert corpus suum passioni, sive a seipso illatae, sive ab altero inflictae, et non patitur ut latro vel homicida,. ille offert se in ignem devotionis et charitatis : et innocens, quia pro Deo facit. Quamvis forte peccaverit, tamen peccatum non est causa suae passionis, sed Deus. Et ille non nisi juge Dei sacrificium : et est innocens et immaculatus agnus, Christo pro Christo in fide et charitate oblatus : et innocens, quia sanguis Agni facit innocentes quantum ad immunitatem poenae. Sic enim sanguine agni postes domorum, hoc est, sensus nostri liniuntur, Exod. XII, 3 et seq. Sicut eliam (ut ibidem dicitur) agnus in omnibus castris Israel offertur : sic quotidie in oblatione Agni novum Pascha celebratur. Sic legitimum sempiternum fit de oblatione Agni in cunctis cognationibus fidelium. Sic ergo omnes suos Christus misit, mittit, et mittet usque in finem saeculi, sicut agnos. Matth. autem, X, 16, Apostolos dixit oves, qui quasi verveces, duces gregis missi sunt.

Sed mittit septuaginta duos discipulos inferioris ordinis existentes, ut agnos parvos et humiles : qui, sicut dicitur, Apocal. XIV, 4, sunt agni novelli a vervecibus generati per Rachelis (quae ovis interpretatur) uterum, hoc est, Ecclesiae : cujus matrix est sapientia divina, quia in statu inferiori humiliter sub tantis ducibus pascuntur. De qua humilitate dicitur, Exod, XII, 5: Erit agnus absque macula, masculus, anniculus. Quia sicut dicitur, Malach. 1, 14 : Maledictus dolosus, qui habet in grege suo masculum, et volunt faciens, immolat debile Domino. Perfectum enim est masculus, qui virilem habet sensum et affectum, non concupiscentiae fomentum ut foemina.

Mansueti etiam sunt ex natura agni, sicut dicit Jeremias, XI, 19 : Ego quasi agnus mansuetus, qui portatur ad victimam. I Petr. ii, 23 : Cum malediceretur, non maledicebat : cum pateretur, non comminabatur : tradebat autem judicanti se injuste. Isa. liii, 7 : Sicut iovis ad occisionem ducetur, et quasi agnus coram tondente se obmutescet, et nonaperiet os suum.Utilitas autem maxima, cujus vellus decentissimum contexit habitum, cujus pellis fovet calorem suavissimum, cujus viscera dulcissimum reddunt sonum, cujus carnes optimum praestant nutrimentum, cujus timus pinguissimam reddit humum, cujus nomen naturalis agnitionis ad matrem docet sacramentum.

Ex vellere quidem contexitur virtutum omnium habitus: de quo, Proverb. XXXI, 13, dicitur, quod mater sapientia, quaesivit lanam et linum, et operata est consilio manuum suarum. Et ideo subinfertur, v. 21, quod non timebit domui suae (hoc est, familiae) a frigoribus nivis : omnes enim domestici ejus vestiti sunt duplicibus, scilicet, innocentiae et castitalis candore, quod operatur de lino fortis mulier : et habitu omnium vir-

tutum contexto de lana agni cui nulla defuit virtus, pellibus etiam sanctarum conversationum omnia nuda protexit. Sicut sub alia metaphora de haedo dicitur, Genes. XXII, 16.

Viscera autem fidibus serviunt, dulcissimum sonum reddentibus, quando omnia interiora nostra in viscera misecordiae extenduntur, et delectatione laudis divinae tanguntur. Sic enim dicit Psalmus CII, 1 : Benedic, anima mea, Domino : et omnia quae intra me sunt nomini sancto ejus.

Carnes autem nutriunt in vegetationem sancti Spiritus, et unionem membrorum corporis veri et mystici nostri Salvatoris ad aeternae vitae vigorem. Joan. VI, 57 : Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in illo. Cum autem Chriatus in nobis manet, Spiritus ejus nos inspirat et vivificat : sicut dicitur, Proverb. I, 23 : Enproferam vobis Spirilum meum.

