πράγματος ἡδονὴ ἐφελκομένη τὸν γέλωτα καὶ ὁ φιλόσοφος μόνος. ἐνταῦθα δὲ τοὐναντίον ἐπὶ τοῦ σοῦ πλάσματος· σὺ μὲν γὰρ ὁ δραματουργὸς εἷς, οὐδ' ὅσον ἐν μιμήσεσιν ἐμφανίσας τὸ πρόσωπον καὶ οὔτε σοι χορὸς οὔτε πρόλογος, οὐκ ἐπεισόδιον, οὐδὲ λόγος ὁ τοῦ ἐπαγωγοῦ μόνον ἐστερημένος, ἀλλὰ καὶ ἀηδὴς ταῖς μεταποιήσεσιν. ἡ δὲ τοῦ δράματος ὑπόθεσις τὰ ἐξῃρημένα γένη τῆς πόλεως καὶ ὁ τῆς πολιτείας κόσμος αἵ τε διτταὶ τῶν λόγων ἀρχαὶ καὶ ὅσα ἐγγὺς τῶν ἀρχῶν. καὶ τοῖς μὲν ἄλλοις ὅσοι βασκαίνειν προῄρηνται, τῷ μὲν ἐπὶ τοὺς ἠσκηκότας τὴν εὐστομίαν ὁ φθόνος ὑφέρπει, τῷ δὲ ἐπὶ τοὺς εὐδαιμονούντας τῷ πολιτεύεσθαι· καὶ ἄλλῳ ἐπ' ἄλλο τι τῶν ἀγαθῶν ἡ ψυχὴ ἀνοιδεῖ. τὸ δὲ σὸν ἦθος μίγμα τῶν ἁπασῶν ἐστι κακιῶν καὶ οὐδέν ἐστι τῶν ἁπάντων, ᾧ μὴ βασκαίνειν προῄρησαι, τῷ μὲν τῆς ταινίας, τῷ δὲ τῆς κιδάρεως, ἐμοὶ τοῦ λόγου, ἑτέρῳ τῆς εὐροούσης τύχης. τοιαύτη σοι ἡ ψυχὴ παρὰ τὴν προαίρεσιν γέγονε. Καὶ ἵνα τοὺς ἄλλους ἀφῶ καθ' ὧν δὴ τὴν γλῶτταν ἀφῆκας, ὑπὲρ ἐμοῦ σοι, ὅσον ἔξεστι, τῷ λόγῳ ἀπολογήσομαι, οὐχ ὡς ἀντερεῖν βουλόμενος ἀλλ' ἐπιδείξασθαι ὅτι δυοῖν θάτερον ἢ παντάπασιν ἡμᾶς ἠγνόηκας ἢ τῶν ἄλλων πλέον ἐβάσκηνας. εἰ μὲν οὖν οὐδεμία τίς ἐστι χάρις ἐν ἤθεσιν, ἀλλὰ τὸ σκαιὸν οἶδεν ἡ φύσις μόνον καὶ δύστροπον, μηδ' αὖθις ἀφέξῃ τῆς καθ' ἡμῶν λοιδορίας. εἰ δὲ ἄνωθεν ἡ φύσις τάς τε ὥρας τοῖς εἴδεσι καὶ τὰς εὐαρμοστίας τοῖς σώμασι καὶ τὰς κράσεις τοῖς μέλεσι καὶ τὰς χάριτας τοῖς ἤθεσιν ἐπενόησε, μᾶλλον δὲ οὐ πᾶσι καθ' ἕνα πάντα ἀλλ' οἷς ἂν δωρῆται θαυμάζεται, τί μοι τὸ ἀστεῖον διασύρεις τῆς φύσεως; εἰ μὲν γὰρ εὐτραπελίαν διέγνωκας, εἴ με ἀκαίρως τεθέασαι στωμυλλόμενον, εἰ ἄλλο τι τοιοῦτον με καθεώρακας, πολλῷ χρῶ καὶ πάλιν τῷ λοιδορήματι εἰ δέ τί μοι ἄνθος ἡ φύσις ἐβλάστησε, τὸ μὲν ἐπὶ γλώττης, τὸ δ' ἐπὶ τῶν ἠθῶν, αὐτόματον οἷον καὶ ἄτεχνον, καὶ οὔτε λέγων καθέστηκα φορτικὸς οὔτε διαμαρτάνω μιμούμενος, ἀλλ' ὥσπερ ἔνια τῶν ἀγαλμάτων αὐτό χυτον ἢ σφυρήλατον τὸν γέλωτα ἴσχει οὐδὲν πρὸς τοῦτο μηχανησαμένης τῆς τέχνης, οὕτω δὴ κἀμὲ ἡ πρώτη πλάσις εὔχαρι τὸ ἦθος ἐποίησε, τί μοι διασύρεις τὸ καλὸν τουτὶ βλάστημα καὶ ὃ πολλοὶ ζηλοῦν μὲν ἐθέλουσιν, ἀποτυγχάνουσι δὲ σύμπαντες; ἔστι γὰρ ἐμοὶ τοῦτο ὥσπερ τὸ εὔπνουν τοῖς ῥόδοις. εἰ τοίνυν τὸ τραχὺ τοῦ ἤθους διαβέβληται τοῖς σοφοῖς, τί μὴ τὸ εὐάρμοστον ἐπαινεῖς; ἀλλ' ἐντεῦθεν κατατρέχεις ἡμῶν, ὥσπερ εἴ τις τῶν ἀτόλμων στρατιωτῶν προπηδήσαντα τῆς φάλαγγος ἕτερον συστρατιώτην ἰδὼν καὶ τῇ τόλμῃ χρησάμενον. εἰ μὲν γὰρ ὥσπερ ἐξεπίτηδες τὸ σεμνὸν ἀφεὶς ἐπὶ τὴν ἑτέραν ἕξιν μεταπεποίημαι, μὴ μόνον βάλλε τοῖς λόγοις, ἀλλ' εἰ βούλει καὶ βέλεσιν· εἰ δ' ὥσπερ οἱ τῷ οἴνῳ τὸ ὕδωρ καταμιγνύοντες τὴν μεθύουσαν ἐκείνου δύναμιν ἀφαιροῦνται διὰ τῆς κράσεως, μαινόμενον, ὥς πού τις ἔφησε, θεὸν ἑτέρῳ σωφρονοῦντι κολάζοντες, οὕτω δὴ καὶ αὐτὸς τοῖς αὐστηροῖς καὶ ἐμβριθέσιν ἤθεσι χάριτάς τινας ἐγκαταμιγνύω, ὥστε μήτε τοῖς ἀκροαταῖς δοκεῖν φορτικὸς μήτε πλημμελὴς τοῖς συνοῦσι, τί μὴ θαυμάζεις ἀλλὰ κακίζεις τὸ κρᾶμα, εἴτε γνώμης ἐστὶ σπούδασμα εἴτε φύσεως εὕρημα; ἐγὼ δὲ οἶδα ὅτι μοι τοῦτο μᾶλλον οἱ πλείους ἢ τὴν γλῶτταν ἐζήλωσαν καὶ προὐχώρησεν οὐκ ὀλίγοις ὁ ζῆλος ἐπὶ τὴν μίμησιν. καὶ εἴ τις ἴδοιτο τούτους χαριεντιζομένους ἐν ταῖς μιμήσεσιν, εὐθὺς εἰς ἐμὲ ἀναφέρει τὴν ὁμοιότητα. ἀλλὰ σὺ τὴν ἐν τῷ μύθῳ ἐξεικόνισας ἀλώπεκα. πεποίηκε γὰρ ταύτην ὁ Αἴσωπος ἐπὶ ἐκκρεμεῖς ὑψοῦ ᾄττουσαν βότρυας· ἐπεὶ δὲ πολλάκις ὑπεραλλομένη τῆς γῆς οὐκ ἐφίκετο τῆς ὀπώρας, ὡς ὀμφακίας ἐλοιδόρησε καὶ ἀπέσχετο. Ὁ Κάτων ἐκεῖνος τὰ μὲν ἄλλα δικαίως εἶχε τῆς φύσεως, δυσξύμβολος δὲ ἦν τὸ ἦθος καὶ διὰ τοῦτο τῇ πολιτείᾳ δυσάρμοστος· τούτου γοῦν ὁ Χαιρωνεὺς ὑπεραπολογούμενος Πλούταρχος οὐ παντάπασι σκαιὸν ἀποδείκνυσι τὸν ἄνδρα καὶ ἄγριον, ἀλλὰ καί τινας αὐτῷ ἐπιμαρτυρεῖ χάριτας καὶ οὐκ αἰσχύνεται τὴν ἐν τοῖς λόγοις