Et hoc est quod sequitur :

" Venit) enim Filius hominis quaerere et salvum facere quod perierat. "

Tangit duo, scilicet, naturam secundum quam venit, et finem ad quem venit.

Primum tangit cum dicit : " Venit enim Filius hominis, " quia secundum hoc quod est Filius hominis venit, cum in natura hominis apparuit : secundum autem quod est Filius Dei, ubique est, et nusquam venit, nec ab aliquo loco rece- dit. De hoc adventu dicitur, ad Galat. IV, 4 et 5 : At ubi venit plenitudo temporis, misit Deus Filium suum, factum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant redimeret. Joan. XVI, 28 : Exivi a Patre, et veni in mundum: iterum relinquo mundum, et vado ad Patrem.

Sic ergo venit " quaerere, " ad vitam gratiae, " et salvum facere, " per vitam gloriae, " quod perierat, " per errorem et vitia conversationis vitae.

Primum horum trium significatur, Genes. XXXVII, 16, ubi dicit Joseph : Fratres meos quaero. II ad Timoth. I, 17 : Sollicite me quaesivit, et invenii. Sic ergo circuiens in mundo, in se, et in suis, quod perierat quaesivit. Unde, Ezechiel. XXXIV, 11 : Ecce ego ipse requiram oves meas. Et, ibidem, v. 4, improperat malis Praelatis vicariis suis in cura pastorali, dicens: Quod perierat non quaesistis. Luc. xv, 32 : Perierat, et inventus est. Sic ergo quaerit visitando per gratiam, vocando per verbum, trahendo per beneficium, flagellando per adversitalem. De primo dicitur, Luc. I, 78 et 79 : Per viscera misericordiae Dei nostri, in quibus visitavit nos oriens ex alto : illuminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent, ad dirigendos pedes nostros in viam pacis. De secundo, Job, XIX, 16 : Ore proprio deprecabar illum, hoc est, servum meum. Matth. IV, 19 : Ait illis : Venile post me. Psal. XCIV, 8 : Hodie si vocem ejus audieritis, nolite obdurare corda veslra. Joan. x, 3 : Propoias oves vocal nominatim, scilicet, per beneficia. Exod. XXXIII, 17 : Invenisti enim gratiam coram me, et leipsum novi ex nomine. De quarto, Isa. XXVIII, 15: Flagellum mundans non veniet super nos, quia per omne flagellum Deus erudiet Jerusalem.

Sic ergo quaerit " salvum facere " ad gloriam. Joan. III, 15 : Ut omnis qui credit in ipsum non pereat, sed habeat vitam aeternam. Matth.I, 21: Ipse salvum faciet populum suum a peccatis eorum.

" Quod perierat, " per errorem. Isa.

hii, 6 : Omnes nos quasi oves erravimus, umtsqidsque in viam siiam declinavit : et posuit Dominus in eo iniquitates omnium nostrum. Sic filius prodigus perierat, et invenlus est .

Hoc est igitur quod dicit in hoc exemplo : ubi ostendit quod bona dispensatio commissi talenti in bonis exterioribus, causa est electionis secundum praesentem justitiam.

" Haec illis audientibus, adjiciens dixit parabolam, eo quod esset prope Jerusalem, et quia existimarent quod confestim regnum Dei manifestaretur.

Dixit ergo : Homo quidam nobilis abiit in regionem longinquam accipere sibi regnum, et reverti. "

Hic hoc idem, quod exemplo praeostendit, parabata instruit.

Tangit autem duo. Unum quidem lest quod praemittit, qua necessitate hanc parabolam inducit : et aliud est doctrina parabolae.

Dicit igitur: " Haec, " quae dicta sunt, " illis audientibus, " et ore concluso tacentibus. Psal. lxii, 12 : Obstructum est os loquentium iniqua.

Illis audientibus, dico, ut etiam ingratos instrueret, regnum suum de hoc mundo non esse : " adjiciens " praehabitis, " dixit parabolam, " sermonem simililudinarium, ostendentem quod regnum suum non esset temporale.

Hujus autem causa erat, quod sequitur : " Eo quod esset prope Jerusalem, " ubi erat sedes regni terreni. " Et quia existimarent " discipuli, et alii qui audierunt eum, debere salvare quod perierat, " quod confestim, " quando veniret Jerusalem, " regnum Dei, " quod in potestate terrena, sicul fuit sub David, " manifestantur " in ipso Christo. Unde etiam sacerdotes accusaverunt eum, Joan. XIX, 12: Si hunc dimittis, non es amicus Caesaris. Omnis enim qui se regem facit, contradicit Caesari. Ipse autem de regno terreni principatus non intcilexit, sed de regno gratiae : sicut diximus saepe. Et ideo ad corrigendum errorem istum, inducit hanc parabolam.

