In Evangelium Secundum Lucam

 PROOEMIUM BEATI LUCAE IN EVANGELIUM SUUM.

 CAPUT I.

 IN CAPUT I LUCAE

 Sequitur:

 Ecce opportunitas ex opere. Et sequitur, ponens opportunitatem ex tempore dicens :

 Sequitur de loci opportunitate, cum dicit :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur laetissimus auditus:

 Sequitur congratulationis modus, cum dicit :

 Sequitur de sanctitatis istius Praecursoris progressu.

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de effectu cum dicit:

 Et ideo sequitur signum duplex, naturae, et gratiae.

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 CAPUT II.

 IN CAPUT II LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de re annuntiata :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Sequitur de effectu.

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur finis, cum dicitur :

 Sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT III.

 IN CAPUT III LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de missi obedientia :

 Sequitur:

 Unde sequitur :

 Sequitur :

 His igitur de causis baptizari voluit Dominus. Sequitur :

 CAPUT IV.

 IN CAPUT IV LUCAE

 Sequitur de auctoritate, cum dicit : Evangelizare, etc.

 Sequitur :

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 CAPUT V.

 IN CAPUT V LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT VI.

 IN CAPUT VI LUCAE

 Dicit igitur:

 Sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Et ideo sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Unde sequitur:

 Sequitur :

 Sequitur :

 Unde sequitur:

 CAPUT VII.

 IN CAPUT VII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT VIII.

 IN CAPUT VIII LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Unde sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et ideo sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur.

 Sequitur :

 CAPUT IX.

 IN CAPUT IX LUCAE

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Sequitur:

 Dicit igitur :

 Sequitur :

 Dicit igitur tangendo tria : discubitum, ordinem discumbentium, et numerum satiatorum.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur : Et ecce.

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT X.

 IN CAPUT X LUCAE

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur:

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 Sequitur de officiis Marthae.

 CAPUT XI.

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur:

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XII.

 IN CAPUT XII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo : Sint lumbi vestri praecincti.

 Sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIII.

 IN CAPUT XIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequi?ur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIV.

 IN CAPUT XIV LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur tertium :

 Et hoc est quod sequitur :

 Sequitur :

 CAPUT XV.

 IN CAPUT XV LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur : Et dixit.

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur de primo horum :

 CAPUT XVI.

 IN CAPUT XVI LUCAE

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XVII.

 IN CAPUT XVII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur illis :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequilur.

 Dicit igitur :

 CAPUT XVIII.

 IN CAPUT XVIII LUCAE .

 Dicit igitur :

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XIX.

 IN CAPUT XIX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur : Et ait illi dominus ejus, benigne suscipiens eum :

 CAPUT XX.

 IN CAPUT XX LUCAE

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXI.

 Dicit igitur:

 CAPUT XXII.

 IN CAPUT XXII LUCAE

 Dicit igitur:

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur :

 Et ideo sequitur :

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIII.

 IN CAPUT XXIII LUCAE

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur : Ducebantur autem, cum amara necessitate tracti. Thren. v,

 Dicit igitur de primo : Jesus autem, omnia haec mala et vituperia perpessus, dicebat,

 Dicit igitur : Et stabat minaciter populus spectans,

 Et hoc est quod sequitur :

 CAPUT XXIV

 IN CAPUT XXIV LUCAE

 Dicit igitur:

 Et hoc est quod sequitur:

 Dicit igitur:

 Dicit igitur :

 Et hoc est quod sequitur :

 Dicit igitur :

 Dicit igitur: Et ipsi adorantes. Matth.

Et hoc est quod sequitur tertium :

" Dicere invitatis ut venirent, "

Hoc est, alloqui eos de praeparatione per paenitentiam. Jerem. li, 50 : Qui fugistis gladium, venite, nolite stare. Recordamini procul Domini, et Jerusalem ascendat super cor vestrum. Fugerunt enim gladium, qui vulnera diaboli effugerunt per contritionem et confessionem. Veniunt autem, qui se per virtutem expediunt. Non stant, qui semper in virtute proficiunt. Recordantur Domini, qui invitationis factae per Dominum non sunt immemores.Jerusalem autem ascendit super cor eorum, qui dulcedinem convivii parati numquam a mente dimittunt.