Fimus autem agni sunt ea quae fimant, recordatio et remissio peccatorum quae pinguem faciunt pinguedine devotionis animam, et gratiarum actionis de remissione : sicut dicit Psalmus lxii, 6 : Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea : et labiis exsultationis laudabit os meum, scilicet in gratiarum actione.

Nominis autem sacramentum est, quod agnus ab agnoscendo dicitur : quia cum multa millia ovium in grege sunt, quilibet agnus suam matrem agnoscit, et in illa nequaquam decipi poterit. Et sic fidelis matrem agnoscit Ecclesiam, et nequaquam mammas sugit alienae, hoc est, schismaticorum seuhaereticorum. Scilicet ad sanctae matris Ecclesiae convertitur mammarum subjectionem, dicens : Meliora sunt ubera tua vino, fragrantia unguentis optimis .

In his proprietatibus Christus suos mittit " sicut agnos ".

Lupi autem sunt malignorum hominum persecutores et persecutiones. Dicit enim Chrysostomus, quod " in talibus non natura attendenda est, sed proprietas. " Et ideo proprietatem lupi habens, lupus vocatur. Et proprietatem ferens leonis, vocatur leo. Sic est de urso et leopardo, cane et simia, et omnibus aliis. Quia quodlibet animalium feritatem quidem belluinam habet unam : homo autem corruptus omnes suscipit, et in hoc omnibus feris est ferocior, et omnibus animalibus animalior, et omnibus irrationabilibus turpior, ut dicit Chrysostomus. De talibus lupis dicitur, Joan.x, 12 : Lupus rapit, et dispergit oves.

Tangit autem hic quaedam Glossa quinque lupi proprietates : una quarum est, quod nocte circumit insidians, quod dormiente cane et absente pastore ovile subintrat. Secunda est quod rigidi corporis existens, se facile flectere non potest. Tertia, quod proprio fertur impetu, plus impetum sequens quam sagacitatem. Quarta est (quae est secundum vulgi opinionem) quod lupus prius vidnns hominem aufert vocem, et inducit raucedinem, ita quod inclamari non potest: visus autem prius ab homine non aufert, sed acuit, et inclamatur. Quinta proprietas est, quod lupus insidiatur semper vitalibus, et maxime gutturi animalium : quia ibi fortius stringit, et citius interimit.

His proprietatibus addimus quatuor : quarum una est, quod lupus naturales cum ovibus habet inimicitias : hujus signum est, quod non rapit de ovibus ad sufficientiam, sed opportunitatem accipiens et facultatem, totum gregem interficit antequam comedat : et aliquando si non est famelicus, omnibus interfectis de nulla comedens recedit. Aliud signum est (quod Jorath Philosophus dicit) quod os lupi ligatum super os ovis, consumit ipsum. Tertium signum est (ut idem Philosophus dicit) quod instrumento organico ex fidibus, composito, si fidis una lupi ponatur inter fides ovinas, ovinae non sonant in conspectu fidis lupinae. Secunda proprietas, quod lupus est animal multae famis propter acutum calorem naturalem. Tertia proprietas est, quod est animal recordativum injuriarum : et hujus signum est, ut dicit Aristoteles, quia intendit in eum qui sibi nocuit, et omnibus aliis neglectis, si facultatem habeat, tantum nocet illi vel plus, quam accepit nocumenti ab ipso. Quarta est proprietas, quod est animal cadaveris thesaurizativum : et ideo superflua sibi suffodit in terram, ut opportuno tempore accipiat. Haec est etiam causa, quod sicut canis revertitur ad vomitum , ''iterato se de vomitu ingurgitat.

Sic igitur lupi sunt persecutores et tyranni omnibus his proprietatibus lupi existentes. Latebris enim ignorantiae et malitiae. nocte ovilia Ecclesiarum circumeunt, captantes absentiam vel negligentiam Pastorum, hoc est, custodum Ecclesiae : et silentium canurn, sive somnum, hoc est, Praedicatorum Ecclesiae. Et hoc est quod dicitur, Jerem. V v, 6 : Percussit eos leo de silva, lupus ad vesperam vastavit eos. Sophon. iii, 3 : Judices ejus lupi vespere, non relinquebant in mane. Sive enim haereticus, sive tyrannus sit oppressor fidelium, semper est vespertinus et observat caliginem, vel cordis quae est caligo inferior, vel exterioris occultationis, in qua perficiat (dissimulantibus Praelatis et Praedicatoribus) hoc quod concipit. Quia etiam Pastores aliquando interficiunt, aliquando autem in exsilium mittunt, oves tunc non contradicente aliquo devorantes.