Haec autem parabola habet duas partes : in quarum prima ostenditur, qualiter quidam de suis ordinavit cum recessit: in secunda autem ostenditur, qualiter commissum exegit cum rediret.

In prima autem tria iacit, in quorum primo ostendit, quare recessit : in secundo, qualiter de utilitate sua cogitans, bona sua per servos suos ad lucrandum ordinavit : in tertio, qualiter a quibusdam malevolis, insidiantibus honori suo quantum in ipsis erat, ab intentione sua impeditus fuit.

In primo horum dicit tria : allitudinem scilicet abeuntis, et quod abiit, et ad quid.

De primo dicit : " Dixit ergo " parabolice, significans quod prius esset in coelum eundum, antequam regnum inciperet divinum. Et hoc dixit parabolice. Eccli. XXXIX, 3 : Occulta proverbiorum exquiret sapiens, et in abscondilis parabolarum conversantur.

" Homo quidam. "

Describit hunc dupliciter: a natura, et natalibus.

A natura cum dicit : " Homo quidam. " Est autem homo iste Christus, ab humanitate assumpta homo dictus. Psal. lxxxvi, 5 : Homo natus est in ea. Ad Philip. ii, 7 : In simililudinem hominum factus, et habitu inventus ut homo. Homo etiam est ab hominis proprietate, quia humanus et mansuetus erat. Matth, XI, 29 : Discite a me quia mitis sum et humilis corde.

Sic igitur est homo " quidam. " Non nominatur autem, quia nomen suum est ineffabile et inenarrabile. Genes. XXXII, 29 : Cur quaeris nomen meum, quia ipsum est mirabile? Psal. cxliii, secundum aliam translalionem : Homo est, et quis cognoscet eum ?

" Nobilis. "

A natalibus describit. Nobilis enim erat ex parte matris, et nobilior ex parte Patris. Ex parte matris pertinet ad eum nobilitas regni David. Luc. 1, 32 et 33 : Dabit illi Dominus Deus sedem David patris ejus, et regnabit in domo Jacob in aelernum, et regni ejus non erit finis. Ex parte autem Patris regnum habet caeleste, et est Filius summi Regis. Ad Philip. ii, 9 et seq. : Deus exaltavit illum, et donavit illi nomen quod est super omne nomen : ut in nomine Jesu omne genu flectatur cmlestium, lerreslrium, et infernorum, et omnis lingua confileatur quia Dominus Jesus Clirislus in gloria est Dei Patris. Joan. I, 14: Vidimus gloriam ejus, gloriam quasi Unigenili a Patre, plenum gratiae ei feritatis.

Sic ergo est " homo nobilis. "

Talis igitur ac tanlus

" Abiit in regionem longinquam. "

Hic est enim nobilis, de quo dicilu Proverb. XXXI, 23.: Nobilis in portis vir ejus, quando sederit cum senatoribus terrae. Eccle. x, 17 : Beala terra cujus rex nobilis est.

Hic ergo " abiit. " Non abiisset autem nisi prius venisset. Et ideo notantur hic quatuor, scilicet, unde abiit, et qualiter abiit, et quo abiit, et ad quid abiit.

Unde abiit : quia de mundo ad quem venit. Joan. I, 11 : In propria venit, et sui eum non receperunt. Et haec regio sibi peregrima fuit secundum divinitatem. Jerem, xiv, 8 : Quare quasi eolonusfuturus es in terra, et quasi viator declinans ad manendum ? Joan, XVI, 28 : Exivi a Patre, et veni in mundum.

Ab hoc ergo mundo " abiit, " quando de loco in quo fuit recessit. Et hoc dupliciter. In Judaea enim fuit, sicut dicitur in Psalmo lxxv, 2 : Notus in Judaea Deus: in Israel magnum nomen ejus. Et ad gentes recessit per Apostolorum praedicationem. Act. XII, 46 : Vobis oportebat primum loqui verbum Dei: sed quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis aelernae vilae, ecce convertimur ad Gentes.

" Abiit " eliam a visibili mundo factus invisibilis. Joan. XVI, 16: Modicum, et non videbitis me: et iterum modicum, et videbitis me, quia vado ad Patrem.