Dicit autem ut venirent,

" Quia jam parata sunt omnia. "

Signanter dicit : " Omnia, " quia omnia in omnis rei bono ibi parata habentur. Tobiae, XII, 3: Bonis omnibus per eum repleti sumus. Matth. XXII, 4 : Dicite invitatis : Ecce prandium meum paravi : tauri mei et altilia occisa sunt, et omnia parata, venite. ad nuptias. Tob. x, 5 : Omnia simul in te uno habentes, te non debuimus dimittere a nobis.

" Et coeperunt simul omnes excusare. "

Hic agitur de vocatorum ingratitudine.

Et dividitur in duas partes : in quarum prima ostenditur haec ingratitudo in communi: in secunda vero excusatio in speciali.

Excusatio autem in communi importatur per hoc quod dicit: "Et coeperunt simul omnes excusare. "

Dicit autem quatuor, scilicet, istorum ad excusandum instantiam, excusationum consensum, et excusantium generalitatem, et excusationis modum.

Instantia importatur per hoc quod dicit : " Coeperunt. " Qui enim incipit, novus est in hoc quod facit, et fervens, et instans. Isti autem adeo instanter excusabat, quod semper novi fuerunt in excusando novas excusationes invenientes. Ad Hebr. XII, 19 et 20: Qui audierunt, excusaverunt se, ne eis fieret verbum. Non enim portabant quod dicebatur : et ideo excusahant, quia diffi- cilis videbatur eis praeparatio. Tdeo dicit, Psal. cxl, 4 : Non declines cor meum in veria malitiae, ad excusandas excusationes in peccatis.

" Excusare " autem, est diminutionem culpae quaerere per suffragia aliorum, et sub alterius inlercessionis umbra supportari: et hoc fit, quando nolens venire, servos Dei rogat ut pro ipso intercedant ut excusatus habeatur: sicut Jonathas excusavit David .

Hoc autem incipiunt, quia semper in hoc peccatores sunt novi, volentes in peccato manere, et intercessionibus honorum excusari. Jacob. v, 16 : Multum valet deprecatio justi assidua. Psal. lxxvi, 11: Et dixi : Nunc coepi : haec mutatio dexterae Excelsi.

Sic ergo coeperunt " simul, " per consonam in peccato remanendi voluntatem. Jerem. v, 5 : Hic simul confregerunt jugum, ruperunt vincula.

" Omnes " generaliter. Jerem. VI, 13 : A mimore quippe usque ad majorem, omnes avariliae student. Psal. XIII, 3 : Omnes declinaverunt, simul inutiles facti sunt.

" Excusare " Numer. XVI, 14: omnes vocati responderunt : Non venimus.

" Primus dixit ei : Villam emi, et necesse habeo exire, et videre illam : rogo te, habe me excusatum. "

Ecce excusatio in speciali.

Et habet partes duas : in quarum prima ponitur in speciali vocatorum excusatio : et in secunda, servi vocantis ad dominum suum renuntiatio.

Prior habet partes tres, secundum tres excusationes in littera positas, de villa, bobus, et uxore.

Prioris excusatio habet tres particulas : villae emptionem, videndi villam necessitatem, et excusationem per servum faciendam.

Dicit ergo : " Primus dixit, " qui capite vitiorum superbia se primum fecit.

Habacuc, III, 13 : Percussisti caput de domo impii, denudasti fundamentum ejus usque ad collum. Superbia enim semper se primam facit. Eccli. X, 14 : Initium superbiae hominis aposlalare a Deo. Tob. IV, 14 : Superbiam numquam in tuo sensu aut in tuo verbo dominari permittas : in ipsa enim initium sumpsit omnis perditio. Hic ergo dixit :

" Villam emi. "

Ecce primum : et notantur in hoc tria, scilicet, emptoris in re empta dominatio, secundum Augustinum: secundum, redituum villae acquisitio, secundum Hieronymum: tertium, emptionis commutatio.

De primo dicitur : " Villam emi. " Et qui emit, villae et hominibus villae dominari appelit, et exinde superbit. Eccle, VIII, 9 : Interdum dominatur homo homini in malum suum. Luc. XXII, 25 et 26: Reges gentium dominantur eorum, et qui potestatem habent super eos, benefici. vocantur. Vos autem non sic. Omnibus enim vocatis ad coenam suam Dominus interdicit dominatum.