Rigiditas etiam lupi, rigiditatem et inflexibilitatem significat malitiae haereticorum seu tyrannorum, quae implacabilis est, et non miseretur : et hoc est quod dicitur, Ezechiel. XXII, 27 : Princi-

pes ejus in medio illius quasi lupi rapientes praedam ad effundendum san-. quinem, et ad perdendas animas, et avare ad sectanda lucra. ,Hi etiam lupi impetu feruntur, non ratione : et ideo pro ratione eis est impetuosa voluntas. Habacuc, I, 8 : Leviores

: pardis equi ejus, et velociores lupis vesperthnis Leviter enim moventur secun- dum impetum, et veloces ad furoris sui nocumentum.

Et si auderem dicere secundum has proprietates, illi qui Pastores et Episcopi et Praelati Ecclesiarum dicuntur, sic lupinos mores induerunt : isti sunt quos lupi intuentes sic absque voce fecerunt, quod potius cum lupis ululant ad nocumenta piorum, quam lupos inclamant,

omnes enim mores et actus luporum induerunt : et hoc est significatum, Genes. XLIX, 27 : Benjamin lupus rapax, mane comedet praedam, et vespere dividet spolia. Benjamin enim qui interpre- tatur filius dexterae, et Praelatus esse deberet, factus est lupus rapax in Dei poulum. Mane surgens in stipendiis Ecclesiarum, comedit praedam ovium : et in vespere mortis eorum, etiam accipit id quod apud Ecclesiasticos vocatur mortuarium, sive pro mortuo legatum, vel pro eo oblatum. Et sic, et id quod mane oblatum est tollit : et quod vespere offertur, dividit.

Isti sunt adhuc, qui semper vitalibus et maxime gutturibus insidiantur : quia malis exemplis et dentibus suarum comminationum jam sic strinxerunt guttura ovium, quod non est qui dicere audeat: Cur ita facis ? Et ideo lupus princeps luporum gloriatur, et dicit, Isa. x, 14 : Sicut colliguntur ova quae derelicta sunt, sic universam lerram ego congregavi : et non fuit qui moveret pennam, et operiret os, et ganniret.

Hi sunt etiam qui naturales cum ovibus Christi habent inimicitias nec per mortem placandas, quas undique vastant, et posteris suis et reliquis mandant vastandas : nec dulcis sonus orationum vel laudis divinae sonat in conspectu eorum. Quod David plangit in Psalmo cxxxvi. 7, dicens : Dixerunt : Exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea. Et praemisit, v. 4 : Quomodo canlabimus canticum Domini in terra aliena ?

Isti sunt, qui semper fame insatiabili oves devorant,ct dentes exacuunt in oves devorandas : sicut lamentabiliter conqueritur Psalmus XLIII, 12 : Dedisti nos tamquam oves escarum, et in gentibus dispersisti nos. Oves enim escarum sunt, in quas ad edendum lupini dentes exacuuntur. Mich. III, 2 et 3 : Violenter tollitis pelles eorum desuper eis, et carnem eorum desuper ossibus eorum : qui comederunt carnem populi mei, et pellem eorum desuper excoriaverunt, et ossa eorum confregerunt. Exteriora enim eorum et inferiora diripiunt, et dura roboris eorum, et infirma mollia ad solatium pertinentia devorant, fame insatiabili cupiditatis. Et scribunt, quod hoc sit jus eorum.

Isti sunt, qui beneficiorum immemores non recordantur nisi injuriarum : et trabem faciunt de festuca, parvas injurias aggravantes, et in vindicta pauperes exossantes. Unde per Holofernem significantur, de quo scriptum est, Judith III, 2 et seq., quod cum omnia sibi offerrentur, et res, et corpora, et cum choris et tympanis sibi occurreretur, et diceretur: Veni nobis pacificus dominus, et laeti serviemus tibi: quod omnia ista facientes non poterant mitigare ferocitatem pectoris ejus.