Ecce unde et qualiter " abiit. "

" In regionem longinquam, " hoc est, in ccelum. Quae regio a carnis natura et actibus longe usque ad illud lempus distabat : quia non erat in caelo aliqua conversatio hominis. Isa. lv, 9: Quia sicut exaltantur caeli a terra, sic exaltatae sunt viae meae a viis veslris, et cogilationes meae a cogilationibus veslris. Proverb. VII, 19 et 20 : Non est vir in domo sua, hoc est, in Ecclesia : abiit via longissima : sacculum pecuniae, hoc est, corpus gloriosum cum thesauro gloriae, secum Iulii in die plenae lunae : in consummatione saeculi reversurus, cum omnis mutabilitas ccssabit, et stabit ad immutabilitatem. Sic eliam abiit in verbo fidei ad Gentes quae longe erant. Eccli. XXIV, 44 : Quoniam doctrinam quasi antelucanum illumino omnibus, et enarrabo illam usque ad longinquum.

Hoc est ergo quod dicit: " In regionem longinquam. "

" Accipere sibi regnum, et reverli. "

Duo taugit in intentione : unum est potestatis, alterum judicii.

Potestatis quidem, " occipere sibi regnum, " hoc est, sicut saepe diximus, completam potestatem regnandi in justitia in Ecclesia. Hoc autem regnum accepit quidem a Patre sicut a datore. Psal. ii, 6 : Ego autem constitutus sum rex ab eo super Sion montem sanctum ejus, praedicans praeceptum ejus. Isa. XXXIII, 22 : Dominus legifer noster, Dominus rex noster, ipse salvabit nos. Psal. ii, 8 et 9 : Postula a me, et dabo tibi Gentes haereditatem tuam, et possessionem litam terminos terrae. Reges eos invirga ferrea, hoc est, in potestate domante eos. Hoc igitur licet acceperit a Patre per generationem aeternam, tamen in jurisdictionem et possessionem perfectam intravit per Apostolorum praedicationem. Psal. XXI, 29 : Quoniam Domini est regnum, et ipse dominabitur Gentium. Matth. VI, 10 : Adveniat regnum tuum.

Vel, " accipere sibi regnum, " non quidem sibi in se, qui semper hoc habuit : sed " accipere sibi, " hoc est, suis, " regnum " coelorum. Et hoc fecit quando eos in die Ascensionis secum in regnum introduxit. Luc. XII, 32 : Nolite funere, pusillus grex, quia complacuil Patri vestro dare vobis regnum. Et hoc quasi in idem redit cum priori: quia sui ex parte maxima erant in gentilitate convertenda. Psal. cv, 47 : Salvos nos fac, Domine Deus noster, et congrega nos de nationibus, ut confiteamur nominisancto tuo, et gloriemur in laude tua. Apocal. XII, 10 : Nunc facta est salus, et virtus, et regnum Dei nostri, et potestas Christi ejus: quia projectus est accusalor fratrum. Tunc enim erit ablata diabolo potestas, et data Domino. Unde Augustinus : " Venale habeo, venale habeo. " Quaeris quid ? Regnum caelorum. Quo " emitur ? Paupertate regnum, labore " requies, dolore gaudium, vilitate hu-" militatis gloria, et morte vita. "

Sic igitur abiit accipere sibi regnum in se et in suis, " et reverti " in mundum ad judicium. Act. i, 11: Sic veniet, quem-admodum vidislis eum euntem in caelum. Sic etiam redibit in Israel, qui in fine convertetur post conversionem plenitudinis Gentium. Ad Roman. XI, 23 et 26 : Caecitas ex parte conligit in Israel, donec plenitudo Gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fieret. Isa. x, 21 : Reliquiae convertentur : reliquiae, inquam, Jacob, ad Deum fortem exercituum.

Sic ergo intendil reverti.

" Vocatis autem decem servis suis, dedit eis decem mnas, et ait ad illos : Negotiamini dum venio.

Cives autem ejus oderant eum : et miserunt legationem post illum, dicentes : Nolumus hunc regnare super nos. "

Ecce qualiter disponens de rebus suis post se, recessit.

Et tanguntur hic duo : qualiter scilicet bona sua tradidit fidelibus, et qualiter infideles se habuerunt ad ipsum.

In priori autem horum tria dicit,: scilicet vocationem fidelium, commissionem talentorum, et indictionem negotiationum.

De primo dicit: " Vocatis autem decem servis suis, " hoc est, fidelium perfectione et universitate, qui decalogi operibus perfecti fuerunt : eo quod, sicut supra diximus, decem perfectiones habet quodlibet opus : tres quidem in corde, tres in virtute operativa, et tres in opere, et unam in intentione. Tres in corde, ut fiat ferventer, sapienter, et plena animi tranquillitate : tres in virtute, ut fiat virtute alta non declinabili, forti et invincibili, justa potestate et ordinata : tres in opere, ut fiat licitum secundum legem, consulte secundum deliberationem, etrecte secundum virlutem : unam autem. habet in intentione, ut fiat pure propter Deum. Ecce propter quid decem vocantur, qui de novo decalogi sunt subjectti.