Secundum autem est rei lucrum et possessio. Et sicut primum notat ambitionem superbiae, ita secundum notat cupiditatem avaritiae secundum Hieronymum. Ad Ephes. V, 5 : Avaritia quae est idolorum servitus. Haec enim sic mentem occupat quod verba servorum vocantium sine fructu efficiuntur. Et ideo, Suprar, VIII, 14, spinis comparantur, quae suffocant. Eccli. X, 9 : Avaro nihil est scelestius. Villa enim labores importat terrenorum, propter lucrum et curam vitae hujus. Unde, IV Reg. v, 26 et 27, dixit Eliseus Giezi puero suo, quia quaesivisset sibi argenlum, ut emeret oliveta, et ficeta, et servos, et ancillas : et ideo etiam lepra Naaman adhaereret ei. Lepra autem Naaman fuit potentiae saecu- laris, et avaritiae divitiarum. Sic enim legitur, IV Reg v,l : Naaman, princeps militiae regis Syriae, erat vir magnus apud dominum suum, etc. Et paulo post: Erat autem vir fortis et dives.

Tertium autem quod hic notatur est commutatio, quod studium virtutis et anima pro terrenis commutatur: propter quod indignus reputatur vocatione. Et hoc est quod dicit: " Emi. " Eccli. x, 10 : Nihil est iniquius quam amare pecuniam. Hic enim et animam suam venalem habet, quoniam in vita sua projecit infima sua. Ideo suis dicit Dominus, Matth. XVI, 26 : Quam dabit homo commutationem pro anima sua ?

" Et necesse habeo, etc. "

Hic tangit occupationis necessitatem.

Et dicit tria : ambitionis et avaritiae exactam necessitatem, exitum a studio interiori ad exteriorum sollicitudinem, experiendi nova lucra curiositatem.

De primo dicit: " Necesse habeo : " inferente mihi ambitione et avaritia exactam necessitatem. Isti sunt praepositi operum aegypti, qui exacta necessitate instant quotidie ad implendum numerum laterum, hoc est, lucrorum terrenorum . Sapient. xv, 12: Existimabant conversationem vitae compositam esse ad lucrum, et oportere undecumque etiam ex malo acquirere. Proverb. xxx, 13 : Sanguisugae duae sunt filiae, scilicet ambitionis, dicentes: Affer, affer. ''Ambitio enim quaerit ut habeat unde dominetur, et avaritia ut possideat quod lucratur.

" Exire, "

A studio interiorum ad curam exteriorum. Quod proprium est depravatae animae, quae fastidit spiritualia interiora, et quaerit occupari circa exteriora : simile aliquid agens populo Judaeorum , qui fastidiens manna, flagrabat deside- rio carnium, et ceparum, et allii, et peponum, hoc est, carnalium occupationum, quae sua sollicitudine lacrymas educunt, sicut cepe, et allia, et frigida sunt, sicut pepones, et pisces. Osee, x, 11 : Ephraim vitula docta diligere trituram: et ego transivi super pulchritudinem colli ejus. Ephraim vir in spiritualibus debens fructum facere, vocatus ad coelestia, efficitur vitula laborans in villa, diligens trituram qua excutiantur grana lucrorum temporalium. Et ideo Dominus conculcat in terrenis pulchritudinem colli ejus, hoc est, cordis, per quod capiti Christo deberet continuari. Gregorius ibidem in Glossa: " Sunt quae-" dam animae per vitulam significatae, " quibus in hoc mundo nihil laboriosius " est quam in hujus mundi laboribus " non laborare. " Sic ergo exit. Cantic. I, 7 : Si ignoras te, o pulcherrima infer mulieres, egredere, hoc est, si ignoras per gustum pulchritudinem interiorum luorum, convertere ad lucra exteriorum solliciludinum.

" Et videre illam. "

Ecce curiositas. Dulce enim est avaro videre terrena lucra: quia nihil habet plus nisi quod dulciter videt divitias. Eccle. v, 10 : Et quid prodest possessori,nisi quod cernit divitias oculis suis ? Ultra enim hoc quod comedit et vescitur, nihil habet praeter quod intuetur eas oculis suis. Et hoc est quod dicit : " Necesse habeo exire, et videre illam. " Et ideo lalia, I Joannis, II, 16, vocantur concupiscentia oculorum.

" Rogo te, habe me excusatum. "

Gregorius : " Bene dicit: " Rogo te.D In " voce humilitatem praetendit: sed su-" perbiam exhibet in opere, dum venire " contemnit. " Est autem simile illi quod faciunt nostri temporis homines, ut dicit

Glossa: dum enim mvitantur ad Dei coenam, servos Dei quidem rogant ut orent pro ipsis, quia peccatores sunt: sed in emendatione operis, et devotione ad coenam Dei non veniunt. Melius tamen faciunt isti quam illi de quibus dicitur, Matth. XXI, 35, quod alii servos patrisfamilias quosdam ceciderunt, alios autem occiderunt, alios autem contumeliis affectos ejecerunt. Excusatos autem isti petunt se habere quasi rei familiaris impedimento detentos. Quasi dicentes illud Genesis, xxx, 30: Justum est ut aliquando provideam etiam domui meae. Quasi enim a providentia temporalium sub pallio utilitatis et honorationis servi vocantis de non veniendo volunt excusari, ne eis imputetur in contemptum. Quibus e contra dicitur, Jerem. VII, 13 : Locutus sum ad vos mane consurgens, et loquens, et non audistis: vocavi vos, et non respondistis . Proverb. l, 24: Vocavi, et renuistis: extendi manum meam, et non fuit qui adspiceret.

" Et alter dixit : Juga boum emi quinque, et eo probare illa: rogo te, habe me excusatum. "

Tria dicit. Allegat enim impedimentum, adjicit illius impedimenti exercitium, et petit excusari praetextu utilitatis propriae, propter quam merito coena sit negligenda.

Dicit igitur : " Et alter dixit. " Alteritas autem ista in alio est impedimento : quia multiformes sunt occasiones concupiscentiae, hominem detinentes. Psal. III, 2 : Multi insurgunt adversum me.

" Juga boum. "

Duo dicit: commutationem, et quid conmutatione acquisivit. Attendendum autem quod sicut Judaei mititatem terrenenam promissionibus spiritualibus Prophetarum anteponunt, ita etiam litteralem sensum quinque librorum legis anteponunt impletioni legis spiritualis : et decem praecepta legis (per quinque et quinque quasi in quinque juga combinata sint) carnalibus, et non in gratia promissionis impleri dixerunt: et ipsi quidem more omnium carnalium delectabilibus quinque sensuum se subdiderunt, et alligaverunt.

Haec enim significant " quinque juga boum. " Unde in hoc verbo tria notantur, scilicet, proprietas jugi, necessitas ligamenti ad jugum, et proprietas boum.

Proprietas quidem jugi est quod collum premit, et unum uni jungit: propter quod etiam jugum vocatur. Collum autem est continuatio corporis ad caput, et signiflcat mentem hominis per quam homo Deo capiti suo subhaeret. Hoc premitur sensibilium delectatione, sicut dicitur, Osee, x, 11 : Ephraim vitula docta diligere trituram: et ego transivi super pulchritudinem colli ejus. Sic enim premitur et conculcatur. Jugum etiam a jungendo dictum, duo jungit aequalia : quia sensus omnes in nobis geminavit Creator, ut dicit Joannes Damascenus, ut si forte uni per occasionem aliquid acciderit, sensus salvetur in altero. Duo enim sunt oculi, duae aures, duae nares, duae linguae, sed in medio in unum conjunctae, ne comestionem impediant in homine : in quibusdam tamen animalibus sunt divisae, sicut in serpentium quodam genere. Tactus autem qui fundamentum est sensus, per totum corpus est diffusus, et in duo latera geminatus. Et sic sunt quinque juga. Glossa tamen dicit quod duo instrumenta gustus sunt lingua, et palatum. Sed non oportuit, quia pro certo duae sunt linguae in unum conjunctae secundum naturam. Hoc est jugum de quo dicitur, Isa. IX, 4 : Jugum enim oneris ejus, et virgam humeri ejus, et sceptrum exa-

ctoris ejus superasti, sicut in die Madian. Quia Christus sua charitate superat hoc jugum. Isa. x, 27 : Computrescet jugum a facie olei.

