CAPUT XXXIII. De virtute motiva intellectiva.

Consequenter dicendum est de virtute intellectiva motiva. Sicut enim habemus vim intellectivam ordinatam ad verum, sic habemus vim intellectivam ordinatam ad bonum. Nota ergo quod est vis motiva in bonum ut natura, et est vis motiva per apprehensionem. Motiva autem in bonum ut natura est triplex. Est enim motivum in supremum bonum, quod dicitur synderesis, et motivum in bonum infimum, quod dicitur sensualitas, et est motivum in bonum medium, quod dicitur voluntas naturalis. Est enim bonum superius, scilicet bonum rationale quod dicitur honestum, et bonum simplex quod sua vi nos trahit et sua dignitate nos allicit : et est bonum inferius, scilicet bonum corporale delectabile carni, quod est bonum apparens, sive secundum quid : et est bonum medium, quod est bonum naturale, quemamodum esse, vivere, intelligere, et sentire, et quaecumque sunt substantialia naturae. Est ergo affixus appetitus naturalis et inditus animae boni honesti, ut virtutum et operationum virtuosarum. Est etiam infixus appetitus homini delectabilis carni, ut quae sunt circa cibos et coitus delectabiles. Est iterum infixus appetitus et amor naturalis boni, scilicet essendi, vivendi, sentiendi, intelligendi. Est ergo synderesis vis naturaliter motiva et inclinans animam rationalem ad bonum honestum, et retrahens ab inhonesto. Sensualitas vero est vis naturaliter movens et inclinans ad bonum sibi delectabile. Sed voluntas naturalis est vis movens et inclinans ad bonum substantiale naturae. Sic ergo distinguitur motiva vis ut natura, non per apprehensionem.

Item motiva per apprehensionem boni distinguitur : quia est motiva determinata ad incommutabile bonum, et est motiva determinata ad mutabile bonum, et est motiva indeterminate se habens ad utrumlibet. Motiva determinata ad incommutabile bonum, est suprema pars rationis vel intelligentiae, quae est habens similitudinem summae bonitatis a creatore impressam, secundum quam etiam determinatur in anima imago Trinitatis secundum mentem, notitiam et amorem. Mens est vis conservativa similitudinis summae bonitatis inditae a creatore. Notitia vero est per speculationem illius. Amor vero est per appetitum ipsius : ut sicut suprema pars apprehensivae intelli-

gentias est imago Trinitatis per similitudinem primae veritatis inditam, sic suprema pars intellectivae motivae est imago Trinitatis per similitudinem bonitatis summae inditam. Unde ex hac impressione bonitatis nascuntur dictamina juris naturalis, ut quod tibi non vis fieri, aliis non facias. Et iterum, omnia quaecumque vultis ut faciant vobis homines, et vos eadem facite illis. Motiva vero determinata ad commutabile bonum, est motiva sensibilis quantum est de se. Potest tamen considerari duobus modis, in se, vel in ordine ad rationem vel intellectum. Secundum quod in ordine, sic subjecta est ipsi rationi, secundum quod patet in concupiscibili et irascibili et motibus membrorum. Secundum quod in se, sic est determinata et ordinata ad bonum sensibile, quod est commutabile. Motiva vero indeterminate se habens ad utrumque bonum, scilicet bonum commutabile vel incommutabile, est vis rationis post supremam, vel liberum arbitrium : de qua Eccles. XV, 14 : Reliquit illum in manu consilii sui. Et infra: Ante hominem vita et mors, bonum et malum : quod placuerit ei, dabitur illi . ''Manus consilii est potestas arbitrii. Vita et bonum animae est ex conversione liberi arbitrii ad bonum incommutabile, quod est Deus. Mors vero et malum animae est ex aversione a bono incommutabili, et conversione ad bonum commutabile. Haec autem vis a Philosophis dicta est intellectus practicus, id est, operativus : eo quod principium sit operabilium. Et haec de anima et potentiis ipsius ad praesens dicta sufficiant.

D. ALBERTO MAGNO,

RATISBONENSI EPISCOPO,

ORDINIS PRAEDICATORUM,