Tunc enim cum abiit, neminem misit nisi de Judaeis, qui omnes decalogo serviebant. Psal. XXXII, 2 : In psalterio decem chordarum psallite illi. Psalterium aulem, ut dicit ibidem Glossa, ad perfectionem refertur operationis. Sic ergo " vocalis decem servis suis, "

" Dedit eis decem ranas. "

Utrum autem cuilibet decem dederit, vel cuilibet unam non est perspicuum. Nisi quod infra, v. 16, ubi vocantur ad reddendam rationem, quilibet dicit : Mna tua decem mnas acquisivil : ex quo videtur quod cuilibet unam dederit. Et hoc esse supponatur, quia hoc est ex littera acceptum.

Dicit autem Glossa quod mna pondus est decem drachmarum, et secundum hoc, cum decem mnas dedit, drachmas dedit centum. Per cenlenarium aulem perfectio significatur decalogi : quia dum illa decem quae diximus, in quodlibet opus decalogi fuerint multiplicata, surgit in quadrum : dicitur centenarius, in quo ratione jam dicta significatur operis perfecti universaliter conversatio. Isidorus autem dicere videtur, quod mna in ponderibus centum drachmis appenditur. Ezechiel, xlv, 12, autem dicitur, quod viginti sicli, et viginli quinque sicli, et quindecim sicli mnam faciunt. Sed ista non sunt ad propositum : quia haec secundum diversa pondera sunt majora et minora, secundum quod pondus est legale, et usuale, et pondus sanctuarii : legale enim majus est usuali, et pondus sanctuarii majus est legali : et secundum diversitatem gentium et civitatum ista variantur.

Accipiamus ergo quod cuilibet dedit mnam in pondere et quantitate diversam, secundum proporlionem virtutis eorum. Unde, Matth, xxv, 15, dicitur, quod dedit unicuique secundum propriam virtutem, et profectus est statim.

Tangit autem hic numerum, et pondus, et mensuram : quia in denario ponit numerum, in mna ponit pondus, in virtute servi ponit mensuram secundum diversitatem quantitatis ponderis. Sapient. XI, 21: Omnia in mensura, et numero, et pondere disposuisti. Ita, IV Reg. VI, 5, vidua infudit oleum secundum capacitatem vasorum. Haec autem significant dona gratiarum, quae, I ad Corinth. XII, 8-10, enumerantur, quia alii per Spiritum datur sermo sapienliae : alii sermo scienliae in eodem Spiritu : alteri fides in eodem Spiritu, et sic de aliis. Ita quod de servis domini, nullus est qui non de bonis domini mnas accipiat : ad numerum gratiarum, et pondus valoris, et mensuram suae capacitatis.

" Et ait ad illos, "

Datis talentis pro quolibet: " Negotiamini dum venio, " rationem exacturus. Per negotiationem autem vult inducere talenti commissi multiplicationem. Sicut oleum viduae per vasa est multiplicatum, et sicut semen multiplicatur seminatum : ita dona gratiarum multiplicantur in alios sparsa, et congesta putrescunt. Unde, Matth. XII, 45, dicitur, quod simile est regnum caelorum homini negotiatori quaerenti bonas margaritas, hoc est, pretiosas animas, in quibus bona sua multiplicet.

Ex his igitur accipitur intellectus litterae.

Spirilualiter autem dicuntur in hoc verbo sex, scilicet ministrorum vocatio, vocatorum conditio, ponderis acceptio, gratuita collatio, accepli numeratio, et negotiationis indictio.

Primum notatur per hoc quod dicit : " Vocalis, " tripliciter : per internam Spiritus inspirationem, per exteriorem admonilionem, et per officii injunctionem. De interna Spiritus inspiratione dicitur, Act. XIII, 2 : Dixit illis Spiritus sanclus : Segregate mihi Saulum et Barnabam in opus ad quod assumpsi eos. Sic enim sanctitate Spiritus ab aliis debet esse segregatus, qui ad praelationem vocatur. De exteriori admonilione, quae est electio, dicitur, Luc. VI, 13 : Elegit duodecim, quos et Apostolos nominavit. Deoflicii impositione, ad Titum,I, 5 : Hujus rei gratia reliqui te Cretae : ut ea quae desunt corrigas, et constituas parilitates Presbglcros, sicul ego disposui tibi. Aiilcr nisi sic vocalus, non constituitur in ministerio Domini. Ad Roman. x, 15 : Quomodo praedicabunt nisi mittantur ? Ad Hebr. v, 4, 5 et 6 : Nec quisquam sumit sibi honorem, sed qui vocalur a Deo, tamquam Aaron. Sic et Christus non semetipsum clarificavit ut Pontifex fieret, sed qui locutus est ad eum:... Tuessacerdosin aelernumsecundum ordinem Melchisedech. Ecce modus vocalionis.