Vinculum autem sive lorum ligans ad jugum, istud est concupiscentia delectabilium horum sensuum, quae ligat ad istud jugum. Isa. v, 18 : Vae qui trahitis iniquitatem in funiculis vanitatis, et quasi vineulum plaustri peccatum ! Ab hoc jugo vocavit Elias Eliseum, III Reg.XIX, 19, qui in duodecim arantibus unus erat. Absolvit autem eum vocatione ad sequendum. Duodecim enim arantes, septem quidem vitia capitalia, superbia, invidia, acidia, ira, avaritia, gula, luxuria. Ita quod superbia in sensu quaerit altum : invidia autem quae non vult alium exaltari, quaerit hoc altum habere sola: et ideo dicit Augustinus, quod invidia est pedissequa superbiae. Acidia autem quaerit in sensu jucundum, et ideo tristatur in spiritualibus : ira autem vindictam, avaritia lucrum, gula in gustu delectari, et luxuria in venereorum tactu. Cum his autem arant quatuor animae passiones: spes vana, et vanius gaudium, timor malus, et pejor tristitia. Praeter, haec autem undecim,arat infidelitas, his promittens impunitatem. Ab his autem omnibus liberavit Elias Eliseum, in figura vocationis Chrisli et discipulorum suorum secundum prophetiam patriarchae Isaac. Genes. XXVII, 40 : Tempus veniet, cum excutias et solvas jugum ejus de cervicibus tuis. Commutatio autem ista est pro delectatione sensuum, spiritualem et intellectualem virtutis et veritatis delectationem commutare : sicut Esau vendidit primogenita pro gustabilis vilis delectatione . Ad Hebr. XII, 16 : Ne quis fornicator autprofanus itt Esau, qui propter unam escam vendidit primitiva sua. Jus enim primogeniturae est apud spiritum, primo a Patre coelesti in imagine sua genitum, et non apud Esau sanguineum, qui est in concupiscentia carnis et sanguinis. Haec igitur commutatio Esau fuit vilis et profana.

Tangit autem horum jugorum exerci tia, dicens :

" Et eo probare illa. "

Bene dicit : " Eo, " quia continuo ivit proficiendo in paenis per delectationes. Psal. lxxx, 13 : Ibunt in adinventionibus suis. Proverb. I, 16 : Pedes illorum ad malum currunt.

" Probare illa. " Omnis enim delectatio sensuum in experimento semper et probatione est. Curiosius enim singula delectabilium in sensu probare, est juga boum probare, qualiter arant in delectabilibus. Unde, Judicum, XIV, 18 : Si non arassetis in vilula mea, non invenissetis proposilionem, hoc est, nisi per delicias sensuum attentassetis secreta cordis et spiritus, non investigassetis. Haec est causa quod bos diligit trituram. Quia licet labor sit triturari, tamen propter delibationem qua experitur gustum triturae, gaudet et currit in tritura. Hinc est quod suadet sapiens, Eccli. XVIII, 30 et 31 : Fili, post concupiscentias luas non eas, et a voluntate tua avertere. Si praestes animae luae concupiscentias ejus, faciet le in gaudium inimicis tuis. Concupiscentia enim trahit sensus et animam, sicut jugum bovem. Proverb. vii, 22 et 23 : Stalim sequitur juvenis meretricem, quasi bos ductus ad viclimam, et quasi agnus lasciviens, et ignorat quod ad vincula stullus trahatur, donec transfigat sagitta jecur ejus. Meretrix ista est sensus delectabile, quam sequitur juvenis concupiscentia ductus, sicut bos tractus ad mortem : quia vult experiri delectationem, et sic sagitta concupiscentiae transfigit jecur ejus : in quo Plato dixit esse sedem cupidinis et concupiscentiae.

" Rogo te, habe me excusatum. "

Sicut enim qui concupiscentia rerum dediti sunt, per servos Dei se excusant, ita etiam illi qui delectabilibus decipiuntur, frequenter ad cor redeunt, et per servos Dei se excusari cupiunt.

Et hoc est quod dicitur : " Rogo te, " humilitatem praetendens, " habe me excusatum, " suffragium servorum Dei petens. I Regum, xv, 25 : Porta, quaeso, peccatum meum, et revertere mecum ut odorem Dominum.

" Et alius dixit : Uxorem duxi, et ideo non possum venire. "

" Et alius dixit. " Tertius scilicet, non quidem in numero, sed tertius in causa excusationis : quia in qualibet causa excusationis multi sunt numero.

" Uxorem duxi. " In ductione uxoris, commodum intelligitur carnis. Et ille non dicit nisi duo : allegat enim impedimentum, et impotentiam veniendi : sed non petit excusari. Et hujus causa est, quia ductus uxoris tam licitus est, et a lege excusatus : et tam naturae necessarium est matrimonium, quod non credebat se excusatione indigere.

