Lectio 3

Hic ponitur quaestio de convivio: et sequitur responsio, ibi et ait iesus.

Sed tunc est hic quaestio litteralis, quare Mc. II, 18 et Lc. V, 29 videtur quod ab aliis facta fuerit quaestio: ubi dicitur Mc. II, 18: quare discipuli ioannis et Pharisaeorum ieiunant, tui autem discipuli non ieiunant? ergo discipuli non dixerunt.

Augustinus solvit. Ita erat quod Pharisaei insidiabantur christo: unde aliquando secum Herodianos traxerunt, modo vero assumpserunt discipulos ioannis. Unde potuit et ab aliis, et a discipulis peti.

Sed unde hoc quod ieiunabant? respondetur hic ex traditionibus suis, vel ex lege, sicut habetur quod in die propitiationis tenebantur ieiunare. Et Zac. VIII, 19: ieiunium quarti, et ieiunium quinti, et ieiunium septimi, et ieiunium decimi erit domui Iuda in gaudium, et laetitiam, et in solemnitates praeclaras. Item discipuli ioannis ieiunabant exemplo magistri sui, qui magnae fuit austeritatis; discipuli vero christi non ieiunabant.

Et ait illis iesus. Hic respondet iesus, et subtiliter.

Primo assignat causam a parte sua, deinde a parte discipulorum.

Circa primum duo facit.

Primo determinat tempus epulandi; secundo ieiunandi, ibi venient autem dies cum auferetur ab eis sponsus; et tunc ieiunabunt.

Dicit ergo numquid possunt filii sponsi lugere quamdiu cum illis est sponsus? ubi iste dicit lugere, alius dicit ieiunare; licet enim ieiunium quamdam habeat laetitiam spiritualem, tamen, ut habetur Hebr. XII, 11, omnis disciplina in praesenti quidem videtur esse non gaudii, sed moeroris. Unde est ieiunium spiritualis laetitiae, ut habetur Dan. IX, V. 3: posui faciem meam ad dominum deum meum deprecari, et rogare in ieiunio, sacco et cinere. Item est luctuosum et afflictionis, ut quando propter dolores.

Respondet dominus de utroque. Sponsus christus enim est: qui habet sponsam sponsus est. Ipse enim est sponsus totalis ecclesiae, et primordium. Aliud habuit primordium lex vetus, et aliud lex nova; lex enim vetus primordium habuit in timore; lex nova in amore; unde Rom. VIII, 15: non enim accepistis spiritum servitutis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptionis filiorum dei. Et Hebr. XII, 22: accessistis ad montem sion, et civitatem dei viventis ierusalem. Quia igitur primordium novae legis fuit in amore, ideo discipulos suos nutrire debuit in amore quodam: ideo se sponsum nominat, et discipulos filios, quia ista sunt nomina amoris. Unde bonum est quod conservem eos; et ideo nolo aliquid grave eis imponere ne abhorreant, et sic retrocedant.

Et ideo qui in religionibus sunt novi, non sunt gravandi. Unde Ambrosius in Lib. De simil.

Reprehendit eos qui novitios graviter onerant.

Et hoc est quod christus dicit: numquid possunt filii sponsi lugere? etc., quasi dicat: non oportet quod ieiunent, sed magis in quadam dulcedine vivere et amore; ut sic legem meam recipiant in amore, ut habetur ad Rom. VI, 4: quomodo surrexit christus a mortuis per gloriam patris, ita et nos in novitate vitae ambulemus. Unde a Pascha usque ad Pentecosten non fiunt ieiunia, quia tunc recolit ecclesia novitatem legis.

Venient autem dies etc.. Et hoc ad litteram. Venient dies, quando scilicet vobis procurantibus auferetur ab eis sponsus; et tunc ieiunabunt. Et hoc praedixit eis dicens, Io. XVI, 20: vos plorabitis, mundus autem gaudebit. Illi enim qui ante christum fuerunt, desideraverunt christi praesentiam, ut Abraham, et Isaias, et alii prophetae. Item post mortem eius desiderata fuit ab apostolis: unde Petrus quasi in continuo dolore erat propter absentiam christi; et Paulus dicebat, cupio dissolvi, et esse cum christo.

Unde tunc erat tempus ieiunandi.

Alia ratio quare in praesentia non tenentur ieiunare, quia ieiunium eligendum est inquantum castigat carnem, ne contra spiritum invalescat; sed cum erat praesens, custodiebat eos ab excessu; ideo non oportebat eos ieiunare; unde in Io. XVII, 12: pater, cum eram cum eis, conservabam eos. Sed ioannes baptista non habebat hanc virtutem, ideo ieiunare debebant eius discipuli. Sed quando christus ablatus fuit, eos oportuit ieiunare. Unde Paulus dicit I Cor. IX, 27: castigo corpus meum et in servitutem redigo etc..

Nemo autem mittit commissuram panni rudis in vestimentum vetus. Hic ponit aliam rationem a parte discipulorum, et ponit duo exempla. Unum secundum Augustinum, aliud secundum Hieronymum.

Unde secundum Augustinum vult dicere: dictum est quod in praesentia christi non debebant ieiunare discipuli, nec etiam ex conditione sua, quia imperfectis gravia iniungi non debent. Igitur cum isti sint imperfecti, eis ieiunium iniungi non debet. Ut istud ergo significet, tangit sub metaphora panni et vini.

Quia iustitia consistit in operibus exterioribus, et in novitate affectionis, ideo duo exempla ponit. Dicit ergo nemo mittit etc., ut si vellet iungere novum pannum, non ponet commissuram, idest depetiaturam, panni rudis, idest novi in vestimentum vetus, quia tolleret eius pulchritudinem; sic si aliquis imperfectus habet aliquam consuetudinem vitae suae, si vis imponere ei aliud iugum, recedit ab eo quod consueverat, et efficitur peior scissura, ut habetur infra.

Neque mittunt vinum novum in utres veteres. Ponit hic aliud exemplum de vino; quasi dicat: discipuli mei sunt quasi utres veteres. Vinum novum est lex nova ratione novitatis: unde cum recepissent spiritum sanctum, dixerunt eos musto madere, Act. II, V. 13. Unde neque mittunt vinum novum in utres veteres: alioquin rumpuntur utres. Unde si homini veteri, qui aliquando habet aliquam consuetudinem, imponis novum vivendi modum, rumpitur cor per intolerantiam. Item effunditur vinum, idest non custoditur, et utres pereunt: quia conculcaverunt mandata dei; et ideo pereunt. Sed vinum novum in utres novos mittunt, doctrinam spiritualem innovans per affectum, ut dicit apostolus I cor.

C. II, 13: spiritualibus spiritualia comparantes.

Prov. II, 10: si introierit sapientia cor tuum, et scientia animae tuae placuerit, custodiet te, et prudentia servabit te, ut eruaris a via mala, et ab homine qui perversa loquitur etc..

Hieronymus aliter exponit: quia institutum Pharisaeorum vocat vestimentum vetus, novum doctrinam evangelicam; quasi dicat, non est bonum ut servent documenta vestra, quia sic facerent scissuras veteres, et sic novam doctrinam recipere non possent, sicut videmus quod facilius recipit doctrinam suam, qui non est imbutus contraria doctrina, quam qui est imbutus. Et ideo non est bonum quod vestra imbuantur doctrina.