Isti sunt, qui cadavera thesaurizant, et ad vomitum convertuntur : quia quidquid de funere unius relinquitur, statim rapit alius. Et si aliquis aliquando compunctus de multis beneficiis, aliquod dimittit in infirmitate vomens superfluum: statim vel ab eodem cum sanus efficitur, iterum voratur : vel ab alio, id quod iste vomuit, turpius ingurgitatur. II Petr. II, 22 : Canis reversus ad suum vomitum : et, Sus Iota in volutabro luti.

Vorax enim cadaverum animal lupus est, et canis una et eadem proprietate.

Isti ergo sunt lupi ad quos agni mittuntur.

Est autem aliud speciale luporum genus, quod Dominus in Evangelio prodidit ex ove et lupo compositum, extra in pelle figurans ovem, et intus habens lupum rapacem : et illud est genus hypocritarum, et haereticorum. II ad Timoth. III, 5 : Habentes speciem quidem pietatis, virtutem autem ejus abnegantes. Matth. VII, 15 et 16 : Attendite a falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, intrinsecus autem sunt lupi rapaces. A fructibus eorum cognoscetis eos, hoc est, ab his quae per simulalionem fructificare intendunt. Hi enim pietate quadam se ingerunt in pastorale officium, ut sicut verveces sint duces gregum : et statim fructu dignitatis percepto, grassantur in oves, et plus mites persequuntur quam veri tyranni. Dicit autem : " Sicut agnos inter lupos, " notans quamdam missorum positionem in intermedium luporum : unde, Matth. x, 16, dicitur : In medio luporum : ut nusquam sit effugium nisi unum, quod scilicet agni capiant lupos, ut exuant eos lupinam naturam, et induant eos ovinam : ut jam non oves pabulum habeant, sed cum ovibus ad caulas Ecclesiae veniant, pabulo ovium in virore sanctarum virtutum pabulati. Isa. XI, 6 : Habitabit lupus cum agno, et pardus cum haedo accubabit: vitulus, et leo, et ovis, simul morabuntur. Hoc autem fieri non potest, nisi per carmen incantans lupum, quod est verbum Dei utiliter propositum, et efficaciter adimpletum. Isa. lxv, 25 : Lupus et agnus pascentur simul. Aliter autem fiet quod dicitur, Eccli. XIII, 21 : Si communicabit lupus agno aliquando, sic peccator justo. Per gratiam autem Dei, agni primitivi captos lupos duxerunt ad ovilia Ecclesiae. Nunc autem peccatis nostris exigentibus, agni non solum capti sunt a lupis, sed agni in pejores lupos sunt conversi et devorant agnos, et oves, et haedos, qui ex lupis in agnos fuerant jamdudum mutati.

Sic ergo " mitto vos sicut agnos inter lupos. "

" Nolite portare sacculum, neque peram, neque calceamenta, et neminem per viam salutaveritis. "

Hic incipit informare ad vitam eos quos mittit ad praedicationem, sicut fecit mittendo Apostolos.

Habet \autem duas paries : in quarum prima itinerantes et praedicantes informat de expedientibus ad itineris necessaria : in secunda, conferens suam auctoritatem, dicit quod auditur et recipitur in ipsis, et spernitur in eisdem.

Adhuc in prima duo facit secundum duplex necessarium itineranti : dicit enim qualiter se habeant ad recipientes, et qualiter ad non recipientes.

In primo horum duo facit : amputat enim sollicitudinem impedimentorum, et concedit usum necessariorum.

Quatuor autem amputat impedientia itinerantis praedicationem : quorum tria sunt in his, quae pertinent ad commodum corporis : quartum autem est occupatio amicitiae saecularis.

Tria autem quae pertinent ad superfluam sollicitudinem corporis dividuntur. Quia quaedam pertinent ad totum corpus : quaedam autem ad membrum quod specialiter laborat in itinerando.