Dixit ergo : " Uxorem duxi, " carnis commodum et voluptatem. Proverb. XIX, 13 : Tecta jugiter perstillantia, litigiosa mulier. Caro enim litigiosa mulier, quae semper contra spiritum reluctatur. Ad Galat. v, 17 : Caro concupiscit adversus spiritum, spiritus autem adversus carnem : haec enim sibi invicem adversantur. Haec est uxor Job, quae improperando dixit ei : Benedic Deo, et morere. Qui ait od illam : Quasi una de stultis mulieribus locuta es . Stulta enim est caro, quae omnia appetit stulta. Haec est etiam uxor Tobiae, quae de spe dixit, Tob. II, 22 : Manifeste vana facta est spes tua, et eleemosynae iuae modo apparuerunt. ''Commoditas enim carnalis brutalis est, et stultitia indicat prudentiam spiritus.

I ad Corinth. ii, 14 : Animalis homo non percipit ea quae sunt spiritus Dei : stultitia enim est illi, et non potest inlelligere, quia spiritualiter examinatur. Tamen quia sub ratione necessitatis abducit spiritum, ideo quasi in licito iste occupatus, excusationem non quaerit, solam praetendens infirmitatis impossibilitatem, dicens :

" Non possum venire. "

Genes. XIX, 19 et 20 : Non possum in monte salvari, ne forte apprehendat me malum, et moriar : est civitas haec juxta, ad quam possum confugere, parva, et salvabor in ea. Ad montem enim sanctitatis vocationis Domini, iste carnis commodum quaerens, ascendere non potuit : sed in matrimonio se salvare cupit: quae civitas est parva, hoc est, parva munitio contra diabolum : tamen multi se putant in ea salvari, qui tamen negligunt vocationem Dei. Luc. XVII, 34 : Erunt duo in lecto uno : unus assumetur, et alter relinquetur. Tamen conjugium, ut dicit Glossa, in hoc non reprehenditur, sed integritas ad majorem honorem vocatur. I ad Corinth. VII, 39 et 40 : Mulier alligata est legi quanto tempore vir ejus vivit: quodsi dormierit vir ejus, liberata est. Cui vult nubat, lanium in Domino. Beatior autem erit si sic permanserit, secundum meum consilium.

" Et reversus servus nuntiavit haec domino suo. "

Hic agitur de renuntiatione servi.

Et dicit duo : servi reversionem, et ejusdem de re gesta renuntiationem.

De primo dicit : " Et reversus servus. " Cum autem servus, totus sit ordo Praedicatorum et coetus : servus revertitur, cum Praedicator de operatione exteriori quam habuit circa proximum, ad familiarem Dei collocutionem in conscientiae secreto convertitur : sicut fecerunt, Apostoli et Prophetae nuntiantes Synagogae ut veniret, quando in intimis Dei ingratitudinem Judaeorum exposuerunt in amaritudine animae suae, Deo ingratos illos esse tanta vocatione nuntiaverunt : sicut fecit Elias, III Reg. XIX, 14 : Zelo zelatus sum pro Domino Deo exercituum, quia dereliquerunt pactum tuum filii Israel, altaria tua destruxerunt, prophetas luos occiderunt gladio, derelictus sum ego solus, et quaerunt animam meam ut auferant eam. Sicut fecit Moyses, cum Dathan et Abiron ad suam revocationem redire nollent, dixit ad Dominum : Domine, ne respicias sacrificia eorum .

Iste ergo servus cum amaritudine animi

" Nuntiavit haec domino suo. "

Luc. IX, 5 : Etiam pulverem pedum vestrorum excutite in tesiimonium contra illos : ut cassum quantum ad contemptores ostendat laborem suum. Sic enim, sicut dicitur, Job, XXXVIII, 35 : Numquid mittes fulgura, et ibunt, et revertentia dicent tibi : Adsumus ? Sicut secundum hoc quod dicit Ecclesiastes, i, 7 : Ad locum, unde exeunt flumina revertuntur, ut iterum fluant. Quia in intimis exposita ratione suae legationis iterum illuminationem accipiunt, quid de Dei voluntate perficere debeant.

" Tunc iratus paterfamilias, dixit servo suo : Exi cito in plateas et vicos civitatis : et pauperes, ac debiles, et caecos, et claudos introduc huc. "

Hic incipit secunda vocatio post contemptum primo vocatorum.