" Servis suis. " Haec est conditio vocatorum, ut se servos sciant, non dominos. Matth. xx, 23 et 26 : Scitis quia principes Gentium dominantur eorum... Non ita erit inter vos : sed quicumque vo.luerit inter vos major fieri, sit vester minister.

Ponderis autem acceptio notatur in hoc quod " dedit eis decem mnas. " Et de hoc satis sufBcienter in expositione litterae dictum est.

Gratuita autem collalio notatur in hoc quod dicit: " Dedit, " non vendidit: ut eos moneret, ne et ipsi sibi donata venderent. Matth, x, 8 : Graiis accepislis, graiis date. Et de hoc etiam saepe satis dictum est.

De accepli etiam muneris numeratione per denarium, jam satis dictum est.

Negotiationis autem indictio notatur cum dicitur: " Negotiamini dum venio. " Sancta enim est ista negotiatio, qua ad usuram proximo impenditur latentum acceptum, ut fiat multiplicatum tam in intellectu quam in affeclu, et in opere proximi. Proverb. XIX, 17 : Faeneratur Domino qui miseretur pauperis, hoc est, faeneratur ad utilitatem et lucrum Domini, qui pauperi spiritualilcr vel corporaliter mutuat dona Domini. Sed, heu 1 hodie, servi Dei clerici et religiosi adhuc plus negotiationem spirituolem converterunt in temporalem, et domum Domini fecerunt domum negotiationis temporalis, quae cum fraude et mendacis cxcr- -. cetur : et ideo negligentes sunt in negotiatione spiriluali. Eccli. xxvr, 28 : Difficile exuitur negolians a negligentia : et non justificabitur caitpo apeccatis labiorum. Osee, XI, 12 : Circumdedit me in negatione Ephraim. Nahum, iii, 16 : Plures fecisti negotiationes iuas quam stellae sint caeli.

" Dum venio " dicit, rationem habiturus de omni commisso, sive corporali, sive spiriluali talento.

" Cives autem ejus oderant eum. "

Hic tangitur, qualiter ab indevotis recessit. Cives autem ejus specialiler dicuntur Judaei, de quorum civilitate natus est Christus. Ad Roman. ix, 5 : Quorum patres, et ex quibus est Christus secundum carncm : hi enim in civitate sua habitabant. Psal. lxxxvi, 4 : Gloriosa dicta sunt de le, civitas Dei : sed postea facti sunt perversi. Isa. I, 21 : Quomodo facta est meretrix civitas fidelis, plena judicii ? Justitia habitavit in ea, nunc autem homicidae.

Sunt aliter cives isti, dilectores mundi qui odiunt Chiistum. Jacob. IV, 4 : Quicumque voluerit amicus esse saeculi hujus, inimicus Dei constituitur.

Hi cives sunt civilatis mundi, de qua dicitur, Osee, VI, 8 : Galaad, civitas operantium idolum, supplantata sanguine. Idola enim vanitatis colit, et peccatis de corrupto sanguine exortis supplantatur. Osee, XI, 9 : Deus ego, et non homo : in medio fui sanctus, et non ingrediar civilalem.

Cives autem hujus civilatis sunt iniqui : custodes ejus sunt caeci per ignorantiam, et claudi per rectum gressum virtutis. II Reg. v, 6 : Non ingredieris in civilalem, nisi absluleris caecos et claudos, scilicet qui sunt super murum, odientes animam David, hoc est, Christi.

IIi etiam sunt cives Christi. Joan. I, 10 : In mundo erat, et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non cognovit.

Sic ergo dicitur, quod " cives ejus oderant eum. " Ideo,

" Et miserunt legationem post illum. "

Haec legatio est tota multitudo tyrannorum persequentium Christum in suis, et haereticorum veritati ejus contradicentium, et falsorum Christianorum virtutes ejus corrumpentium. Usque hodie enim non cessant tales mittere legatos satellites diaboli. Hi signiucantur, Apocal. XII, 15, per flumen quod draco emisit ex ore suo, ut flumine mulierem parturientem, hoc est, Ecclesiam, faceret ad se trahi, et sic regnum Christi absorberet. II ad Timolh. III, 12 : Omnes qui pie volunt vivere in Chrislo Jesu, persecutionem patientur.