Ad totum autem corpus pertinentia sunt duo : unum quod secundum valorem commutabile in quodlibet, corpori necessarium est, et hoc est sacculus pecuniae : et aliud quod est de necessitate corporis secundum usum praesentis vitae animalis, et hoc est pera vel uter cum esculento vel poculento. Quorum omnium superflua sollicitudo interdicta est : usus autem necessitati debitus est concessus.

Et haec omnia jam in praemissis sunt exposita : et ideo hic non est multum immorandum .

Dicit igitur : " Nolite portare, " vosipsos implendo, sacco onerantes : ne per hoc minus expediti ad iter efficiamini. " Sacculum, " pecuniae receptaculum. Sacculum enim pecuniae secum fert, qui more quaestuarii verbum praedicationis ad lucrum refert. Proverb. VII, 19 et 20 : Non est vir in domo sua, abiit via longissima : sacculum pecuniae secum tulit, in die plenae lunae reversurus est. Sic ergo sacculus non est portandus : unde, Marc. VI, 8, dicitur : Neque in zonis aes, scilicet ligarent. Qui enim student marsupiis implendis, non pure pronuntiant verbum Dei, sed per occasionem. Sapient. xv, 12 : aestimaverunt lusum esse vitam nostram, et conversationem vitae compo-sitam ad lucrum, et oportere undecumque eliam ex malo acquirere. Isti sunt pastores in lupos conversi, de quibus dicitur, Zachar. XI, 5 : Qui possederant lea, scilicet pecora, occidebant, et non dolebant, et vendebant ea, dicentes : Benedictus Dominus ! divites facti sumus : et pastores eorum non parcebant eis. Sic ergo non est portandus sacculus.

" Neque peram, "

Supple, portetis : ut pera sit receptaculum esculenti vel poculenti, quam peram portant qui propter victum et vestitum praedicant, ex verbo ventrem suum implentes. Ad Roman. XVI, 18 : Hujusmodi Christo Domino nostro non serviunt, sed suo ventri, et per dulces sermones et benedictiones seducunt corda innocentium. Hi sunt, qui post crapulam nocturnam praedicant de jejuniis. Ad Philip. III, 18 et 19 : Multi enim ambutant, quos saepe dicebam vobis, nunc autem et flens dico, inimicos crucis Christi: quorum finis interitus, quorumDeus venter est: et gloria in confusione ipsorum, qui terrena sapiunt. Et tales sunt hodie multi Praedicatores, qui in exitibus suis ad praedicandum plus student ad peram pro ventre, quam instantiae sermonis Domini et lucro animarum. Quod contradicit Apostolus, ad Hebr. XII, 16: Ne quis fornicator, aut profanus ut Esau, qui propter unam escam vendidit primitiva sua, hoc est, jus primogeniturae, quod est benedictio spiritualium honorum. Unde Glossa Ambrosii: " Tanta Praedicatori debet esse " fiducia in Deo, ut praesentis vitae sum-" ptus etsi non praevideat, sibi tamen " certissime non defuturos sciat: ne " dum occupatur mens ad temporalia, " minus praedicet aeterna. " Unde, Psal. XXXVI, 25 : Junior fui, etenim senui, et non vidi justum derelictum, nec semen ejus quaerens panem. Hoc autem maxime verum est, quando primitivi erant Praedicatores, quando doctrina Christiana erat nova, quando maximae perfectionis exempla et ante hoc tempus invisa oportuit ostendere eos qui nova praedicabant. Praecipue tamen ista vera sunt, quando ad filios Israel mittebantur, quibus praeceptum fuit de peregrinis suscipiendis : et maxime de his, qui more Prophetarum studebant ad docendum populum viam salutis : quia illi decimam quamdam apud se habebant repositam, quae talibus peregrinis et advenis pauperibus debebatur: et hoc etiam a Judaeis observabatur, quamdiu non fuit odiosa doctrina Christi. Et hoc fuit in prima missione Apostolorum, et in prima missione inferioris ordinis discipulorum de qua Dominus hic loquitur: et ideo istis postea conditionibus et qualitatibus temporum et personarum et locorum non existentibus, Apostoli et discipuli ad ista non tenebantur : sicut superius et in Matth. x, 9 et 10, notatum est a nobis :