Dividitur autem pars haec in duas partes : in quarum prima vocare jubet alios in locum primorum : in secunda, confirmat priores numquam ad coenam admitlendos.

In priori adhuc duo sunt, secundum duas vocationes quas inducit : unam de plateis et vicis, et alteram de sepibus et viis.

In prima harum duo dicit : provocationem patrisfamilias adversus vocatos, et iteratam vocationem aliorum de plateis et vicis.

Dicit ergo : " Tunc iratus. " Anthropospatos quando in Deum refertur humana passio. Quia in hoc iratus Deus dicitur, quia ad modum irati et provocati facit, repellendo vocatos a coena. Isa. lxiv, 5 : Ecce tu iratus es, et peccavimus. In ipsis fuimus semper. Isa. XXVIII, 21 : Irascetur Dominus ut faciat opus suum. Irascitur autem de vocatorum ingratitudine, et de laboris servorum suorum frustratione. De expensarum autem perditione non irascitur : quia expensae convertuntur in coenam devotorum. Isa. XLIX, 4 : Ego dixi: In vacuum laboravi, sine causa et vane fortitudinem meam consumpsi. Et, infra parum, v. 5 : Nunc dicit Dominus, formans me ex utero servum sibi, ut reducam Jacob ad eum, et Israel non congregabitur.

" Dixit servo suo," Ordini Praedicatorum, in omnibus verbum Dei annuntiantibus. Et hic notatur injunctio officii praedicationis. Luc. x, 3 : Ite, ecce ego mitto vos.

Et haec pars vocationis dividitur in tres partes, scilicet, officii injunctionem, vocandorum determinationem, et officii injuncti relationem.

De primo dicit:

" Exi cito, "

Ab infimo tuae contemplationis, ad ea quae sunt circa proximum exterioris actionis. Isa. xxx, 22 : Egredere, diceseis. Cantic. VII, 11 : Egrediamur in agrum, commoremur in villis. Genes. XXXVII, 13 : Veni, mittam te ad eos.

" In plateas et vicos civitatis. "

Determinat hic vocandos dupliciter, scilicet, secundum locum, et secundum fortunam.

Dicit ergo : " In plateas. "

Platea dicitur a graeco AdminBookmark quod est latum. Et de plateis vocantur qui de latitudine licentiosa gentium quos nulla lex constrinxit vocantur. De vicis autem vocantur qui de angustia vitae vocantur : quia vicus est via stricta inter domos. Et sunt qui in angustia sunt salutis, et expedientem se nullum habent : sicut quidam ex naturae indagatione immortalem animam esse scientes, sed nescientes qua justitia salvaretur anima : et ideo in arcto erant positi : sicut fuit Clemens antequam instrueretur a Petro. Cantic. iii, 2 : Surgam, et circuibo civitatem : per vicos et plateas quaeram quem diligit anima mea. Tamen ambae istae conditiones hominum in civitate sunt, civilitatem quamdam civilium virtutum obtinentes.

Tangit autem fortunae diversitatem, dicens :

" Pauperes, ac debiles, et caecos, et claudos. "

Tangit autem quatuor genera defectuum.

Defectum enim fortunae tangit cum dicit : " Pauperes. " Quem enim divites in villis et bobus contemnunt, oportet ut pauperes vocet. Sunt autem pauperes qui quantumlibet divites sint, tamen se in praesentibus mendicos reputant, nisi aeterrna bona adipiscantur spiritualia. Matth. v, 3 : Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum. Jacob. ii, 5 : Nonne Deus elegit pauperes in hoc mundo, divites in fide, et haeredes regni,quod repromisit Deus diligentibus se ?

" Ac debiles. " Debiles sunt viribus destituti. Et isti sunt qui ad terrenos labores vires non habent, sed ad spiritualia vires exhibent et expendunt. Psal. lviii, 10 : Fortitudinem meam ad te custodiam. lsa. xl, 31 : Qui sperant in Domino, mutabunt fortitudinem. Psal. VI, 3 : Miserere mei, Domine, quoniam infirmus sum. II ad Corinth. XII, 10 : Cum enim infirmor, tunc potens sum. Taliler debilis fuit puer Amalecites , quem infirmum et debilem dereliquit dominus suus, et assumpsit eum David in persona et figura Christi, et duxit eum in cuneum hostium conprehendendum.

Tangit autem defectus in corpore secundum duas vires corporis : apprehensivam scilicet, et motivam.

