CAPUT II.

An sit animae aliqua potentia, et quomodo distinguatur ab ea.

Sicut dicit Damascenus, impossibile est aliquam substantiam esse expertem aliqua operatione naturali. Inter substantiam autem et operationem media est potentia, per quam substantia operatur. Et ad hoc dicit quod facit Beatus Dionysius in coelesti hierarchia ,''ubi dicit quod omnis intellectus, praeter divinum, in tria dividitur, scilicet substantiam, virtutem et operationem. Propter hoc inter substantiam animae et operationes ejus sunt mediae potentiae, de quibus propositum est dicere secundum traditionem doctorum

Philosophorum et Theologorum, ut non invenire videamur, sed potius fateamur recitare.

Sciendum autem in primis, quod multorum opinio fuit et adhuc est, potentias animae esse idem quod ipsam animam, nec differre nisi in quadam relatione ad actum. Unde potentia rationalis secundum eos, est anima relata ad actum ratiocinandi : potentia vero irascibilis est relatio ad actum irascendi. Et si objicitur quod secundum hoc est una potentia relata ad diversos actus : vel quod una potentia praedicabitur de altera, ad minus secundum accidens. Respondetur quod non sequitur, quia potentia non dicit in rectitudine ipsam essentiam, sed in obliquitate : dicit enim relationem animae ad talem vel talem actum : et quia haec relatio non est illa, propter hoc non est una sola potentia, nec una praedicatur de altera : signatur enim potentia in. abstractione, unde dicit relationem animae ad actum, non ipsam animam relatam ad actum.

Isti sic opinantes multum habent pro se, illud scilicet quod beatus Augustinus dicit in libro de Spiritu et anima, quod anima est suae potentiae : ipse enim hoc dicit ibi. Sed alii dicunt quod Augustinus non composuit hunc librum : et ratio est, quia in libro Retractionum, ubi enumerat omnes libros suos, nihil dicit de illo.

Sed tamen plura habent contra se : unde opinio aliorum est, quod potentiae animae non sint idem quod anima, sed sint plures secundum essentiam differentes, licet non secundum substantiam : et haec solemnior et verior videtur esse. Nam sicut in anima differunt quo est et quod est, ita illud quo potest et illud quod potest : et licet idem sint subjecto, tamen differunt in essentia. Essentia enim est illud quo res est vel non est, id est, quo res est rationalis, aut concupis-

cibilis, aut irascibilis, Subjectum autem est quod subest istis proprietatibus a quibus est inseparabile. Substantia autem est, in quantum actus insunt ei, sine quibus non potest esse. Unde et propter hoc dicunt quod potentiae animae in subjecto conveniunt, sed differunt, ut dictum est, in essentia.

GAPUT III. De divisione potentiarum animae.

Nunc ad divisionem potentiarum animae veniamus. Sciendum ergo, quod Aristoteles in secundo de Anima ,''dividit potentias animae in quinque differentias, quae sunt vegetativum, sensitivum, appetitivum, motivum secundum locum et intellectivum : et vocatur hic secundum locum motivum, a quo est progressus in toto corpore, non ille qui est dilatationis in partibus secundum augmentum : quia talis motus est etiam in plantis. Quare autem Aristoteles divisit sensitivum contra alias species, appetitivum et motivum secundum locum, cum istae tres potentiae sint animae sensibilis : ratio hujus fuit, quia sensibile in quantum est de vi nominis et proprietate., dicit potentiam apprehensivam, et ista est passiva, propter hoc posuit ex opposito motivum secundum locum et appetitivum, quae sunt activae et motivae.

Avicenna autem dividit secundum tres differentias animae, quae sunt vegetabilis, sensibilis et rationalis, quae cum sint in eodem, ut in homine, nec debent dici tres animae : sed prout sunt in diversis, scilicet planta, bruto et homine, possunt dici tres animae, sicut inferius dicetur.

Damas cenus vero primo facit bimembrem divisionem, scilicet in rationalem, et irrationalem : et rationalem dividit in

duo, scilicet in inobediens, sive impersuabile a ratione, et in obediens, sive persuabile a ratione : et vocatur inobediens, quod est plantativae sive virtutis naturalis : plantativam autem sive naturalem vocat vegetabilem. Comprehendit autem sub inobediente et impersuasibili zoticam sive pulsualem, quae a medicis vocatur spiritualis : inobediens enim sive impersuasibile plus comprehendit quam vegetabilis sive naturalis virtus. Aristoteles autem non facit mentionem de pulsuali in libro de Anima, quia forsan nimis descenderet ad particularia, Damascenus autem ut Theologus et medicus de omnibus agit, et ideo ponit hoc membrum. Notanda est autem distinctio quaedam inter virtutem zoticam et zodiacam : non enim idem est zotica et zodiaca virtus. Zodiaco, enim virtus idem est quod virtus animalis : unde circulus, qui est in medio coeli, comprehendens duodecim signa, zodiacus est, quia illa signa figurant animalia. Zotica autem non est idem quod animalis virtus, sed distinguitur contra ipsam, ut patet in libro tertio Pantegni (cap. 3), ubi dicitur quod virtutum hae quidem sunt animales, hae naturales, et hae zoticae. Et haec eadem divisio fit in medicina in libro Joannicii, ubi dicitur quod virtutis trina est divisio, scilicet naturalis, spiritualis et animalis. Spiritualis idem est quod zotica sivepulsualis : quod patet, quia pulsus, sicut dicit Philaretus., est motus cordis et arteriarum, quae secundum sistolem et diastolen fit ad refrigerationem caloris naturalis sive innati, et egestionem fumositatum superfluarum. Colligitur ex praedictis quinque differentias potentiarum esse secundum Aristotelem, tres vero secundum Avicennam. Damascenus autem ut Theologus et medicus cum naturali non concordat in Littera sua, sed in sententia omnes concordant,