" Dicentes, " ipso facto :

" Nolumus hunc regnare super nos. "

Job, XXIV, 13 : Ipsi fuerunt rebelles lumini, nescierunt vias ejus. Hoc significatum est, Jsa. VIII, 6 et 7 : Eo quod objecit populus iste aquas Siloe, quae vadunt cum silentio, et assumpsit magis Rasin et filium Romeliae, propter hoc ecce Dominus adducel super eos aquas fluminis fortes et multas, regem Assyriorum. Siloa interpretatur missus, et significat secundum intellectum litteralem, regnum David et Christi, quod cum pace et tranquillitate silenlii conscientiae imperat. Hoc autem abjieit populus Judaeorum et mundi, et elegit magis esse sub regno Rasin, qui interpretatur impius, et significat diabolum. Elegit etiam esse sub regulo Romeliae, qui interpretatur supplantans laborantem, et significat mundum, qui omnem in se laborantem supplantat. Ideo adducet Dominus post mortem super eos aquas tribulationum fluminis continuo affluentis in fluminibus inferni, qui sunt Cocytus, et Lethes, et Styx, et alii fluvii infernales, in regeAssyriorum diabolo, quisicut dicitur, Job, xli, 25, Est rex super universos filios superbiae : quia Syria sublimis interpretatur.

Hoc est ergo quod tota die clamant verbis et factis : Nolumus hunc regnare super nos : cum tamen servire sibi, regnare sit, sicut dicit Gregorius. Job, XXI, 14 : Dixerunt Deo : Recede a nobis, et scientiam viarum tuarum nolumus.

" Et factum est ut rediret accepto regno. "

Hic agitur de reditu Domini ad rationem audiendam.

Tanguntur autem hic tria, scilicet, qualiter rediit : qualiter ab his, quibus bona commisit, rationem exegit: qualiter in odientes se vindicavit.

De primo dicit : " Et factum est, " dispositione divina, " ut rediret. " Tripliciter redit Dominus, mentaliter, temporaliter, et aeternaliter : mentaliter, cum cujuslibet mentem visitat : temporaliter, cum in peccatores persecutionem temporalem procurat : aeternaliter, cum post mortem aut aeternaliter praemiat, aut aeternaliter condemnat.

Mentaliter venit convertendo. Act. IX, 5 : Quis es, Domine ? Et ille : Ego sum Jesus quem tu persequeris. Durum est libi contra stimulum calcilrare.

Temporaliter venit super Judaeos in potestate Titi et Vespasiani, quando Jerusalem destruxit. Luc. xix, 43 et 44 : Venienl dies in te,... et coanguslabunt le inimici iui undique, et ad lerram pro-slernent te, et filios luas qui in te sunt.

aeternaliter. Matth. xxv, 31 et 32 : Cum venerit Filius hominis in majestate sua, et omnes Angeli cum eo, tunc sedebit super sedem majestatis suae. Et congregabuntur ante eum omnes gentes, et separabit eos ab invicem, sicut pastor segregat oves ab haedis. Et, infra, vv. 34 et 41 : Et dicet his qui a dextris ejus erunt : Venite, benedicti Patris mei, possidete paratum vobis regnum... Dicet autem his qui a sinistris erunt: Discedite a me, maledicti, in ignem aeternurn, qui paratus est diabolo et angelis ejus.

Redit enim " accepto regno, " hoc est, regnandi et judicandi potestate. Joan. v, 22 : Pater non judicat quemquam, sed omne judicium dedit Filio. I ad Corinth. xv, 25 : Oportet illum regnare, donec ponat inimicos suos sub pedibus.

Sic ergo redit " accepto regno. "

" Et jussit vocari servos quibus dedit pecuniam, ut sciret quantum quisque negotiatus esset. "

Istud est secundum. Et dicit tria, scilicet, servorum citationem, servorum rationem, et immiscet huic tertium, quod ponit servorum pro stipendiis meritorum condignam remunerationem.

Citatio ponitur in hoc quod dicit : " Jussit. "

Duo dicuntur : citatio peremptoria, et ad quid citantur.