Secundum defectum quidem apprehensivae dicit: " Caecos, " quia visus est summus in apprehendendo. Secundum defectum autem motivae quae prosequitur conveniens corpori, dicit : " Claudos. "

Caeci ergo sunt ea quae fulgent in mundo non videntes, qui cum Propheta dicunt, Psal. cxviii, 37 : Averte oculos meos ne videant vanitatem. Job, XXXI, 1 : Pepigi foedus cum oculis meis, ut ne cogitarem quidem de virgine. Sunt etiam caeci qui lumen veritatis non viderunt : sed illi non veniunt nisi prius illuminentur. Matth. xx, 32 et 33, et Luc. XVIII, 41: Quid tibi vis faciam ? At ille dixit: Domine, ut videam. Prior autem expositio magis secundum litteram, quamvis Glossa tangat secundam. Caeci enim, qui se videntes reputant, nolunt venire. Joan. IX, 41 : Si caeci essetis, non haberetis peccatum : nunc vero dicitis : Quia videmus : peccatum vestrum manet.

" Et claudos, " defectum in motiva sive progressiva virtute patientes. Et illi sunt qui jam mundi delectabilia prosequi nolunt, et sunt boni claudi ad familiam summi Patris pertinentes. Isa.

xxxv, 6 : Saliet sicul cervus claudus. Matth. IX, 5 : Caeci vident, claudi ambulanl leprosi mundantur, surdi audiunt, mortui resurgunt, pauperes evangelizantur. Glossa dicit: " Claudi in via recta claudicantes. " Sed illi non veniunt nisi prius sanentur. III Reg. XVIII , 21 : Usguequo claudicatis in duas paries ? Si Dominus est Deus, sequimini eum. Ad Hebr. XII, 13 : Gressus rectos facite pedibus vestris, ut non claudicans quis erret, magis autem sanetur. Psal. XVI, 5 : Perfice gressus meos in semitis tuis, ut non moveantur vestigia mea.

" Introduc huc "

Bene dicitur : Introduc, ut intrent in penetralia domus Domini : quia qui loris remanent, non salvantur. Psal. xcv, 8 : Introite in atria ejus. Psal. lxiv, 5 : Beatus quem elegisti et assumpsisti, inhabitabit in atriis tuis. Psal. lxxxiii, 11 : Elegi abjectus esse in domo Dei mei, magis quam habitare in tabernaculis peccatorum.

" Et ait servus : Domine, factum est ut imperasti, et adhuc locus est. "

Ecce relatio servi, hoc est, Ordinis Praedicatorum : " Domine, factum est ut imperasti. "

Tanguntur hic duo, scilicet, jussionis et obedientiae expletio, et magnae domus patrisfamilias adhuc ad alios capiendos amplitudo.

De primo dicit : " Domine, etc. "

Duo dicit: professionem dominii, ejus qui in omnes dives est vocatos. Ad Roman. x, 12 : Idem Dominus omnium, dives in omnes qui invocant illum.

" Factum est ut imperasti. " Ecce expletio obsequii. Hieronymus : " Fecimus quod jussisti. " Exod. XXIV, 7 : Omnia quae locutus est Dominus faciemus, et erimus obedientes.

" Et adhuc locus est, " quia per hoc numerus praedestinatorum non est impletus. Baruch, III, 24 : Magna est domus Dei, et ingens locus possessionis ejus.

Allende enim quod primi Prophetae vocaverunt omnes. Apostoli autem, ut dict Anibrosius, secunda vocatione vocaverunt multos de circumeisione, de plateis, et vicis civitatis Domini, de quibus et ipsi Apostoli fuerunt. Sed adhuc locus restabat ad Gentium vocationem. Sic enim distinguit Ambrosius. Dicit enim quod prima vocatio facta est per Patriarchas et Prophetas : secunda autem per Christum de plateis et vicis : et tertia facta est, et fit quotidie per Apostolos et Apostolicos viros in Gentibus : quando, sicut dicit Psalmus lxvii, 32 : Venient legali ex aegypto, aethiopia praeveniet manus ejus Deo. Quia de maerore peccatorum et tenebris ignorantiae legati vocant ex aegypto spirituali. aethiopiam etiam, hoc est, ubi nigredo peccatorum per consuetudinem invaluit, praeveniunt ad vocandum manus Domino Deo, hoc est, ad Dei honorem.