Lectio 2

Cui autem hic prorumpit in increpationem turbarum. Et primo ponit quaestionem; secundo quamdam similitudinem; tertio eam exponit.

Procedit ergo sic. Ita comparatur ioannes eliae ratione officii, sed cui comparabo hanc generationem? et quare dicit hoc hic? hoc dicit sicut aliquis quando alicui fecit quicquid boni potuit, et ipse est ingratus, nescit cui comparare eum; sic dominus omnia bona fecerat generationi huic; unde Is. V, 4: quid ultra debui facere vineae meae, et non feci ei? cui ergo potero comparare tantam malitiam? notandum quod generatio aliquando in Scripturis pro congregatione bonorum accipitur, aliquando malorum, aliquando utrorumque. Pro congregatione bonorum, ut in Ps. Cxi, 2: generatio rectorum benedicetur.

Pro congregatione mala, infra XII, V. 39, ubi dicitur generatio mala et perversa.

Pro utrisque, Eccle. I, 4, ubi dicitur: generatio praeterit, generatio ventura est, terra autem in aeternum stat.

Similis est pueris sedentibus in foro etc.. Hic ponit quamdam similitudinem; et potest exponi secundum planum litterae, vel secundum mysticum sensum.

Primo ponit similitudinem de pueris; secundo adaptat eam, ibi venit ioannes neque manducans, neque bibens etc..

Notandum enim quod naturale est homini quaerere delectationes, et semper quaerit illas, et nisi abstrahatur per sollicitudines, statim ruit in malas delectationes, sed pueri non habent sollicitudines, ideo vacant circa illa, quae sibi competunt, hoc est ludere.

Item notandum, quod homo naturaliter sociale est, et hoc quia naturaliter unus alio indiget, unde delectatur in convictu; unde philosophus I polit.: omnis homo qui solitarius est, aut est melior homine, et est deus; aut peior homine, et est bestia.

Unde dicitur sedentibus in foro, quia nullus per se vult ludere, sed in foro, ubi fit congregatio multorum.

Item notandum, quod naturale est homini quod delectatio eius sit in aliqua repraesentatione, unde si videamus aliquid bene sculptum, quod bene repraesentet quod debet, tunc delectamur; ideo pueri qui delectantur in ludis, semper ludos suos faciunt cum aliqua repraesentatione vel belli, vel huiusmodi.

Item notandum, quod ad duas passiones terminantur omnes animi affectus, scilicet vel ad gaudium, vel ad luctum.

Qui clamantes etc.. Hoc est ita videndum. Ponamus quod sint pueri ex una parte, et alii ex alia, ita quod quidam debeant cantare, alii saltare; unum isti facere, alii eis respondere. Si isti canerent, et illi eis non responderent secundum formam suam, iniuriarentur eisdem, unde dicunt cecinimus vobis, et vos non saltastis.

Item nihil ita immutat animum, sicut cantus; unde computat boetius in musica sua de quodam qui coram Pythagora cum alio litigabat, et cantu alii loquebantur.

Tunc Pythagoras fecit mutari cantum, et ille quievit; unde omnes exercebantur in musica.

Ideo notandum, quod quidam cantus est propter gaudium, sicut habetur eccli.

XL, 20: vinum et musica laetificant cor; ideo dicitur cecinimus, idest cantum gaudii diximus, et non saltastis.

Item consuetudo est, quod sicut aliqui immutantur ad gaudium, ita quidam ad fletum; unde Ier. IX, 17: vocate lamentatrices, et assumant super nos lamentum etc..

Ideo dicunt lamentavimus, idest cantus lugubres fecimus, et vos non planxistis.

Mystice per pueros significatur populus veteris legis, inter quos quidam fuerunt provocatores ad gaudium spirituale, ut David Ps. XXXII, 1: exultate, iusti, in domino, quidam ad luctum, ut ioel II, 13: convertimini ad dominum in toto corde vestro, in ieiunio, fletu et planctu etc.. Unde possunt dicere cecinimus, idest incitavimus vos ad spiritualem laetitiam, et non suscepistis: lamentavimus, idest invitavimus ad poenitentiam, et vos non acquievistis.

Venit ioannes etc.. Hic adaptat similitudinem. Et primo adaptat; secundo rationes assignat.

Dupliciter homines attrahuntur ad bonam vitam: quidam enim per speciem sanctitatis, quidam autem per viam familiaritatis.

Dominus et ioannes diviserunt sibi duas vias. Ioannes, immo dominus per ioannem, elegit viam austeritatis; per se elegit viam lenitatis: et tamen per nullum sunt conversi.

Unde dicit venit ioannes non manducans, neque bibens: et hoc ad litteram, quia multum abstinens fuit, et dicunt: Daemonium habet, sicut hypocritae bonum in malum convertunt. Venit filius hominis manducans, et bibens, idest differenter utens cibis, et non valet ei, quia non creditis, immo dicitis ecce homo vorax, potator vini, publicanorum amicus; contra illud prov.

Cap. XXIII, 20: noli esse in conviviis potatorum etc..

Hic notandum, quod qui observaret dicta hominum, numquam aliquid bene faceret; Eccle. XI, 4: qui observat ventos, non seminat, et qui considerat nubes, numquam metet.

Sed hic est quaestio. Quare elegit dominus per se vitam leniorem, et per ioannem asperiorem monstravit? ista ratio est, quia dominus confirmabat actus suos miraculis; ioannes autem non faciebat: ideo si nullam haberet excellentiam, non approbaretur eius testimonium, sicut videmus in sanctis, quia unus habet excellentiam in uno, alius in alio; ut Augustinus habuit excellentiam in doctrina, martinus in miraculis.

Item alia ratio, quia ioannes purus homo erat, ideo abstinebat se a carnalibus desideriis; christus autem deus erat: ideo si austeritatem duceret, non ostenderetur esse homo; ideo humanam vitam magis assumpsit.

Item ioannes fuit finis veteris testamenti, cui gravia imponebantur; sed christus fuit initium novae legis, quae procedit per viam mansuetudinis.

Et iustificata est sapientia. Istud potest dupliciter legi. Uno modo retorquendo ad utrumque quod dictum est de ioanne et christo; et tunc est sensus: quando homo facit quod debet, et alius non corrigitur, tunc salvat animam suam, et iustificatur in sermonibus suis. Iustificata est sapientia, hoc est filius dei, sive christus, idest iusta apparuit filiis suis, quia exhibuit Iudaeis quod debuit: abstinentiam per ioannem, mansuetudinem per christum.

Vel aliter potest dici. Ita dicant filii diaboli, quod vorax est et potator vini; sed filii sapientiae intelligunt quod non est vita in cibo et poto, sed in aequalitate animi, utendo cibo pro loco et tempore, et abstinendo similiter quando decet, ita quod non excedant in multo, nec deficiant in pauco, ut dicit apostolus ad Phil. IV, 12: ubique, et in omnibus institutus sum, et satiari, et esurire, et abundare, et penuriam pati. Ideo plenam iustitiam non videretur ostendere, si totaliter abstineret, quia crederetur tota iustitia esse in abstinentia; sed in hoc non consistit, sed in animi aequalitate.

Et nota quod dicit sapientia, quia uti cibis, vel abstinere secundum moderationem sapientiae est ut abstineat quando debet, et ubi debet.