Citatio peremptoria notatur in hoc quod dicit : " Jussit vocari. " Jussit autem per Angelos fieri istam citationem. I ad Thessal. IV, 15 : Ipse Dominus in jussu, et in voce Archangeli, et in luba Dei descendet de caelo : et mortui qui in Christo sunt resurgent primi. Vox autem Archangeli secundum unam expositionem est vox Angelorum vocantium ad judicium. Haec vox est, ut dicit Hieronymus, quod virlute intellectuali di- cent Angeli : Surgite, mortui, et venite ad judicium.

Sic ergo jussit vocari " servos suos. " Quia sicut dicit Psalmista, Psal. lxvii, 34 : Ecce dabit voci suae vocem virtutis, ut haec vox efficaciter faciat surgere mortuos. Haec enim vox Iubae est vox Filii Dei, sonans ministerio Angelorum. Joan. v, 28 : Venit hora, in qua omnes qui in monumentis sunt, audient vocem Filii Dei. Et supra, v. 25 : Mortui audient vocem Filii Dei, et qui audierint, vivent.

Sic ergo vocabuntur " quibus dedit " bona sua, quam hic dicit " pecuniam " suam. Pecunia enim primo dicta est, ut dicit Augustinus, quae ad commutationem pecorum est iuventa. Bona autem Domini maxime dantur ad pecorum suorum, hoc est, animarum commissarum utilitatem. Psal. lxxii, 23 : Ut jumentum factus sum apud te, et ego semper tecum.

" Ut sciret, " hoc est, per ratiocinium sciri faceret, " quantum quisque negotiatus esset, " hoc est, negotiatione talenti accepli lucratus esset in profectibus subditorum. Hoc enim justum est : quia servus non habet aliquid nisi nomine domini sui : et ideo justum est, ut lucrum ad usus domini referatur. Matth. xxv, 19 : Post multum vero temporis, venit dominus servorum illorum, et posuit rationem cum eis. Luc. XVI, 2 : Redde rationem villicationis tuae : jam enim non poteris villicare. Matth. XVIII, 23 : Assimilatum est regnum caelorum homini regi, qui voluit rationem ponere cum servis suis.

" Venit autem primus dicens : Domine, mna tua decem mnas acquisivit. "

Hic tangitur de redditione rationis, et lucri.

Et dicuntur hic duo, scilicet, qualiter fideles remunerantur pro lucro, et qua- liter pigri condemnanlur pro.malo merito.

In primo adhuc duo dicit, secundum duos qui duplicia lucra reportaverunt domino. Primus ergo inducitur, qui perfecto lucro venit ad dominum : et dicitur hic, et qualiter computavit, et qualiter receptus, et qualiter remuneratus est.

In computatione autem duo sunt : qualiter venit confidenter, et quod computavit sufQcienter.

Primum autem notatur cum dicitur : " Venit autem, " confidenter, nihil dubitans, et nihil trepidans, et nihil excusationis praetendens. Dubius enim ignorat quid agere debeat in computando : sicut yillicus iniquitatis, Luc. XVI, 3 : Quid faciam, quia dominus meus aufert a me villicationem ? Et hoc modo sunt quidam, qui etiam non. curant scire quid debeant Domino, vel in quanto teneantur : cum tamen lucrum quaerat Dominus de omnibus annis vitae. lsa. XXXVIII, 15 : Recogitabo libi omnes annos meos in amaritudine ardmae meae. Multi etiam malam conscientiam habentes trepidant et timent. Sapient. XVII, 10 : Cum sit timida nequitia, dat testimonium condemnationis, hoc est, in signum futurae condemnationis. Non etiam excusat torporem. Psal. cxl, 4 : Non declines cor meum in verba malitiae, ad excusandas excusationes in peccatis. Non enim fecit sibi perizomata, quibus verecunda legerentur : sed ad lucem veniens, scivit quod dicitur, Joan, iii, 21 : Qui facit feritatem, venit ad lucem : ut manifestentur opera ejus, quia in Deo sunt facta.

Sic igitur " primus, " dignitate et lucri perfectione.

" Venit. "

Computationem suam jam ante praeparaverat quadrupliciter, scilicet, quis esset sumptus, quae esset conmutatio, quid in quos expensum, et quod esset superexcrescens lucrum.

Qui sumptus, quia viae erant periculosae, et tempora mala in quibus oportebat occurrere hostibus, aedificia magna quae domino in praesidia et tutelam honorum aedificari oportuit. Unde, Luc. XIV, 28 : Quis enim ex vobis volens turrim aedificare, non prius sedens computat sumptus qui necessarii sunt, si habeat ad perficiendum ? Ita iste ante computaverat quidquid posuit in aedificio, et praesidio virtutis. Et, Ibidem, v. 31 : Sedens prius cogitat, si possit cum decem millibus occurrere ei qui cum viginti millibus venit ad se. Sic ergo computat quidquid in pugna pro Deo iacit, et sic venit paratus. Hoc igitur modo computat sumptus.

Praeordinat eliam quae sit et de quibus computatio, ne impraemeditatus praeoccupetur. Computat enim debita, ut satisfaciat. Computat commissa, ut rationem reddat. Habacuc, II, 1 : Super custodiam meam stabo, et figam gradum super munitionem meam, et contemplabor ut videam quid dicatur mihi, et quid respondeam ad arguenlem me.

Computat etiam, quid in quos sit expensum. Non enim in histriones, non in gloriam mundi, sed in pauperes indigentes de familia Domini existentes expendit bona Domini sui. Psal. CXI, 5 et 6 : Jucundus homo qui miseretur et commodal, disponet sermones suos in judicio, quia in aeternum non commovebilur. Miseratio enim et commoditas quam fecit Sanctis, centuplum solvent in judicio : et ideo jam sermones computationis iste praeordinavit et disposuit.

Superexcrescens etiam lucrum computat, videns quantum lucratus est. Matth, xxv, 20 : Ecce alia quinque superlucralus sum.

Et ideo iste paratus et securus venit, dicens :

" Domine, mna tua decem mnas acquisivit. "

Tria dicit : Dominum enim suum recognoscit, bona commissa domino atlribuit, lucrum excrescens bonis domini concedit, et non sibi usurpavit.

De primo dicit : " Domine, " cujus servus sum ego, et nihil habere possum nisi in nomine tuo. Esther, XIII, 11 : Dominus omnium es.

" Mna lita, " non mea. I Paralip. XXIV, 14 : Quae de manu tua accepimus, haec dedimus tibi. Mna autem ista, donum Dei est quodcumque. In genere autem multiplicatur in tria : in bonum gentis, et hoc accipiunt reges et principes et Episcopi : et in bonum familiae, et hoc accipiunt illi quibus familiae commiltuntur, ut decani, et plebani, et patresfamilias domorum : et in bonum privatum, quod in sui regimine quilibet accipit. Acceptum est donum intellectus in fide, in sapientia, et intellectu, et scientia, et prudentia, et artibus, et consilio, et scientia gubernandi. Et donum affectus in virlute operativa fortitudinis, justitiae, temperantiae, spei, charitatis. Et in exterioribus bonis, sicut est nobilitas, sanitas, eloquentia, divitiae, amicorum prosperitas, et hujusmodi.

Haec igitur est " mna tua. " Joan, XVII, 6 : Tui erant, et mihi eos dedisti. Haec enim filius non de se in se tantum dicit, sed etiam de se in membris.

Et profert lucrum dicens : " Decem mnas acquisivit. " Quasi dicat : Dona tua haec effecerunt : non ego de mea industria, vel viribus haec facere potui. I ad Corinth. xv, 10 : Non ego autem, sed gratia Dei mecum. Et, Ibidem, fr. 10 : Gratia Dei sum id quod sum, et gratia ejus in me vacua non fuit.

Dicit autem quod " decem mnas, " quia totum lucrum talenti commissi retulit ad perfectionem decalogi : vel retu-.lit ad illas decem perfectiones, quas saepius diximus, ita quo domne quod erat in opere, licitum fuit, et honestum, et expediens ad exemplum aedificalionis proximorum. In virlute autem operativa sit ad ima indeclinabilis, in vjgore vir- tutis invincibilis, et in potestate rationabilis. In corde autem sit fervens in bonum, lucens ad omneverum, et quietus sive Iranquillus ad omnem impulsum. In inlentione autem sit seinper simpliciter ordinatus ad Deum. Iste enim talis sum me lucratus est, ut omne suum lucrum referatur ad regni Dei profectum. Et istae sunt decem mnae, quas etiam bonus acquisivit, et in duplum multiplicavit : quia in se quod sic accepit, in alterum propagavit. In hac enim perfectione omnes regni Dei divitiae consistunt. Baruch, IV, 28 : Sicut fuit sensus vesler ut erraretis a Deo, decies tantum iterum convertentes requiretis eum.

" Et ait illi: Euge, bone servo : quia in modico fuisti fidelis, eris potestatem habens super decem civitates.

Et alter venit, dicens : Domine, mna tua fecit quinque mnas.

Et huic ait: Et tu esto super quinque civitates. "

Hic tangitur receptio istius servi. Recipitur autem in gaudio et signo laetitiae cordis, et in conmendatione, et remuneratio sibi exhibetur.